Rola mediów w obliczu klęsk żywiołowych na przykładzie ruchów masowych w Karpatach mgr Damian Hełdak mgr Kamila Płazińska mgr Piotr Lizak Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie Instytut Geografii
Informacje wstępne 1. Ruchy masowe, do których zaliczamy m.in. osuwiska, zostały uznane za katastrofy naturalne. Do głównych czynników generujących osuwiska zalicza się m.in. a) Sprzyjającą budowę geologiczną, np. występowanie naprzemianległości warstw piaskowców i łupków (Bober, 1984; Kukulak, 1988); b) Opady deszczu o charakterze ekstremalnym (Kotarba, 1999; Hełdak, Lizak, 2014); c) Nadmierne obciążenie stoku w wyniku np. zabudowy (Bajgier-Kowalska, 2005) d) Inne czynniki, np. erozja boczna cieków wodnych, gwałtowne wiosenne roztopy itd.;
Przykład osuwiska wywołanego erozją boczną potoku w Czarnej Górze (Podhale) Źródło: fotografował Damian Hełdak
2. Większość osuwisk (ok. 90%) na terenie Polski znajduje się w Karpatach (Migoń, 2008); 3. W wydarzeniach o charakterze katastrofalnym, do jakich należy zaliczyć osuwiska i inne ruchy masowe, spore znaczenie odgrywają media (Balczyńska- Kosman, 2010);
Cele i przedmiot badań oraz metody 1. Celem pracy będzie zaprezentowanie głównych funkcji mediów w przypadku wystąpień osuwisk w Karpatach po roku 2000; 2. W realizacji postawionego celu posłużono się: a) Analizą materiałów prasowych; b) Badaniami sondażowymi wśród poszkodowanych mieszkańców wybranych miejscowości (Lachowice, Jachówka).
Teren badań lokalizacja miejscowości omawianych w prezentacji Źródło: opracował Damian Hełdak i Kamila Płazińska
Funkcje mediów przykłady pomocy bezpośredniej (opr. na podstawie sondażu diagnostycznego) Osuwisko w Lachowicach (2001) ponad 30 000 PLN (Gazeta Stołeczna, Gazeta Wyborcza, Radio Pogoda, Radio Zet ); Osuwisko w Jachówce (2001) 25 000 PLN (Telewizja Polska);
Skutki gospodarcze osuwiska w Lachowicach Źródło: http://plfoto.com/popup/full.php?photo=871504&color=f8f8f8
Lokalizacja osuwiska w Jachówce Źródło: opracował Damian Hełdak
Funkcje mediów przykłady pomocy pośredniej Wspólna akcja Gazety Wyborczej i Gazety Stołecznej dla poszkodowanych przez osuwisko w Lachowicach (2001) Gazeta z Pomocą ; Organizacja koncertów i wydarzeń charytatywnych np. dla poszkodowanych w gminie Milówka (2010) (Koncert Charytatywny organizowany przez TVP Katowice, Dziennik Zachodni, Radio Katowice uzyskano 11 000 PLN (www.fundacjabracigolec.pl);
Skutki osuwiska w Milówce Źródło: http://fundacjabracigolec.pl/index2.php?chapter=osiagniecia&module=articles&id_category=2&id_article=19
Nagłaśnianie trudnej sytuacji na obszarze osuwiskowym (np. Kronika Beskidzka), co ma przekonać ludzi dobrej woli do niesienia pomocy finansowej i materialnej (odbywa się to także poprzez podanie numeru konta na które można wpłacać pieniądze przykład gminy Lanckorona w roku 2010 RMF FM, TVP Info, Gazeta Wyborcza);
Funkcje mediów funkcja edukacyjna Podanie przyczyn występowania osuwisk (np. krosno24.pl, Gazeta Nowiny o osuwisku w Krośnie w roku 2010), co może mieć spore znaczenie w uświadamianiu społeczeństwa odnośnie tego problemu; Podanie skutków osuwisk, co działa na wyobraźnię odbiorców informacji (niemal każda informacja prasowa o osuwisku);
Skutki osuwiska w Krośnie Źródło: http://www.krosno24.pl/informacje.php3?id=4617
Funkcje mediów pośrednie wywieranie nacisku na władze samorządowe i państwowe oraz firmy ubezpieczeniowe Wywieranie presji na władze oraz firmy ubezpieczeniowe oraz nagłaśnianie opierzchałości ich działań często skutkuje podjęciem jakichkolwiek czynności na rzecz poszkodowanych (przykład rodziny Patruś z Lubeni 2010 Gazeta Nowiny); Z drugiej strony media doceniają szybką i sprawną interwencję np. Urzędów Gmin i wypłaty zasiłków do 6000 PLN;
Podsumowując, do głównych zadań mediów w przypadku klęsk żywiołowych zaliczono: 1. pomoc bezpośrednią dla poszkodowanej ludności, która polega głównie na wsparciu finansowym (wpłaty pieniężne); 2. pomoc pośrednią poprzez informowanie o potrzebie wsparcia finansowego i materialnego dla poszkodowanych osób; 3. funkcję edukacyjną polegająca na informowaniu o przyczynie wystąpienia tego zjawiska i ich skutkach, co wpływa na większą świadomość społeczną; 4. pośrednie wywieranie nacisku na władze samorządowe i państwowe oraz firmy ubezpieczeniowe. Ma to na celu wypłacenie odpowiedniej wysokości świadczeń na rzecz poszkodowanych.
Wracając do pytania postawionego w temacie konferencji Media dla człowieka czy człowiek dla mediów? można stwierdzić, że raczej media dla człowieka. Przynajmniej w obliczu klęski żywiołowej do której należy zaliczyć osuwiska.
Dziękujemy za uwagę oraz prosimy o ewentualne pytania, uwagi i sugestie dotyczące naszej prezentacji.
Bibliografia: 1. Bajgier-Kowalska M. 2005. Rola gospodarczej działalności człowieka w powstawaniu i odmładzaniu osuwisk w Karpatach fliszowych. Folia Geographica series Geographica-Physica 35-36, s. 11-30. 2. Balczyńska-Kosman A. (red.) 2010. Media w życiu publicznym wybrane zagadnienia. 3. Bober L. 1984. Rejony osuwiskowe w polskich Karpatach fliszowych i ich związek z budową geologiczną regionu. Biuletyn Polskiego Instytutu Geologicznego 340, s.193-198. 4. Hełdak D., Lizak P. 2014. Morfologiczne skutki ulewy z 31 lipca 2010 r. w Czarnej Górze (Podhale). Przegląd Geologiczny 5, s. 245-249. 5. Kotarba A. 1999. Geomorphic effect of the catastrophic summer flood of 1997 in the Polish Tatra Mountains. Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica 23, s. 101-115. 6. Kukulak J. 1988. Powiązania morfostrukturalne w rozwoju osuwisk zachodniego Podhala. Folia Geographica series Geographica-Physica 20. s. 33-49. 7. Migoń P. 2008. Geomorfologia. PWN.
Netografia: 1. www.rmf24.pl 2. www.tvp.pl 3. www.kronika.beskidzka.pl 4. www.wyborcza.pl 5. www.warszawa.gazeta.pl 6. www.krosno24.pl 7. www.nowiny24.pl 8. www.fundacjabracigolec.pl