Prof. dr hab. Krzysztof Krajewski Katedra Kryminologii UJ Kryminologiczna i prawna problematyka środków odurzających Rok akademicki 2017/2018 Semestr letni
Konwencje ONZ dotyczące narkotyków i narkomanii
Konwencje ONZ dotyczące narkotyków i narkomanii Jednolita konwencja o środkach odurzających Single convention on narcotic drugs podpisana w Nowym Jorku w 1961 r.; weszła w życie w roku 1964; ratyfikowana przez 186 państw; Dz. U. nr 45 z 5 listopada 1966 r., poz.277 zastąpienie jednolitą (single) regulacją dotyczącą środków odurzających kilku wcześniejszych konwencji powstałych w latach międzywojennych pod auspicjami Ligi Narodów; 3
Konwencje ONZ dotyczące narkotyków i narkomanii Protokół przyjęty w Genewie w 1972 r. modyfikujący konwencję jednolitą Dz. U. nr 35 z 25 marca 1996 r., poz.149 modyfikacja m.in. postanowień dotyczących stosowania alternatywnych środków leczniczych wobec osób uzależnionych dopuszczających się przestępstw; 4
Konwencje ONZ dotyczące narkotyków i narkomanii Konwencja o substancjach psychotropowych Convention on psychotropic substances przyjęta w Wiedniu w 1971 r.; weszła w życie w roku 1976; ratyfikowana przez 184 państwa; Dz. U. nr 31 z 18 września 1976 r., poz.180 rozszerzenie przedmiotowego zakresu międzynarodowej kontroli narkotyków: objęcie nim poza środkami naturalnymi, także syntetycznych substancji psychotropowych; 5
Konwencje ONZ dotyczące narkotyków i narkomanii Cele konwencji określenie jakie środki i substancje stanowią środki odurzające i substancje psychotropowe: 94 środki odurzające; 105 substancji psychotropowych; prewencyjna kontrola legalnej produkcji i wytwarzania środków odurzających i substancji psychotropowych oraz obrotu nimi; 6
Konwencje ONZ dotyczące narkotyków i narkomanii Mechanizmy kontroli obowiązek uzyskiwania stosownych zezwoleń na produkcję i wyrób środków odurzających i substancji psychotropowych; system maksymalnych limitów produkcyjnych; system zezwoleń eksportowych, importowych i tranzytowych; systemem sprawozdawczości międzynarodowej; obowiązki dotyczące kontroli upraw roślin z jakich produkuje się środki odurzające; 7
Konwencje ONZ dotyczące narkotyków i narkomanii Mechanizmy kontroli obowiązek prowadzenie obrotu detalicznego w oparciu o recepty lekarskie; obowiązek kryminalizacji w prawie wewnętrznym szeregu zachowań, których przedmiotem są środki odurzające lub substancje psychotropowe: art.36 konwencji jednolitej; art.22 konwencji o substancjach psychotropowych; 8
Konwencje ONZ dotyczące narkotyków i narkomanii Organy Komisja Środków Odurzających Rady Społeczno- Ekonomicznej ONZ (Commision on Narcotic Drugs of the Economic and Social Council); Międzynarodowy Organ Kontroli Środków Odurzających (International Narcotic Control Board); 9
Konwencje ONZ dotyczące narkotyków i narkomanii Konwencja Narodów Zjednoczonych o zwalczaniu nielegalnego obrotu środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi United Nations Convention against Illicit Traffic in Narcotic Drugs and Psychotropic Substances przyjęta w Wiedniu w 1988 r.; weszła w życie w roku 1990; ratyfikowana przez 190 państw; Dz. U. nr 15 z 20 lutego 1995, poz.69 harmonizacja ustawodawstw i współpraca międzynarodowa w zakresie zwalczania nielegalnego obrotu narkotykami; 10
Konwencje ONZ dotyczące narkotyków i narkomanii Przedmiot regulacji obowiązki kryminalizacyjne; kompetencja karna (jurysdykcja); ekstradycja; międzynarodowa pomoc prawna; pranie brudnych pieniędzy; przepadek nielegalnych dochodów; specjalne metody śledcze; kontrola substancji często używanych przy nielegalnym wytwarzaniu środków odurzających i substancji psychotropowych (tzw. prekursorów); organizacyjne formy współpracy międzynarodowej w zwalczaniu nielegalnego handlu narkotykami; 11
Dopuszczalność legalizacji narkotyków w świetle postanowień konwencji ONZ Konwencje ONZ tak z ducha, jak i z litery mają charakter stricte prohibicyjny; W świetle postanowień konwencji ONZ legalizacja środków odurzających oraz substancji psychotropowych rozumiana, jako dekryminalizacja ich podaży i udostępnienie ich w celach rekreacyjnych jest niedopuszczalna i to tak w wersji całkowicie wolnorynkowej, jak i w wersji przewidującej określone formy reglamentacji; 12
Dopuszczalność legalizacji narkotyków w świetle postanowień konwencji ONZ Art.4 lit. c konwencji jednolitej: Strony podejmą takie kroki prawne i administracyjne, które uznają za konieczne aby uwzględniając postanowienia niniejszej konwencji ograniczyć zbiór, wyrób, wywóz, przywóz, rozprowadzanie, obrót, użycie i posiadanie środków odurzających wyłącznie do celów leczniczych i naukowych; Art.5 konwencji o substancjach psychotropowych: Podobnie brzmiące sformułowania; 13
Dopuszczalność legalizacji narkotyków w świetle postanowień konwencji ONZ Kwestia dopuszczalności dystrybucji metadonu i heroiny problem interpretacji pojęcia zastosowania lecznicze środka odurzającego lub substancji psychotropowej; Kwestia dopuszczalności dystrybucji sterylnych igieł i strzykawek; Kwestia udostępniania osobom uzależnionym tzw. pomieszczeń higienicznych; 14
Dopuszczalność depenalizacji i dekryminalizacji użytkowników w świetle konwencji ONZ. Konwencja jednolita oraz konwencja o substancjach psychotropowych nie wymagają kryminalizowania samego używania środków odurzających lub substancji psychotropowych; nie wymagają kryminalizacji posiadania czy nabywania takich środków, jeśli przedmiotem owego posiadania są niewielkie ich ilości przeznaczone na cele własnej konsumpcji: interpretacja art.36 konwencji jednolitej i art.22 konwencji o substancjach psychotropowych 15
Dopuszczalność depenalizacji i dekryminalizacji użytkowników w świetle konwencji ONZ. Konwencja o zwalczaniu nielegalnego obrotu środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi Konwencja regulujące zagadnienia związane ściśle ze zwalczaniem nielegalnej podaży narkotyków; Konwencja regulująca przede wszystkim prawnokarne zagadnienia i instrumenty zwalczania nielegalnej podaży narkotyków (law enforcement convention, drug trafficking convention); 16
Dopuszczalność depenalizacji i dekryminalizacji użytkowników w świetle konwencji ONZ. Art.3 ust.1 lit. a, pkt (iii): Każda Strona podejmie środki, jakie okażą się niezbędne, w celu ustalenia za przestępcze, w myśl jej prawa krajowego, następujących czynności, jeśli zostały one dokonane umyślnie: ( ) (a) (iii) posiadanie bądź nabywanie jakiegokolwiek środka odurzającego lub substancji psychotropowej w zamiarze prowadzenia działań wymienionych w punkcie (i). 17
Dopuszczalność depenalizacji i dekryminalizacji użytkowników w świetle konwencji ONZ. Art.3 ust.1 lit. a, pkt (i): Każda Strona podejmie środki, jakie okażą się niezbędne, w celu ustalenia za przestępcze, w myśl jej prawa krajowego, następujących czynności, jeśli zostały one dokonane umyślnie: (a) (i) wyrób, wytwarzanie, sporządzanie wyciągów lub preparatów, oferowanie, proponowanie sprzedaży, rozprowadzanie, sprzedawanie, dostarczanie na jakichkolwiek warunkach, pośredniczenie, wysyłanie, przesyłanie w tranzycie, przewożenie, wywóz bądź wwóz jakiegokolwiek środka odurzającego bądź jakiejkolwiek substancji psychotropowej, dokonywane w sposób sprzeczny z postanowieniami Konwencji z 1961 r., konwencji z 1961 r. z późniejszymi zmianami bądź konwencji z 1971 r. 18
Dopuszczalność depenalizacji i dekryminalizacji użytkowników w świetle konwencji ONZ. Art.3 ust.2: Z zastrzeżeniem postanowień swej konstytucji i podstawowych zasad swojego systemu prawnego, każda Strona podejmie środki niezbędne do tego, aby posiadanie, nabywanie lub uprawa środków odurzających lub substancji psychotropowych dla osobistego użytku, sprzeczne z postanowieniami Konwencji z 1961 r., Konwencji z 1961 r. z późniejszymi zmianami lub Konwencji z 1971 r., zostało uznane w myśl jej ustawodawstwa krajowego za przestępstwo, jeżeli zostało dokonane umyślnie. 19
Realizacja nastawienia leczniczego w stosunku do sprawców przestępstw będących osobami uzależnionymi Strony mogą przewidzieć w stosunku do osób nadużywających środków odurzających lub substancji psychotropowych stosowanie obok lub zamiast kary środków leczniczych: art.36 ust.1 lit. b konwencji jednolitej w brzmieniu protokołu genewskiego; art. 22 ust.1 lit. b konwencji o substancjach psychotropowych 20