PODSTAWOWE DANE Z ZAKRESU OCHRONY ZDROWIA I OPIEKI SPOŁECZNEJ

URZĄD STATYSTYCZNY we WROCŁAWIU INFORMACJE I OPRACOWANIA STATYSTYCZNE PODSTAWOWE DANE Z ZAKRESU OCHRONY ZDROWIA I OPIEKI SPOŁECZNEJ W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM W LATACH 2003 -

OBJAŚNIENIA ZNAKÓW UMOWNYCH Kreska (-) - zjawisko nie wystąpiło. Zero: (0) - zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,5; (0,0) - zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,05. Kropka (.) - zupełny brak informacji albo brak informacji wiarygodnych. Znak x - wypełnienie pozycji jest niemożliwe lub niecelowe. Znak A - oznacza, że nazwy zostały skrócone w stosunku do obowiązującej klasy fik j ich pełne nazwy podano w uwagach ogólnych do Rocznika. Znak # - oznacza, że dane nie mogą być opublikowane ze względu na konieczność zachowania tajemnicy statystycznej w rozumieniu ustawy o statystyce publicznej. Przecinek (,) - oznacza liczby prezentujące liczby dziesiętne. W tym - oznacza, że nic podaje się wszystkich składników sumy. Przy publikowaniu danych US prosimy o podanie źródła.

Urząd Statystyczny we Wrocławiu INFORMACJE I OPRACOWANIA STATYSTYCZNE PODSTAWOWE DANE Z ZAKRESU OCHRONY ZDROWIA I OPIEKI SPOŁECZNEJ W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM W LATACH 2003 - ISBN 83-88634-56-9 Wrocław 2006

ZESPÓŁ REDAKCYJNY Przewodniczący: Elżbieta Małecka Redaktor Główny: Maria Czekaj Członkowie: Sławomir Banaszak, Krystyna Kalichowicz, Danuta Komarowska, Marek Obrębalski, Elżbieta Stańczyk, Halina Woźniak, Małgorzata Wysoczańska, Agata Zemska, Andrzej Żurakowski Sekretarz: Katarzyna Kraszewska Opracowanie publikacji: Wioletta Krzyszczuk, Dorota Fuks, Emilia Jasiak, Renata Piotrowiak, Emilia Rapciak, Agnieszka Szymków, Jolitta Zawisza, Helena Polak, Elżbieta Stańczyk Nadzór merytoryczny: Danuta Komarowska Redaktor Techniczny: Irena Makicj-Borowiecka Skład komputerowy i grafika: Wojciech Szpakowski, Elżbieta Stańczyk Druk: Urząd Statystyczny we Wrocławiu - Wydział Poligrafii 59-220 Legnica, ul. Jaworzyńska 65

Przedmowa Przekazuję Państwu publikację zawierającą podstawowe dane z zakresu ochrony zdrowia i opieki społecznej w województwie dolnośląskim w latach 2003-. Opracowanie składa się z trzech części: uwag metodologicznych zawierających źródła informacji, wyjaśnienia metodologiczne i definicje podstawowych pojęć, uwag analitycznych w postaci krótkiej opisowo-graficznej analizy wyników oraz części tabelarycznej stanowiącej zasadniczy element publikacji. W części tabelarycznej zaprezentowano dane w układzie: województwo, podregiony i powiaty oraz województwo dolnośląskie na tle kraju i pozostałych województw. Wszystkie informacje zamieszczone zostały w dwóch podgrupach - - ochrona zdrowia i opieka społeczna. Przedkładając Państwu niniejsze opracowanie mam nadzieję, że zawarte w nim informacje wzbudzą zainteresowanie i poszerzą wiedzę na temat ochrony zdrowia i opieki społecznej. Jednocześnie zwracam się z uprzejmą prośbą o wszelkie sugestie i wnioski, które mogłyby przyczynić się do udoskonalenia kolejnej publikacji z tego zakresu. Dyrektor Urzędu Statystycznego we EtJ Wrocławiu Elżbieta Małecka Wrocław, grudzień 2006

SPIS TREŚCI Tabl. Str. Przedmowa... x 3 Uwagi metodologiczne... x 6 Uwagi analityczne... x 17 TABLICE I. DANE O WOJEWÓDZTWIE OCHRONA ZDROWIA Pracownicy medyczni... 1 29 Zatrudnieni specjaliści medyczni... 2 29 Ambulatoryjna opieka zdrowotna... 3 31 Zakłady ambulatoryjnej opieki zdrowotnej... 4 31 Praktyki lekarskie... 5 32 Porady ambulatoryjnej opieki zdrowotnej... 6 32 Specjalistyczne porady lekarskie i stomatologiczne... 7 34 Porady w podstawowej opiece zdrowotnej... 8 35 Działalność przychodni medycyny pracy... 9 36 Szpitale ogólne... 10 37 Działalność oddziałów szpitalnych ogólnych... 11 38 Placówki lecznictwa uzdrowiskowego... 12 40 Zakłady opiekuńczo-lecznicze i pielęgnacyjno-opiekuńcze oraz hospicja... 13 40 Pacjenci zakładów opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz hospicjów według wieku... 14 41 Zakłady stacjonarnej opieki psychiatrycznej... 15 41 Podstawowe dane o ratownictwie medycznym... 16 42 Apteki i punkty apteczne... 17 42 Pracujący w aptekach i punktach aptecznych... 18 42 Zachorowania na niektóre choroby zakaźne i zatrucia... 19 43 Krwiodawstwo... 20 43 POMOC SPOŁECZNA Zakłady stacjonarnej pomocy społecznej... 21 44 Mieszkańcy zakładów stacjonarnej pomocy społecznej według płci i wieku... 22 45 Mieszkańcy zakładów stacjonarnej pomocy społecznej według źródeł finansowania pobytu... 23 46 Całodobowe placówki opiekuńczo-wychowawcze dla dzieci i młodzieży... 24 47 Wychowankowie całodobowych placówek opiekuńczo-wychowawczych według wieku... 25 47 Rodziny zastępcze... 26 48 Rodziny i osoby objęte pomocą społeczną... 27 48 Świadczenia pomocy społecznej według wybranych form świadczeń... 28 49 Rodziny objęte pomocą społeczną według powodów przyznania pomocy... 29 50

5 Tabl. Str. II. DANE WEDŁUG PODREGIONÓW I POWIATÓW OCHRONA ZDROWIA Zakłady opieki zdrowotnej i praktyki lekarskie w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej... Porady udzielone w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej... Placówki lecznictwa uzdrowiskowego oraz sanatoria rehabilitacyjne... Działalność placówek lecznictwa uzdrowiskowego... Sanatoria rehabilitacyjne... Ratownictwo medyczne - jednostki systemu... Medyczne działania ratownicze... Świadczenia w ramach medycznych działań ratowniczych... 1(30) 51.. 2(31) 53.. 3(32) 55 4(33) 55 5(34) 56. 6(35) 57 7(36) 59. 8(37) 61 Osoby objęte świadczeniami zdrowotnymi pomocy doraźnej w ambulatoriach... Apteki i punkty apteczne.... 9(38) 63. 10(39) 64 POMOC SPOŁECZNA Zakłady stacjonarnej pomocy społecznej... Domy pomocy społecznej... Pozostałe stacjonarne zakłady pomocy społecznej... Personel pracujący w stacjonarnych zakładach pomocy społecznej... Całodobowe placówki opiekuńczo-wychowawcze dla dzieci i młodzieży... Rodziny zastępcze według wybranych typów... A - Rodziny zastępcze spokrewnione z dzieckiem... B - Rodziny zastępcze niespokrewnione z dzieckiem... Dzieci w rodzinach zastępczych... Świadczenia pomocy społecznej... A - Zasiłki stałe... B - Zasiłki okresowe... C - Zasiłki celowe.... 11(40) 66 12(41) 68. 13(42) 70. 14(43) 71. 15(44) 71. 16(45) 73 X 73 X 75. 17(46) 77. 18(47) 79 X 79 X 81 X 83 Osoby korzystające ze świadczeń pomocy społecznej według wybranych form świadczeń....... 19(48) 85 Rodziny objęte pomocą społeczną według wybranych powodów przyznania pomocy.... 20(49) 87 III. WOJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE NA TLE KRAJU I POZOSTAŁYCH WOJEWÓDZTW W R. Zakłady ambulatoryjnej opieki zdrowotnej według rodzajów... Porady udzielone w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej... Praktyki lekarskie... Placówki lecznictwa uzdrowiskowego... Jednostki systemu ratownictwa medycznego... Medyczne działania ratownicze... Zakłady stacjonarnej opieki społecznej... Apteki i punkty apteczne... Całodobowe placówki opiekuńczo-wychowawcze dla dzieci i młodzieży... 1(50) 89. 2(51) 89 3(52) 90. 4(53) 91. 5(54) 91. 6(55) 92 7(56) 92 8(57) 93 9(58) 93

UWAGI METODOLOGICZNE Źródła danych statystycznych Podstawowym źródłem informacji z zakresu ochrony zdrowia i pomocy społecznej jest sprawozdawczość Głównego Urzędu Statystycznego. Badaniami statystycznymi objęte są: placówki lecznictwa uzdrowiskowego oraz sanatoria rehabilitacyjne, jednostki ambulatoryjnej opieki zdrowotnej, jednostki ratownictwa medycznego, apteki i punkty apteczne, placówki opiekuńczo-wychowawcze, rodziny zastępcze, zakłady stacjonarne pomocy społecznej. Podmioty realizujące sprawozdawczość z ochrony zdrowia to wymienione wyżej zakłady działające na terenie województwa dolnośląskiego, bez względu na formę finansowania usług i podległość organizacyjną podmiotu świadczącego usługi (m.in. Ministerstwo Zdrowia, jednostki samorządu terytorialnego - województwo, powiat, gmina). Są to także placówki niepubliczne, w tym utworzone przez organizacje społeczne, fundacje, zgromadzenia zakonne, związki wyznaniowe itp. oraz praktyki lekarskie (indywidualne i grupowe) realizujące świadczenia zdrowotne w ramach środków publicznych. Publikacja nie zawiera danych dotyczących resortu obrony narodowej, resortu spraw wewnętrznych a także służby zdrowia w zakładach karnych. Informacje dotyczące działalności placówek lecznictwa uzdrowiskowego i sanatorium rehabilitacyjnego (m.in. liczba łóżek, liczba leczonych oraz liczba porad udzielonych w przychodniach uzdrowiskowych) opracowano na podstawie formularza ZD-2. Badanie ambulatoryjnej opieki zdrowotnej prowadzone jest na formularzu ZD-3 i obejmuje informacje o liczbie i rodzajach zakładów ambulatoryjnych i praktyk lekarskich oraz o poradach udzielonych przez lekarzy i lekarzy stomatologów w zakładach opieki zdrowotnej oraz w ramach praktyk lekarskich (indywidualnych i grupowych) w zakresie podstawowej i specjalistycznej opieki zdrowotnej. Badaniem tym objęte są zakłady opieki zdrowotnej oraz praktyki lekarskie i stomatologiczne świadczące usługi zdrowotne w ramach umów zawartych z Narodowym Funduszem Zdrowia. Dane dotyczące pomocy doraźnej i ratownictwa medycznego - liczba i rodzaj jednostek systemu, medyczne działania ratownicze (liczba wyjazdów na miejsce zdarzenia oraz liczba osób, którym udzielono świadczenia zdrowotnego) a także udzielone w trybie ambulatoryjnym świadczenia zdrowotne w izbie przyjęć lub szpitalnym oddziale ratunkowym pochodzą ze sprawozdania ZD-4. W badaniu aptek i punktów aptecznych (formularz ZD-5) zbierane są informacje na temat rodzaju placówki, zakresu świadczonych usług (dyżury nocne, wykonywanie leków recepturowych) oraz pracujących.

7 W przypadku zakładów stacjonarnych pomocy społecznej zbierane są, na formularzu PS-03, informacje o rodzajach i typach placówek, liczbie miejsc, liczbie mieszkańców według płci i wieku oraz źródłach finansowania pobytu pensjonariuszy a także o liczbie osób umieszczonych i oczekujących na umieszczenie w tych placówkach. Źródłem danych o placówkach opiekuńczo-wychowawczych jest formularz PS-01 i za jego pośrednictwem gromadzone są dane o typach placówek, liczbie dzieci i młodzieży przebywających w placówkach oraz wybranych cechach społeczno-demograficznych wychowanków. Zakres podmiotowy tego badania obejmuje placówki wsparcia dziennego, placówki interwencyjne, rodzinne i socjalizacjine. Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie przekazują, na formularzu PS-02, informacje o liczbie rodzin zastępczych poszczególnych typów, liczbie dzieci przebywających w tych rodzinach, a także o wybranych cechach społeczno-demograficznych osób pełniących funkcję rodziny zastępczej oraz dzieci w nich przebywających. Przy opracowywaniu niniejszej publikacji uzupełniającym źródłem informacji była: sprawozdawczość resortowa Ministerstwa Zdrowia - w zakresie danych 0 pracownikach medycznych, opiece szpitalnej, opiece długoterminowej oraz zakładach psychiatrycznych. publikacja Biuletyn statystyczny ochrony zdrowia województwa dolnośląskiego wydawana corocznie przez Dolnośląskie Centrum Zdrowia Publicznego we Wrocławiu w części dotyczącej zachorowań na niektóre choroby zakaźne 1 informacji o lekarzach specjalistach. dane Wydziału Polityki Społecznej Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego we Wrocławiu {sprawozdanie MP i PS-03 z udzielonych świadczeń pomocy społecznej - pieniężnych, w naturze i usługach) w zakresie świadczeń pomocy społecznej. Podstawowe wyjaśnienia metodologiczne Zgodnie z ustawą z dnia 30 sierpnia 1991 roku o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 91, poz. 408 zpóin. zm.), zakłady te dzieli się na publiczne i niepubliczne. Publiczny zakład opieki zdrowotnej może być utworzony przez: ministra lub centralny organ administracji rządowej, wojewodę, jednostkę samorządu terytorialnego, państwową uczelnię medyczną lub państwową uczelnię prowadzącą działalność dydaktyczną i badawczą w zakresie nauk medycznych. Niepubliczny zakład opieki zdrowotnej może być utworzony przez: kościół lub związek wyznaniowy, pracodawcę, fundację, związek zawodowy, samorząd zawodowy, stowarzyszenie, a także inną krajową lub zagraniczną osobę prawną lub fizyczną oraz spółkę niemającą osobowości prawnej. Praktyki lekarskie to podmioty funkcjonujące m. in. w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej, inne niż zakłady opieki zdrowotnej. Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 roku o zawodzie lekarza (Dz. U. Nr 28, poz. 152 z późn. zm.) przewiduje trzy formy

8 organizacyjne wykonywania praktyk lekarskich: indywidualną, indywidualną specjalistyczną oraz grupową. Lekarze w celu udzielania świadczeń zdrowotnych mogą prowadzić grupową praktykę lekarską w formie spółki cywilnej lub partnerskiej, po uzyskaniu wpisu do rejestru grupowych praktyk lekarskich, prowadzonego przez okręgową radę lekarską, właściwą ze względu na miejsce wykonywania praktyki. Wykonywanie indywidualnej praktyki lekarskiej, indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej oraz grupowej praktyki lekarskiej nie jest prowadzeniem zakładu opieki zdrowotnej. Prezentowane w tej publikacji dane dotyczą wyłącznie praktyk lekarskich i stomatologicznych, finansowanych ze środków publicznych. Jednostkami organizacyjnymi służby medycyny pracy, zgodnie z ustawą z dnia 27 czerwca 1997 roku o służbie medycyny pracy (Dz. U. Nr 96 poz. 593 z późn. zm.), które realizują obligatoryjną opiekę profilaktyczną nad pracującymi są: publiczne zakłady opieki zdrowotnej, tworzone i utrzymywane w celu sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi, - zakłady opieki zdrowotnej tworzone i utrzymywane przez pracodawców i inne podmioty, jeżeli profilaktyczna opieka zdrowotna nad pracującymi jest ich zadaniem statutowym, lekarze praktykujący indywidualnie, - wojewódzkie lub międzywojewódzkie ośrodki medycyny pracy. (Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 roku o służbie medycyny pracy - Dz. U. Nr 96, poz. 593 z późn. zm.). Lecznictwo uzdrowiskowe wykorzystuje właściwości naturalne surowców leczniczych (zakłady przyrodolecznicze) oraz właściwości lecznicze klimatu dzięki urządzeniom lecznictwa uzdrowiskowego. Jest ono integralną częścią systemu ochrony zdrowia. Z dniem 1 września roku weszła w życie nowa ustawa o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (Dz. U., Nr 167, poz. 1399). Ratownictwo medyczne dotyczy placówek, które zgodnie z ustawą z dnia 25 lipca 2001 roku o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. Nr 113, poz. 1207, z późn. zm.), mają za zadanie podejmowanie medycznych działań ratowniczych wobec każdej osoby znajdującej się w stanie nagłego zagrożenia życia lub zdrowia. Usługi medyczne udzielane chorym przez lekarzy w nagłych przypadkach, świadczone poza ustalonymi godzinami pracy zakładów (np. w nocy) oraz prywatne porady lekarskie udzielane w domu chorego czy w miejscu wezwania nie są traktowane jako medyczne działania ratownicze w myśl wyżej wymienionej ustawy, dlatego też nie są prezentowane w niniejszej publikacji. W tablicy dotyczącej medycznych działań ratowniczych według powiatów (tabl. 7(36)) dane o liczbie wyjazdów na miejsce zdarzenia za rok dla powiatów: jaworskiego, Złotoryjskiego, lubińskiego, głogowskiego, polkowickiego i dla m. Legnicy prezentowane są tylko ogółem.

9 Dane o aptekach obejmują apteki i punkty apteczne ogólnodostępne dla ludności. Nie uwzględniono aptek szpitalnych, działających na potrzeby i zaopatrujących zakłady stacjonarne, np. szpitale, sanatoria, jak również niewymienione z nazwy zakłady przeznaczone dla osób, których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych wykonywanych w tym zakładzie lub jednostce organizacyjnej wchodzącej w skład zakładu. Zgodnie z ustawą z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne (Dz. U. 2002 Nr 53, poz. 533 z późn. zm.) punkty apteczne tworzone po dniu wejścia w życie ustawy mogą być usytuowane jedynie na terenach wiejskich, jeżeli na terenie danej wsi nie jest prowadzona apteka ogólnodostępna. Dane o zakładach ambulatoryjnej opieki zdrowotnej obejmują przychodnie, ośrodki zdrowia, poradnie samodzielne oraz poradnie wchodzące w skład struktury ZOZ, zlokalizowane poza ich siedzibami. W ambulatoryjnej opiece zdrowotnej wykazano porady udzielone przez lekarzy i lekarzy stomatologów, łącznie z poradami zrealizowanymi w ramach badań profilaktycznych. Do porad: podstawowej opieki zdrowotnej zalicza się porady udzielone przez lekarzy w poradniach podstawowej opieki zdrowotnej oraz w poradniach dla dzieci, specjalistycznych zalicza się porady udzielone przez lekarzy specjalistów w danej dziedzinie medycyny oraz przez lekarzy stomatologów, chirurgicznych zaliczono m. in. porady w zakresie chirurgii urazowej i neurochirurgii. Wszystkie porady stomatologiczne od r. liczone są jako porady specjalistyczne. Dla zachowania porównywalności danych w latach 2003 i odjęto od porad w podstawowej opiece zdrowotnej porady stomatologiczne i dodano je do specjalistycznych porad stomatologicznych. W związku z tym dane dotyczące porad udzielonych w podstawowej opiece zdrowotnej i porad specjalistycznych za rok 2003 i uległy zmianie w stosunku do wcześniej publikowanych. Rodzaje oddziałów szpitalnych w szpitalach ogólnych są zgodne z kodem oddziału opublikowanym w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 16 lipca r. w sprawie systemu resortowych kodów identyfikacyjnych dla zakładów opieki zdrowotnej oraz szczegółowych zasad ich nadawania (Dz. D. Nr 170 poz. 1797 z późn. zm.). Zachorowania podaje się zgodnie z Międzynarodową Statystyczną Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych 1 obowiązującą od 1 stycznia 1997 roku (X Rewizja). Rodzaje domów i zakładów pomocy społecznej prezentuje się zgodnie z ustawą o pomocy społecznej z dnia 12 marca roku (Dz. U. Nr 64, poz. 593, z późn. zm.). Obejmują one następujące stacjonarne placówki: domy pomocy społecznej, rodzinne domy pomocy, - placówki zapewniające całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym, w podeszłym wieku, w ramach działalności gospodarczej i statutowej,

10 - środowiskowe domy samopomocy i inne ośrodki dla osób z zaburzeniami psychicznymi, - domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, - noclegownie, schroniska. Placówki opiekuńczo-wychowawcze dla dzieci i młodzieży od są przedstawiane zgodnie z ustawą z dnia 12 marca roku o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593, zpóźn. zm.), która wyróżnia placówki wsparcia dziennego, placówki interwencyjne, rodzinne, socjalizacyjne i wielofunkcyjne. Do 2003 roku placówki opiekuńczowychowawcze prezentowane były zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 września 2000 roku (Dz. U. Nr 80, poz. 900) w podziale na wsparcia dziennego, interwencyjne, rodzinne, socjalizacyjne i resocjalizacyjne. Rodziny zastępcze dzielą się na spokrewnione i niespokrewnione z dzieckiem oraz zawodowe niespokrewnione z dzieckiem: wielodzietne, specjalistyczne i o charakterze pogotowia rodzinnego. Dane o świadczeniach pomocy społecznej prezentuje się w podziale na świadczenia pieniężne (zasiłek stały, zasiłek okresowy, zasiłek celowy na pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzenia losowego) i świadczenia niepieniężne (m. in. schronienie, posiłek, ubranie, sprawienie pogrzebu). Rodzina, której udzielono świadczenia wymieniana jest tylko raz, bez względu na liczbę otrzymanych decyzji i świadczeń. Podstawowe definicje Zakład opieki zdrowotnej (ZOZ) to wyodrębniony organizacyjnie zespół osób i środków majątkowych, utworzony i utrzymywany w celu udzielania świadczeń zdrowotnych i promocji zdrowia. Zakładem opieki zdrowotnej jest m. in.: szpital, zakład opiekuńczo-leczniczy, zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy, sanatorium, prewentorium, hospicjum a także inny niewymieniony z nazwy zakład przeznaczony dla osób, których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych w odpowiednim, stałym pomieszczeniu, przychodnia, ośrodek zdrowia, poradnia, ambulatorium, pogotowie ratunkowe, medyczne laboratorium diagnostyczne, pracownia protetyki stomatologicznej i ortodoncji, zakład rehabilitacji leczniczej, żłobek i inne zakłady spełniające warunki określone ustawą. (Ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 roku o zakładach opieki zdrowotnej, Dz. U. Nr 91, poz. 408, z późn. zm.). Szpital jest to stacjonarny zakład opieki zdrowotnej, w którym udziela się całodobowych i całodziennych świadczeń zdrowotnych, posiadający oddziały szpitalne, pion diagnostyczny, zabiegowo-leczniczy i rehabilitacyjny oraz zaplecze technicznogospodarcze.

11 Zakład opiekuńczo-leczniczy udziela całodobowych świadczeń zdrowotnych, które obejmują swoim zakresem pielęgnację i rehabilitację osób niewymagających hospitalizacji oraz zapewnia im środki farmaceutyczne i materiały medyczne, pomieszczenie i wyżywienie odpowiednie do stanu zdrowia a także opiekę w czasie organizowania zajęć kulturalno-rekreacyjnych. Zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy udziela całodobowych świadczeń zdrowotnych, które obejmują swoim zakresem pielęgnację, opiekę i rehabilitację osób niewymagających hospitalizacji oraz zapewnia im kontynuację leczenia farmakologicznego, pomieszczenie i wyżywienie odpowiednie do stanu zdrowia, a także prowadzi edukację zdrowotną tych osób i członków ich rodzin. Hospicjum jest zakładem opieki zdrowotnej sprawującym wielodyscyplinarną opiekę medyczną, psychologiczną i społeczną nad chorymi w terminalnym okresie choroby oraz opiekę nad rodzinami tych pacjentów. Lecznictwo uzdrowiskowe jest zorganizowaną działalnością polegającą na udzielaniu świadczeń opieki zdrowotnej, prowadzoną w uzdrowisku przez zakłady lecznictwa uzdrowiskowego, przy wykorzystaniu warunków naturalnych takich jak: właściwości naturalne surowców leczniczych, właściwości lecznicze klimatu oraz mikroklimatu a także towarzyszące temu zabiegi fizykalne. Zakłady lecznictwa uzdrowiskowego to zakłady opieki zdrowotnej działające na obszarze uzdrowiska, utworzone w celu udzielania świadczeń zdrowotnych z zakresu lecznictwa uzdrowiskowego, w ramach kierunków leczniczych i przeciwwskazań ustalonych dla danego uzdrowiska, w szczególności wykorzystujący warunki naturalne przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Zalicza się do nich między innymi: Szpitale uzdrowiskowe, do których zadań należy w szczególności zapewnienie pacjentowi skierowanemu na leczenie w warunkach szpitala uzdrowiskowego: o całodobowych świadczeń opieki zdrowotnej w warunkach stacjonarnych, o całodobowej opieki lekarskiej i pielęgniarskiej, o realizacji zabiegów przyrodoleczniczych i leczenia farmakologicznego, przewidzianego programem leczenia, o korzystania z naturalnych surowców leczniczych oraz urządzeń lecznictwa uzdrowiskowego o edukacj i zdrowotnej. Sanatoria uzdrowiskowe zapewniające pacjentowi skierowanemu na leczenie uzdrowiskowe całodobowe świadczenia opieki zdrowotnej, w warunkach stacjonarnych, opieki lekarskiej oraz całodobową opiekę pielęgnacyjną, a także przewidziane programem leczenia zabiegi przyrodolecznicze z wykorzystaniem naturalnych surowców leczniczych oraz urządzeń lecznictwa uzdrowiskowego, świadczenia profilaktyczne i edukację zdrowotną.

12 Kuracjusze to osoby korzystające z usług leczniczych na zasadzie skierowań ambulatoryjnych oraz kuracjusze ponoszący pełną odpłatność, leczący się indywidualnie. Osobę taką wykazuje się tylko jeden raz, niezależnie od liczby wykonanych zabiegów. Osobodni jest to łączna liczba dni pobytu leczonych w zakładzie w ciągu okresu sprawozdawczego. Dzień przyjęcia i wypisania liczy się jako jeden dzień pobytu. W liczbie tej uwzględnia się również dni pobytu chorych na łóżkach czasowo dostawionych. Przeciętny pobyt w dniach jest to liczba osobodni podzielona przez liczbę leczonych w ciągu roku. Ambulatoryjna opieka zdrowotna to udzielanie przez świadczeniodawców świadczeń opieki zdrowotnej osobom niewymagającym leczenia w warunkach całodobowych lub całodziennych. Podstawowa opieka zdrowotna jest to świadczenie zdrowotne, profilaktyczne, diagnostyczne, lecznicze, rehabilitacyjne oraz pielęgnacyjne z zakresu medycyny ogólnej, rodzinnej i pediatrii, udzielane w ramach ambulatoryjnej opieki zdrowotnej. Profilaktyczna opieka zdrowotna to ogół działań zapobiegających powstawaniu i szerzeniu się niekorzystnych skutków zdrowotnych, które w sposób bezpośredni lub pośredni mają związek z warunkami albo charakterem pracy. Świadczenie specjalistyczne zgodnie z ustawą z dnia 27 sierpnia roku 0 świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych to świadczenie opieki zdrowotnej we wszystkich dziedzinach medycyny z wyłączeniem świadczeń udzielanych w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 210, poz. 2135). Przychodnia może być zakładem opieki zdrowotnej lub jego częścią, udziela świadczeń zdrowotnych, które mogą obejmować swoim zakresem świadczenia podstawowej 1 specjalistycznej opieki zdrowotnej, w warunkach ambulatoryjnych lub domowych, w miejscu zamieszkania lub pobytu osoby potrzebującej tych świadczeń. Lekarz - wykonywanie zawodu lekarza polega na udzielaniu przez osobę posiadającą wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi dokumentami, świadczeń zdrowotnych, w szczególności: badaniu stanu zdrowia, rozpoznawaniu chorób i zapobieganiu im, leczeniu i rehabilitacji chorych, udzielaniu porad lekarskich, a także wydawaniu opinii i orzeczeń lekarskich (ustawa z dnia 5 grudnial996 roku o zawodzie lekarza, Dz. U. Nr 21, poz. 204, z późn. zm.). Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej to w szczególności lekarz: - posiadający specjalizację co najmniej pierwszego stopnia w dziedzinie medycyny ogólnej, chorób wewnętrznych lub pediatrii, lub - posiadający tytuł specjalisty w dziedzinie medycyny rodzinnej, chorób wewnętrznych lub pediatrii. Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej planuje i realizuje kompleksową opiekę lekarską nad osobą objętą opieką medyczną, rodzinną i społecznością w środowisku

13 zamieszkania, z uwzględnieniem miejsca wykonywania świadczenia (w warunkach ambulatoryjnych lub domowych). Lekarz dentysta (do 31 maja roku lekarz stomatolog) - jest to osoba posiadająca wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi dokumentami, udzielająca świadczeń określonych w ust.l, w zakresie chorób jamy ustnej, części twarzowej czaszki oraz okolic przyległych (ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 roku o zawodzie lekarza, Dz. U. Nr 21, poz.204, zpóźn. zm.). Porada to każdorazowy kontakt pacjenta z lekarzem bez względu na działanie medyczne wynikające z procesu leczenia, badania profilaktycznego czy miejsca udzielonej porady (ambulatorium, wizyta domowa). Pielęgniarka to osoba posiadająca wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi dokumentami, udzielająca świadczeń zdrowotnych, a w szczególności świadczeń pielęgnacyjnych, zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych, rehabilitacyjnych oraz z zakresu promocji zdrowia. Położna to osoba posiadająca wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi dokumentami, udzielająca świadczeń zdrowotnych, a w szczególności świadczeń pielęgnacyjnych, zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych, rehabilitacyjnych oraz promocji zdrowia, w zakresie opieki nad kobietą, kobietą ciężarną, rodzącą i położnicą oraz noworodkiem. Medyczne działania ratownicze - należy przez nie rozumieć działania medyczne, w tym udzielanie świadczeń zdrowotnych, podejmowane przez jednostkę systemu, służące ratowaniu osoby w stanie nagłego zagrożenia życia lub zdrowia. Nagłe zagrożenie życia lub zdrowia to stan wywołany czynnikiem zewnętrznym lub przyczyną wewnętrzną, prowadzący do szybkiego pogorszenia się stanu zdrowia, którego bezpośrednim następstwem może być zagrożenie życia. Jednostka systemu to jednostka uprawniona do medycznych działań ratowniczych. Zespół ratownictwa medycznego to jednostka systemu (środek transportu wraz z personelem) utworzona w celu podejmowania medycznych działań ratowniczych w warunkach przedszpitalnych, w skład której wchodzą co najmniej trzy osoby posiadające kwalifikacje do takich działań, w tym co najmniej jedna osoba uprawniona do prowadzenia środka transportu. Szpitalny oddział ratunkowy jest to oddział szpitalny, będący komórką organizacyjną szpitala, w rozumieniu przepisów o zakładach opieki zdrowotnej, stanowiący jednostkę systemu w celu podejmowania medycznych działań ratowniczych w warunkach szpitalnych, spełniający określone ustawą kryteria. Udziela on świadczeń zdrowotnych, polegających na wstępnej diagnostyce i podjęciu leczenia w zakresie niezbędnym do stabilizacji funkcji życiowych osób znajdujących się w stanie nagłego zagrożenia życia lub zdrowia, w szczególności wypadku, urazu u dorosłych i dzieci (ustawa z dnia 25 lipca 2001 roku o Państwowym Ratownictwie Medycznym, Dz. U. Nr 113, poz. 1207, z późn. zm ).

14 Apteka jest to placówka ochrony zdrowia publicznego, w której osoby uprawnione świadczą w szczególności usługi farmaceutyczne, typu wydawanie produktów leczniczych i wyrobów medycznych, określonych w odrębnych przepisach, sporządzanie leków recepturowych, sporządzanie leków aptecznych, udzielanie informacji o produktach leczniczych i wyrobach medycznych. Apteki dzielą się na: ogólnodostępne, szpitalne, zakładowe. Punkt apteczny to ogólnodostępny punkt sprzedaży leków gotowych, którego asortyment jest ściśle określony. Punkt apteczny może być prowadzony przez farmaceutę z rocznym stażem lub technika farmaceutycznego, posiadającego trzyletni staż pracy w aptekach ogólnodostępnych. Prowadzenie punktu aptecznego wymaga zezwolenia, za które pobierana jest opłata. Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są oni w stanie pokonać wykorzystując własne uprawnienia, zasoby, możliwości. Podstawę prawną stanowi ustawa z dnia 12 marca roku o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593, z późn. zm.). Pomoc społeczną organizują organy administracji rządowej (marszałkowie województw, starostowie na poziomie powiatów oraz wójtowie lub burmistrzowie na poziomie gmin). Organy te realizują pomoc społeczną współpracując w tym zakresie, na zasadzie partnerstwa, z organizacjami społecznymi i pozarządowymi, Kościołem Katolickim, innymi kościołami, związkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi. Domy pomocy społecznej świadczą usługi bytowe, opiekuńcze, wspomagające i edukacyjne na poziomie obowiązujących standardów, w zakresie i formach wynikających z indywidualnych potrzeb osób w nim przebywających, zwanych mieszkańcami domu Domy pomocy społecznej w zależności od tego dla kogo są przeznaczone, dzielą się na domy dla: osób w podeszłym wieku, osób przewlekle somatycznie chorych, osób przewlekle psychicznie chorych, dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie, dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, osób niepełnosprawnych fizycznie. Placówka opiekuńczo-wychowawcza zapewnia dziecku całodobową ciągłą lub okresową opiekę i wychowanie oraz zaspokaja jego niezbędne potrzeby życiowe, rozwojowe w tym emocjonalne, społeczne, religijne a także zapewnia korzystanie z przysługujących na podstawie odrębnych przepisów świadczeń zdrowotnych i kształcenie.

15 Ustawa z dnia 12 marca roku o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593, z późn. zm.) wyróżnia pięć typów tych placówek: - placówki wsparcia dziennego - wspierają funkcje opiekuńcze rodziny, dzieli się je na dwa typy: ' a) placówki opiekuńcze, które są prowadzone w formie kół zainteresowań, świetlic, klubów, ognisk wychowawczych, pomagających dzieciom w pokonywaniu trudności szkolnych i organizowaniu czasu wolnego, b) placówki specjalistyczne, w których realizowany jest program psychokorekcyjny lub psychoprofilaktyczny, w tym terapia pedagogiczna, psychologiczna, rehabilitacyjna i resocjalizacyjna; - placówki interwencyjne - zapewniają dzieciom znajdującym się w sytuacji kryzysowej doraźną, całodobową opiekę i wychowanie do czasu powrotu do rodziny naturalnej lub umieszczenia w rodzinie zastępczej, adopcyjnej, placówce rodzinnej albo socjalizacyjnej oraz kształcenie dostosowane do wieku i możliwości rozwojowych. Przygotowują diagnozę stanu psychofizycznego, sytuacji rodzinnej na potrzeby sądu rodzinnego; - placówki rodzinne tworzą jedną wielodzietną rodzinę dla dzieci, którym nie znaleziono rodziny zastępczej lub przysposabiającej, umożliwiają wychowanie licznemu rodzeństwu. Zapewniają kształcenie a także wyrównywanie opóźnień rozwojowych i szkolnych; - placówki socjalizacyjne - zapewniają całodobową opiekę i wychowanie, zaspokajając niezbędne potrzeby dziecka. Zapewniają kształcenie, wyrównywanie opóźnień rozwojowych i szkolnych, a także podejmują działania w celu powrotu dziecka do rodziny naturalnej, znalezienia rodziny przysposabiającej lub umieszczenia w rodzinie zastępczej; - wielofunkcyjne - zapewniają dziecku dzienną i całodobową opiekę oraz wychowanie, realizując zadania przewidziane dla placówki opiekuńczowychowawczej wsparcia dziennego, typu interwencyjnego i socjalizacyjnego, a także łączą dzienne i całodobowe działania terapeutyczne, interwencyjne i socjalizacyjne skierowane na dziecko i rodzinę dziecka. Rodzina zastępcza to rodzina, w której umieszcza się małoletnie dziecko w celu sprawowania nad nim opieki i jego wychowania w wypadku, gdy rodzice nie spełniają swojej funkcji. Opiekę i wychowanie w rodzinie zastępczej zapewnia się dziecku pozbawionemu całkowicie lub częściowo opieki rodzicielskiej. Rodzina zastępcza może być ustanowiona również dla dziecka niedostosowanego społecznie. Zasiłek stały to świadczenie pieniężne z pomocy społecznej przysługujące: pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej, całkowicie niezdolnej do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawności, jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej,

16 pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie, całkowicie niezdolnej do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawności, jeżeli jej dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie są niższe od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie. Zasiłek okresowy jest świadczeniem pieniężnym z pomocy społecznej przysługującym osobom i rodzinom bez dochodów lub o dochodach niższych niż ustawowe kryterium oraz zasobach pieniężnych niewystarczających na zaspokojenie niezbędnych potrzeb życiowych, zwłaszcza ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego. Zasiłek celowy to świadczenie pomocy społecznej przyznawane w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej a w szczególności na pokrycie części lub całości kosztu zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego itd. Zasiłek celowy może być przyznany także osobie albo rodzinie, które poniosły straty w wyniku zdarzenia losowego, klęski żywiołowej lub ekologicznej. * * * Uwaga. Ze wzglądu na elektroniczną techniką przetwarzania danych w niektórych przypadkach sumy składników mogą sią różnić od podanych wielkości ogółem.

UWAGI ANALITYCZNE OCHRONA ZDROWIA Pracownicy medyczni W województwie dolnośląskim według stanu w dniu 31 XII r. opiekę nad pacjentami sprawowało 6,8 tys. lekarzy, 1,1 tys. lekarzy dentystów, 1,8 tys. farmaceutów oraz 14,8 tys. pielęgniarek i 1,5 tys. położnych. W latach 2003- liczba pracowników medycznych pozostawała na zbliżonym poziomie. Jedynie wśród pielęgniarek z tytułem magistra odnotowano wzrost o blisko 1/3 personelu. Lekarze specjaliści stanowili w latach 2003, i odpowiednio 83,9%, 80,8% i 70,6% ogółu lekarzy. Najwięcej lekarzy posiadało specjalizację z chorób wewnętrznych (17,5% ogółu zatrudnionych specjalistów w r.), pediatrii (9,9%), chirurgii (9,1%), medycyny rodzinnej (9,0%). Podobnie, jak w przypadku lekarzy ogółem, w latach 2003- nastąpił spadek liczby lekarzy specjalistów - z 5,8 tys. do 4,8 tys., czyli o 16,8% (w tym lekarzy specjalistów ze specjalizacją II stopnia spadek o 13,6%). Najsilniejsza tendencja spadkowa wystąpiła wśród lekarzy pediatrów (spadek o 27,6%), chirurgów (o 24,3%), otolaryngologów (o 22,4%), psychiatrów (o 21,8%) oraz specjalistów dermatologii i wenerologii (o 21,5%). W latach 2003- wzrosła jedynie liczba specjalistów medycyny rodzinnej - z 357 osób do 430 (czyli o 20,4%) oraz specjalistów okulistyki ze specjalizacją II stopnia - z 156 osób do 167 (czyli o 7,1%). Anestezjologii i intensywnej terapii Wybrane kategorie lekarzy specjalistów Stan w dniu 31 XII r. Chirurgii Chorób płuc Chorób wewnętrznych Dermatologii i wencrologii Kardiologii Medycyny rodzinnej Neurologii Okulistyki Onkologii Otolaryngologii Pediatrii Położnictwa i ginekologii Psychiatrii Radiodiagnostyki 0 100 200 300 400 500 600 700 800

18 Ambulatoryjna opieka zdrowotna W końcu r. funkcjonowało w województwie dolnośląskim 761 zakładów opieki zdrowotnej, w tym 52 zakłady świadczące usługi w zakresie służby medycyny pracy. Zdecydowana większość zakładów opieki zdrowotnej należała do sektora niepublicznego - 508 zakładów (66,8% ogółu). W ramach ambulatoryjnej opieki zdrowotnej obok zakładów opieki zdrowotnej, w końcu r. funkcjonowały 282 praktyki lekarskie i 285 praktyk stomatologicznych. W porównaniu do 2003 roku nastąpił wzrost liczby zakładów opieki zdrowotnej o 6,1% (w tym wzrost liczby zakładów niepublicznych o 13,4%, przy spadku publicznych o 5,9%) oraz wzrost liczby praktyk lekarskich (o 20,0%) oraz praktyk stomatologicznych (o 15,7%). Porady udzielone w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej na 1 mieszkańca w powiatach wojewówdztwa dolnośląskiego Województwo bolesławiecki dzierżoniowski głogowski górowski jaworski jeleniogórski kamiennogórski kłodzki legnicki lubański lubiński lwówecki milicki oleśnicki oławski polko wiek i strze liński średzk i świdnicki trzebnicki wałbrzyski wołowski wrocławski ząbkowicki zgorzelecki złotoryjski m. Jelenia Góra m. Legnica m. Wrocław w r. 0 I 2 3 4 5 6 7 8 9 10

19 W r. w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej udzielono ogółem ponad 19,5 min porad ogólnodostępnych, łącznie z poradami służby medycyny pracy i poradami w izbach przyjęć szpitali ogólnych (o 958 tys. więcej niż w 2003 r.). Zdecydowaną większość porad stanowiły porady lekarskie - 91,3% w 2003 r. i 89,9% w r. W ramach podstawowej i specjalistycznej opieki zdrowotnej udzielono w roku 6,1 min porad w publicznych zakładach opieki zdrowotnej (stanowiących 33,4%), w zakładach niepublicznych - 9,7 min porad (53,1%) oraz 2,5 min porad w ramach praktyk lekarskich (13,5%). W roku liczba porad w przeliczeniu na 1 mieszkańca wynosiła 6,6. Najczęściej korzystali z porad ambulatoryjnej opieki medycznej mieszkańcy: powiatu milickiego (wskaźnik 9,6), m. Legnicy (8,8), m. Wrocławia (8,2), m. Jeleniej Góry (7,6) oraz powiatu lubińskiego (7,6). A najmniej - mieszkańcy powiatu legnickiego (4,6), ząbkowickiego (4,7) oraz jeleniogórskiego (4,8). Stacjonarna opieka zdrowotna Szpitale ogólne Według stanu w dniu 31 XII r. w województwie dolnośląskim funkcjonowało 69 szpitali ogólnych (o 4 mniej niż w 2003 r.), w tym 17 niepublicznych (o 5 więcej niż w 2003 r.). W latach 2003- nastąpił spadek liczby łóżek w szpitalach ogólnych: z 14,7 tys. w 2003 r. do 14,1 tys. w r., czyli o 3,8%. Zmniejszenie liczby łóżek wystąpiło w szpitalach ogólnych publicznych o 4,7%, natomiast w niepublicznych - nastąpił wzrost o 4,0%. W szpitalach ogólnych w r. leczonych było 528,4 tys. osób, tj. o 4,8% mniej niż w roku 2003. O ponad połowę zmniejszyła się liczba pacjentów na oddziałach obserwacyjno-zakaźnych, natomiast prawie trzykrotnie wzrosła na oddziałach kardiochirurgicznych i dziesięciokrotnie na transplantologicznych. Spośród ogółu leczonych w szpitalach większość stanowili pacjenci szpitali publicznych - 92,5% w 2003 r. i 88,6% w r. Przeciętny pobyt chorego w szpitalu ogólnym uległ w okresie 2003- skróceniu do 6,2 dni (wobec 6,9 dni w 2003 r.). Również przeciętne wykorzystanie łóżka w szpitalach uległo w analizowanym okresie zmniejszeniu - do 237 dni (wobec 262 dni w 2003 r.). Placówki lecznictwa uzdrowiskowego Według stanu w dniu 31 XII r. w województwie dolnośląskim działało 60 placówek lecznictwa uzdrowiskowego, które zlokalizowane były w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim w 6 powiatach. Najwięcej z nich znajdowało się w powiecie kłodzkim (63,3% ogółu).

20 Do tych placówek zalicza się: 25 szpitali uzdrowiskowych, 16 sanatoriów uzdrowiskowych, 10 uzdrowiskowych zakładów przyrodoleczniczych, 9 przychodni uzdrowiskowych. W województwie funkcjonowały także 2 sanatoria rehabilitacyjne. W latach 2003- nie zmieniła się liczba uzdrowiskowych zakładów przyrodoleczniczych, przychodni uzdrowiskowych i sanatoriów rehabilitacyjnych. W roku było jedynie o 1 sanatorium uzdrowiskowe mniej niż w 2003 roku. W roku w szpitalach i sanatoriach uzdrowiskowych, które dysponowały ponad 5,0 tys. czynnych łóżek przebywało 73,4 tys. kuracjuszy. Zarówno w przypadku szpitali uzdrowiskowych, jak i sanatoriów liczba kuracjuszy uległa w latach 2003- zwiększeniu łącznie o 9,3 tys. osób (o 14,5%), w tym o 7,2 tys. w szpitalach uzdrowiskowych (tj. o 17,3%) oraz o 2,1 tys. osób w sanatoriach (tj. o 9,2%). Zmniejszeniu uległ przeciętny czas pobytu chorego: w szpitalach uzdrowiskowych z 20,6 dni w 2003 r. do 18,2 dni w r., w sanatoriach uzdrowiskowych z 18,6 dni do 16,1 dni. Sanatoria rehabilitacyjne zlokalizowane w dwóch powiatach jeleniogórskim i kłodzkim dysponowały w latach 2003 i liczbą 406 łóżek. W roku o 22,9% wzrosło wykorzystanie łóżek, a liczba pacjentów zwiększyła się o 1,6 tys. (20,2%). Nieznacznemu wydłużeniu uległ też przeciętny czas pobytu chorego z 10,5 dni w 2003 r. do 10,8 dni w r. Zakłady opiekuńczo-lecznicze, pielęgnacyjno-opiekuńcze, hospicja W końcu r. funkcjonowały w województwie dolnośląskim 42 zakłady długoterminowej opieki zdrowotnej (o 2 więcej niż w 2003 r.), z tego 25 zakładów opiekuńczo-leczniczych, 12 zakładów pielęgnacyjno-opiekuńczych i 5 hospicjów. Dysponowały one 2,1 tys. miejsc (o 6,6% mniej niż w 2003 r.), a przebywało w nich 1,9 tys. osób (o 5,1% mniej niż w 2003 r). Spadek liczby pacjentów odnotowano w zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych (o 7,7%) oraz zakładach opiekuńczoleczniczych (o 4,9%). Natomiast w hospicjach liczba pacjentów uległa nieznacznemu zwiększeniu z 51 w 2003 r. do 56 w r. Wśród pacjentów zakładów opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-leczniczych zdecydowaną większość stanowiły kobiety (odpowiednio 69,6% i 71,2% w r.), w hospicjach - mężczyźni (55,4% w r.). Zakłady stacjonarnej opieki psychiatrycznej W województwie dolnośląskim funkcjonowało 14 zakładów opieki psychiatrycznej, tj. 8 zespołów szpitali dla nerwowo i psychicznie chorych, 3 ośrodki leczenia odwykowego alkoholowego, 2 ośrodki Monaru i 1 zakład opiekuńczo-leczniczy. Zakłady te dysponowały w roku 2580 łóżkami. Leczyło się w nich 20,3 tys. osób,

21 a przeciętny pobyt chorego wynosił 40,8 dni, w tym w szpitalach dla nerwowo i psychicznie chorych 34,8 dni, a w zakładzie opiekuńczo-leczniczym 266,8 dni. Ratownictwo medyczne Na terenie województwa dolnośląskiego w roku funkcjonowało 75 wyjazdowych zespołów ratownictwa medycznego, w skład których wchodziło 7 zespołów ogólnych, 36 wypadkowych i 32 zespoły reanimacyjne. W porównaniu do roku 2003 zaobserwowano spadek liczby zespołów ratownictwa medycznego (o 23 jednostki), w tym ogólnych zespołów wyjazdowych (o 22 jednostki) i zespołów wyjazdowych wypadkowych (o 2 jednostki), przy równoczesnym utworzeniu jednego zespołu reanimacyjnego. W roku zrealizowano 262,1 tys. wyjazdów zespołów ratownictwa medycznego i było to o 54,5 tys. tj. o 26,3% więcej niż w 2003 r. Najczęściej karetki wyjeżdżały do chorych we Wrocławiu - 34,5% ogółu wyjazdów i w podregionie jcleniogórsko-wałbrzyskim - 33,5%. W podregionie legnickim i wrocławskim odpowiednie odsetki wynosiły 19,3% i 12,7%. Z pomocy doraźnej na miejscu zdarzenia skorzystało w roku 255,3 tys. osób (o 25,2 % więcej w porównaniu do 2003 r.), w tym pomoc uzyskało 19,2 tys. dzieci i młodzieży w wieku do 18 lat (w 2003r. 18,5 tys. dzieci i młodzieży). Najwięcej świadczeń pomocy doraźnej jednostek ratownictwa medycznego udzielano w domu (stanowiły one od 45,7% w 2003 r. do 57,1% w r.) W ramach pomocy doraźnej 130,9 tys. pacjentów zgłosiło się do 2 izb przyjęć szpitali i do 2 szpitalnych oddziałów ratunkowych i uzyskało pomoc w postaci porady niezakończonej hospitalizacją. Najczęstsze urazy dotyczyły świadczeń udzielonych w zakresie chirurgii - 45,2% i chorób wewnętrznych - 32,6%. Apteki i punkty apteczne Uzupełnieniem sieci placówek służby zdrowia są apteki i punkty apteczne. Według stanu w dniu 31 XII r. w województwie dolnośląskim funkcjonowały 842 apteki i 45 punktów aptecznych, tj. odpowiednio o 8,2% oraz o 87,5% więcej niż w 2003 roku. W roku, z ogólnej liczby aptek, ponad 90% działało w miastach, z czego 1/3 we Wrocławiu. Na terenach wiejskich działało 9,9% aptek i 97,8% punktów aptecznych. Na wsi w porównaniu do 2003 roku liczba aptek uległa zmniejszeniu (o 5,7%), a liczba punktów aptecznych prawic dwukrotnemu zwiększeniu. W okresie 2003- o 14,6% wzrosła liczba aptek pełniących dyżury nocne stałe lub okresowe, tj. z 349 do 400. Stanowiły one od 44,9% w 2003 r. do 47,5% w r. ogółu aptek. Zmniejszeniu natomiast uległa liczba aptek sprzedających leki gotowe (o 12,3%). Według stanu w końcu grudnia roku w aptekach i punktach aptecznych pracowało 3,9 tys. osób. Z liczby tej 41,4% posiadało tytuł magistra farmacji, a 32,9%

22 stanowili technicy farmaceutyczni. W latach 2003- w aptekach i punktach aptecznych nieznacznie ubyło pracowników z tytułem magistra farmacji (o 2,2%), a przybyło - techników farmacji (o 25,7%). Łącznie na jedną aptekę i punkt apteczny przypadało w województwie dolnośląskim w końcu roku 3256 osób (wobec 3614 w końcu 2003 r.). W 21 powiatach liczba osób przypadająca na 1 aptekę i 1 punkt apteczny była większa od średniej wojewódzkiej, w tym najwyższy wskaźnik - 6101 osób - wystąpił w powiecie górowskim, natomiast najmniejszy w pozostałych 8 powiatach -2518 osób w Legnicy. województwo bolesławiecki dzierżoniowski głogowski górowski jaworski jeleniogórski kamiennogórski kłodzki legnicki lubański lubiński lwówecki milicki oleśnicki oławski polkowicki strzeliński średzk i świdnicki trzebnicki wałbrzyski wołowski wrocławski ząbkowicki zgorzelecki złotoryjski m. Legnica m. Jelenia Góra m. Wroclaw Liczba ludności przypadająca na 1 aptekę łącznie z punktem aptecznym według powiatów Stan w dniu 31 XII r. 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 Zachorowania na niektóre choroby zakaźne i zatrucia Spośród zarejestrowanych w r. głównych chorób zakaźnych najwięcej przypadków zachorowań wystąpiło na grypę (50,6 tys.) oraz ospę wietrzną (10,6 tys.). Pod względem dynamiki liczba zarejestrowanych chorób zakaźnych i zatruć odznaczała się znacznym zróżnicowaniem. Wzrost w latach 2003- zachorowań wystąpił szczególnie

23 w przypadku różyczki (ponad trzykrotny), szkarlatyny (ponad dwuipółkrotny) oraz krętkowicy kleszczowej (ponad dwukrotny). Natomiast szczególnie duży spadek zachorowań wystąpił w przypadku świnki (o 91,0%), krztuśca (o 53,2%) i świerzbu (o 48,4%). Przyczyną zahamowania zachorowań na świnkę było m.in. wprowadzenie od r. obowiązkowego szczepienia ochronnego szczepionką skojarzoną. 73998 zachorowania 20000 - r * Zachorowania na niektóre choroby zakaźne i zatrucia - w r. 36965 50551 18000-16000 - 2003 14000 12000 10000 10582 8000 6000 i 4000 2000 0 Grypa 'Mm Ospa wietrzna Bakteryjne Świnka 857, FThnSm ; Biegunki u Salmoncllozy zatrucia (nagminne dzieci pokarmowe zapalenie do lat 2 przy usznie) Krwiodawstwo W r., według stanu w dniu 31 XII, w województwie dolnośląskim działalność prowadziło jedno regionalne centrum krwiodawstwa posiadające 13 oddziałów terenowych. Liczba tych ostatnich od roku 2003 pozostawała na niezmienionym poziomie, przy równoczesnym zaprzestaniu działalności jednego centrum regionalnego, spośród dwóch działających w 2003 r. Do placówek tych w ciągu roku zgłosiło się 45,7 tys. krwiodawców, w tym 45,6 tys. honorowych. Łącznie pobrano 78,9 tys. jednostek krwi pełnej (1 jednostka równa się 450 ml) oraz 88,9 tys. jednostek świeżo mrożonego osocza (1 jednostka równa się 200 ml). W porównaniu do 2003 r. liczba krwiodawców uległa zwiększeniu o 45,1% (krwiodawców honorowych o 45,0%). W konsekwencji nastąpił też w latach 2003- wzrost ilości pobranej krwi o 18,7%, liczony w jednostkach krwi pełnej.

24 OPIEKA SPOŁECZNA Zakłady stacjonarne pomocy społecznej W zakresie stacjonarnej pomocy społecznej w końcu r. działalność prowadziło 81 placówek, w tym 60 domów pomocy społecznej, stanowiących 74,1% wszystkich placówek. Łącznie w dyspozycji zakładów stacjonarnej pomocy społecznej było 6,9 tys. miejsc, czyli o 10,7% więcej niż w 2003 r. W badanym okresie liczba mieszkańców tych placówek wzrosła o 8,2%, tj. o 503 osoby, natomiast zmniejszyła się o 46,7% liczba oczekujących na umieszczenie w placówce. Sytuacja taka była m.in. konsekwencją zmiany przepisów dotyczących finansowania pobytu osób w domach opieki; od roku pierwszym płatnikiem jest osoba korzystająca z pomocy nie zaś budżet państwa. Większość mieszkańców zakładów stacjonarnej pomocy społecznej uczestniczyło w finansowaniu swego pobytu pokrywając koszty z emerytury lub renty (68,4% w r.). Pobyt 11,2% mieszkańców sfinansowano z zasiłków stałych. Zaledwie 3,7% mieszkańców samodzielnie opłacało swój pobyt w pełnej wysokości. W roku w zakładach pomocy społecznej przebywało 6,7 tys. osób, z tego 47,2% stanowiły kobiety. Wśród ogółu mieszkańców największą grupę stanowiły osoby w wieku 41-60 lat (31,7%). Mieszkańcy zakładów stacjonarnej pomocy społecznej według wieku Stan w dniu 31 XII 75 lat i więcej 26,9% do 18 lat 4,4% 19-40 lat 17,2% 61-74 lat 19,8% 41-60 lat 31,7% Z ogółu mieszkańców zakładów stacjonarnej pomocy społecznej 85,5% stanowili mieszkańcy domów pomocy społecznej, a pozostałe 14,5 % (966 osób) to pensjonariusze innych 28 zakładów, w tym 5 noclegowni. W ciągu roku w noclegowniach umieszczono 292 osoby.

25 Dla osób przewlekle somatycznie chorych przeznaczonych było 33,1% ogółu miejsc w zakładach stacjonarnej pomocy społecznej, dla osób dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie - 22,2%, dla bezdomnych - 11,3%, dla osób w podeszłym wieku - 10,9%, dla przewlekle psychicznie chorych - 9,6%, dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie - 9,2%. Całodobowe placówki opiekuńczo-wychowawcze dla dzieci i młodzieży W województwie dolnośląskim w końcu roku funkcjonowały 92 całodobowe placówki opiekuńczo-wychowawcze dla dzieci i młodzieży, z tego 48 rodzinnych, 31 socjalizacyjnych, 9 wielofunkcyjnych oraz 4 interwencyjne. W placówkach, które zapewniały stałą opiekę całodobową w końcu r. przebywało 2209 wychowanków, z tego w placówkach interwencyjnych 206, rodzinnych 276, socjalizacyjnych 1206 oraz wielofunkcyjnych 521. Najliczniejszą grupę w r. stanowili wychowankowie w wieku 7-13 lat (847 wychowanków tj. 38,3%) oraz dzieci w wieku 14-16 lat (649 wychowanków, tj. 29,4%). Natomiast najmniej liczną grupę stanowili wychowankowie w wieku powyżej 18 lat (66 wychowanków, tj. 3,0 %). Wychowankowie całodobowych placówek opiekuńczo-wychowawczych według wieku Stan w dniu 31 XII r. powyżej 18 lat 3,0% 588888t0-3 lat EEHB4-6 lat 7-13 lat 314-18 lat Osoby niepełnosprawne stanowiły w roku 6,5% wszystkich wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci i młodzieży (144 osoby), w tym w placówkach interwencyjnych - 2,4%, rodzinnych - 5,4%, socjalizacyjnych - 6,8% i wielofunkcyjnych - 8,1%. Wśród wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych było 51 sierot w r. wobec 58 w 2003 r.