Organizacje pozarządowe - ważny partner w przeciwdziałaniu przemocy Toruń 30 września 2014r. Prawne aspekty przemocy w rodzinie Samodzielny Zespół ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie
Podstawowe akty prawne związane z przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie: 1. ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493 ze zm.) 2. Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie procedury Niebieskie Karty oraz wzorów formularzy Niebieska Karta (Dz. U. 2011, Nr 209, poz. 1245)
art. 2 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie: Ustawa określa: 1. zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie; 2. zasady postępowania wobec osób dotkniętych przemocą w rodzinie; 3. zasady postępowania wobec osób stosujących przemoc w rodzinie.
art. 2 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie: przemoc w rodzinie jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób wymienionych w pkt 1, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.
art. 9 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie: Organy administracji rządowej i samorządowej współdziałają z organizacjami pozarządowymi oraz kościołami i związkami wyznaniowymi w zakresie: 1. udzielania pomocy osobom dotkniętym przemocą, 2. oddziaływania na osoby stosujące przemoc 3. podnoszenia świadomości społecznej na temat przyczyn i skutków przemocy w rodzinie.
Zespół interdyscyplinarny- powołanie art. 9a ust. 1 i 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie Gmina podejmuje działania na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w szczególności w ramach pracy w zespole interdyscyplinarnym. art. 9a ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie Zespół interdyscyplinarny powołuje wójt, burmistrz albo prezydent miasta.
art. 9a ust. 8 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie Zespół interdyscyplinarny działa na podstawie porozumień zawartych między wójtem, burmistrzem albo prezydentem miasta a podmiotami, o których mowa w ust. 3 lub 5.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 11 stycznia 2012 r. (sygn. II OSK 1922/11, NZS 2012/1/10) Uchwała rady gminy w sprawie trybu i sposobu powoływania i odwoływania członków zespołu interdyscyplinarnego stanowi akt prawa miejscowego.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 12 października 2011 r. (sygn. IV SA/Wr 380/11, LEX nr 1102525, Dolno.2012/343) 1. Rada gminy nie jest uprawniona do ustalania składu osobowego i liczbowego zespołu interdyscyplinarnego w uchwale podjętej na podstawie art. 9a ust. 15 ustawy z 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. 2. Warunkiem uczestnictwa w pracach zespołu interdyscyplinarnego jest fakt bycia przedstawicielem określonego podmiotu lub też pełnienia określonej funkcji. Na reprezentację tego podmiotu składa się zarówno wyznaczenie określonej już osoby do prac w zespole przez kierującego jednostką czy też organ organizacji, jak również zgoda osoby wyznaczonej. Zespół interdyscyplinarny składa się z przedstawicieli, a niezupełnie z samych pracowników instytucji wymienionych w art. 9a ust. 3 ustawy z 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.
Obligatoryjny skład zespołu interdyscyplinarnego interdyscyplinarnego art. 9a ust. 3 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie W skład zespołu interdyscyplinarnego wchodzą przedstawiciele: 1. jednostek organizacyjnych pomocy społecznej; 2. gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych; 3. Policji; 4. oświaty; 5. ochrony zdrowia; 6. organizacji pozarządowych.
Podstawowy skład grup roboczych art. 9a ust. 11 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie W skład grup roboczych wchodzą przedstawiciele: 1. jednostek organizacyjnych pomocy społecznej; 2. gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych; 3. Policji; 4.oświaty; 5. ochrony zdrowia W skład grup roboczych mogą wchodzić także kuratorzy sądowi, a także przedstawiciele innych podmiotów, specjaliści w dziedzinie przeciwdziałania przemocy w rodzinie (art. 9a ust. 12 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie).
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 21 marca 2012 r. (sygn. IV SA/Wr 743/11, LEX nr 1139685) 1. Żaden przepis ustawy z 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie nie upoważnia rady gminy do kształtowania katalogu podmiotów, które tworzą zespół interdyscyplinarny. 2. Akt normatywny wydany z przekroczeniem granic upoważnienia ustawowego nie spełnia konstytucyjnych przesłanek legalności aktu wykonawczego i jako taki jest niezgodny z art. 2 Konstytucji RP, ponieważ w demokratycznym państwie prawa nie może funkcjonować akt prawny o charakterze podstawowym, sprzeczny z przepisami ustawowymi przez to, że został wydany przez organ władzy wykonawczej z przekroczeniem delegacji ustawowej do jego wydania.
Z kontroli Zespołów Interdyscyplinarnych przeprowadzonych przez Samodzielny Zespół ds. Przeciwdziałania Przemocy w w Rodzinie na terenie województwa kujawsko- pomorskiego wynika, że brak powołania do Zespołu Interdyscyplinarnego przedstawiciela organizacji pozarządowej jest częstym uchybieniem.
Trzeba podkreślić, że ustawodawca nie sprecyzował, że w skład zespołu interdyscyplinarnego ma być powołany przedstawiciel jedynie takiej organizacji, która wśród swych statutowych zadań ma pomoc osobom uwikłanym w przemoc czy też przeciwdziałanie przemocy w rodzinie. Powinny być to jednak organizacje, których zadaniem jest udzielenie pomocy czy wsparcia nawet w szerokim rozumieniu. Do składu Zespołu można także powołać przedstawiciela organizacji działającej na terenie innej gminy czy też o zasięgu ogólnopolskim.
Według informacji przekazanych przez 135 gminy, jedynie w 43 do składu Zespołu zostali powołani przedstawiciele organizacji pozarządowych (według stanu na luty 2014r.)
Ochrona danych osobowych OŚWIADCZENIE O POUFNOŚCI art. 9c. ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie 1. Członkowie zespołu interdyscyplinarnego oraz grup roboczych w zakresie niezbędnym do realizacji zadań, o których mowa w art. 9b ust. 2 i 3, mogą przetwarzać dane osób dotkniętych przemocą w rodzinie i osób stosujących przemoc w rodzinie, dotyczące: stanu zdrowia, nałogów, skazań, orzeczeń o ukaraniu, a także innych orzeczeń wydanych w postępowaniu sądowym lub administracyjnym, bez zgody i wiedzy osób, których dane te dotyczą.
2. Członkowie zespołu interdyscyplinarnego oraz grup roboczych zobowiązani są do zachowania poufności wszelkich informacji i danych, które uzyskali przy realizacji zadań, o których mowa w art. 9b ust. 2 i 3. Obowiązek ten rozciąga się także na okres po ustaniu członkostwa w zespole interdyscyplinarnym oraz w grupach roboczych. 3. Przed przystąpieniem do wykonywania czynności, o których mowa w art. 9b ust. 2 i 3, członkowie zespołu interdyscyplinarnego oraz grup roboczych składają organowi, o którym mowa w art. 9a ust. 2, oświadczenie o następującej treści: "Oświadczam, że zachowam poufność informacji i danych, które uzyskałem przy realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie oraz, że znane mi są przepisy o odpowiedzialności karnej za udostępnienie danych osobowych lub umożliwienie do nich dostępu osobom nieuprawnionym.".
Stosowanie dowolnej formy i nazwy oświadczeń o poufności wskazanych w art. 9c ust. 3 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie ochronie danych osobowych. Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Lubuskiego z dnia 29 kwietnia 2011 r., NK.I.4131.163.2011.AZIE Obowiązek złożenia oświadczeń o poufności przez członków zespołu nakłada przepis art. 9c ust. 2 ustawy z 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, a zatem nie jest to materia powierzona do uregulowania organowi stanowiącemu gminy w ramach aktu prawa miejscowego.
Zgodnie z art. 9c ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie członkowie Zespołu Interdyscyplinarnego i grup roboczych w celu zachowania poufności wszelkich informacji i danych osób dotkniętych przemocą w rodzinie winni złożyć wójtowi oświadczenie o treści wskazanej w art. 9c ust. 3, opatrzone tytułem zgodnym z cytowaną ustawą.
Administratorem danych przetwarzanych w związku z działalnością zespołów interdyscyplinarnych w świetle ustawy o ochronie danych osobowych jest ośrodek pomocy społecznej. W związku z tym wniosek o udostępnienie danych powinien zostać skierowany do administratora danych. Przewodniczący zespołu interdyscyplinarnego nie ma więc kompetencji do podejmowania decyzji w tym zakresie. Na administratorze danych ciążą szczególne obowiązki związane z prawidłowym przetwarzaniem, a także zabezpieczeniem zbioru danych, które warunkują sposób przechowywania dokumentacji związanej z działalnością Zespołu Interdyscyplinarnego w sposób określony w ustawie.
Ustawodawca nałożył na administratora obowiązek zastosowania środków technicznych i organizacyjnych zapewniających ochronę przetwarzanych danych osobowych odpowiednią do zagrożeń oraz kategorii danych objętych ochroną. W szczególności obowiązek ten obejmuje zabezpieczenie danych przed ich udostępnieniem osobom nieupoważnionym, zabraniem przez osobę nieuprawnioną, przetwarzaniem z naruszeniem ustawy oraz zmianą, utratą, uszkodzeniem lub zniszczeniem. (art. 36 ustawy o ochronie danych osobowych). Przetwarzanie danych możliwe jest tylko przez osoby posiadające upoważnienie nadane przez administratora danych. Ewidencja tych osób prowadzona jest przez administratora.
Dziękuję za uwagę Monika Urbanek Samodzielny Zespół ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie email: murbanek@bydgoszcz.uw.gov.pl tel.: 52 34 97 684