Procedura odbioru dziecka z rodziny w sytuacji kryzysowej PRACOWNIK SOCJALNY POLICJANT LEKARZ, PIELĘGNIARKA RATOWNIK MEDYCZNY TRANSPORT DOBRO DZIECKA podstawowym wyznacznikiem działania wszystkich służb INFORMACJA NAPOJE - POKARM - UBIÓR BEZPIECZNE MIEJSCE WSPARCIE PROKURATURA SĄD KARNY SĄD RODZINNY
Zadania - cele Zapewnienie bezpieczeństwa i ochrony dziecku w sytuacji kryzysu w jego rodzinie, bezpośrednio zagrażającej jego życiu i zdrowiu - w sposób niepogłębiający drastycznie traumy dziecka - zminimalizowanie traumy dziecka w sytuacji kryzysowej Udzielenie dziecku natychmiastowej pomocy, wsparcia i umieszczenie w bezpiecznych warunkach - szybkie wyszukanie miejsca - sprawny i bezpieczny transport dziecka z opiekunem
Konkretne czynności przykład Napojenie, nakarmienie (suchy prowiant) i okrycie dziecka wychłodzonego Udzielenie dziecku zrozumiałej dla niego informacji o podjętym działaniu Udzielenie profesjonalnej pomocy medycznej każdemu dziecku poniżej 3 roku życia, poprzez wezwanie na miejsce zdarzenia karetki Pogotowia Ratunkowego z lekarzem Udzielenie w placówce medycznej profesjonalnej pomocy dziecku powyżej 3 roku życia, którego obrażenia wskazują na potrzebę udzielenia pomocy i udokumentowania stanu zdrowia dziecka, poprzez wezwanie na miejsce zdarzenia karetki Pogotowia Ratunkowego z lekarzem lub poprzez dowiezienie dziecka do najbliższego szpitala celem udzielenia pomocy i sporządzenia obdukcji Udostępnienie dziecku możliwości telefonicznego skontaktowania się z rodziną Zabezpieczenie dziecka w samochodzie w odpowiednim foteliku Towarzyszenie dziecku w drodze do placówki lub szpitala i rozmowa z nim podczas przewożenia, w celu zmniejszenia stresu Po dowiezieniu dziecka do placówki: przedstawienie dziecka, przekazanie dokumentu przewozu i ewentualnie dokumentacji medycznej, przedstawienie dziecku wychowawcy, towarzyszenie dziecku do pokoju, w którym będzie spało. Zespół informuje opiekunów prawnych, gdzie będzie umieszczone ich dziecko. Stworzenie ulotki z podaniem konkretnego adresu, danych personalnych osoby, która przeprowadzała interwencję, wraz ze wskazaniem Sądu Rejonowego Wydział Rodzinny i Nieletnich, w którym będzie toczyło się dalsze postępowanie. Należy również wskazać instytucje, fundacje lub stowarzyszenia, do których opiekunowie mogą się udać po pomoc w podjęciu działań mających na celu rozwiązanie sytuacji kryzysowej w rodzinie.
Procedura odebrania dziecka przez pracownika socjalnego w trybie art. 12 a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie Alina Prusinowska-Marek Pracownik socjalny może dokonać odebrania dziecka jedynie w sytuacji stwierdzenia w trakcie wykonywania obowiązków służbowych (czyli w godzinach pracy i zgodnie z warunkami określonymi w umowie o pracę) bezpośredniego zagrożenia życia/zdrowia dziecka w związku z przemocą w rodzinie. Decyzję o odebraniu dziecka pracownik socjalny musi podjąć wspólnie z funkcjonariuszem Policji, a także lekarzem/ratownikiem medycznym/pielęgniarką, a przy wykonywaniu czynności odebrania może skorzystać z uprawnień wynikających z art. 598 10, 598 11 3 i art. 598 12 1 k.p.c. Art. 598 10 k.p.c. mówi o tym, że na żądanie pracownika socjalnego Policja jest zobowiązana udzielić mu pomocy przy czynności odebrania dziecka. Art. 598 11 3 k.p.c. zobowiązuje Policję do usunięcia osób przeszkadzających pracownikowi socjalnemu w czynności odebrania dziecka, gdy pracownik tego zażąda. Natomiast przepis art. 598 12 1 k.p.c. mówi o tym, ze pracownik socjalny w trakcie wykonywania czynności odebrania dziecka powinien zachować szczególną ostrożność i uczynić wszystko, aby dobro dziecka nie zostało naruszone oraz uprawnia pracownika socjalnego do żądania udzielenia mu pomocy w wykonaniu tej czynności przez innego specjalistę np. psychologa. Ustawodawca zobowiązuje pracownika socjalnego lub funkcjonariusza Policji do pouczenia na piśmie rodziców/opiekunów dziecka o prawie do złożenia zażalenia na czynność odebrania do właściwego sądu opiekuńczego. Ponadto pracownik socjalny ma obowiązek powiadomienia sądu opiekuńczego o czynności odebrania dziecka w czasie maksymalnie 24 godzin od umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej. Ustawodawca określił również, że sąd rodzinny ma 24 godziny na rozpoznanie zażalenia rodziców/opiekunów na czynność odebrania dziecka przez pracownika socjalnego. Pracownik socjalny po odebraniu dziecka może je umieścić u innej nie zamieszkującej wspólnie osoby najbliższej (w rozumieniu art. 115 11 k.k.), w rodzinie zastępczej lub w całodobowej placówce opiekuńczo-wychowawczej. Ponieważ ustawodawca w art. 12a ust.2 u.p.p.r. wskazuje, że tryb umieszczania dziecka w pieczy zastępczej regulują przepisy ustawy o pomocy społecznej, należy pamiętać, że wobec tego pracownik socjalny może umieścić dziecko: w zawodowej rodzinie o charakterze pogotowia dzieci poniżej 10 roku życia, w całodobowej placówce opiekuńczo-wychowawczej dzieci poniżej 13 roku życia.
Sąd rodzinny, rozpoznając sprawę odebrania dziecka, będzie badał: zasadność, legalność i prawidłowość wykonania czynności opisanej w art. 12a-12c u.p.p.r. Jeśli chodzi o aspekt zasadności, to sąd zbada, czy występowały przesłanki do wykonania tej czynności, czyli czy miało miejsce bezpośrednie zagrożenie życia/zdrowia dziecka i czy związane ono było z przemocą w rodzinie. W zakresie legalności weryfikowane będzie umocowanie pracownika socjalnego do wykonania czynności, czyli czy jest on pracownikiem socjalnym w rozumieniu ustawy o pomocy społecznej i czy dokonał on czynności w czasie wykonywania obowiązków służbowych i zgodnie z zapisem art. 12a ust. 3 (tryb podejmowania decyzji o odebraniu dziecka). Jeśli zaś chodzi o prawidłowość wykonania czynności, to sąd będzie badał: czy zgodnie z przepisami została podjęta decyzja o odebraniu dziecka, czy pracownik socjalny/funkcjonariusz Policji pouczył na piśmie rodziców/opiekunów o prawie do złożenia zażalenia do sądu opiekuńczego i czy niezwłocznie przekazał zażalenie do sądu, czy pracownik socjalny prawidłowo umieścił dziecko w pieczy zastępczej, czy w przewidzianym w ustawie czasie powiadomił sąd o czynności odebrania.