MAPY GÓRNICZE ZE ZBIORÓW WYŻSZEGO URZĘDU GÓRNICZEGO WE WROCŁAWIU W LATACH 1769 1945

Nr 117 Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej Nr 117 Studia i Materiały Nr 32 2006 Roland BANDUCH* mapy, archiwa MAPY GÓRNICZE ZE ZBIORÓW WYŻSZEGO URZĘDU GÓRNICZEGO WE WROCŁAWIU W LATACH 1769 1945 W niniejszym referacie omówiono zbiory kartograficzne zgromadzone prze Wyższy Urząd Górniczy we w Wrocławiu (Oberbergamt zu Breslau) przechowywane obecnie w Archiwum Państwowym w Katowicach. Oprócz krótkiego rysu historycznego urzędu i jego zbiorów scharakteryzowano rodzaje zachowanych map zarówno pod względem przedmiotowym jak i zasięgu terytorialnego oraz przedstawiono stan ich archiwanego opracowania. Celem referatu jest ułatwienie potencjalnym użytkownikom selekcji, doboru i w efekcie dostępu do map górniczych, zwłaszcza map kopalń, przechowywanych w katowickim archiwum. 1. ZARYS DZIEJÓW URZĘDU I ZBIORÓW Wyższy Urząd Górniczy (Oberbergamt) powstał w 1769 r., początkowo z siedzibą w Złotym Stoku a od 1779 r. we Wrocławiu. Jego utworzenie wiązało się z wydaniem 5 VI 1769 r. przez króla pruskiego prawa górniczego dla Śląska i Hrabstwa Kłodzkiego (Reviedierte Bergordnung für das souvereine Herzogthum Schlesien und für Grafschaft Glatz) [6]. W 1778 r. utworzono podległe Wyższemu Urzędowi trzy Deputacje Górnicze: w Gierczynie, Wałbrzychu i Złotym Stoku, a w 1779 czwartą w Tarnowskich Górach. W 1793 r. Deputacje przemianowano na Urzędy Górnicze (Bergamts). Po 1861 r. zlikwidowano Górnośląski Urząd Górniczy w Tarnowskich Górach a mapy zgromadzone przez ten urząd przekazano do Wyższego Urzędu Górniczego we Wrocławiu. Po pierwszej wojnie światowej w wyniku podziału Górnego Śląska i zawartych umów między Polską a Niemcami, OBB w latach 1925 1926 przekazał do utworzonego w Katowicach Wyższego Urzędu Górniczego mapy, dotyczące kopalń położonych na obszarze Województwa Śląskiego. Po kampanii wrześniowej 1939 r. Niemcy włączyli mapy zgromadzone przez Wyższy Urząd Górniczy w Katowicach do zbiorów OBB. Po 1945 r., zbiory te, w nieznanych dotąd bliżej okolicznościach znalazły się w posiadaniu Wyższego Urzędu Górniczego w Katowicach. W 1979 r. WUG przekazał je do Wojewódzkiego Archiwum Państwowego w Katowicach. Część zbiorów, obejmująca rysunki techniczne * Archiwum Państwowe w Katowicach

6 (architektoniczno-budowlane, maszyn, urządzeń, narzędzi) została przekazana wówczas przez WUG do Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu. 2. CHARAKTERYSTYKA ZGROMADZONYCH MAP 2.1. RODZAJE MAP 13 lutego 1780 r. król pruski wydał reskrypt wprowadzający szczegółową instrukcję mierniczą (Instruktion für einen Markscheider in Schlesien) [5]. W myśl instrukcji dla każdej nowozakładanej kopalni uprawniony mierniczy górniczy (Markscheider) musiał sporządzić trzy rodzaje map: plan kopalni (Gruben-Riss), rzut poziomy wyrobisk (Tage-Riss) i profil wyrobisk (Seiger-Riss). Plany kopalni i rzuty poziome sporządzano w dwóch egzemplarzach, z których po jednym przekazywano do archiwum Wyższego Urzędu i achiwum Deputacji. Profil dołączano do map przekazywanych do achiwum Deputacji. W praktyce rzuty poziome i profile wyrobisk sporządzano najczęściej na jednym arkuszu. Z czasem, po 1850 roku, zwłaszcza w odniesieniu do kopalń węgla kamiennego, zaczęto sporządzać rzuty poziome (mapy wyrobisk) dla poszczególnych pokładów oddzielnie. W miarę postępu eksploatacji wykonywano je w dużych skalach (1:2000, 1:1000) w układzie wielosekcyjnym. Mapy kopalń są oczywiście opracowaniami wielkoskalowymi. Oprócz nich sporządzano (począwszy od końca XVIII w.) średnioskalowe mapy przeglądowe, obrazujące rozmieszczenie szybików poszukiwawczych, szybów wydobywczych, sztolni. Swoim zasięgiem mapy przeglądowe obejmowały zarówno okoliczne tereny jednej miejscowości jak również tereny całego Rewiru Górniczego. Na podkreślenie zasługuje fakt ich odręcznego sporządzania, przy czym zdumiewa do dziś bogactwo elementów topograficznych naniesionych na te mapy. Ponieważ pierwsze, oparte na pomiarach triangulacyjnych, średnioskalowe mapy topograficzne (wykonywane dla Śląska od 1827 r.) były ze względów wojskowych utajnione, prawdziwy przełom w wykorzystywaniu podkładów topograficznych nastąpił dopiero po 1880 r., kiedy to Wyższy Urząd Górniczy we Wrocławiu wydał dla celów górniczych mapę topograficzną w skali 1:10 000 pt. Spezial Karte der Oberschlesien na jej podkładzie w następnych latach opracowano i wydano przeglądowe mapy pokładów (węgla kamiennego i rud metali), przeglądowe mapy pól górniczych, przeglądowe mapy odwiertów geologicznych i szereg innych specjalistycznych opracowań. Znaczące miejsce w zbiorach kartograficznych Wyższego Urzędu Górniczego we Wrocławiu zajmowały, co oczywiste, mapy geologiczne, zarówno te o charakterze przeglądowym jak i mapy wykonywane dla celów eksploatacyjnych dla danej kopalni. Zapewne dla celów związanych z organizacją administracji górniczej gromadzono również przeglądowe mapy ogólnogeograficzne i typowe mapy administracyjnokomunikacyjne, a nawet plany miast. Ta grupa kartografików jest oczywiście poszukiwana przez badaczy niezajmujących się historią górnictwa.

7 3. OPRACOWANIE ARCHIWALNE MAP OBB 3.1. KATALOGI MAP OBB Z LAT 1906 I 1908 W archiwum OBB mapy oznakowano według skorowidza działowego, opracowanego i wdrożonego do stosowania najprawdopodobniej w związku z przygotowywaniem katalogu. Skorowidz klasyfikował mapy według rewirów górniczych, rodzaju minerału, rodzaju mapy (przeglądowa, rzuty poziome i przekroje). Jako oznaczeń katalogowych stosowano zespół symboli literowocyfrowych, składających się z: dużej litery alfabetu (np. A, B, C), cyfry rzymskiej (I, II itd.), małej litery alfabetu (a, b) i cyfry arabskiej, oznaczającej kolejny numer w ewidencji. Po sklasyfikowaniu i ułożeniu map sporządzono katalogi, a poszczególne arkusze opatrzono numerami kolejnymi katalogu. W OBB zdążono przygotować dwa katalogi, z których pierwszy, wydany w 1906 r. pod nazwą Verzeichnis der Karten und Ziechnungen des Koeniglichen Oberbergamts zu Breslau [I], zawiera spis map usystematyzowanych w następujących rozdziałach: I mapy geologiczne, II mapy ogólnogeograficzne, III reliefy (mapy plastyczne), IV przeglądowe mapy pokładów, V przeglądowe mapy rozmieszczenia kopalń i hut, VI mapy obszarów objętych przywilejami górniczymi, VII plany miast, VIII mapy statystyczne, IX mapy komunikacyjne, X mapy specjalne dotyczące rzek i kanałów, dróg do transportu węgla, linii kolejowych. Pozostałe 13 rozdziałów zawiera spisy planów sytuacyjnych zakładów hutniczych, zabudowań urzędów górniczych, kopalń, szkół, szpitali i placów spedycyjnych oraz rysunków technicznych obiektów budowlanych i inżynierskich, rysunków technicznych maszyn, urządzeń i narzędzi stosowanych w górnictwie i hutnictwie. W drugim katalogu, wydanym w1908 r pod nazwą Verzeichnis der Bergwerks- Betriebskarten des Koeniglichen Oberbergamts zu Breslau [II] ujęto przede wszystkim mapy pojedynczych kopalń. W katalogu zastosowano podział geograficzno-administracyjny, według prowincji państwa pruskiego (Górny Śląsk, Dolny Śląsk, Poznań, Prusy Zachodnie, Prusy Wschodnie). W ramach obszarów Górnego i Dolnego Śląska najpierw ujęto mapy przeglądowe górnictwa węgla kamiennego i mapy przeglądowe górnictwa rud metali, a następnie mapy: ewidencyjne gruntów, odszkodowawcze, bocznic kolejowych kopalń, wodociągów, a w dalszej kolejności mapy pojedynczych kopalń węgla kamiennego, robót górniczych i poszukiwawczych (dla Górnego Śląska dodatkowo z podziałem na kopalnie prywatne i kopalnie państwowe), mapy pojedynczych kopalń rud metali (dla Górnego Śląska także z podziałem na prywatne i państwowe), mapy kopalń węgla brunatnego, profile geognostyczne z kopalń węgla kamiennego, kopalń rud metali, odwiertów solanek. W obrębie poszczególnych grup asortymentowych mapy kopalń usystematyzowano w kolejności alfabetycznej nazw własnych. Dla nielicznych map kopalń z terenu prowincji poznańskiej zastosowano podział na kopalnie węgla

8 brunatnego, kopalnie rud metali i solanek. Prus Zachodnich dotyczyło siedem map związanych z pracami poszukiwawczymi węgla brunatnego, a część z nich przedstawiała kopalnie tego surowca. Sześć map dotyczących Prus Wschodnich przedstawia kopalnictwo bursztynu. W Wyższym Urzędzie Górniczym we Wrocławiu z pewnością podjęto po roku 1908 dalsze pace związane z katalogowaniem zgromadzonych wcześniej i gromadzonych na bieżąco map. Świadczą o tym naniesione numeratorem oznaczenia liczbowe na kilkuset arkuszach map, nie poddanych jeszcze archiwalnemu opracowaniu. Do 1945 r. nie został już jednak wydany drukiem żaden katalog, a w zachowanych materiałach aktowych OBB nie natrafiono dotąd na ślad takiego katalogu 3.2. STAN OPRACOWANIA MAP OBB W ARCHIWUM PAŃSTWOWYM W KATOWICACH W 1979 r. Wyższy Urząd Górniczy przekazał do Wojewódzkiego Archiwum Państwowego w Katowicach zgromadzone wcześniej zbory kartograficzne sprzed 1945 r. Wśród przejętych wówczas ok. 15 tysięcy arkuszy map znajdywały się zarówno te pochodzące ze zbiorów Oberbergamt zu Breslau, jak i mapy pochodzące z polskich, przedwojennych urzędów górniczych w Katowicach i Warszawie oraz mapy pochodzące sprzed I wojny światowej, zgromadzone uprzednio przez Starostwo Górnicze w Krakowie a także mapy wcześniej skompletowane przez rosyjski Zarząd Zachodniego Okręgu Górniczego w Dąbrowie Górniczej, głównie dotyczące górnictwa rud żelaza, galmanu i węgla kamiennego z terenów wchodzących w skład zaboru rosyjskiego. Wyższy Urząd Górniczy w Katowicach wykorzystywał te mapy jako źródłowy materiał informacyjny w swojej działalności merytorycznej, stąd stanowiły one tzw. sukcesję czynną. W archiwum Państwowym w Katowicach weszły w skład zespołu archiwalnego (nr 396) pod nazwą Wyższy Urząd Górniczy w Katowicach. W ramach tego zespołu stanowią wyodrębniony zbiór kartograficzny, z uwzględnieniem wewnętrznego podziału instytucjonalnego, składający się z wydzielonych fizycznie serii map Wyższego Urzędu Górniczego we Wrocławiu (Obernergamts zu Breslau) 1769 1945, Zarządu Zachodniego Okręgu Górniczego w Dąbrowie Górniczej sprzed 1915 r., Starostwa Górniczego w Krakowie sprzed 1918 r., Wyższego Urzędu Górniczego w Warszawie 1922 1939, Wyższego Urzędu Górniczego w Katowicach do 1939 r. Omawiane mapy, w ilości ponad piętnastu tysięcy arkuszy, zostały w całości zinwentaryzowane w Archiwum Państwowym w Katowicach w latach 1980 1982, w formie roboczego inwentarza kartkowego, który jednak z uwagi na zbyt dużą liczbę sporządzających go pracowników przy jednoczesnym braku (wówczas) jasnych kryteriów opisu archiwalnego map górniczych, nie jest spójny pod względem metodologicznym i nie może stanowić podstawy do sporządzenia przejrzystego katalogu, bądź serii katalogów, a korzystanie z niego jest wyjątkowo czasochłonne.

W latach 1987 1990 usystematyzowano dokładnie wszystkie mapy pochodzące z Wyższego Urzędu Górniczego we Wrocławiu (ponad trzynaście tysięcy arkuszy map). Został odtworzony układ map nadany im w omówionych wyżej katalogach z 1906 i 1908 r. Katalog z 1906 r. zawiera 2757 pozycji, z których 646 dotyczy map mało- i średnioskalowych (ogólnogeograficznych, geologicznych, przeglądowych górnictwa) a 157 pozycji zawiera spis map wielkoskalowych (planów sytuacyjnych obiektów górniczych i hutniczych). Spośród łącznej liczby 798 map w Archiwum Państwowym w Katowicach znajduje się 236, tj. 30% ogólnej ilości. Z 220 map geologicznych zachowało się 55, ze 124 map geograficznych 41, z czterech reliefów nie zachował się żaden, spośród 54 przeglądowych map pokładów węgla kamiennego zachowało się 40 map, z 18 map przeglądowych rozmieszczenia zakładów górniczych i hutniczych zachowało się 13, z 17 map obszarów objętych przywilejami górniczymi jest aż 15. Z 27 planów miast nie zachował się żaden. Ponadto zachowało się 16 map statystycznych (spośród 54), 12 map komunikacyjnych (z 20), 41 map specjalnych (rzek i kanałów, dróg transportu węgla, linii kolejowych) ze 101 i tylko 3 plany sytuacyjne (ze 152 pozycji katalogowych). W bardziej kompletnym stanie zachowały się mapy górnicze, zwłaszcza pojedynczych kopalń, ujęte w katalogu z 1908 r. Spośród 1430 pozycji zachowało się 1181 map, tj. 83%. Zakres tematyczny i ilość zachowanych map przedstawia się następująco: A. Górny Śląsk I. górnictwo węgla kamiennego: 18 map przeglądowych z lat 1794 1894, II. górnictwo rud: 7 map przeglądowych z lat 1783 1854, III. posiadłości gruntowe (terenów objętych górnictwem): 86 map z lat 1792 1902, IV. mapy odszkodowawcze: 49 map z lat 1800 1855, V. linie kolejowe (najczęściej projektowane): 12 map z lat 1805 1855, VI. sieci i urządzenia wodociągowe (głównie związane z funkcjonowaniem zakładów górniczych 21 map z lat 1786 1864, VII. mapy kopalń i plany robót poszukiwawczych węgla kamiennego: 1. kopalnie prywatne mapy 161 obiektów z lat 1775 1902 (są tu zarówno mapy kopalń (a także szybów i sztolni) projektowanych oraz plany robót poszukiwawczych jak i mapy powierzchni i eksploatacyjne działających kopalń), 2. kopalnie państwowe: a) kopalnia Koenig (w Chorzowie) 29 map z lat 1795 1874, b) kopalnia Koenigin Luise (w Zabrzu) 29 map z lat 1800 1905, c) Haupt-Schluessel-Erbstolln (Główna Sztolnia Dziedziczna) 13 map z lat 1800 1868, d) kopalnia Traugott; VIII. mapy kopalń rud metali: 1. kopalnie prywatne mapy 99 obiektów (górnictwo galmanu) z lat 1794 1906, 9

10 2. kopalnie państwowe (rud srebra i ołowiu, nieliczne galmanu) nie zachowała się niestety, będąca właśnie w tej grupie jedna z najstarszych map górniczych z ziem polskich (i w Europie), mapa mistrza górniczego Jana Trappa z 1579 r. [2], która przedstawiała Rewir Sowice i Sztolnię Świętego Jakuba (okolice Tarnowskich Gór), gdzie wydobywano rudy srebra; zachowały się natomiast wszystkie pozostałe z tej grupy mapy, w liczbie 67, z lat 1785 1884, 3. rudy żelaza (okolice Bytomia, Tarnowskich Gór, Katowic i Pszczyny) 18 map z lat 1803 1903; IX. mapy kopalń węgla brunatnego 4 mapy z lat 1843 1848, X. profile geologiczne (geognostyczne) przeglądowe, kopalń węgla kamiennego i rud metali oraz odwiertów soli i solanek 25 rysunków z lat 1807 1870. B. Dolny Śląsk I. górnictwo węgla kamiennego 25 map przeglądowych z lat 1776 1838, II. plany sytuacyjne gruntów 11 map z lat 1811 1856, III. mapy odszkodowawcze 3 jednostki, z lat 1831 1850, IV. linie kolejowe 2 mapy z lat 1855 1881, V. sieci i urządzenia wodociągowe 18 map z lat 1783 1831, VI. mapy kopalń i plany robót poszukiwawczych węgla kamiennego 218 map z lat 1766 1868, VII. odwierty poszukiwawcze grafitu 8 map z lat 1810 1849 VIII. kopalnie rud metali: 1. rejon Altenberg Miedzianka Rohnau (górnictwo ołowiu, miedzi, pirytu, witriolu) 32 mapy z lat 1743 1857, 2. rejon Bolkowa Złotoryji Jawora (górnictwo złota, miedzi, ołowiu) 10 map z lat 1777 1859, 3. rejon Karkonoszy (górnictwo rud żelaza, pirytu, witriolu, kobaltu, arsenu, miedzi 13 map z lat 1774 1832, 4. rejon Gór Izerskich (górnictwo cyny, kobaltu) 16 map z lat 1775 1839, 5. rejon Boguszowa Wałbrzycha (kopalnie miedzi, srebra, ołowiu, polimetaliczne) 27 map z lat 1770 1836, 6. rejon Nowej Rudy (ruda żelaza) 1 mapa z 1811 r., 7. rejon Srebrnej Góry i Barda Śląskiego (górnictwo ołowiu, srebra, antymonu) 4 mapy z lat 1772 1812, 8. rejon Strzelina Ziębic Niemczy (górnictwo witriolu) 5 map z lat 1830 1837, 9. rejon Złotego Stoku (rudy arsenu) 38 map z lat 1776 1849, 10. rejon Bystrzycy Kłodzkiej i Lądka Zdroju (rudy polimetaliczne, srebra, ołowiu) 14 map z lat 1776 1839; IX. wydobycie fluorytu, surowców skalnych (kamieniołomy wapienia, bazaltu) 18 map z lat 1787 1849, X. górnictwo węgla brunatnego 31 map z lat 1847 1887,

11 XI. profile geologiczne (geognostyczne) przeglądowe, kopalń węgla kamiennego i węgla brunatnego 29 map z lat 1812 1888. Nie zachowała się żadna, wymieniona w katalogu, mapa z terenów Prowincji Poznańskiej (dotyczyły one górnictwa węgla brunatnego i solanek) i Prus Zachodnich (górnictwo węgla brunatnego). Zachowały się natomiast wszystkie (6 jednostek) mapy kopalnictwa bursztynu z terenów Prus Wschodnich, z lat 1871 1875. Nie ujęte w katalogach ponad dziesięć tysięcy arkuszy map ogólno geograficznych, geologicznych i specjalnych usystematyzowano wzorując się na układzie katalogu z 1906 r., natomiast mapom górniczym nadano układ analogiczny do zawartego w katalogu z 1908 r. W pierwszej kolejności dokonano podziału na dwie zasadnicze grupy. W grupie pierwszej umieszczono mapy ogólnogeograficzne, geologiczne przeglądowe, mapy specjalne: granic państwowych, demograficzne, przeglądowe rozmieszczenia przemysłu, energetyki, hutnictwa, mapy komunikacyjne (drogi kołowe, drogi wodne, linie kolejowe), sieci wodociągowych, administracji górniczej, ratownictwa górniczego. Drugą grupę stanowią mapy górnicze. Mapy górnicze podzielono według kryterium geograficzno-administracyjnego (Górny Śląsk, Dolny Śląsk, Prowincja Poznańska, Prusy Zachodnie). W ramach poszczególnych obszarów mapy pogrupowano według minerałów. Każdą grupę otwierają mapy przeglądowe, a w następnej kolejności usystematyzowano mapy kopalń, w układzie alfabetycznym nazw własnych. Usystematyzowane w wyżej opisany sposób mapy poddano inwentaryzacji szczegółowej. Do dnia dzisiejszego zinwentaryzowano wszystkie mapy grupy pierwszej, a spośród map górniczych (grupa druga) wszystkie mapy kopalń węgla kamiennego na Górnym Śląsku łącznie blisko 2000 jednostek inwentarzowych, na które składa się ponad pięć tysięcy arkuszy map. Zakończenie inwentaryzacji przewidziane jest na koniec 2007 roku. Dane dotyczące blisko 3000 pozycji ujętych w omawianych wyżej katalogach OBB i w inwentarzu Archiwum Państwowego zostały wprowadzone do komputerowej bazy danych MAPY, co tym samym umożliwia błyskawiczne sporządzanie kwerend i raportów zarówno według kryterium geograficznego jak i kryteriów rzeczowych. 3.3. ZASADY I TRYB UDOSTĘPNIANIA ORAZ SPORZĄDZANIA KOPII Zasady udostępniania materiałów archiwalnych są określone w art. 16 ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach. Są one udostępniane jednostkom organizacyjnym i obywatelom bezpłatnie jedynie dla potrzeb nauki, kultury, techniki oraz gospodarki. Udostępnianie dla celów innych jest odpłatne. Również odpłatne jest sporządzanie kopii tych materiałów w jakiejkolwiek formie (mikrofilm, fotokopia, kserokopia, skan) oraz zlecanie archiwom przeprowadzenia kwerend, czyli wyszukania materiałów według kryteriów określonych przez zlecającego.

12 Tryb udostępniania materiałów archiwalnych ustalony jest w obowiązującym w Archiwum Państwowym regulaminie udostępniania. Materiały udostępniane są w Pracowni Naukowej Archiwum. Użytkownik, który zamierza uzyskać wgląd do materiałów musi w pierwszej kolejności wypełnić wniosek o udostępnienie materiałów archiwalnych, a następnie w oparciu o środki ewidencyjne (w przypadku omawianych wyżej map: na podstawie katalogów OBB oraz inwentarza kartkowego zespołu nr 396 Wyższy Urząd Górniczy w Katowicach zbiór kartograficzny) złożyć zamówienie na dostępnych w Pracowni drukach zamówień. Odrębne zamówienie należy składać na wykonanie kopii. W przypadku omawianych map, jeżeli ich stan fizyczny na to pozwala (mapy nie mogą być w jakikolwiek sposób uszkodzone) można zamówić kserokopie czarno-białe (dla formatów A4 i A3 także kolorowe) lub skany. Archiwum może wykonać również mikrofilmy map, z tym że termin realizacji może wynieść nawet kilka tygodni. Użytkownik nie może bez zgody dyrektora Archiwum samodzielnie wykonywać fotografii lub skanowania udostępnionych materiałów. W przypadku publikacji udostępnionych map w formie ilustrowanych katalogów, albumów lub atlasów autor lub wydawca, na zlecenie którego użytkownik zamówił kopie, jest zobowiązany do dostarczenia Archiwum jednego egzemplarza. LITERATURA [1] DZIEKOŃSKI T., Wydobywanie i metalurgia kruszców na Dolnym Śląsku od XIII do połowy XX wiek, Wrocław Warszawa Kraków, Gdańsk 1972. [2] GREINER P., Górnośląskie mapy górnicze z lat 1567 1802, Kwartalnik Opolski, 1983, nr 2, s. 33 42. [3] GREINER P., Śląska kartografia górnicza XVI do końca XVIII wieku, Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, 1983, nr 2, s. 309 327. [4] GREINER P., Mapy górnicze z obszaru Sudetów wykonane do końca XVIII w., Annales Silesiae, 1990, volume XX, s. 91 100. [5] GREINER P., Kartografia górnicza na Śląsku od XVI do pierwszej polowy XIX wieku, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław 1997. [6] JAROS J., Organizacja rządowej administracji górniczej na Śląsku w latach 1769 1922, Archeion, t. 26, 1956. KATALOGI [I] Verzeichnis der Karten und Zeichnungen des Koeniglichen Oberbergamts zu Breslau, Breslau 1906. [II] Verzeichnis der Bergwerks-Betriebskarten des Koeniglichen Oberbergamts zu Breslau, Breslau 1908. MINING MAPS IN AN ARCHIVE OF A HIGHER MINING INSTITUTE IN WROCŁAW IN A 1769 1945 PERIOD The following article discusses cartographical holdings collected by the Higher Mining Institute in Wrocław (Oberbergamt zu Breslau) and stored presently in the State Archives in Katowice. Besides describing briefly the history of the Institute and its collections, the essay characterizes mining maps according to their subject and territorial range. It also depicts the progress of archive research concerning those documents. The article aims at assessing potential researchers in selecting and accessing mining maps in the State Archives in Katowice.