Podlaski Urząd Wojewódzki Wydział Polityki Społecznej PSYCHIATRYCZNA OPIEKA ZDROWOTNA W WOJEWÓDZTWIE PODLASKIM

Podlaski Urząd Wojewódzki Wydział Polityki Społecznej PSYCHIATRYCZNA OPIEKA ZDROWOTNA W WOJEWÓDZTWIE PODLASKIM Białystok, sierpień 2011 1

Spis treści: Wstęp... 4 I. Psychiatryczna opieka ambulatoryjna... 5 1. Psychiatryczna opieka ambulatoryjna w województwie podlaskim wg powiatów... 5 2. Psychiatryczna opieka ambulatoryjna w województwie podlaskim wg rodzajów poradni i czasu ich funkcjonowania stan na 31.12.2010 r... 6 3. Personel działalności podstawowej w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej w województwie podlaskim w 2010 r.... 7 4. Personel działalności podstawowej w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej w województwie podlaskim w 2010 r. Cd... 8 5. Personel działalności podstawowej w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej w województwie podlaskim w 2010 r. Cd... 9 6. Porady udzielane w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej w województwie podlaskim w 2010 r.... 10 7. Działalność poradni w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej w województwie podlaskim w 2010 r.... 12 8. Leczeni ogółem i po raz pierwszy z zaburzeniami psychicznymi (bez uzaleŝnień) w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej wg płci w województwie podlaskim w 2010 r... 13 9. Leczeni ogółem i po raz pierwszy z zaburzeniami psychicznymi (bez uzaleŝnień) w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej w województwie podlaskim w 2010 r. wg wieku... 15 10.Leczeni ogółem z zaburzeniami psychicznymi spowodowanymi uŝywaniem środków psychoaktywnych w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej wg płci w województwie podlaskim w 2010 r.... 19 11. Leczeni ogółem i po raz pierwszy z zaburzeniami psychicznymi spowodowanymi uŝywaniem substancji psychoaktywnych w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej w województwie podlaskim w 2010 r. wg wieku... 20 12. Leczeni ogółem z zaburzeniami psychicznymi spowodowanymi uŝywaniem alkoholu w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej w województwie podlaskim w 2010 r... 24 13. Leczeni ogółem i po raz pierwszy z zaburzeniami psychicznymi spowodowanymi uŝywaniem alkoholu w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej w województwie podlaskim w 2010 r.... 26 2

II. Opieka dzienna i zespoły leczenia środowiskowego... 28 1. Liczba oddziałów dziennych i liczba zespołów leczenia środowiskowego w województwie podlaskim wg powiatów w 2010 r... 28 2. Działalność opieki dziennej w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej w województwie podlaskim w 2010 r.... 29 3. Liczba zespołów leczenia środowiskowego i personel działalności podstawowej w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej w województwie podlaskim w 2010 r... 30 4. Działalność zespołów leczenia środowiskowego w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej w województwie podlaskim w 2010 r... 30 5. Leczeni ogółem po raz pierwszy w zespołach leczenia środowiskowego w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej w województwie podlaskim w 2010 r... 32 III. Psychiatryczna opieka stacjonarna... 34 1. Psychiatryczna opieka stacjonarna w województwie podlaskim wg powiatów... 34 2. Zatrudnienie w zakładach psychiatrycznej opieki stacjonarnej w województwie podlaskim w 2010 r.... 35 3. Zatrudnienie lekarzy i pielęgniarek na oddziałach psychiatrycznych w szpitalach ogólnych w województwie podlaskim w 2010 r.... 35 4. Zatrudnienie lekarzy, pielęgniarek i psychologów w zakładach opiekuńczo leczniczych i pielęgnacyjno opiekuńczych psychiatrycznych województwa podlaskiego w 2010 roku... 35 5. Działalność oddziałów psychiatrycznych i leczenia uzaleŝnień w zakładach psychiatrycznej opieki stacjonarnej w województwie podlaskim w 2010 r... 37 6. Działalność oddziałów psychiatrycznych w szpitalach ogólnych województwa podlaskiego w 2010 r... 37 IV. Zalecane rozwiązania organizacyjne w psychiatrycznej opiece zdrowotnej wg Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego...39 3

WSTĘP Strategię działań mających na celu ograniczenie występowania zagroŝeń dla zdrowia psychicznego, poprawę jakości Ŝycia osób z zaburzeniami psychicznymi i ich bliskich oraz zapewnienie dostępności do świadczeń opieki zdrowotnej określa Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego, ustanowiony rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2010 r. na lata 2011 2015. Celami głównymi Programu są: promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym; zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do Ŝycia w środowisku rodzinnym i społecznym; rozwój badań naukowych i systemu informacji z zakresu zdrowia psychicznego. Istotną rolę w realizacji celów Programu spełniają konsultanci wojewódzcy w dziedzinach medycyny, którzy dokonują ustaleń odnośnie stanu dostępności do świadczeń opieki zdrowotnej oraz formułują oceny i wnioski w tym zakresie. W województwie podlaskim funkcjonują konsultanci: - w dziedzinie psychiatrii, - w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieŝy. Według oceny w wym. konsultantów, dokonanej za 2010 r., sytuacja w dziedzinie psychiatrii jest trudna. Baza szpitalna skupiona jest głównie w SPZOZ w Choroszczy, którego infrastruktura jest zaniedbana, nie powstają nowe oddziały psychiatryczne przy szpitalach ogólnych. Rozmieszczenie poradni psychiatrycznych w województwie jest nierównomierne; poradnie skupiają się w większych ośrodkach. Nie są tworzone nowe oddziały dzienne, czy zespoły leczenia środowiskowego. Znacznie ograniczona jest dostępność do lecznictwa stacjonarnego i do świadczeń ambulatoryjnych dzieci i młodzieŝy. Jedyny w województwie Oddział Psychiatrii Dziecięcej w SP ZOZ w Choroszczy nie funkcjonuje, a liczba poradni jest niewystarczająca. Brak jest zespołów opieki środowiskowej 4

Niniejsze opracowanie ma na celu przedstawienie stanu psychiatrycznej opieki zdrowotnej za 2010 r. w województwie podlaskim oraz docelowych potrzeb w aspekcie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego. I. Psychiatryczna opieka ambulatoryjna 1. Psychiatryczna opieka ambulatoryjna w województwie podlaskim wg powiatów - stan na 31.12.2010 r.: Powiaty Liczba poradni Publiczne Niepubliczne Ogółem: 61 27 34 M. Białystok i powiat 26 6 20 M. ŁomŜa i powiat 7 3 4 M. Suwałki i powiat 6 4 2 Augustowski 4-4 Bielski 2 2 - Grajewski 1 1 - Hajnowski 2 2 - Kolneński 2 2 - Moniecki 1 1 - Sejneński 1 1 - Siemiatycki 2 2 - Sokólski 4 2 2 Wysokomazowiecki 1-1 Zambrowski 2 1 1 W województwie podlaskim w 2010 r. funkcjonowało 61 poradni w tym 27 publicznych i 34 niepubliczne. Najwięcej poradni było zlokalizowanych w powiecie i mieście Białystok; stanowiły one 43% wszystkich poradni w województwie. 5

2. Psychiatryczna opieka ambulatoryjna w województwie podlaskim wg rodzajów poradni i czasu ich funkcjonowania - stan na 31.12.2010 r. Wyszczególnienie Ogółem Poradnia zdrowia psychicznego Poradnia zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieŝy Ogółem publiczne Ogółem niepubliczne Liczba poradni czynnych w tygodniu 1 dzień 2 dni 3 dni 4 dni 5-6 dni 27 34 0 2 9 2 48 12 22 0 1 5 2 26 3 4 0 0 3 0 4 Poradnia odwykowa 10 5 0 0 1 0 14 Poradnia profilaktyki, leczenia i rehabilitacji osób uzaleŝnionych od substancji psychoaktywnych Poradnia psychologiczna 2 1 0 0 0 0 3 0 2 0 1 0 0 1 W 2010 r. w województwie podlaskim 48 poradni, tj. ok. 79% wszystkich poradni psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej było czynnych 5-6 dni w tygodniu, 2 poradnie czynne były 4 dni w tygodniu, 9 poradni 3 dni w tygodniu oraz 2 poradnie 2 dni w tygodniu. 6

3. Personel działalności podstawowej w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej w województwie podlaskim w 2010 r. Udzielający świadczeń ogółem (w osobach, stan w dniu 31.12.2010 r.) Wyszczególnienie Lekarze psychiatrzy I st. w tym psychiatrzy II st. pielęgniarki psycholodzy specjaliści terapii uzaleŝnień instruktorzy terapii uzaleŝnień terapeuci zajęciowi pracownicy socjalni inni terapeuci Ogółem 143 31 106 47 97 56 13 7 22 15 Poradnia zdrowia psychicznego 102 21 78 31 59 0 0 2 13 6 Poradnia zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieŝy 8 1 7 3 16 0 0 3 1 5 Poradnia odwykowa 25 8 15 13 14 43 11 0 5 0 Poradnia profilaktyki, leczenia i rehabilitacji osób uzaleŝnionych od substancji psychoaktywnych 7 0 6 0 3 13 2 2 2 2 Poradnia psychologiczna 1 1 0 0 5 0 0 0 1 2 7

4. Personel działalności podstawowej w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej w województwie podlaskim w 2010 r. cd. Zatrudnieni na podstawie umowy o pracę ( w tym na pełnym etacie) wg. stanu na 31.12.2010 r. Wyszczególnienie Lekarze psychiatrzy I st. w tym psychiatrzy II st. pielęgniarki psycholodzy specjaliści terapii uzaleŝnień instruktorzy terapii uzaleŝnień terapeuci zajęciowi pracownicy socjalni inni terapeuci ogółem pełny etat ogółem pełny etat ogółem pełny etat ogółem pełny etat ogółem pełny etat ogółem pełny etat ogółem pełny etat ogółem pełny etat ogółem pełny etat ogółem pełny etat Ogółem: Poradnia zdrowia psychicznego Poradnia zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieŝy 37 3 8 0 26 3 29 13 39 10 40 13 11 2 4 1 8 1 6 1 25 3 5 0 18 3 19 9 21 6 0 0 0 0 0 0 4 1 0 0 3 0 0 0 3 0 3 3 7 2 0 0 0 0 3 1 0 0 2 0 Poradnia odwykowa 8 0 3 0 4 0 7 1 7 1 29 9 9 1 0 0 2 0 0 0 Poradnia profilaktyki, leczenia i rehabilitacji osób uzaleŝnionych od substancji psychoaktywnych Poradnia psychologiczna 1 0 0 0 1 0 0 0 1 1 11 4 2 1 1 0 2 0 2 1 0 0 0 0 0 0 0 0 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 0 8

5. Personel działalności podstawowej w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej w województwie podlaskim w 2010 r. cd. Liczba zawartych umów cywilnoprawnych wg stanu na 31.12.2010 r. Wyszczególnienie lekarze psychiatrzy I st. w tym psychiatrzy II st. pielęgniarki psycholodzy specjaliści terapii uzaleŝnień instruktorzy terapii uzaleŝnień terapeuci zajęciowi pracownicy socjalni inni terapeuci Ogółem: 91 20 68 16 56 15 2 3 14 9 Poradnia zdrowia psychicznego 62 13 48 11 37 0 0 2 9 6 Poradnia zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieŝy 5 1 4 0 9 0 0 0 1 3 Poradnia odwykowa 17 5 11 5 6 13 2 0 3 0 Poradnia profilaktyki, leczenia i rehabilitacji osób uzaleŝnionych od substancji psychoaktywnych 6 0 5 0 2 2 0 1 0 0 Poradnia psychologiczna 1 1 0 0 2 0 0 0 1 0 9

W 2010 r. w województwie podlaskim w ramach umowy o pracę oraz umów cywilnoprawnych świadczeń udzielało: - 143 lekarzy, w tym 31 psychiatrów posiadających specjalizację I stopnia oraz 106 psychiatrów posiadających specjalizację II stopnia lub tytuł specjalisty, - 47 pielęgniarek, - 97 psychologów, - 56 specjalistów terapii uzaleŝnień, - 13 instruktorów terapii uzaleŝnień, - 7 terapeutów zajęciowych, - 22 pracowników socjalnych, - 15 innych terapeutów. 6. Porady udzielane w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej w województwie podlaskim w 2010 r. Wyszczególnienie Ogółem liczba wszystkich porad porady lekarzy w tym: porady psychologa lub innego terapeuty Ogółem: 208 799 139 839 68 960 Poradnia zdrowia psychicznego 146 115 126 973 19 142 Poradnia zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieŝy Poradnia odwykowa 10 399 5 687 4 712 43 668 6 358 37 310 Poradnia profilaktyki, leczenia i rehabilitacji osób uzaleŝnionych od substancji psychoaktywnych 7 160 272 6 888 10

Poradnia psychologiczna 1 457 549 908 Rysunek 1. Porady udzielane w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej w województwie podlaskim w 2010 r. Poradnia zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży Poradnia odwykowa Poradnia zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży Poradnia profilaktyki, leczenia i rehabilitacji osób Poradnia psychologiczna 0 50 000 100 000 150 000 Ogółem liczba wszystkich porad W 2010 udzielono 208 799 porad, w tym 139 839 porad lekarskich i 68 960 porad psychologa lub innego terapeuty. Najwięcej porad udzielono w poradniach zdrowia psychicznego tj. 70% oraz w poradni odwykowej tj. 21%. Pozostałe porady stanowiące 9 % wszystkich porad w 2010 roku udzielone zostały w poradniach zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieŝy, poradniach profilaktyki leczenia i rehabilitacji osób uzaleŝnionych od substancji psychoaktywnych oraz w poradniach psychologicznych. Porady lekarskie udzielone pacjentom w 2010 roku w województwie podlaskim stanowiły 67% wszystkich udzielonych porad, natomiast porady udzielone przez psychologa lub innego terapeutę stanowiły 33%. W 2010 roku 91% wszystkich porad lekarzy udzielono w poradni zdrowia psychicznego, natomiast 54% wszystkich porad psychologa lub innego terapeuty udzielono w poradni odwykowej. 11

7. Działalność poradni w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej w województwie podlaskim w 2010 r. Wyszczególnienie Psychoterapia indywidualna Psychoterapia grupowa/rodziny liczba osób Interwencje pracownika socjalnego Wizyty w środowisku chorego (dom itp.) Porady telefoniczne Skierowania do stacjonarnych placówek psychiatrycznych i odwykowych Ogółem 7 728 4 261 227 924 6 024 2 829 Poradnia zdrowia psychicznego 1 824 259 155 722 4 330 2 144 Poradnia zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieŝy 73 87 0 0 25 18 Poradnia odwykowa 5 198 3 720 72 117 1 381 617 Poradnia profilaktyki, leczenia i rehabilitacji osób uzaleŝnionych od substancji psychoaktywnych 577 195 0 85 288 50 Poradnia psychologiczna 56 0 0 0 0 0 Rysunek 2. Liczba porad, interwencji, wizyt i skierowań w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej w województwie podlaskim w 2010 r. Porady telefoniczne Skierowania do stacjonarnych placówek psychiatrycznych i odwykowych Wizyty w środowisku chorego Interwencje pracownika socjalnego 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 Liczba interwencji, porad i skierowań 12

W środowisku chorego w 2010 roku odbyły się 924 wizyty, udzielono 6 024 porady telefoniczne, wydano 2 829 skierowań do stacjonarnych placówek psychiatrycznych i odwykowych. Psychoterapią indywidualną objętych było 7 728 osób, natomiast psychoterapią grupową 4 261 osób. Pracownik socjalny w województwie podlaskim w 2010 r. interweniował 227 razy. Najwięcej porad telefonicznych udzielono w poradniach zdrowia psychicznego tj. 72% oraz w poradniach odwykowych tj. 23%. 8. Leczeni ogółem i po raz pierwszy z zaburzeniami psychicznymi (bez uzaleŝnień) w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej wg płci w województwie podlaskim w 2010 r. Wyszczególnienie Leczeni ogółem w tym: męŝczyźni kobiety Leczeni w tym: po raz pierwszy męŝczyźni kobiety Ogółem: 36 438 14 689 21 749 9 393 3 793 5 600 Poradnia zdrowia psychicznego 33 730 13 023 20 707 8 038 3 033 5 005 Poradnia zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieŝy 2 211 1 480 731 1 012 630 382 Poradnia odwykowa 0 0 0 0 0 0 Poradnia profilaktyki, leczenia i rehabilitacji osób uzaleŝnionych od substancji psychoaktywnych 485 178 307 343 130 213 Poradnia psychologiczna 12 8 4 0 0 0 13

Rysunek 3. Leczeni ogółem i po raz pierwszy z zaburzeniami psychicznymi (bez uzaleŝnień) w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej w województwie podlaskim w 2010 r. na 10 tys. ludności. 350 300 250 200 150 100 50 0 leczeni ogółem leczeni po raz pierwszy W 2010 r., z powodu zaburzeń psychicznych, (bez uzaleŝnień) w województwie podlaskim leczyło się 36 438 osób, w tym po raz pierwszy zarejestrowanych było 9 393 osoby. Najwięcej osób tj. 93% leczonych było w poradniach zdrowia psychicznego. Spośród leczonych ogółem z zaburzeniami psychicznymi najwięcej było leczonych kobiet tj. 60% głównie w poradniach zdrowia psychicznego. Osoby leczone po raz pierwszy w 2010 roku w województwie podlaskim stanowiły 26% wszystkich osób leczonych. Wśród osób leczonych po raz pierwszy dominowały kobiety i stanowiły 60%. W 2010 r. najwięcej leczonych po raz pierwszy było w poradniach zdrowia psychicznego. W 2010 r. w województwie podlaskim na 10 tys. ludności leczonych ogółem było 307 osób, natomiast leczonych po raz pierwszy 79. 14

9. Leczeni ogółem i po raz pierwszy z zaburzeniami psychicznymi (bez uzaleŝnień) w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej w województwie podlaskim w 2010 r. wg wieku. Wyszczególnienie Leczeni ogółem w tym: leczeni ogółem w wieku lat 0-18 19-29 30-64 65 i więcej Leczeni po raz pierwszy w Ŝyciu ogółem w tym: leczeni po raz pierwszy w Ŝyciu w wieku lat 0-18 19-29 30-64 65 i więcej Ogółem: 36 438 2 403 5 563 21 301 7 171 9 393 1 148 2 076 4 667 1 502 organiczne zaburzenia niepsychotyczne organiczne zaburzenia psychotyczne 1 937 1 171 859 906 452 1 38 155 258 4 340 1 212 2148 1979 829 1 42 378 408 schizofrenia 5 233 21 911 3 623 678 737 7 238 406 86 inne zaburzenia psychotyczne i urojeniowe (bez afektywnych i schizofrenii) 1 296 11 203 884 198 169 5 40 104 20 epizody afektywne 4 486 62 698 2 951 775 1 266 36 248 806 176 depresje nawracające i zaburzenia dwubiegunowe inne zaburzenia nastroju (afektywne) 3 913 12 403 2 621 877 729 3 117 432 177 1 818 7 249 1 306 256 404 2 98 248 56 15

zaburzenie nerwicowe związane ze stresem i somatoformiczne zespoły behawioralne związane z zaburzeniami odŝywiania inne zespoły behawioralne związane z zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami fizycznymi zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych 8 339 426 1 562 5 180 1171 2 799 226 753 1577 243 183 57 94 30 2 98 45 48 5 0 182 7 17 81 77 57 4 10 26 17 1 208 31 496 602 79 582 18 278 271 15 w tym: patologiczny hazard 80 10 38 31 1 61 9 30 21 1 upośledzenie umysłowe 1 161 225 298 535 103 214 71 70 68 5 całościowe zaburzenia rozwojowe pozostałe zaburzenia rozwoju psychicznego zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym nieokreślone zaburzenia psychiczne 177 160 13 3 1 69 66 3 0 0 109 104 5 0 0 64 64 0 0 0 1 234 1196 29 8 1 553 531 16 6 0 822 82 202 470 68 371 68 77 185 41 16

Rysunek 4. Leczeni ogółem i po raz pierwszy z zaburzeniami psychicznymi (bez uzaleŝnień) w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej wg wieku w województwie podlaskim w 2010 r. Zaburzenia nerwicowe zw. ze stresem i somatoformiczne Schizofrenia Epizody afektywne Organiczne zaburzenia psychotyczne Depresje nawracające i zaburzenia dwubiegunowe Organiczne zaburzenia niepsychotyczne Inne zaburzenia nastroju (afektywne) Inne zaburzenia psychotyczne i urojeniowe (bez afektywnych i schizofrenii) Zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie Upośledzenie umysłowe Zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych Nieokreślone zaburzenia psychiczne Zespoły behawioralne zw. z zaburzeniami odżywiania Inne zespoły behawioralne zw. z zaburzeniami fizjologicznymi Całościowe zaburzenia rozwojowe Pozostałe zaburzenia rozwoju psychicznego Patologiczny hazard 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 Leczeni po raz pierwszy Leczeni ogółem 17

Wśród 9 393 pacjentów pierwszorazowych dominowały zaburzenia nerwicowe związane ze stresem i somatoformiczne, które wystąpiły u 2 799 osób tj. 30%. Epizody afektywne wystąpiły u 1 266 osób tj. 13%, ograniczone zaburzenia psychotyczne - u 829 osób tj. 9%, schizofrenia - u 737 osób tj. 9%, depresje nawracające i zaburzenia dwubiegunowe u 729 osób tj. 8%. Z powodu patologicznego hazardu w województwie podlaskim w 2010 roku po raz pierwszy leczono 61 osób tj. 1% wszystkich leczonych po raz pierwszy w Ŝyciu. Spośród leczonych po raz pierwszy w Ŝyciu najwięcej osób było w wieku 30 64 lat i stanowiły one 50 % wszystkich leczonych pierwszorazowo. Osoby te najczęściej leczone były z powodu zaburzeń nerwicowych związanych ze stresem i somatoformiczne. Najwięcej osób w przedziale wiekowym 0 18 pierwszorazowo leczonych było z powodu zaburzeń zachowania i emocji rozpoczynających się zwykle w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym oraz z powodu zaburzeń nerwicowych związanych ze stresem i somatoformiczne. Osoby leczone po raz pierwszy w Ŝyciu w wieku 19 29 lat najczęściej leczone były z powodu zaburzeń nerwicowych związanych ze stresem i somatoformiczne, zaburzeń osobowości i zachowania dorosłych, epizodów afektywnych, schizofrenii. Najczęstszą przyczyną leczenia osób w wieku 65 i więcej w 2010 r. były organiczne zaburzenia psychotyczne, organiczne zaburzenia niepsychotyczne oraz zaburzenia nerwicowe związane ze stresem i somatoformiczne. 18

10. Leczeni ogółem i po raz pierwszy z zaburzeniami psychicznymi spowodowanymi uŝywaniem środków psychoaktywnych w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej wg płci w województwie podlaskim w 2010 r. Wyszczególnienie Leczeni ogółem w tym: męŝczyźni kobiety Leczeni w tym: po raz pierwszy męŝczyźni kobiety Ogółem: 450 318 132 214 150 64 Poradnia zdrowia psychicznego 102 59 43 32 24 8 Poradnia zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieŝy 0 0 0 0 0 0 Poradnia odwykowa 0 0 0 0 0 0 Poradnia profilaktyki, leczenia i rehabilitacji osób uzaleŝnionych od substancji psychoaktywnych 348 259 89 182 126 56 Rysunek 5. Leczeni ogółem i po raz pierwszy z zaburzeniami psychicznymi spowodowanymi uŝywaniem środków psychoaktywnych w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej wg płci w województwie podlaskim w 2010 r. na 10 tys. ludności mężczyźni kobiety 4 3 2 1 0 leczeni ogółem leczeni po raz pierwszy W związku z zaburzeniami psychicznymi spowodowanymi uŝywaniem środków psychoaktywnych w województwie podlaskim w 2010 roku leczonych było 450 osób w tym po raz pierwszy 214 osób tj. 48%. Wśród osób leczonych z powodu zaburzeń psychicznych spowodowanych uŝywaniem środków psychoaktywnych dominowali męŝczyźni, którzy stanowili 71% leczonych ogółem. Największa liczba osób leczona była w poradniach profilaktyki, leczenia i rehabilitacji osób uzaleŝnionych od substancji psychoaktywnych tj. 348 osób. 19

11. Leczeni ogółem i po raz pierwszy z zaburzeniami psychicznymi spowodowanymi uŝywaniem substancji psychoaktywnych w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej w województwie podlaskim w 2010 r. wg wieku. Wyszczególnienie w tym: leczeni ogółem w wieku lat Leczeni ogółem 0-18 19-29 30-64 65 i więcej Leczeni po raz pierwszy w Ŝyciu ogółem w tym: leczeni po raz pierwszy w Ŝyciu w wieku lat 0-18 19-29 30-64 65 i więcej zobowiązani do leczenia Ogółem 450 129 189 116 16 214 95 73 44 2 27 0 leczeni przymusowo Opiaty Kanabinole Leki uspokajając e i nasenne ostre zatrucie i uŝywanie szkodliwe zespół uzaleŝnienia i zespół abstynencyjny Inne ostre zatrucie i uŝywanie szkodliwe zespół uzaleŝnienia i zespół abstynencyjny zaburzenia psychotyczne Inne ostre zatrucie i uŝywanie szkodliwe zespół uzaleŝnienia i zespół 6 0 3 2 1 1 0 0 0 1 1 0 43 0 36 7 0 4 0 1 3 0 16 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 9 5 2 2 0 5 4 1 0 0 0 0 26 6 16 4 0 8 5 3 0 0 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 30 0 2 18 10 5 0 0 5 0 0 0 15 0 5 7 3 4 0 1 2 1 0 0 20

Kokaina Inne substancje pobudzające, w tym kofeina Substancje halucynogenne abstynencyjny zaburzenia psychotyczne Inne ostre zatrucie i uŝywanie szkodliwe zespół uzaleŝnienia i zespół abstynencyjny zaburzenia psychotyczne Inne ostre zatrucie i uŝywanie szkodliwe zespół uzaleŝnienia i zespół abstynencyjny zaburzenia psychotyczne Inne ostre zatrucie i uŝywanie szkodliwe zespół uzaleŝnienia i zespół abstynencyjny zaburzenia psychotyczne Inne 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 0 0 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 7 0 0 6 1 1 0 0 1 0 0 0 7 0 1 6 0 7 0 1 6 0 0 0 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 2 0 2 0 0 2 0 2 0 0 0 0 3 1 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 21

Lotne rozpuszczalniki Kilka substancji lub substancje psychoaktywne ostre zatrucie i uŝywanie szkodliwe zespół uzaleŝnienia i zespół abstynencyjny zaburzenia psychotyczne Inne ostre zatrucie i uŝywanie szkodliwe zespół uzaleŝnienia i zespół abstynencyjny zaburzenia psychotyczne inne UŜywanie tytoniu 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 0 0 3 0 3 0 0 3 0 0 0 195 102 65 27 1 119 76 32 11 0 0 0 94 15 51 28 0 52 10 31 11 0 7 0 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 3 0 2 1 0 1 0 0 1 0 0 0 1 0 0 1 0 1 0 0 1 0 0 0 Liczba osób ogółem po raz pierwszy Współistniejące uzaleŝnienia od alkoholu (F10) 476 197 WspółuzaleŜnienia 274 123 22

Rysunek 6. Leczeni ogółem i po raz pierwszy z zaburzeniami psychicznymi spowodowanymi uŝywaniem substancji psychoaktywnych w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej w województwie podlaskim w 2010 r. wg wieku. Kilka substancji lub substancje psychoaktywne Opiaty Leki uspakajające i nasenne Kanabinole Inne substancje pobudzające, w tym kofeina Lotne rozpuszczalniki Substancje halucynogenne Kokaina Używanie tytoniu 0 50 100 150 200 250 300 Leczeni po raz pierwszy Leczeni ogółem W 2010 r. najwięcej osób tj. 293 (65%) leczyło się w województwie podlaskim z powodu kilku substancji lub substancji psychoaktywnych. Na zaburzenia psychiczne wywołane uŝywaniem opiatów chorowało 49 osób, z powodu leków uspakajających i nasennych 46 osób, z powodu uŝywania kanabinoli 35 osób. W 2010 roku najwięcej osób leczono z powodu ostrego zatrucia i uŝywania szkodliwego tj. 252 osób (56%) oraz z powodu zespołu uzaleŝnienia i zespołu abstynencyjnego 186 osób (41%). 23

Spośród osób leczonych po raz pierwszy w Ŝyciu z zaburzeniami psychicznymi spowodowanymi uŝywaniem substancji psychoaktywnych najwięcej osób tj. 119 leczonych było z powodu ostrych zatruć i uŝywania szkodliwego kilku substancji lub substancji psychoaktywnych. W 2010 roku w województwie podlaskim zobowiązanych do leczenia było 27 osób natomiast leczonych przymusowo 0. 12. Leczeni ogółem i po raz pierwszy z zaburzeniami psychicznymi spowodowanymi uzaleŝnieniem od alkoholu w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej w województwie podlaskim w 2010 r. Wyszczególnienie Leczeni ogółem w tym: męŝczyźni kobiety Leczeni w tym: po raz pierwszy męŝczyźni kobiety Ogółem: 6 833 5 785 1 048 2 488 1 991 497 Poradnia zdrowia psychicznego 315 259 56 77 66 11 Poradnia zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieŝy 0 0 0 0 0 0 Poradnia odwykowa 6 518 5 526 992 2 411 1 925 486 Poradnia profilaktyki, leczenia i rehabilitacji osób uzaleŝnionych od substancji psychoaktywnych 0 0 0 0 0 0 24

Rysunek 7. Leczeni w podziale na płeć ogółem i po raz pierwszy z zaburzeniami psychicznymi spowodowanymi uzaleŝnieniem od alkoholu w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej w województwie podlaskim w 2010 r. 6000 5000 4000 3000 2000 Leczeni ogółem Leczeni po raz pierwszy 1000 0 Mężczyźni Kobiety W związku z zaburzeniami spowodowanymi uŝywaniem alkoholu w 2010 roku leczono w województwie podlaskim 6 833 osób, z tego 2 488 to osoby leczone po raz pierwszy. Najliczniejszą grupę osób leczonych z powodu uzaleŝnienia od alkoholu stanowią męŝczyźni tj. 85%. MęŜczyźni leczeni po raz pierwszy stanowią 29 % leczonych ogółem. W 2010 r. najwięcej osób z zaburzeniami psychicznymi spowodowanymi uzaleŝnieniem od alkoholu leczonych było w poradniach odwykowych tj. 95%. 25

13. Leczeni ogółem i po raz pierwszy z zaburzeniami psychicznymi spowodowanymi uzaleŝnieniem od alkoholu w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej w województwie podlaskim w 2010 r. Wyszczególnienie w tym: leczeni ogółem w wieku lat Leczeni ogółem 0-18 19-29 30-64 65 i więcej Leczeni po raz pierwszy w Ŝyciu ogółem w tym: leczeni po raz pierwszy w Ŝyciu w wieku lat 0-18 19-29 30-64 65 i więcej zobowiązani do leczenia Ogółem z zaburzeniami psychicznymi związanymi z alkoholem ostre zatrucie 6 833 12 851 5 658 312 2 488 9 441 1 936 102 2 303 135 1 53 64 17 39 1 13 17 8 2 Zaburzenia psychiczne spowodowane uŝywaniem alkoholu uŝywanie szkodliwe zespół uzaleŝnienia zespól abstynencyjny bez majaczenia zespół abstynencyjny z majaczeniem Zaburzenia psychotyczne bez majaczenia zespół amnestyczny inne zaburzenia psychiczne 510 7 146 343 14 333 4 95 224 10 56 5 785 2 619 4 914 250 2 008 2 316 1 612 78 2 226 213 0 22 177 14 93 0 14 74 5 17 16 0 0 16 0 3 0 0 3 0 0 19 0 3 15 1 2 0 1 1 0 0 2 0 0 2 0 0 0 0 0 0 1 153 2 8 127 16 10 2 2 5 1 1 Liczba osób ogółem po raz pierwszy Współistniejące uzaleŝnienia od alkoholu (F10) 195 86 WspółuzaleŜnienia 1 620 666 26

Rysunek 8. Zaburzenia psychiczne spowodowane uŝywaniem alkoholu u leczonych ogółem i po raz pierwszy w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej w województwie podlaskim w 2010 r. Zespół uzależnienia Używanie szkodliwe Zespół abstynencyjny bez majaczenia Inne zaburzenia psychiczne Ostre zatrucie Zaburzenia psychotyczne bez majaczenia Zespół abstynencyjny z majaczeniem Zespół amnestyczny 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 Leczeni po raz pierwszy Leczeni ogółem Z powodu zaburzeń psychicznych związanych z alkoholem najwięcej osób tj. 85% leczonych było z powodu zespołu uzaleŝnienia, z powodu uŝywania szkodliwego - 7%. Najwięcej leczonych ogółem z zaburzeniami psychicznymi spowodowanymi uzaleŝnieniem od alkoholu było w grupie wiekowej 30 64 lata tj. 83% leczonych ogółem. Najliczniejszą grupę osób leczonych po raz pierwszy w Ŝyciu z powodu uŝywania alkoholu stanowiły osoby w wieku 30-64 lata tj. 78%. W 2010 r. w województwie podlaskim zobowiązanych do leczenia było 2 303 osób co stanowi 34% wszystkich leczonych ogółem z powodu uzaleŝnień od alkoholu. WspółuzaleŜnienia wśród leczonych z zaburzeniami psychicznymi spowodowanymi uzaleŝnieniem od alkoholu stwierdzono u 1 620 osób w tym u 666 osób po raz pierwszy. W 2010 roku stwierdzone współuzaleŝnienia stanowiły 24% wszystkich leczonych ogółem. 27

II. Opieka dzienna i zespoły leczenia środowiskowego 1. Liczba oddziałów dziennych i liczba zespołów leczenia środowiskowego w województwie podlaskim wg powiatów w 2010 r. Powiaty Liczba oddziałów dziennych Liczba zespołów leczenia środowiskowego Ogółem 13 6 M. Białystok i powiat 7 2 M. ŁomŜa i powiat 3 2 M. Suwałki i powiat 2 2 Augustowski - - Bielski 1 - Grajewski - - Hajnowski - - Kolneński - - Moniecki - - Sejneński - - Siemiatycki - - Sokólski - - Wysokomazowiecki - - Zambrowski - - W 2010 roku funkcjonowało 6 zespołów leczenia środowiskowego zlokalizowanych w Białymstoku, ŁomŜy i Suwałkach oraz 13 oddziałów dziennych. 28

2. Działalność opieki dziennej w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej w województwie podlaskim w 2010 r. Opieka psychiatryczna Rodzaj ośrodka Miejsca (stan w dn. 31. XII.) Leczeni Osobodni cyklu leczenia Oddziały psychiatryczne razem (2700-2719) 202 1 547 36 958 dla dzieci i młodzieŝy (2701) 25 103 3 536 w tym dla pacjentów z zaburzeniami nerwicowymi (2706, 2707) Oddział dzienny terapii uzaleŝnienia od alkoholu (2711-2712) Oddziały terapii uzaleŝnienia od środków psychoaktywnych (2713-2714) 12 112 4 561 63 533 9 269 6 13 546 Rysunek 9. Liczba leczonych w oddziałach dziennych w 2010 r. Oddziały dzienne terapii uzależnienia od alkoholu Oddziały dla pacjentów z zaburzeniami nerwicowymi Oddziały dla dzieci i młodzieży Oddziały terapii uzależnień od środków psychoaktywnych 0 100 200 300 400 500 600 Liczba leczonych W 2010 r. w województwie podlaskim funkcjonowały 202 miejsca opieki dziennej w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej, w których leczono 1 547 osób. Najwięcej leczonych było na oddziale dziennym terapii uzaleŝnień od alkoholu 533 osoby tj. 34%. 29