Architektura Zamek w Chambord, Francja Największy z zamków w dolinie Loary. Renesansowy zamek, o planie nawiązującym do gotyckich zamków obronnych, został zbudowany między 1519 a 1559 r. na polecenie królów francuskich Franciszka I i Henryka II. Położony jest nad rzeką Cosson (jednym z mniejszych dopływów Loary), ok. 6 km od prawego brzegu Loary, 14 km na północny wschód od Blois w departamencie Loir-et-Cher we Francji, w miejscowości Chambord (Loir-et-Cher). Zamek w Chambord stanowi jedno z największych dzieł architektury okresu renesansu, a jego sylwetka jest jedną z najlepiej rozpoznawalnych. Długość fasady głównej wynosi 128 m, zamek ma 6 wielkich wież, 440 komnat, 84 klatki schodowe (14 głównych i 70 pomniejszych), 365 kominków i 800 rzeźbionych kapiteli. Pierwotny projekt zamku był autorstwa włoskiego architekta Domenico da Cortony, lecz w ciągu 40 lat budowy uległ on daleko idącym zmianom. Analizy wskazują również na wpływ Leonarda da Vinci, który zatrudniony był przez pewien czas na dworze Franciszka I Walezjusza I w charakterze architekta, lecz zmarł w parę miesięcy po rozpoczęciu budowy. Konstrukcją zamek przypomina średniowieczną twierdzę zbudowany jest na planie prostokąta, w którego rogach stoją wieże o średnicy 20 m każda, i otoczony fosą. Głównym akcentem konstrukcyjnym jest budynek centralny na planie kwadratu, zwany donżonem (mimo że nigdy nie miał pełnić funkcji obronnej), w którego rogach również znajdują się wieże. Budynek centralny wtapia się jednym bokiem w większą budowlę i to połączenie stanowi główną fasadę zamku. Cztery wieże fasady zwieńczone są spadzistymi dachami z kampanilami. Głównym elementem donżonu jest charakterystyczna otwarta klatka schodowa w kształcie podwójnej spirali. Od klatki schodowej odchodzą, tworząc krzyż grecki, cztery wielkie przedsionki, którymi można się dostać do ośmiu wielkich apartamentów (po jednym wewnątrz każdej wieży i po jednym w kształcie kwadratu między każdym przedsionkiem a przylegającą doń wieżą). Plan ten powtarza się na trzech kondygnacjach. We wschodnim skrzydle zamku znajdowały się królewskie apartamenty Franciszka I Walezjusza. W skrzydle zachodnim Jules Hardouin-Mansart zbudował za panowania Ludwika XIV kaplicę. Klatka schodowa w centrum budynku stanowi szczególny przykład stylu Leonarda da Vinci. Zbudowane w jej wnętrzu dwie spirale schodów skręcają w tę samą stronę, nie krzyżując się ze sobą. Klatką na pierwszym piętrze można się dostać do apartamentów królewskich, a wyżej na taras, z którego można zobaczyć okolicę oraz z bliska przyjrzeć się bogato rzeźbionym kapitelom dachowym i kominom. Klatka zwieńczona jest tzw. latarnią w formie wieży, która wznosi się na przeszło 30 m. Drugie piętro jest godne uwagi również ze względu na kasetony przedstawiające królewskie symbole Franciszka I (literę F oraz salamandrę w koronie) oraz związaną linę symbolizującą jego matkę Ludwikę Sabaudzką. W 1392 r. hrabiowie Blois odsprzedali rozległe, pokryte lasem ziemie Chambord rodowi d Orleans. Kiedy w 1498 r. książę orleański objął jako Ludwik XII tron Francji, ziemie te stały się własnością korony francuskiej. W 1516 r. Franciszek I powrócił z Włoch wraz z Leonardem da Vinci, pragnąc wznieść wielką budowlę w stylu włoskiego renesansu. W 1519 r. wybrano Chambord na plac budowy rezydencji myśliwskiej, mającej przypominać zamek obronny. Usytuowano ją na miejscu dawnej warowni, która została wyburzona. Od 1526 r. ponad 1800 robotników i rzemieślników pracowało
przy rozrastającej się coraz bardziej budowie, którą zakończono po śmierci króla. Franciszek spędził w Chambord niewiele czasu, przeważnie na polowaniach. W 1539 r. gościł w zamku swego głównego adwersarza, cesarza Karola V Habsburga, chwaląc się przed nim tym symbolem potęgi i bogactwa. W 1639 r. Ludwik XIII przekazał Chambord swemu bratu, księciu Gastonowi Orleańskiemu. Ludwik XIV na nowo rozpoczął przebudowę w 1684 r., zlecając przykrycie dachem kaplicy oraz połączenie amfiladą apartamentów północnego przedsionka na pierwszym piętrze (miała tam być jego siedziba). Architektura wnętrz w tej części przypomina strukturą pałac w Wersalu. 14 października 1670 r. trupa Moliera wystawiła w Chambord przed Ludwikiem XIV sztukę Mieszczanin szlachcicem. W latach 1724 1733, po utracie tronu polskiego, w zamku mieszkał Stanisław Leszczyński, teść Ludwika XV. W 1746 r. Ludwik XV podarował zamek polskiemu szlachcicowi Maurycemu Saskiemu, który zmarł tamże w 1750 r. Architektura Zamek w Chambord, Francja