Rejestrator impulsów CRI-02

Rejestrator impulsów CRI-02 DOKUMENTACJA TECHNICZNO-RUCHOWA I INSTRUKCJA OBSŁUGI CRI2/002U DTR wersja B Łódź, wrzesień 2004 Uwaga: COMMON S.A. zastrzega sobie prawo modyfikacji konstrukcji urządzeń z zachowaniem spełnienia odpowiednich wymagań odnośnie dokładności i bezpieczeństwa.

Spis treści 1. WPROWADZENIE...4 1.1. PODSTAWOWE WŁAŚCIWOŚCI...4 1.2. CECHY CHARAKTERYSTYCZNE...4 1.3. OBWODY WEJŚCIOWE I WYJŚCIOWE...5 2. PODSTAWOWE DANE REJESTRATORA CRI-02...7 2.1. PODSTAWOWE DANE TECHNICZNE...7 2.2. BUDOWA...7 2.3. WARUNKI UśYTKOWANIA REJESTRATORA...7 2.4. ZASILANIE...7 2.5. WEJŚCIA I WYJŚCIA...7 2.6. TRANSMISJA...7 2.7. INTERFEJS UśYTKOWNIKA...8 2.8. PAMIĘĆ DANYCH ARCHIWALNYCH...8 2.9. DANE SYSTEMU MIKROPROCESOROWEGO...8 3. INSTALACJA REJESTRATORA...9 3.1. MONTAś MECHANICZNY...9 3.2. PODŁĄCZENIE REJESTRATORA...9 3.3. WARUNKI STOSOWANIA...16 4. OBSŁUGA REJESTRATORA...17 4.1. ORGANIZACJA WYŚWIETLANYCH INFORMACJI...17 4.2. TRYBY PRACY INTERFEJSU UśYTKOWNIKA...17 4.3. PRACA Z KLAWIATURĄ...17 5. STRUKTURA EKRANÓW I OPIS WYŚWIETLANYCH PARAMETRÓW...19 5.1. EKRANY GŁÓWNE...19 5.1.1. Liczniki objętości V1 i Vn...19 5.1.2. Strumienie Q1 i Qn...20 5.1.3. Współczynniki Kc i Fc...20 5.1.4. Parametry p1c i t1c...20 5.1.5. Analizator przekroczeń mocy zamówionej...21 5.1.6. Stan zasilania...22 5.2. MENU I EKRANY FUNKCYJNE...22 5.2.1. Struktura menu...22 5.2.2. Ekrany funkcyjne dane rejestrowane...23 5.2.3. Ekrany funkcyjne dane dobowe...24 5.2.4. Ekrany funkcyjne zdarzenia...25 5.2.5. Ekran funkcyjny łącze szeregowe...27 5.2.6. Ekran funkcyjny tryb serwisowy...27 5.2.7. Ekrany funkcyjne konfiguracja...28 5.2.8. Ekran funkcyjny zegar...29 5.2.9. Ekran funkcyjny tabliczka...29 6. KOMUNIKACJA...30 6.1. PROTOKÓŁ GAZ-MODEM...30 6.1.1. BieŜące dane pomiarowe...30 6.1.2. Dane rejestrowane....31 6.1.3. Dane dobowe...31 6.1.4. Informacje o alarmach...31 6.2. ODCZYT DANYCH PRZEZ KOMPUTER PRZENOŚNY TYPU LAPTOP LUB PALMTOP...32 6.3. ODCZYT DANYCH PRZEZ URZĄDZENIA O ZASILANIU SIECIOWYM...32 6.4. ŁĄCZE MODEMOWE...32 6.5. WYJŚCIE OD I SYGNALIZACJA PRZEKROCZEŃ MOCY ZAMÓWIONEJ...32 7. OCHRONA ŚRODOWISKA...34 7.1 POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI OPAKOWANIOWYMI...34 CRI-02 Dokumentacja techniczno-ruchowa i instrukcja obsługi 2

7.2 POSTĘPOWANIE Z BATERIAMI I URZĄDZENIAMI PO ZAKOŃCZENIU UśYTKOWANIA...34 CRI-02 Dokumentacja techniczno-ruchowa i instrukcja obsługi 3

1. Wprowadzenie Rejestrator impulsów CRI-02 jest urządzeniem przeznaczonym do współpracy z gazomierzem miechowym, rotorowym lub turbinowym, wyposaŝonym kontaktronowy nadajnik impulsów niskiej częstotliwości LF, w celu rejestracji objętości gazu oraz jego strumienia w układach pomiarowych na niskim ciśnieniu. Ponadto źródłem sygnału moŝe być inny bezprądowy łącznik stykowy lub półprzewodnikowy. UmoŜliwia on rozliczanie odbiorców zgodnie z obowiązującą taryfą oraz normami dotyczącymi pomiaru paliw gazowych. Zastosowanie rejestratora CRI-02 pozwala na zamówienie mocy umownej zgodnie z rzeczywistymi potrzebami odbiorcy gazu oraz dokładną analizę charakterystyki poboru gazu. 1.1. Podstawowe właściwości Zadaniem urządzenia jest: zliczanie objętości V 1 gazu przepływającego przez współpracujący gazomierz, wyznaczanie aktualnego strumienia gazu Q 1, wyznaczanie i rejestracja "szczytu godzinowego", czyli maksymalnego godzinowego poboru gazu w okresie doby rozliczeniowej wraz z podaniem godziny jego wystąpienia, rejestracja dobowych przyrostów objętości gazu, rejestracja krótkookresowych przyrostów objętości gazu z okresem rejestracji ustawianym w zakresie od 1min do 1godz., ostrzeganie przed przekroczeniem i sygnalizowanie przekroczenia mocy zamówionej. Do zliczania objętości gazu rejestrator wykorzystuje dwa wewnętrzne liczniki: licznik objętości rzeczywistej (niekorygowanej) V 1, licznik szacowanej objętości normalnej (korygowanej) V n. Rejestrator CRI-02 przelicza przyrosty objętości rzeczywistej dv 1 na szacowane przyrosty objętości normalnej dv n, wykorzystując stały współczynnik korekcji F, który moŝe być ustawiany na dowolną wartość za pomocą programu serwisowego WService. Fabrycznie ustawiana wartość współczynnika F wynosi 1, przy której przyrosty objętości normalnej są traktowane jako równe przyrostom objętości rzeczywistej. Tak wykonywane przeliczenie objętości ma charakter przybliŝony, gdyŝ nie moŝe uwzględnić rzeczywistych zmian ciśnienia i temperatury gazu. Pozwala jednak na oszacowanie faktycznej ilość gazu, jeśli robocze parametry gazu są bliskie nominalnym, dla których zostanie obliczony współczynnik korekcji F. Stan licznika objętości rzeczywistej V 1 moŝe być modyfikowany przy wykorzystaniu klawiatury (po podaniu poprawnego hasła serwisowego) lub za pomocą programu serwisowego. Jego wartość winna być zsynchronizowana (mieć zgodną wartość) z liczydłem gazomierza. Fakt dokonania zmiany jest zapisywany w pamięci rejestratora jako odpowiednie zdarzenie. Stanu licznika objętości normalnej V n nie moŝna modyfikować. Odzwierciedla on sumę przyrostów objętości normalnej w całym okresie eksploatacji rejestratora i jest fabrycznie ustawiony na 0.0. 1.2. Cechy charakterystyczne Rejestrator CRI-02 posiada kilka charakterystycznych właściwości, do których naleŝą: czynne ostrzeganie przed przekroczeniem mocy zamówionej po podłączeniu wyjścia sygnalizacyjnego OD do bariery sygnalizacyjnej CBS-02, posiadającej sygnalizacyjną diodę LED, brzęczyk oraz przekaźnikowe wyjście sterujące. Bariera CBS-02 CRI-02 Dokumentacja techniczno-ruchowa i instrukcja obsługi 4

równocześnie zapewnia rejestratorowi zasilanie zewnętrzne i umoŝliwia komunikację poprzez łącze RS-232, komunikacja w standardach RS-GAZ2 i OPTO-GAZ, szacowanie objętości normalnej gazu na podstawie przyrostów objętości rzeczywistej oraz - ustawionego dla danych warunków pracy współczynnika korekcji. wyznaczanie aktualnego strumienia rzeczywistego Qr na podstawie kaŝdego impulsu LF z dokładnością co najmniej 2% i szacowanie na jego podstawie strumienia normalnego Qn. moŝliwość podłączenia obwodu kontrolnego kabla LF. 1.3. Obwody wejściowe i wyjściowe Rejestrator ma dwa obwody wejściowe: obwód roboczy, do którego jest doprowadzony sygnał z nadajnika kontaktronowego (LF), obwód kontrolny, do którego jest dołączony kontaktron (lub inny łącznik) lub obwód elektryczny normalnie zamknięty. Brak tego obwodu (lub jego przerwanie) powoduje jedynie zarejestrowanie alarmu; wszystkie funkcje działają bez zmian. W przypadku wykorzystania obu obwodów: roboczego i kontrolnego do połączenia naleŝy zastosować przewód czteroŝyłowy z ekranem np. LiYCY 4 x 0,25; gdy wykorzystywany jest tylko obwód roboczy naleŝy zastosować przewód dwuŝyłowy z ekranem np. LiYCY 2 x 0,25. Sposób podłączenia sygnałów wejściowych jest pokazany na poniŝszym schemacie. Schemat ten jest równieŝ umieszczony w rejestratorze na osłonie płytki drukowanej i widoczny po otwarciu obudowy rejestratora. Parametry stosowania zgodnie z KDB04ATEX217/1 J6 nadajnik LF J7 1 2 1 2 3 ekran RS-GAZ2 Piny w TUCHEL + - 4-5: U=7,5V, i I=0,45A, i P i=0,95w, obwód L o=3mh, C o=164µ F, kontrolny U o=3,7v, I o=0,31a, - + P o=0,29w, L~0, i C=10 i µ F 1-2: U i=7,5v, I=0,45A, i J6:1-2 i J7:1-2 P=0,8W, i L o=3mh, U o=7,5v, I o=1ma, C o=174µ F, P o=1,5mw, L~0, i C~0 i U o=7,5v, I o=0,23a, L =dowolne,c =380 F, P o=0,3w, L~0, i C i~0 o o µ RS-GAZ2 J5 1 2 TUCHEL + - Wyjście sygnalizacji: U=26V, i I=0,2A, i P=1,3W, i L ~0, C=100nF i i Rys. 1.3.1 Opis zacisków i parametrów CRI-02 Dokumentacja techniczno-ruchowa i instrukcja obsługi 5

Rejestrator CRI-02 posiada równieŝ wyjściowy obwód sygnalizacyjny typu OD (otwarty dren), którego stan przewodzenia (zwarcia) oznacza osiągnięcie wcześniej zaprogramowanego poziomu poboru gazu. Obwód wyjściowy moŝe być dołączony do dopuszczonego urządzenia sygnalizującego (np. poprzez Barierę Sygnalizacji CBS-02). Oznaczenie zacisków obwodu wyjściowego OD znajduje się na schemacie wewnątrz obudowy. Do programowania rejestratora oraz czytania zawartych w nim danych słuŝą dwa kanały komunikacyjne: łącze szeregowe RS-GAZ2 oraz łącze OPTO-GAZ. Łącze OPTO-GAZ jest priorytetowe, co oznacza, Ŝe uaktywnienie go poprzez przyłoŝenie do okna głowicy odczytującej powoduje natychmiastowe odłączenie kanału RS-GAZ2. Rejestrator jest zabezpieczony przez producenta plombami papierowymi naklejanymi na: a) jedną ze śrub mocujących osłonę płytki drukowanej, b) wtyki przewodów taśmowych umieszczone w gniazdach na płycie dolnej (2 wtyki przewodów łączących płytę główną z płytą dolną oraz wtyk przewodu łączącego płytę dolną z gniazdem łącza RS-GAZ2), c) wtyk zespołu baterii. UŜytkownik ma dostęp tylko do zacisków przyłączeniowych. Zerwanie (zniszczenie) plomb grozi utratą gwarancji i cechy iskrobezpieczeństwa. Złącze baterii jest równieŝ plombowane. MoŜe ona być wymieniana w strefie zagroŝonej wybuchem, ale tylko przez autoryzowany serwis przez uprawnione do tego osoby. MoŜna instalować baterie tylko dostarczane przez COMMON SA. Po dołączeniu przewodu LF (oraz przewodu obwodu wyjściowego) i starannym zamknięciu i skręceniu obudowy, instalator powinien nakleić plombę na śruby (śrubę) lub na miejsce styku obu części obudowy. CRI-02 Dokumentacja techniczno-ruchowa i instrukcja obsługi 6

2. Podstawowe dane rejestratora CRI-02 2.1. Podstawowe dane techniczne Oznaczenie budowy przeciwwybuchowej: Oznaczenia i numer certyfikatu Zgodność z normami Czas pracy rejestratora przy zasilaniu bateryjnym: II 2G EEx ia IIB T3 1453 KDB 04 ATEX 217/1 PN-EN 50014:2002(U), PN-EN 50020:2003(U) min. 5 lat (w typowych warunkach pracy) 2.2. Budowa Obudowa: jednokomorowa z tworzywa sztucznego Stopień ochrony obudowy: IP54 - zachowany przy zastosowaniu odpowiednich średnic kabli (patrz rozdział 3.2.) wprowadzonych przez przepusty kablowe i właściwym dokręceniu pokrywy obudowy. Wymiary: Masa: (120 x 80 x 60) mm 350 g 2.3. Warunki uŝytkowania rejestratora Temperatura otoczenia: -25 C do +55 C Wilgotność względna: max 95% w temp 55 C Zakłócenia elektromagnetyczne: charakter i poziom odporności na zakłócenia odpowiada wymaganiom normy PN-EN 61000-6- 2:2003 2.4. Zasilanie Zewnętrzne: Wewnętrzne: bariera sygnalizacji CBS-02 lub konwerter z zasilaczem CZAK-02 lub bateryjny konwerter CAK-02 lub inne urządzenie o parametrach spełniających warunki wejściowe rejestratora: U i =7,5V, I i =0,45A, P i =0,95W pakiet z baterią typu SL-770 2.5. Wejścia i wyjścia Wejście impulsowe LF Kontaktronowe: Wyjście sygnalizacji Obwód wyjściowy typu OD: f max = 2Hz U i = 26V, I i = 0,2A, P i =1,3W 2.6. Transmisja CRI-02 Dokumentacja techniczno-ruchowa i instrukcja obsługi 7

Prędkość transmisji: RS-GAZ2: OPTO-GAZ: max 115 200 bit/s max 38 400 bit/s 2.7. Interfejs uŝytkownika Wyświetlacz: ciekłokrystaliczny, matrycowy (alfanumeryczny), 2 linie po 16 znaków Klawiatura: 4 klawisze: Ent, Esc,,. 2.8. Pamięć danych archiwalnych Dane dobowe: 1830 rekordów; czas przechowywania: 5 lat Dane rejestrowane (technologiczne): 27500 rekordów; czas przechowywania: - 19 dni dla okresu rejestracji 1 min - 6 m-cy dla okresu rejestracji 10 min - 3 lata dla okresu rejestracji 1 godz. Dane o alarmach/zdarzeniach: 2.9. Dane systemu mikroprocesorowego 1600 rekordów; czas przechowywania zaleŝy od częstości rejestracji nowych zdarzeń. płyta główna systemu procesor, nieulotna pamięć Flash, zegar czasu rzeczywistego (RTC) z niezaleŝnym podtrzymaniem bateryjnym, kanał transmisji szeregowej RS-GAZ2, kanał transmisji optycznej OPTO-GAZ, wyświetlacz graficzny LCD 2 x 16 znaków; wymiary ekranu 56mm x 11mm, klawiatura foliowa (cztery klawisze), zaciski przyłączeniowe, litowa bateria zasilająca. CRI-02 Dokumentacja techniczno-ruchowa i instrukcja obsługi 8

3. Instalacja rejestratora 3.1. MontaŜ mechaniczny Przyrząd przystosowany jest do montaŝu na powierzchniach płaskich. Wsporniki rejestratora posiadają przelotowe otwory montaŝowe i przymocowane są do obudowy rejestratora, umoŝliwiając montaŝ w dwóch wariantach. Rozstaw otworów słuŝących do montaŝu przedstawiony jest na rysunku 3.2.6. 3.2. Podłączenie rejestratora Rejestrator CRI-02 powinien współpracować z gazomierzami wyposaŝonymi w kontaktronowe nadajniki impulsów. Wejście impulsowe rejestratora składa się z wejścia zliczającego impulsy z nadajnika gazomierza (J6) oraz z wejścia kontrolnego (J7) do podłączenia styku kontrolnego gazomierza. Zmiany stanu (zwarcie, rozwarcie) na wejściu kontrolnym powoduje zapisanie tego zdarzenia jako alarmu w pamięci rejestratora. W przypadku, gdy gazomierz nie został wyposaŝony w styk kontrolny naleŝy zewrzeć wejście kontrolne w rejestratorze. Długość kabla łączącego rejestrator z gazomierzem nie powinna przekraczać 5 metrów. Ekran kabla wejścia impulsowego powinien być dołączony do właściwego zacisku w rejestratorze, natomiast po stronie gazomierza powinien być izolowany (nie podłączony). W przypadku, gdy gazomierz jest wyposaŝony w nadajnik impulsów z wyprowadzonym na zewnątrz kablem, kabel naleŝy wprowadzić do rejestratora poprzez przepust kablowy, a przewody wkręcić w odpowiednie zaciski śrubowe (zgodnie ze schematem umieszczonym na osłonie płytki elektroniki). Kabel powinien mieć średnicę zewnętrzną od 5mm do 8,5mm. Do połączenia zasilania i transmisji danych RS-GAZ2 do złącza typu Tuchel naleŝy uŝyć kabla czteroŝyłowego bez ekranu. W przypadku konieczności połączenia kilku rejestratorów równolegle do jednego zasilacza i wspólnego toru transmisji naleŝy wykonać to z wykorzystaniu odpowiedniej skrzynki rozgałęźnej. Na specjalne Ŝyczenie klienta firma Common moŝe taką skrzynkę wykonać i dostarczyć wraz ze stosowną deklaracją. Natomiast do podłączenia wyjścia sygnalizacji dwie Ŝyły bez ekranu. Przy doborze przewodu naleŝy bezwzględnie brać pod uwagę zakładaną odległość pomiędzy rejestratorem CRI-02 a konwerterem sygnałów. Przykłady doboru przewodu: Odległość RS-GAZ2 Wyjście sygnalizacji: do 100m LIYY 4x0,25mm 2 LIYY 2x0,25mm 2 do 200m LIYY 4x0,5mm 2 LIYY 2x0,5mm 2 do 400m LIYY 4x1mm 2 LIYY 2x1mm 2 powyŝej Parametry pętli muszą spełniać: R p < 30Ω, L p 3mH R p = 2 * R Cu ; L p + L it L O Parametry pętli muszą spełniać: R p < 30Ω, L p 3mH gdzie: L it - indukcyjność wewnętrzna dołączanego urządzenia towarzyszącego, L O - maksymalna indukcyjność dołączana na zacisków rejestratora. l R Cu ρ ; S Rezystancja przewodu miedzianego (jednej Ŝyły) : = [ Ω] gdzie: ρ [Ωm] - rezystywność miedzi (w temp. 20 C ρ = 0,0168*10-6 [Ωm]), CRI-02 Dokumentacja techniczno-ruchowa i instrukcja obsługi 9

l [m] - długość, S (m 2 ) - przekrój. Orientacyjna indukcyjność przewodu typu LIYY wynosi L p = 0,7mH/km (stosować dane katalogowe producenta zastosowanego kabla). Numer styku w złączu Sygnał komunikacyjnym korektora CMK- 02 i rejestratora CRI-02 (TUCHEL C09131D 005 100 2 ) A 2 B 1 V+ 4 5 V+ Widok od strony lutowania wtyku Ŝeńskiego Tuchel. Rys. 3.2.1 Opis i numeracja sygnałów w złączu RS-GAZ2, kolejność sygnałów na Ŝeńskim wtyku Tuchel Dedykowanymi urządzeniami towarzyszącymi dla rejestratora CRI-02 są następujące wyroby firmy COMMON: - bariera sygnalizacji CBS-02 stanowi źródło zasilania, konwerter transmisyjny RS-GAZ2 / RS-232, posiada obwód sygnalizacji z wyjściem przekaźnikowym (Rys. 3.2.3.), - dwukanałowy konwerter sygnałów z zasilaczem CZAK-02 posiada dwa kanały transmisyjne RS-GAZ2 / RS-232 i stanowi źródło zasilania (Rys. 3.2.4.), - bateryjny konwerter CAK-02 przenośny, zasilany baterią akumulatorów NiCd konwerter RS-GAZ2 / RS-232, - bateryjny konwerter CAKGSM-02 stacjonarny, zasilany akumulatorem 12V (i ewentualnie baterią słoneczną) konwerter RS-GAZ2 / RS-232 przeznaczony do współpracy z modemami GSM (Rys. 3.2.5.), - optyczny interfejs transmisyjny COG-03 konwerter standardu OPTO-GAZ / RS-232 lub COGUSB-03 - OPTO-GAZ / USB, przeznaczony do współpracy z przenośnymi komputerami typu laptop zasilanymi z własnych baterii (Rys. 3.2.2.). Rys. 3.2.2 Sposób umieszczenia głowicy interfejsu optycznego COG-03 : a) prawidłowy b) nieprawidłowy CRI-02 Dokumentacja techniczno-ruchowa i instrukcja obsługi 10

CRI-02 Dokumentacja techniczno-ruchowa i instrukcja obsługi 11 Rys. 3.2.3 Sposób podłączenia rejestratora CRI-02 z barierą CBS-02 Wnętrze CRI-02 Wyjście Sygnalizacji + - V+ Łączenie zacisków obwodu sygnalizacji bariery CBS-02/CRI-02 CBS-02 wejście sygnalizacji + - Obwód RSGAZ2 Obwód Sygnalizacji CRI-02 wyjście sygnalizacji + - 4 5 GND 2 V+ A B RSGAZ2 1 Wejście Sygnalizacji Wnętrze CBS-02

T T V+ 2 5 Wnętrze CZAK-02 A A Wnętrze CRI-02 + - Obwód RSGAZ2 4 V+ B V+ B 1 Rysunek przedstawia przykładowe podłączenie do kanału COM1 konwertera CZAK-02. Posiada on dwa kanały transmisyjne, które mogą być uŝywane alternatywnie (COM1 lub COM2). Rys. 3.2.4 Sposób podłączenia rejestratora CRI-02 z konwerterem CZAK-02 CRI-02 Dokumentacja techniczno-ruchowa i instrukcja obsługi 12

T Wnętrze CAKGSM-02 V+ A B RSGAZ2 2 4 5 1 Obwód RSGAZ2 V+ + - Wnętrze CRI-02 Rys. 3.2.5 Sposób podłączenia rejestratora CRI-02 z konwerterem CAKGSM-02 CRI-02 Dokumentacja techniczno-ruchowa i instrukcja obsługi 13

Rys. 3.2.6 Rejestrator CRI-02 - warunki zabudowy CRI-02 Dokumentacja techniczno-ruchowa i instrukcja obsługi 14

Podczas operacji podłączania kabli obwodów: roboczego, kontrolnego, sygnalizacyjnego, RS-GAZ2 naleŝy zachować szczególną ostroŝność oraz postępować zgodnie z poniŝszymi zaleceniami: 1. Odkręcić nakrętkę przepustu. 2. Usunąć gumowy korek uszczelniający. 3. Odkręcić śruby mocujące pokrywę. 4. Unieść pokrywę, zwracając uwagę na znajdujące się pomiędzy pokrywą i podstawą wiązki elektryczne. 5. Nasunąć nakrętkę przepustu na kabel i wprowadzić kabel przez przepust do wnętrza rejestratora CRI-02. 6. Podłączyć kabel do złącza na płycie CRI-02 zgodnie z rysunkiem umieszczonym na wewnętrznej stronie pokrywy. Do podłączenia obwodu RS-GAZ2 pomocne będą równieŝ rysunki: Rys. 3.2.3, Rys. 3.2.4, Rys. 3.2.5 na stronach 11, 12, 13. Do wkrętów listwy zaciskowej stosować wkrętak o wymiarach końcówki 0,4-2 mm. 7. Zakręcić nakrętkę przepustu; warunek do zapewniania szczelność obudowy. 8. Sprawdzić przeciwnakrętkę przepustu (gdy została poluzowana - dokręcić). 9. Zamknąć obudowę, starannie dokręcić śruby mocujące pokrywę; warunek do zapewniania szczelność obudowy. 10. Zaplombować przyrząd naklejając dołączoną plombę na miejsce styku obu części obudowy. Na plombie jest miejsce na zapisanie np. identyfikatora osoby instalującej rejestrator, daty instalacji. UWAGA: Plomba musi posiadać cechy charakterystyczne, umoŝliwiające identyfikację osoby dokonującej plombowania. NaleŜy sporządzić protokół plombowania. Nie wolno uszkodzić plomb fabrycznych załoŝonych na osłonie płyty głównej i złączach wiązek elektrycznych, łączących pokrywę i podstawę - w przypadku ich uszkodzenia gwarancja nie będzie honorowana. 11. Po montaŝu naleŝy w trwały sposób zamocować kabel impulsowy do elementów układu pomiarowego (rury, wsporniki itp.). Rejestrator CRI-02 naleŝy instalować i uŝytkować zgodnie z warunkami podanymi niniejszej DTR, która jest załączana do kaŝdej sztuki rejestratora CRI-02. Po podłączeniu wejść pomiarowych naleŝy dokonać ustawienia Ŝądanych parametrów rejestratora, tj. wagę impulsu, okres rejestracji, parametry transmisji, hasło uŝytkownika. Bezwzględnie naleŝy ustawić stan licznika objętości w warunkach pomiaru V 1 na wartość zgodną ze stanem liczydła współpracującego gazomierza. Udostępnienie moŝliwości zmian parametrów następuje po wprowadzeniu poprawnego hasła serwisowego. CRI-02 Dokumentacja techniczno-ruchowa i instrukcja obsługi 15

3.3. Warunki stosowania PoniŜej zamieszczono parametry elektryczne iskrobezpieczeństwa związane z poszczególnymi zaciskami i złączami urządzenia: zaciski 1-2 złącza J6 wejście sygnału LF nadajnika impulsów oraz zaciski 1-2 złącza J7 wejście obwodu kontrolnego z nadajnika impulsów w gazomierzu: U o =7,5V, I o =1mA, P o =1,5mW, L i ~0, C i ~0, L o dowolna, C o =380µF zaciski 1-2 złącza J5 wyjście sygnalizacji (typu otwarty dren): U i =26V, I i =0,2A, P i =1,3W, L o =1mH, C o =0,66µF, L i ~0, C i =100nF Złącze RS-GAZ2: - piny 2-1 złącza Tuchel transmisja szeregowa A,B: U i =7,5V, I i =0,45A, P i =0,8W, L o =3,0mH, C o =174µF, U o =7,5V, I o =0,23A, P o =0,3W, L i ~0, C i ~0 - piny 4-5 złącza Tuchel zasilanie rejestratora V+, U i =7,5V, I i =0,45A, P i =0,95W, L o =3,0mH, C o =164µF, L i ~0, C i =10µF T : Parametry te wraz z rysunkiem zacisków są równieŝ umieszczone pod pokrywą obudowy na osłonie elektroniki. CRI-02 Dokumentacja techniczno-ruchowa i instrukcja obsługi 16

4. Obsługa rejestratora Odczyt informacji oraz ustawianie parametrów rejestratora CRI-02 odbywa się za pomocą interfejsu uŝytkownika, składającego się z 4-przyciskowej klawiatury i alfanumerycznego wyświetlacza ciekłokrystalicznego. W tym celu moŝna równieŝ wykorzystać program serwisowy WService uruchamiany na komputerze połączonym z rejestratorem poprzez łącze RS-GAZ2 lub OPTO-GAZ. 4.1. Organizacja wyświetlanych informacji Wyświetlana informacja jest zorganizowana w postaci ekranów (obejmujących 2 linie wyświetlacza): głównych - zawierających informacje o bieŝącym stanie procesu, menu - zawierających listę pozycji menu, pozwalających wybrać grupy informacji specjalnych do wyświetlenia w ekranach funkcyjnych; bieŝąca pozycja menu jest wskazywana przez znak '>' umieszczony w pierwszej kolumnie wyświetlacza. funkcyjnych - wyświetlających informacje związane z wybraną pozycją menu. 4.2. Tryby pracy interfejsu uŝytkownika Obsługa przy uŝyciu interfejsu uŝytkownika moŝe przebiegać w trzech trybach: normalnym - domyślnym - wykorzystywanym do przeglądania bieŝącego stanu liczników, strumieni, ustawień i baz danych rejestrowanych, dobowych i alarmów. serwisowym - umoŝliwiającym wchodzenie w tryb edycji parametrów roboczych rejestratora, których modyfikacja jest zabezpieczona hasłem serwisowym; przejście do tego trybu następuje po wprowadzeniu poprawnego hasła; zakończenie następuje po 5 minutach od ostatniego naciśnięcia przycisku klawiatury; tryb ten moŝna rozpoznać następująco: o naciśnięcie przycisku ENTER podczas wyświetlania ekranu głównego bazowego (zawierającego stany liczników V 1 i V n ) powoduje rozpoczęcie edycji licznika V 1 (w trybie normalnym nastąpi przejście do menu), o ekran funkcyjny menu "tryb serwisowy" będzie zawierał wartość hasła "*****" (w trybie normalnym ta wartość jest pusta). edycji parametru - pozwalającym na modyfikację wartości wybranego parametru poprzez ustawianie jego kolejnych cyfr albo wybór wartości parametru z listy. Edytowany parametr zawiera kursor (podkreślenie) na pozycji edytowanej cyfry lub na ostatniej pozycji, jeśli parametr jest elementem listy (np. prędkość transmisji). Edytowane wartości są wyświetlane z wiodącymi zerami. 4.3. Praca z klawiaturą Przyciski klawiatury w w/w trybach maja następujące znaczenie: przycisk ENTER (ENT): w trybie normalnym powoduje: o przejście z wyświetlania ekranów głównych do wyświetlania ekranów menu, o przejście z ekranów menu do ekranu funkcyjnego związanego ze wskazaną pozycją menu. w trybie serwisowym powoduje: CRI-02 Dokumentacja techniczno-ruchowa i instrukcja obsługi 17

o o edycję pierwszego z parametrów podlegających edycji na wyświetlanym ekranie głównym lub funkcyjnym, w przypadku braku parametrów podlegających edycji działa jak w trybie normalnym. w trybie edycyjnym powoduje: o o przesunięcie kursora w prawo na pozycję kolejnej cyfry do edycji, modyfikację edytowanego parametru zgodnie z ustawioną wartością, jeśli kursor znajdował się na pozycji ostatniej cyfry. przycisk ESCAPE (ESC): w trybach normalnym i serwisowym powoduje: o o przejście z wyświetlania ekranów głównych do wyświetlania ekranów menu (analogicznie jak ENTER), powrót z ekranu funkcyjnego do ekranu menu, w trybie edycyjnym powoduje rezygnację z modyfikacji edytowanej wielkości i powrót do trybu serwisowego. przycisk : w trybach normalnym i serwisowym powoduje: o przejście do poprzedniego ekranu głównego lub funkcyjnego, o wskazanie poprzedniej pozycji menu i ewentualne wyświetlenie poprzedniego ekranu menu; jeśli aktualnie jest wskazywana pierwsza pozycja, następuje przejście do pozycji ostatniej, w trybie edycyjnym powoduje: o o przycisk : zwiększenie o 1 wskazanej kursorem cyfry edytowanej wartości; jeŝeli cyfra to 9, zostaje ustawione 0, w przypadku edycji wielkości będących elementami listy zostaje wyświetlony poprzedni element; jeŝeli aktualnie jest wyświetlany pierwszy element, zostanie ustawiony element ostatni. w trybach normalnym i serwisowym powoduje: o przejście do następnego ekranu głównego lub funkcyjnego, o wskazanie następnej pozycji menu i ewentualne wyświetlenie następnego ekranu menu; jeśli aktualnie jest wskazywana ostatnia pozycja, następuje przejście do pozycji pierwszej, w trybie edycyjnym powoduje: o o zmniejszenie o 1 wskazanej kursorem cyfry edytowanej wartości; jeŝeli cyfra to 0, zostaje ustawiona 9, w przypadku edycji wielkości będących elementami listy zostaje wyświetlony następny element; jeŝeli aktualnie jest wyświetlany ostatni element, zostanie ustawiony element pierwszy. CRI-02 Dokumentacja techniczno-ruchowa i instrukcja obsługi 18

5. Struktura ekranów i opis wyświetlanych parametrów Ekrany zawierają zgrupowane parami (lub w większych blokach) informacje dotyczące stanu procesu pomiarowego oraz parametrów roboczych. W przypadku pracy bez zasilania zewnętrznego wyświetlacz jest wygaszony. Naciśnięcie dowolnego przycisku klawiatury powoduje jego pobudzenie i wyświetlenie ostatnio aktywnego ekranu albo bazowego ekranu głównego (p. 5.1.1), jeśli w okresie nieaktywności wyświetlacza minęła pełna godzina zegarowa. 5.1. Ekrany główne 5.1.1. Liczniki objętości V1 i Vn Bazowy ekran główny zawiera stan liczników objętości niekorygowanej V 1 i korygowanej V n podane w [m 3 ]. V1= 013976.50m3 Vn= 17894.36m3 Format licznika V 1, czyli liczba cyfr przed i po kropce dziesiętnej, powinien być zgodny z formatem liczydła gazomierza. Format ten jest ustawiany na ekranie funkcyjnym menu "konfiguracja" jako parametr Lc. Licznik jest zawsze wyświetlany z wiodącymi zerami. Przepełnienie licznika V 1 powoduje kontynuację zliczania od wartości 0.0 i zarejestrowanie zdarzenia "Przewinięcie V1". Wartość licznika V 1 moŝe być modyfikowana po wprowadzeniu poprawnego hasła serwisowego. Format licznika V n obejmuje zawsze 8 miejsc znaczących a liczba cyfr po kropce dziesiętnej odpowiada licznikowi V 1. Dla formatu z 1 cyfrą po kropce przepełnienie nastąpi po osiągnięciu przekroczeniu objętości V n =9999999.9[m 3 ]. Przepełnienie licznika V n powoduje kontynuację zliczania od wartości 0.0 i zarejestrowanie zdarzenia "Przewinięcie Vn". Wartość licznika V n jest niemodyfikowalna. Liczniki są aktualizowane z kaŝdym impulsem LF. Wartość licznika V 1 jest istotna jako wskaźnik poprawnej współpracy wyjścia impulsowego gazomierza z wejściem impulsowym rejestratora. Objętość V 1 wyświetlana przez rejestrator powinna być równa wskazaniom liczydła gazomierza. RozbieŜne wartości licznika V 1 rejestratora i liczydła gazomierza świadczą o nieprawidłowym działaniu jednego z urządzeń lub ingerencji w obwód roboczy (np. wypięcie wtyku, przerwanie kabla itp. ). W przypadku wykonywania czynności serwisowych na gazomierzu lub rejestratorze liczniki obu urządzeń powinny zostać zsynchronizowane po zakończeniu prac poprzez ustawienie wartości licznika V 1 rejestratora. W tym celu naleŝy: 1. Uruchomić tryb serwisowy wprowadzając poprawne hasło w menu "tryb serwisowy". 2. Przejść do omawianego ekranu liczników objętości V 1 i V n przez naciskanie klawisza Esc. 3. Przejść do trybu edycji licznika V 1 naciskając klawisz Ent. 4. Ustawić wartości kolejnych cyfry licznika (klawisze i przewijają wartość cyfry, przycisk Ent powoduje przejście do edycji kolejnej cyfry). Wartość ostatniej cyfry naleŝy pozostawić 0. 5. Naciśnięcie przycisku Ent na pozycji ostatniej cyfry spowoduje zatwierdzenie ustawionej wartości licznika. 6. W dowolnym momencie moŝna zrezygnować ze zmian przez naciśnięcie przycisku Esc. Synchronizację moŝna równieŝ wykonać z komputera za pomocą programu serwisowego WService po podłączeniu go do rejestratora przez łącze RS-GAZ2 lub przez łącze OPTO-GAZ. Fakt dokonania modyfikacji jest rejestrowany jako zdarzenie "Zm. licznika V1". CRI-02 Dokumentacja techniczno-ruchowa i instrukcja obsługi 19

5.1.2. Strumienie Q1 i Qn Kolejny ekran główny zawiera informację o wielkości aktualnego poboru gazu w postaci strumieni objętości niekorygowanej Q 1 i korygowanej Q n w [m 3 /h]. Q1= 35.50m3/h Qn= 35.50m3/h Strumień Q 1 jest wyznaczany na podstawie pomiaru czasu pomiędzy dwoma kolejnymi impulsami LF z dokładnością min. 2%. Na podstawie jego wartości obliczana jest szacowana wartość strumienia Q n wg ustawionego współczynnika korekcji F. Precyzja wyświetlania wartości strumieni jest zgodna z precyzją licznika objętości. 5.1.3. Współczynniki Kc i Fc Ekran ten zawiera stałe wartości współczynników ściśliwości K i korekcji F. Indeks "c" zaznacza, Ŝe są to współczynniki stałe. Kc= 1.00000 Fc= 1.00000 Wartość współczynnika F jest bezpośrednio wykorzystywana przez program wewnętrzny do przeliczania przyrostów objętości rzeczywistej na normalną. Współczynnik K ma wyłącznie znaczenie informacyjne. Wartości tych wielkości są fabrycznie ustawiane na 1.0 co powoduje, Ŝe szacowane przyrosty objętości normalnej odpowiadają przyrostom objętości rzeczywistej. Modyfikacja tych wielkości jest moŝliwa wyłącznie za pomocą programu serwisowego WService. 5.1.4. Parametry p1c i t1c Są to stałe wartości ciśnienia p 1 i temperatury t 1 gazu. Indeks "c" oznacza, Ŝe są to parametry stałe. p1c= 101.325kPaa t1c= 0.0stC Wartości tych parametrów mogą być ustawione jako nominalne dla punktu pomiarowego. Mają one charakter informacyjny i są fabrycznie ustawiane na wartości normalne ciśnienia i temperatury. Odpowiada to współczynnikowi korekcji F=1 i powoduje, Ŝe szacowane przyrosty objętości normalnej odpowiadają przyrostom objętości rzeczywistej. Modyfikacja parametrów p 1c i t 1c jest moŝliwa wyłącznie za pomocą programu serwisowego WService, który na podstawie ich wartości oraz ustawionej wartości współczynnika ściśliwości K wyznacza i ustawia współczynnik korekcji F. CRI-02 Dokumentacja techniczno-ruchowa i instrukcja obsługi 20