Spis treści 1/3 Strona 1. 1/3 Spis treści



Podobne dokumenty
Spis treści. Wstęp Prowadzenie dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem

Lista kontrolna dokumentacja prowadzona w zakładzie pracy dotycząca bhp DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA. L.p. Dokument jest nie ma nie dotyczy Uwagi

Spis treści. Wstęp 11 Wykaz skrótów użytych w treści 12 Literatura 12

Spis treści. Wstęp 11 Wykaz skrótów użytych w treści 12 Literatura 12

Zarządzenie nr 98/2015 Wójta Gminy Czarnocin z dnia 28 października 2015 roku w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy

I. OBIEKTY BUDOWLANE WYMAGANIA

2. Uczestnicy szkolenia Szkolenie jest przeznaczone dla wszystkich osób, które rozpoczynają pracę w danym zakładzie pracy.

Szczegółowy program szkolenia okresowego w zakresie bhp i ppoż. pracodawców i innych osób kierujących pracownikami w Urzędzie Miejskim w Zagórowie.

SZCZEGÓŁOWY PROGRAM SZKOLENIA ORESOWEGO PRACODAWCÓW I INNYCH OSÓB KIERUJĄCYCH PRACOWNIKAMI.

Wprowadzenie... 9 Akty normatywne CZĘŚĆ 1 OGÓLNE WYMAGANIA W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY... 23

Przykładowa dokumentacja prowadzona w zakładzie pracy dotycząca bhp

SPIS TREŚCI. do książki pt. Materiały dydaktyczne do szkoleń z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Autor Marek Gałusza

ZASADY SZKOLEŃ W DZIEDZINIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY

Spis treści. Wykaz skrótów 11. Wstęp 13 Od Kodeksu Hammurabiego do Kodeksu pracy

Program szkolenia z zakresu prewencji wypadkowej dla pracodawców małych i średnich przedsiębiorstw

Szczegółowy program instruktażu ogólnego W zakresie bhp i ppoż. pracowników zatrudnionych w Urzędzie Miejskim w Zagórowie

1. NADZÓR NAD WARUNKAMI PRACY

Spis treści. 3. Samodzielne funkcje techniczne w budownictwie Podstawowe obowiązki i uprawnienia z zakresu bhp 26

TQM filozofia zarządzania System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy... 22

Dz. U poz Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane.

SPIS TREŚCI. do książki pt. Poradnik BHP dla pracodawców oraz osób kierujących pracownikami. Autor Marek Gałusza

Szczegółowy program szkolenia okresowego w zakresie bhp i ppoż. pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych

Zarządzenie nr 5/2009/2010 Rektora Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego z dnia 24 listopada 2009 r.

INSTRUKCJA. w sprawie szkolenia pracowników Zespołu Szkół im. Jana Pawła II w Osieku z dnia 12 października 2009 r.

H. Wojciechowska-Piskorska, BHP przy obróbce drewna. Spis treœci

STUDIA PODYPLOMOWE BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY Z A G A D N I E N I A D O E G Z A M I N U D Y P L O M O W E G O :

Spis treści. Wstęp 9 Wykaz skrótów użytych w treści 10 Literatura 10

Niedopuszczalne jest stosowanie materiałów i procesów technologicznych bez uprzedniego ustalenia stopnia ich szkodliwości dla zdrowia pracowników i

Przykładowa dokumentacja prowadzona w zakładzie pracy dotycząca bhp Poradnik inspektora BHP i Pracodawcy

ZARZĄDZENIE NR 111/15 BURMISTRZA CIECHOCINKA z dnia 28 sierpnia 2015 roku

I. Ramowy program instruktażu stanowiskowego bhp ( minimum 8 godzin)

Spis treści. Przedmowa... Wykaz autorów... Wykaz skrótów...

ZARZĄDZENIE NR 7/2011 BURMISTRZA MIASTA I GMINY ŚLESIN Z DNIA 28 LUTEGO 2011 ROKU

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI I PRACY. z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy

Rozdział II. Organizacja służby bhp w szkole (Stanisław Wójcik)

Szczegółowy program szkolenia okresowego pracowników administracyjno- biurowych w zakresie bhp i ppoż. Urząd Miejski w Zagórowie.

8. Wykaz druków i rejestrów zawartych w oprogramowaniu

Bezpieczeństwo i higiena pracy / [aut.: Maciej Ambroziewicz et al.]. wyd. 4. Warszawa, cop Spis treści

Wyższa Szkoła Ekonomii i Administracji w Bytomiu

SYSTEMY OCHRONY PRACY W POLSCE:

Szczegółowa tematyka Szkolenia Wstępnego Ogólnego...

ZARZĄDZENIE NR 18/2012 Wójta Gminy Rychliki z dnia 23 lutego 2012 roku

RAMOWY PROGRAM SZKOLENIA OKRESOWEGO PRACOWNIKÓW INŻYNIERYJNO-TECHNICZNYCH

Ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. Z 2007, Nr 89, poz. 589ze zmianami)

SZCZEGÓŁOWY PROGRAM SZKOLENIA OKRESOWEGO. pracodawców wykonujących zadania służby bezpieczeństwa i higieny pracy

Spis treści. 1. Zakres robót dla całego zamierzenia budowlanego oraz kolejność realizacji poszczególnych. obiektów... 2

SZCZEGÓŁOWE ZASADY SZKOLENIA W DZIEDZINIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY

Spis treści. Wstęp I. System ochrony pracy i jego instytucje

Szkolenie wstępne ogólne (instruktaŝ ogólny)

Ocena realizacji ogólnych wymogów w kontrolowanych zakładach pracy

BHP w praktyce Wydanie XIV

Podstawowe zasady bezpieczeństwa i higieny pracy związane z obsługą urządzeń technicznych oraz transportem wewnątrzzakładowym.

Spis treści. Od Autorów... 9

2.1. Obowiązki pracodawcy Obowiązki pracownika Regulamin pracy... 11

Przedmiotowy System Oceniania

Zasady organizacji szkoleń w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy zostały ujęte w załączniku do niniejszego zarządzenia.

WYBRANE ZAGADNIENIA Z PRAWOZNAWSTWA W ASPEKCIE PRAWA ŻYWNOŚCIOWEGO

RAMOWE PROGRAMY SZKOLENIA. I. Ramowy program instruktaŝu ogólnego

ZARZĄDZENIE Nr 15/2017 Wójta Gminy Orły z dnia 22 lutego 2017r.

Zarządzenie nr 7/2012 Starosty Nowodworskiego z dnia 16 lutego 2012r.

Umowa pracodawcy z placówką medycyny pracy na prowadzenie badań profilaktycznych pracowników

Vademecum BHP. Ochrona ppoż. w praktyce

w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy 1

Zarządzenie Nr 5/2009. Kierownika Biblioteki Publicznej w Zielonki z dnia r.

I N F O R M A C J A BIOZ do. marzec 2015 P R O J E K T U WYKONAWCZEGO. utwardzenia terenu BUDYNEK CENTARLI PKP SA

Zaproszenie do składania ofert. Zamawiający: Stowarzyszenie LGD Działaj z Nami. ul. Wałowa 1

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI I PRACY 1) z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy 2)

ZARZĄDZENIE Nr 146/2013 Rektora Uniwersytetu Wrocławskiego z dnia 16 września 2013 r.

PROGRAM SZKOLENIA OKRESOWEGO pracowników administracyjno-biurowych

H. Wojciechowska-Piskorska, BHP w malarni/lakierni. Spis treœci

Halina Wojciechowska-Piskorska BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY PRZY PRZETWÓRSTWIE TWORZYW SZTUCZNYCH

OFERTA USŁUG BHP Sławomir Szymański Usługi BHP szymanskibhp.pl tel.:

Znaki ostrzegawcze: Źródło pola elektromagnetycznego

BHP i podstawy ergonomii. Podstawowe obowiązki pracodawcy w zakresie BHP

Internetowe okresowe szkolenia BHP to wygoda, gwarancja jakości szkolenia i bezpieczeństwa dla Pracodawcy.

Serdecznie zapraszamy na: SZKOLENIE OKRESOWE DLA PRACODAWCÓW I OSÓB KIERUJĄCYCH PRACOWNIKAMI. w dniach w BRENNEJ

INFORMACJA DOTYCZĄCA BEZPIECZEŃSTWA I OCHRONY ZDROWIA

TELEFONY ALARMOWE INNE WAŻNE TELEFONY

INFORMACJE DOTYCZĄCE PRAC W KONTAKCIE Z AZBESTEM

MATERIAŁY POMOCNICZE DO SZKOLENIA OKRESOWEGO PRACODAWCÓW I OSÓB KIERUJĄCYCH PRACOWNIKAMI

Przykładowy program szkolenia okresowego pracowników inżynieryjno-technicznych

Organizacja pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych

BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY

ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW. z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy. (Dz. U. z dnia 18 września 1997 r.

SZCZEGÓŁOWY PROGRAM SZKOLENIA ORESOWEGO DLA PRACOWNIKÓW PLACÓWEK OŚWIATOWYCH.

Zarządzenie nr 14/2013 Burmistrza Miasta i Gminy Gąbin z dnia 05 marca 2013 roku

Świdnik, dnia r FORMULARZ OFERTY wykonanie zadań służby BHP oraz PPOŻ. I. Nazwa i adres ZAMAWIAJĄCEGO

Szkolenie okresowe - OSP. Istota bezpieczeństwa i higieny pracy

Państwowa Inspekcja Sanitarna. Wrocław, września 2014 roku

Wykaz aktów prawnych wraz z określeniem zakresu obowiązku ich znajomości i umiejętności praktycznego posługiwania się tymi przepisami

SZKOLENIA OKRESOWE BHP

Szczegółowy program szkolenia (instruktaŝu) ogólnego w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych w Urzędzie Miejskim Śmigla

Zarządzanie bezpieczeństwem i higiena pracy

ZASADY SZKOLEŃ PROGRAMY, SZKOLENIA W URZĘDZIE MIASTA SZCZECINEK INSTRUKTAŻ OGÓLNY

PROGRAM SZKOLENIA OKRESOWEGO

INFORMACJA DOTYCZĄCA BEZPIECZEŃSTWA I OCHRONY ZDROWIA

INFORMACJA BIOZ. Przebudowa ul. Grabowej w zakresie budowy chodnika na odcinku od ul. Akacjowej do ul. Brzozowej w Ustroniu. ul. Rynek Ustroń

Transkrypt:

Spis treści 1/3 Strona 1 1/3 Spis treści 1 Spisy, noty i podstawowe informacje 1/1 Od wydawcy 1/2 Noty autorskie 1/3 Spis treści 1/4 Instalowanie programu 1/5 Alfabetyczny indeks rzeczowy 2 Obowiązki i odpowiedzialność w zakresie BHP 2/1 Obowiązki i odpowiedzialność pracodawcy 2/1.1 O obowiązkach pracodawcy bardziej szczegółowo 2/1.2 Odpowiedzialność za warunki pracy osób niebędących pracownikami 2/2 Obowiązki i odpowiedzialność służby bezpieczeństwa i higieny pracy 2/3 Obowiązki i odpowiedzialność pracownika za bezpieczeństwo i higienę pracy 3 Kontrola ogólnych warunków pracy 3/1 Definicje i elementy kontroli 3/1.1 Rodzaje kontroli 3/1.2 Efektywność kontroli 3/1.3 Odpowiedzialność za stan warunków pracy 3/2 Kontrola przedodbiorowa obiektu budowlanego 3/2.1 Kontrola kompleksowa stanu warunków pracy w zakładzie typu produkcyjnego 3/2.2 Kontrola komleksowa stanu BHP w zakładzie gastronomicznym 3/3 Szczegółowe zakresy kontroli stanu bezpieczeństwa i higieny pracy 3/3.1 Kontrola realizacji decyzji wydanych przez zewnętrzne organy nadzoru nad warunkami BHP 3/3.2 Ogólny przegląd stanu zakładu 3/3.3 Kontrola dróg, przejść i dojść 3/3.4 Kontrola pomieszczeń pracy 3/3.5 Kontrola pomieszczeń pracy, w których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia 3/3.6 Wymagania dotyczące czynników środowiska w pomieszczeniach pracy 3/4 Wymagania dotyczące budynków 3/5 Kontrola kompleksowa stanu BHP w zakładzie gastronomicznym 3/6 Wymagania dotyczące środków ochrony indywidualnej 3/6.1 Zasadnicze wymagania dla środków ochrony indywidualnej

1/3 Strona 2 Spis treści 3/6.2 Procedury oceny zgodności oraz sposób oznakowania środków ochrony indywidualnej 3.7 Zmiany w szkoleniu BHP wprowadzone rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 października 2007 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2007 r. Nr 196, poz. 1420) 4 Szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy 4/1 Ogólne wymagania dotyczące szkoleń 4/1.1 Cel szkolenia 4/1.2 Kto może prowadzić szkolenie 4/1.3 Obowiązki szkolącego 4/1.4 Rodzaje i programy szkoleń 4/2 Szkolenie wstępne 4/2.1 Instruktaż ogólny 4/2.1.1 Cel instruktażu ogólnego 4/2.1.2 Sposób organizacji instruktażu ogólnego 4/2.1.3 Ramowy program instruktażu ogólnego 4/2.1.4 Szczegółowy program instruktażu ogólnego 4/2.2 Instruktaż stanowiskowy na przykładzie stanowiska wiertacz 4/2.3 Wiertarki stacjonarne ogólne wymagania bezpieczeństwa 4/3 Szkolenie pracodawców wykonujących zadania służby BHP 4/3.1 Cel szkolenia 4/3.2 Uczestnicy szkolenia 4/3.3 Sposób organizacji szkolenia 4/3.4 Ramowy program szkolenia pracodawców wykonujących zadania służby bezpieczeństwa i higieny pracy 4/3.5 Szczegółowy program szkolenia pracodawców, którzy będą wykonywać zadania służby BHP 4/4 Szkolenia okresowe 4/4.1 Cel szkoleń okresowych 4/4.2 Częstotliwość szkoleń okresowych 4/4.3 Egzamin sprawdzający 4/5 Szkolenie okresowe pracodawców i innych osób kierujących pracownikami 4/5.1 Cel szkolenia 4/5.2 Uczestnicy szkolenia 4/5.3 Sposób organizacji szkolenia 4/5.4 Ramowy program szkolenia 4/5.5 Szczegółowy program szkolenia okresowego pracodawców i innych osób kierujących pracownikami 4/6 Samokształcenie kierowane

Spis treści 1/3 Strona 3 4/7 Szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy 4/7.1 Zasady i program przeprowadzania szkolenia okresowego pracowników administracyjno-biurowych 4/8 Szkolenie wykładowców i instruktorów szkoleń BHP 5 Ustalanie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy 5/1 Podstawowe informacje dotyczące wypadków pracowniczych 5/1.1 Definicje 5/1.2 Nagłość zdarzenia wypadku przy pracy 5/1.3 Przyczyna zewnętrzna wypadku 5/1.4 Związek wypadku z pracą 5/2 Obowiązki związane z wypadkami 5/2.1 Obowiązek zawiadomienia o wypadku 5/2.2 Obowiązki pracodawcy 5/2.3 Zwłoka w zgłoszeniu wypadku 5/2.4 Zabezpieczenie miejsca wypadku 5/2.5 Powołanie zespołu powypadkowego 5/3 Dokumentacja związana z wypadkami 5/3.1 Dokumentacja wypadku przy pracy 5/3.2 Dokumentacja związana z innymi rodzajami wypadków 5/3.3 Wypełnianie statystycznej karty wypadku przy pracy 5/3.4 Zarządzenie w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków (przykład) 6 System ochrony zdrowia pracowników i kontrola zagrożeń zawodowych 6/1 Profilaktyczne badania lekarskie 6/1.1 Badania obowiązkowe 6/1.2 Badania wstępne 6/1.3 Badania okresowe 6/1.4 Inne badania 6/1.5 Badania do celów sanitarno-epidemiologicznych 6/2 Choroby zawodowe 6/2.1 Postępowanie w związku ze zgłoszeniem choroby zawodowej 6/2.2 Świadczenia z tytułu choroby zawodowej 6/2.3 Dokumentacja 6/2.4 Zapobieganie chorobom zawodowym 6/3 Zagrożenie zawodowe 6/3.1 Biologiczne zagrożenia zawodowe 6/3.1.1 Grupy zawodowe zagrożone czynnikami biologicznymi 6/3.1.2 Obowiązki pracodawcy wynikające z rozporządzenia

1/3 Strona 4 Spis treści 6/3.1.3 Profilaktyka 6/3.2 Fizyczne zagrożenia zawodowe 6/3.2.1 Promieniowanie jonizujące 6/3.2.2 Hałas 6/3.3 Zagrożenia chemiczne 6/4 Badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy 6/4.1 Czynniki rakotwórcze i mutagenne 6/4.2 Częstotliwość badań oraz pomiarów stężeń i natężeń czynników szkodliwych występujących w środowisku pracy 7 Ocena ryzyka zawodowego 7/1 Ocena ryzyka zawodowego jako element zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy 7/2 Metody oceny ryzyka zawodowego 7/2.1 Ocena ryzyka zawodowego wg PN N 18000 7/2.2 Ocena ryzyka zawodowego metodą Risk Score 7/2.3 Ocena ryzyka zawodowego metodą Pięciu Kroków 7/3 Przykładowe karty oceny ryzyka zawodowego 7/3.1 Pracownik magazynu 7/3.2 Pracownik administracyjno-biurowy 8 Organy nadzorujące warunki pracy i uprawnienia tych organów 8/1 Służba bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy 8/1.1 Zakres działania służby bezpieczeństwa i higieny pracy 8/2 Państwowa Inspekcja Pracy 8/3 Państwowa Inspekcja Sanitarna 8/4 Urząd Dozoru Technicznego 9 Wymagania BHP na wybranych stanowiskach i w wybranych branżach 9/1 Zasady BHP i normy techniczne 9/1.1 Wymagania ogólne 9/1.2 Wymagania szczegółowe przy eksploatacji wózków jezdniowych 9/2 Wymagania BHP na placu budowy 9/3 BHP podczas wykonywania prac budowlanych 9/3.3 Bezpieczeństwo i higiena pracy przy robotach ziemnych 9/3.1 BHP przy montażu, eksploatacji i demontażu rusztowań oraz ruchomych podestów roboczych. Obowiązki i prawa pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Roboty budowlane plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia plan BIOZ

Spis treści 1/3 Strona 5 9/3.1.1 Wymagania ogólne 9/3.1.2 Wymagania dotyczące monterów i montażu rusztowań 9/3.1.3 Kontrola rusztowania 9/3.1.4 Wymagania dotyczące ustawiania, montażu i mocowania rusztowań 9/3.2 Zagrożenia występujące podczas wykonywania prac budowlanych oraz środki ochrony 9/3.3 Bezpieczeństwo i higiena pracy przy robotach ziemnych 9/3.4 Bezpieczeństwo i higiena pracy przy montażu, użytkowaniu i demontażu budowlanego deskowania małogabarytowego 9/4 BHP przy użytkowaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest 9/5 BHP przy produkcji i sprzedaży żywności 9/5.1 Regulacje prawne 9/5.2 Wymagania higieniczno-sanitarne dotyczące zakładów produkujących żywność 9/5.3 Zanieczyszczenia żywności 9/5.4 Napromienianie żywności promieniowaniem jonizującym 9/5.5 Wymagania dotyczące środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego 9/5.6 Wymagania dotyczące suplementów diety oraz wzbogacania żywności 9/5.7 Naturalne wody mineralne, naturalne wody źródlane i wody stołowe 9/5.8 Wymagania dotyczące znakowania żywności 9/5.9 Materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością 9/5.10 Przepisy ogólne dotyczące wymagań higienicznych 9/5.11 Wymagania szczególne w zakresie higieny dotyczące zakładów żywienia zbiorowego 9/5.12 Przeprowadzanie urzędowych kontroli żywności 9/6 Minimalne wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy podczas użytkowania maszyn 9/6.1 Zasadnicze wymagania dla maszyn i elementów bezpieczeństwa 9/7 Wymagania bezpieczeństwa przy posługiwaniu się pilarką łańcuchową 9/7.1 Przygotowanie do pracy pilarką łańcuchową 9/7.2 Uruchamianie pilarki 9/7.3 Dziesięć zasad bezpiecznej pracy pilarką 9/7.4 Urazy przy obsłudze pilarek łańcuchowych 9/7.5 Hałas i drgania 9/7.6 Ocena zgodności 9/7.7 Środki ochrony indywidualnej podczas pracy pilarką łańcuchową 9/7.8 Wymagania bezpieczeństwa dotyczące innych maszyn i urządzeń używanych przy pracach leśnych 9/8 BHP elektryka 9/8.1 Skutki porażenia prądem elektrycznym

1/3 Strona 6 Spis treści 9/8.2 Wymagania kwalifikacyjne osób zajmujących się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych 9/8.3 Przepisy określające wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych 9/9 BHP na stacjach paliw 9/9.1 Analiza ryzyka związana z magazynowaniem gazu płynnego (LPG) 9/9.2 Co powinno być doglądane na co dzień 9/9.3 Hałas 9/9.4 Awarie 9/10 BHP przy stosowaniu rtęci i jej związków 9/11 BHP przy stosowaniu cyjanków 10 Ochrona przeciwpożarowa w zakładzie pracy 10/1 Obowiązki pracodawcy w zakresie ochrony przeciwpożarowej 10/2 Wymagania bezpieczeństwa dotyczące materiałów niebezpiecznych 10/2.1 Zasady konserwacji gaśnic 10/2.2 Wymagania dotyczące stałych urządzeń gaśniczych, systemów sygnalizacji pożarowej, dźwiękowych systemów ostrzegawczych i gaśnic 10/2.3 Wymagania dotyczące przeciwpożarowej instalacji wodociągowej 10/3 Wymagania dotyczące ewakuacji 10/4 Wymagania dotyczące przeciwpożarowej instalacji wodociągowej 10/5 Wymagania dotyczące stałych urządzeń gaśniczych, systemów sygnalizacji pożarowej, dźwiękowych systemów ostrzegawczych i gaśnic 10/6 Wymagania dotyczące instalacji i urządzeń technicznych 10/7 Prace niebezpieczne pod względem pożarowym oraz wymagane zabezpieczenia