Budownictwo energooszczędne, pasywne, zero-energetyczne czy racjonalne?

Budownictwo energooszczędne, pasywne, zero-energetyczne czy racjonalne? Mgr inż. Jerzy Żurawski Dolnośląska Agencja Energii i Środowiska

Dolnośląska Agencja Energii i Środowiskajest firmą konsultingowo projektową działającą w zakresie realizacji przedsięwzięć inwestycyjnych związanych z równoważoną gospodarką energetyczną oraz z energooszczędnym budownictwem. Agencja działa od 1999 roku w zakresie oszczędzania energii i ochrony środowiska w budownictwie mieszkaniowym, samorządowym oraz w przemyśle. Przygotowuje i realizuje programy racjonalizacji zużycia energii oraz poprawy efektywności energetycznej. Posiada własną pracownię projektową w która specjalizuje się w projektowaniu budynków niskoenergetycznych z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii. Właściciele: Dr arch. Agnieszka Cena Soroko: architekt, audytorenergetyczny, ekspert Banku Światowego. Mgr inż. Jerzy Żurawski: inżynier budowlany, audytorenergetyczny, menager CEM, uprawnienia europejskie Eurem,

Naszą misją jest działanie związane z poszanowaniem energii i ekologią w budownictwie oraz w przemyśle. Specjalizujemy się w projektowaniu budynków o racjonalnie niskim poziomie zużycia energii. Rozwiązujemy zagadnienia związane ze zrównoważoną gospodarką energetyczną w gminie, przemyśle oraz w obiektach użyteczności publicznej. Zajmujemy się oceną energetyczną budynków oraz termomodernizacją istniejących budynków.

jest członkiem Ogólnokrajowego Stowarzyszenia Poszanowanie Energii i Środowiska SAPE-Polska www.sape.org.pl

BUDOWNICTWO ENERGOOSZCZĘDNE Wprowadzenie

Dyrektywa 2002/91/WE (EPBD) z 2002 roku dotycząca jakości energetycznej budynków. 31% 28% 41% budownictwo przemysł transport Prognozy wskazują, że zużycie energii w budownictwie będzie nadal rosło. Dlatego w pierwszej kolejności powinno się prowadzić działania wspierające energooszczednośćw budownictwie szukając przede wszystkim rozwiązań samopromujących.

Zużycie energii końcowej w cyklu życia budynku (ocena LCA) Etapy istnienia Budynek 1 Budynek 2 Budynek 3 kwh/m2 50 lat % kwh/m2 50 lat Wytwarzanie wytwarzanie materiałów 900 10,5 870 9,9 730 9,6 10,0 transport materiałów 40 0,5 40 0,5 30 0,4 0,5 wzniesienie 80 0,9 70 0,8 50 0,7 0,8 Razem procentowy udział zużycia energii na etapie wytwarzania 11,3 Użytkowanie użytkowanie 7100 82,9 7400 84,4 6400 84,4 83,9 remonty (materiały) 390 4,6 370 4,2 330 4,4 4,4 remonty (transport) 10 0,1 10 0,1 10 0,1 0,1 Razem procentowy udział zużycia energii na etapie eksploatacji 88,4 Rozbiórka demontaz 10 0,1 10 0,1 10 0,1 0,1 transport 30 0,4 20 0,2 20 0,3 0,3 Razem procentowy udział zużycia energii na etapie rozbiórki 0,4 Energia całkowita kwh/m2 % kwh/m2 50 lat % Śrenie zużycie energii dla poszczególnych etapów życia budynku 8560 100,0 8790 100,0 7580 100 100

Efektywność energetyczna Rok budowy ilość budynków EU energia użytkowa na c.o. EU energia użytkowa na c.o. Obliczeniowe rzeczywiste η c.o. od -do EK na c.o. EU na c.w.u. η c.w.u. EK na c.w.u. EK energia końcowa na c.o. i c.w.u. [%] [kwh/m2a] [kwh/m2a] [%] [kwh/m2a] [kwh/m2a] [%] [kwh/m2a] [kwh/m2a] do 1918 8,4 300-350 220 380 35 50 517,6 894,1 35 36% 97,22 614,9 991,3 1918-1944 16,6 300-350 220 380 35 65 440,0 760,0 35 45% 77,78 517,8 837,8 1945-1970 27,9 220-280 180 400 40 75 313,0 695,7 35 47% 74,47 387,5 770,1 1971-1988 30,3 160-220 160 360 55 80 237,0 533,3 35 50% 70,00 307,0 603,3 1989-2002 14,2 90-150 110 150 65 85 146,7 200,0 35 52% 67,31 214,0 267,3 2002-2008 2,56 90-150 110 150 75 88 135,0 184,0 35 55% 63,64 198,6 247,7 po 2009 0,04 100-160 130 200 86% 93% 145 234 35 62% 56,56 160,0 290,1 Razem [%] 100 średnio Budznki energooszczędne Bydynki pasywne 223 kwh/m2a 65,60% 387 kwh/m2a 50% średnio 459 kwh/m2a 65-95 35 60 92% 94% 40 65 35 70% 50,00 100 kwh/m2rok 15 15 96% 336% 5 16 35 238% 14,7 45 kwh/m2rok

Śrenia wartość EP dla budynków istniejąych EPśr oraz EP(h+w)śr 900 800 776 700 660 600 555 Tytuł osi 500 400 424 EPśr 300 200 191 175 197 100 0 do 1918 1918-1944 1945-1970 1971-1988 1989-2002 2002-2008 po 2009

Projektowane budynki nie spełniają aktualnych wymagań prawnych już na etapie projektu Wartość zaprojektowana charakterystyka wg ekspert [kwh/m2rok] Projektowana charakterystyka w architekta [kwh/m2rok] EP 674 566 EP WT2008 452 452,1 EK 385 184* ( w innym miejscu podano drugą wartość 325)

Symbol, jednostka, oznaczenie Hotel ze SPA, Charakterystyka z projektu Charakterystyka obliczona z uwzględnieniem mostków punktowych Różnica U Przegrody zewnętrzne: [W/m2K] ściany zewnętrzne SC1 0,27 0,40 0,13 49% SC3 0,25 0,39 0,14 56% SC5 0,25 0,40 0,15 58% SC6 0,26 0,40 0,14 53% SC10 0,27 0,41 0,14 51% SC11 0,25 0,40 0,15 61% ściany w gruncie SC7 0,25 0,26 0,01 5% SC9 0,27 0,27 0,00 1% D-E %

KONSTRUKCJA ŚCIAN Z PUSTAKÓW Parametry izolacyjności cieplnej podawane przez producentów Parametry wilgotnościowe Zalecane przez producentów rozwiązania technologiczne przegród

Technologia wznoszenia ścian z pustaków

Zaprawa klejowa termoizolacyjna Parametry termoizolacyjne pustaków poryzowanych Parametry wilgotnościowe nie są podawane z reguły w katalogach producentów. Podany telefonicznie współczynnik oporu dyfuzyjnego wynosi μ = 5-10

Mostki cieplne w ścianach z pustaków z ceramiki poryzowanej

Temperatury w spoinach ściany

Wnioski dotyczącej izolacyjności cieplnej ściany Izolacyjność cieplna w miejscach spoin pionowych jest zdecydowanie niższa niż w bloczku i spoinie poziomej. Spoina pionowa tworzy liniowy mostek cieplny o znaczącym udziale w izolacyjności przegrody. Na podstawie rozkładu temperatur można oszacować, że występuje wyraźna rozbieżność pomiędzy projektowaną a rzeczywistą izolacyjnością termiczną przegrody. W projekcie współczynnik przenikania ciepła powinien wynosić U=0,31 W/m²K. Na podstawie szacunku wynikającego z badań termowizyjnych określono, że rzeczywisty współczynnik przenikania ciepła ściany wynosi ok. 0,7-0,8 W/m²K. Zdaniem autorów opracowania, jest to zasadnicza przyczyna niedogrzania pomieszczeń w budynku. Zagadnienia cieplne nie wyczerpują wszystkich problemów ściany.

Skutki działania mostków cieplnych i parowych

BUDOWNICTWO PRZYSZŁOŚCI Energooszczędne Niskoenergetyczne Pasywne Zero-energetyczna Racjonalne

widok elewacji południowo-wschodni budynek tradycyjny Budynek energooszczędny Budynek pasywny widok elewacji północno-zachodni Dolnośląska Agencja Energii i Środowiska, www.cieplej.pl

Wymagania dla typ wymagań j.m. aktualne wymagania prawne budynek energooszczędny budynek pasywny U dla ściany z mostkami cieplnymi [W/m2K] < 0,3* < 0,2 < 0,15 (0,1) U dla dach z mostkami cieplnymi [W/m2K] < 0,25* < 0,2 < 0,1 U dla okna [W/m2K] < 1,8 < 1,3 < 0,8 g - współczynnik przepuszczalności oszklenia brak wymagań 0,55 0,5 Zapotrzebowanie na ciepło [kwh/m2rok] brak wymagań 50 15 Zapotrzebowanie na moc cieplną [W/m2] brak wymagań 30,00 10,00 Zużycie energii pierwotnej [kwh/m2rok] brak wymagań 250,00 120,00 Szczelność budynku n50 [1/h] 3,0 1,5 0,6 A/V [1/m] brak wymagań 1,1-0,7 minimalne Wentylacja [zł] naturalna Naturalna ze sterowaniem lub mechaniczna z rekuperacją mechaniczna z rekuperacją minimalna temperatura nawiewu przy tz=-10 st C [ C] brak wymagań brak wymagań 16,5 Sprawność odzysku [%] brak wymagań XXII spotkaniu Forum 50 'Energia- efekt - środowisko 70

Energia na c.o. c.w.u. budynek wg WT2008 energooszczędny niskoenergetyczny pasywny Zeroenergetyczny [kwh/m2] [kwh/m2] [kwh/m2] [kwh/m2] [kwh/m2] Energia użytkowa 130 90 65 45 45 Energia końcowa oraz pomocnicza Energia nieodnawialna pierwotna oraz pomocnicza 156 105 68 20 56,75 184,4 115 74 62 13,75

200 180 184,4 160 156 140 130 120 100 80 60 40 90 65 45 50 105 68 56,75 115 74 62 WT2008 energooszczędny niskoenerg. pasywny zero-energ. 20 20 13,75 0 Energia użytkowa Energia końcowa oraz pomocnicza Energia nieodnawialna pierwotna oraz pomocnicza

Budynek biurowy spełniający wymagania stawiane budynkom pasywnym Zmodernizowany w 2005 roku

ANALIZA OPŁACALNOŚCI BUDOWANIA BUDYNKÓW PASYWNYCH

Dom typu Gierek po termomodernizacji Powierzchnia ogrzewana: Kubatura ogrzewana Izolacyjność termiczna ściany 300 m2 706 m3 0,1 W/m2K Izolacyjność termiczna dachu 0,1 W/m2K Izolacyjność termiczna okien i drzwi średnio 0,9 W/m2K Moc cieplna 6,2 kw Sprawność systemu c.o. (pompa E=3,0) 262 % Spraw. systemu c.w.u. (pompa E=3,0+ kolektor) 210% Kolektor słoneczny 68% na c.w.u. i 19 % na c.o. WZE = 0,243 Klasa energetyczna A Koszty ogrzewania 0,12 zł/m2 m-c

Opis jm. budynek wg aktualnych wymagań prawnych budynek energooszczędny budynek pasywny Powierzchnia ogrzewana [m2] 120 120 120 Kubatura [m3] 324 324 324 EA [kwh/m2rok] 135 60 15 Zapotrzebowanie na ciepło kwh/rok 16200 7200 1800 Koszt jednostkowy energii* [zł/kw] 0,18 0,18 0,10 Roczne koszty ogrzewania [zł/rok] 2916 1296 180,0 Roczne koszty ogrzewania [zł/m2m-c] 2,03 0,90 0,13 Roczne oszczędności [zł/rok] 0 1620 2736,0 Koszty budowy konstrukcja [zł] 290000 290000 290000 Koszty stolarki [zł] 16500 21000 60000 Koszty izoalcji termicznej [zł] 9000 14400 21600 koszty systemu c.o. [zł] 26000 30000 73400 Razem koszty budowy [zł] 341500 355400 445000 Koszty na 1 m2 powierzchni [zł/m2] 2846 2962 3708 Różnica kosztów [zł] 0 13900 103500 Procentowy wzrost kosztów budowy [%] 100% 4% 30% Zwrot poniesionych nakładów SPBT [lata] 8,6 37,83 NPV30 [zł] 8399-65839 IRR30 [%] 11,2-2 * Cena ciepła dla budynku spełniajacego aktualne wymagania prawne oraz energooszcszędnego przyjęto z gazu w oparciu o kocioł gazowy kondensacyjny, dla budynku pasywnego z pompy ciepła

Powierzchnia Af = 120 dom wg WT2008 Pasywny 15% droższy Pasywny 25% droższy EK c.o. kwh/m2rok 150 15 15 Qk kwh/rok 18000 1800 1800 koszty z węgla zł/kwh 0,120 2160,0 216 216 koszty z biomasy PELET zł/kwh 0,120 2160,0 216 216 koszty z gazu zł/kwh 0,180 3240,0 324 324 koszty z oleju zł/kwh 0,240 4320,0 432 432 koszty z ene.ele zł/kwh 0,530 9540,0 954 954 Koszt budowy 4000 zł/m2 480000 552000 600000 różnica kosztów zł/m2 72000 120000 SPBT przy kosztach dla budynków wg WT2008 ogrzewanych z węgla lata 37,47 62,45 SPBT przy kosztach dla budynków wg WT2008 ogrzewanych z biomasy przy kosztach dla budynków wg WT2008 ogrzewanych z koszty z gazu SPBT przy kosztach dla budynków wg WT2008 ogrzewanych z oleju SPBT przy kosztach dla budynków wg WT2008 ogrzewanych z ene.ele lata 37,47 62,45 lata 23,99 39,98 lata 17,64 29,40 lata 7,74 12,90 XXII spotkaniu Forum 'Energia- efekt - środowisko

TRWAŁOŚĆ ELEMENTÓW BUDYNKU

Typ przegrody: ŚCIANY Ścian z elewacyjną cegłą klinkierową technologie tradycyjne (ściany wielowarstwowe) Ścian z elewacyjną cegłą klinkierową nowe technologie cienkowarstwowe Ściana z elewacją z tynku cienkowarstwowego (system ETIKS, BSO) Trwałość zależna od jakości zastosowanego materiały pod warunkiem realizacji procesów konserwacji i remontów [lat] Zalecana wartość ekspozycji i niezbędna do obliczeń NPV 35 70 40 17 22 20 25 30 25 Ściana jednowarstwowa tynk cienkowarstwowy 25 30 25 Ściana warstwowa tynk tradycyjny 20 25 20 Budownictwo szkieletowe drewniane 20 30 25

Powierzchnia Af = 120 dom wg WT2008 Pasywny 15% droższy Pasywny 25% droższy EK c.o. kwh/m2rok 150 15 15 Qk kwh/rok 18000 1800 1800 koszty z węgla zł/kwh 0,120 2160,0 216 216 koszty z biomasy PELET zł/kwh 0,120 2160,0 216 216 koszty z gazu zł/kwh 0,180 3240,0 324 324 koszty z oleju zł/kwh 0,240 4320,0 432 432 koszty z ene.ele zł/kwh 0,530 9540,0 954 954 Koszt budowy 4000 zł/m2 480000 552000 600000 różnica kosztów zł/m2 72000 120000 SPBT przy kosztach dla budynków wg WT2008 ogrzewanych z węgla lata 37,47 62,45 SPBT przy kosztach dla budynków wg WT2008 ogrzewanych z biomasy przy kosztach dla budynków wg WT2008 ogrzewanych z koszty z gazu SPBT przy kosztach dla budynków wg WT2008 ogrzewanych z oleju SPBT przy kosztach dla budynków wg WT2008 ogrzewanych z ene.ele lata 37,47 62,45 lata 23,99 39,98 lata 17,64 29,40 lata 7,74 12,90 XXII spotkaniu Forum 'Energia- efekt - środowisko

45,00 Ocena opłacalności rozwiązań niskowęglowych dla przedszkola SPBT [lata] 40,00 38,51 35,00 Izolacja cieplna System grzewczy 31,14 Produkcja energii i oświetlenie 30,00 trwałość 27,5 25,00 20,00 15,00 trwałość trwałość 10,00 5,00 10,43 10,70 2,11 2,75 6,32 9,75 10,33 8,48 trwałość 1,54 0,00 Ocieplenie ścian i dachu Wymiana stolarki Wentylacja mechaniczna Węzeł cieplny + modernizacja c.o. Kotłownia gaz. kondens. + modern. c.o. Kotłownia na pellets+ modernizacja c.o. Ppompy ciepła +modernizacja c.o. Kotłownia na bio-olej + modernizacja c.o. Kotłownia na węgiel + modernizacja c.o. Koletory słoneczne Kolektory fotowoltaiczne Oświetlenie

BUDOWNICTWO RACJONALE Cena energii zawiera również koszty oddziaływania na środowisko

Art. 5 Obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając: 1) spełnienie wymagań podstawowych dotyczących: a) bezpieczeństwa konstrukcji, b) bezpieczeństwa pożarowego, c) bezpieczeństwa użytkowania, d) odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych oraz ochrony środowiska, e) ochrony przed hałasem i drganiami, f) Odpowiedniej charakterystyki energetycznej budynku oraz racjonalizacji użytkowania energii

RACJONALIZACJA - Optymalizacja:: Metody dacjonalizacji-optymalizacji: Podstawowe wymagania narzucają jednak konieczność racjonalizacji zużycia energii, co w konsekwencji wymaga dokonania optymalizacji. Obecnie stosowane są dwie metody optymalizacji: na podstawie wskaźnika SPBT lub NPV. Prosty czas zwrotu SPBT (Simple PayBack Time) czyli PROSTY CZAS ZWROTU oblicza się za pomocą wzoru: gdzie: N nakłady inwestycyjne, ΔO oszczędności [roczne lub miesięczne.] Wt= T / SPBT T trwałość analizowanego elementu lub Czas amortyzacji [lata lub miesiące] czas amortyzacji urządzeń grzewczych 15 lat Techniczne starzenie się urządzeń grzewczych ok. 10 lat Trwałość okien 20 lat Trwałość pokrycia dachowego 20 lat Trwałość docieplenia w systemie BSO 30 lat

Zdyskontowana wartość NPV Gdzie: Io nakłady początkowe ΔEo- roczne korzyści r koszty pieniądza (stopa dyskonta lub inflacja) s wzrost cen nośników energii ponad inflację i czas ekspozycji 3,50 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 wzrost cen energii utrata wartości pieniądza (1+s)/(1+r)

Prognozowany realny wzrost cen nośników energii w stosunku do inflacji Rok 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Gaz ziemny 59 60,69 62,42 64,2 66,04 67,92 69,86 71,86 73,91 76,03 Olej/propan 98 100,8 103,7 106,6 109,7 112,8 116 119,4 122,8 126,3 Węgiel - ciepłownia 45 46,29 47,61 48,97 50,37 51,81 53,29 54,81 56,38 57,99 Węgiel/drewno domy jednorodzinne 33 33,94 34,91 35,91 36,94 37,99 39,08 40,19 41,34 42,52 Elektrociepłownia 54 55,54 57,13 58,76 60,44 62,17 63,94 65,77 67,65 69,58 Pompa ciepła elektryczna 39,5 40,63 41,79 42,98 44,21 45,47 46,77 48,11 49,48 50,9 Pompa ciepła gazowa 36,1 37,14 38,2 39,3 40,42 41,57 42,76 43,98 45,24 46,53 Energia elektryczna 147 151,2 155,5 160 164,5 169,2 174,1 179 184,2 189,4 Biomasa-pelets 40,3 41,47 42,66 43,88 45,13 46,42 47,75 49,11 50,52 51,96 Biomasa-zrębki 37 38,06 39,14 40,26 41,41 42,6 43,81 45,07 46,35 47,68 Ceny ciepła w 2011 oraz realny wzrost cen nośników energii w okresie 2011 do 2020 przy założonych stałych wartościach s=5% oraz r= 3% w okresie 2011 do 2020.

Dla minimalnego czasu ekspozycji i=10 lat i cenie ciepła 35 zł/gj dla ściany Uopt= 0,25 W/m2K

Optymalne parametry izolacyjne Energia cieplna Gaz ziemny ciepło 60 zł/gj Sieć cieplna, ciepło za 50 zł/gj Typ przegrody: ŚCIANY Ścian z elewacyjną cegłą klinkierową technologie tradycyjne (ściany wielowarstwowe) Ściana z elewacją z tynku cienkowarstwowego (system ETIKS, BSO) Ścian z elewacyjną cegłą klinkierową technologie tradycyjne (ściany wielowarstwowe) Ściana z elewacją z tynku cienkowarstwowego (system ETIKS, BSO) N-czas ekspozycji [lata] średnia roczna stopa dyskonta w okresie N średni roczny wzrost cen nośników energii w okresie N NPV N [ zł/m2] U1- wartość optymalna [W/m2K] 40 5% 3% 595 0,13 25 5% 8% 404 0,15 25 5% 8% 484 0,140 25 5% 8% 484 0,170

Energia cieplna węgiel kamienny, cena ciepła 40 zł/gj Pompa ciepła, cena ciepła 35 zł/gj Typ przegrody: ŚCIANY Ścian z elewacyjną cegłą klinkierową technologie tradycyjne (ściany wielowarstwowe) Ściana z elewacją z tynku cienkowarstwowego (system ETIKS, BSO) Ścian z elewacyjną cegłą klinkierową technologie tradycyjne (ściany wielowarstwowe) Ściana z elewacją z tynku cienkowarstwowego (system ETIKS, BSO) N-czas ekspozycji [lata] średnia roczna stopa dyskonta w okresie N średni roczny wzrost cen nośników energii w okresie N NPV N [ zł/m2] U1- wartość optymalna [W/m2K] 25 5% 8% 327 0,150 25 5% 8% 251 0,180 25 5% 8% 321 0,170 25 5% 8% 214 0,190

Stolarka budowlana U [W/m2K] 1,6 1,5 1,4 1,3 1,2 1,15 1,1 1 0,95 0,9 0,85 0,8 A [m2] 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Sd [stopniodni] 3686 3686 3686 3686 3686 3686 3686 3686 3686 3686 3686 3686 Qw [GJ] 0,50 0,47 0,44 0,41 0,38 0,36 0,35 0,31 0,30 0,28 0,27 0,25 Qs [GJ] 0,88 0,88 0,88 0,88 0,88 0,88 0,88 0,88 0,88 0,88 0,88 0,88 koszt stolarki 415 425 435 450 460 470 485 500 530 545 600 630 cena ciepła [GJ] 55 55 55 55 55 55 55 55 55 55 55 55 SPBT [lata] 10,4 10,3 10,1 10,0 9,9 9,9 10,0 10,0 12,5 12,6 13,6 14,0 NPV 10 252 271 290 304 323 327 327 341 183 182 142 126 NPV 20 1624 1702 1624 1855 1934 1968 1998 2072 1650 1680 1669 1683

Klasa energetyczna budynku D Propozycja podziału na klasy energetyczne przegród budowlanych Klasa przegród klasa przegród D U ściany z U dachu z Ugr.z U budynku U okna mostkami mostkami mostkami z mostkami maksimum maksimum maksimum maksimum maksimum W/m2K W/m2K W/m2K W/m2K W/m2K 0,25 0,25 1,40 0,45 0,5 C klasa przegród C 0,20 0,18 1,10 0,35 0,45 B A A+ klasa przegród B klasa przegród A klasa przegród A+ 0,18 0,15 1,00 0,30 0,35 0,15 0,12 0,80 0,25 0,25 0,10 0,10 0,60 0,10 0,20

OBSZAR DZIAŁANIA: Analiza obejmuje zagadnienia w zakresie: 1. Izolacji termicznej przegród budowlanych 2. Rozwiązania w zakresie stolarki budowlanej 3. Wentylacji 4. Instalacji centralnego ogrzewania 5. Instalacji ciepłej wody 6. Wytwarzania energii 7. Oświetlenia 8. Zarządzania energią

WYBÓR MATERIAŁU OCIEPLENIOWEGO

120 Zmiany emisji CO2 na etapie produkcji i eksploatacji budynku 100 80 60 40 20 0-20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10-40 -60-80 Wełna minerlana kamienna* Izolacja na bazie lnu* Wełna celulozowa* WEŁNA SZKLANA URSA DF 37** WEŁNA URSA PureOne 40RP/M1021** Polistyren z dodatkiem grafitu Polistyren tradycyjny

Zestawienie prostego czasu zwrotu poniesionych nakładów SPBT oraz opłacalnej trwałości T/SPBT 45,00 40,00 38,51 35,00 31,14 30,00 27,5 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 10,43 10,70 2,40 2,34 4,73 2,11 5,45 2,75 2,37 6,32 9,75 10,33 1,54 1,94 0,48 1,77 8,48 0,52 1,09 2,60 1,54 Ocieplenie ścian i dachu Wymiana stolarki Wentylacja mechaniczna Węzeł cieplny + modernizacja c.o. Kotłownia gaz. kondens. + modern. c.o. Kotłownia na pellets+ modernizacja c.o. Ppompy ciepła +modernizacja c.o. Kotłownia na bioolej + węgiel + Kotłownia na modernizacja c.o. modernizacja c.o. Koletory słoneczne Kolektory fotowoltaiczne Oświetlenie T/SPBT SPBT, lata

140,00 Redukcja CO2 w odniesieniu do energii końcowej i nieodnawialnej pierwotnej [Mg/rok] 120,00 113,2 100,00 80,00 70,044 68,08 68,08 70,04 60,00 44,81 40,00 20,00 0,00-20,00-40,00 14,22 10,89 16,12 Ocieplenie ścian i dachu 13,34 8,73 12,90 Wymiana stolarki Wentylacja mechaniczna 22,31 18,07 Węzeł cieplny + modernizacja c.o. 1,77 Kotłownia gaz. kondens. + modern. c.o. -24,63 Kotłownia na pellets+ modernizacja c.o. 10,93 Pompy ciepła +modernizacja c.o. -36,35 Kotłownia na bio-olej + modernizacja c.o. -6,22 0 Kotłownia na węgiel + modernizacja c.o. -31,17 Koletory słoneczne 24,26 Kolektory fotowoltaiczne 14,94 Oświetlenie -60,00 Redukcja CO2 w odniesieniu do energii końcowej Redukcja CO2 w odniesieniu do energii pierwotnej

Lp. Rodzaj ulepszenia SPBT, lata T-trwaość maksymalna T/SPBT Koszty redukcji CO 2 w Koszty redukcji CO 2 w odniesieniu do energii odnienieniudo końcowej energii pierwotnej zł/(kg m 2 ) zł/(mg m 2 ) 1 Ocieplenie ścian i dachu 10,43 25,00 2,40 15,782 16,8 2 Wymiana stolarki 10,70 25,00 2,34 15,12 18,9 3 Wentylacja mechaniczna 2,11 10,00 4,73 2,98 3,93 4 Węzeł cieplny + modernizacja c.o. 2,75 15,00 5,45 3,89 4,800 5 Kotłownia gaz. kondens. + modern. c.o. 6,32 15,00 2,37 102,5-7,364 6 Kotłownia na pellets+ modernizacja c.o. 9,75 15,00 1,54 4,86 4,728 7 Ppompy ciepła +modernizacja c.o. 10,33 20,00 1,94 42,57-12,799 8 Kotłownia na bio-olej + modernizacja c.o. 31,14 15,00 0,48 2,55 2,477 9 Kotłownia na węgiel + modernizacja c.o. 8,48 15,00 1,77-24,09-4,807 10 Koletory słoneczne 38,51 20,00 0,52 brak redukcji CO2 brak redukcji CO2 11 Kolektory fotowoltaiczne 27,5 30,0 1,09 33,34 33,34 12 CHP- produkcja skojarzona energii 7,4 15,0 2,02 12 Oświetlenie 1,54 4,00 2,60 1,38 0,459

Wpływ zieleni na efektywność redukcji emisji CO 2 i oszczędnością energii 1. Zielone otoczenie 2. Zielone dachy 3. Zielone ściany

wg Tormenta i in., 1999, High Peformance of Building Guiness, NYC/DDC XXII spotkaniu Forum 'Energia- efekt - środowisko

Korzyści z drzew na terenach zurbanizowanych Korzyści higieniczno- zdrowotne Korzyści klimatyczne i oszczędzanie energii Korzyści hydrologiczne (ograniczanie spływu wód opadowych i ochrona wód podziemnych) Ograniczenie hałasu Ostoja dzikiej przyrody Korzyści społeczne Korzyści ekonomiczne

Wpływ drzew na ochładzanie klimatu temperatura powietrza 32 st. C pod koronami drzew 28 st. C asfalt 52 st. C beton 42 st. C odkryty trawnik 35 st. C Podczas gorącego letniego dnia przy temp. powietrza 32 C, płyty chodnika są nagrzane do 42 C, a nawierzchnia asfaltowa do 52 C. Pod koronami pobliskich drzew, przy nawodnionym trawniku temperatura wynosi 28 C.Somonds, 1978

Zwiększanie powierzchni zieleni zwiększa komfort klimatyczny otoczenia oraz w samym budynku. Proponuje się wykonywanie odpowiednich nasadzeń wokół budynków oraz dla zwiększenia powierzchni na dachach oraz ścianach Użytki rolne w ha we Wrocławiu 12 900 Lasy i zadrzewienia w ha 1670 Tereny rekreacyjne w ha 1700 RAZEM w ha 16270 Pochłanianie Co2 w tonach 74679,3 Średnia emisja CO2 ton/1 mieszkańca w Polsce 8,34 Usredniona ilość CO2 we Wrocławiu 5 270 880 Udział procentowy redukcji emisji przez zieleń 1,41 % Jednostkowy koszt redukcji CO2 [zł/mg] 871,46

PODSUMOWANIE

Wnioski i spostrzeżenia Wykonywanie budynków pasywnych nie ma aktualnie uzasadnienia ekonomicznego. Budynki zeroenergetyczne mogą zużywać energię jednak w większości odnawialną. Rozwiązania w zakresie energooszczędności powinny być dostosowywane do sytuacji (koszt energii) w procesie optymalizacji najlepiej przy wykorzystaniu wskaźnika NPV. Wprowadzenie wymagań prawnych jest działaniem niewystarczającym. Zachęty w postaci korzystnych kredytów lub dotacji nie spowoduje, że będą budowane budynki energooszczędne jeżeli najpierw nie przeprowadzi się działań edukacyjnych i promocyjnych, realizowanych w interesie społeczeństwa a nie wypływających z interesów poszczególnych grup i wpływu lobby przemysłu związanego z energooszczędnością. Konieczna jest profesjonalna kampania edukacyjna wsparta realnym działaniem rządu, która obejmie inżynierów, architektów oraz decydentów w wyniku której podjęte będą działania. Z drugiej strony niezbędna jest konsekwentna postawa odpowiednich służ w zakresie egzekwowania prawa. Niezbędne wydaje się wprowadzenie projektów badawczych w zakresie budownictwa energooszczędnego zeroenergetycznego i to w różnych strefach termicznych, w ramach których w realnym procesie realizacji inwestycji wskazane zostaną i rozwiązane zagadnienia które w normalnym procesie realizacji inwestycji nie występują lub są aktualnie pomijane lub bagatelizowane.