zbiory W chwili obecnej zasoby Działu Archeologii, to ponad 25 tysięcy zabytków o walorach ekspozycyjnych, z różnych epok i okresów. Do najstarszych należą przedmioty wykonane z kamienia i krzemienia, w większości proste narzędzia i elementy broni. Część materiałów to przedmioty metalowe wykonane zarówno z żelaza jak i stopów, prezentujące duży asortyment funkcjonalny. Są wśród nich m.in. elementy oporządzenia jeździeckiego, przedmioty użytku domowego, elementy stroju, biżuteria, plomby czy monety. Zgromadzono też bogatą kolekcję wyrobów ceramicznych. Pośród nich na uwagę zasługują naczynia pochodzące jeszcze z epoki kamienia czy brązu, choć większość egzemplarzy związana jest już z czasami znacznie późniejszymi: okresem wpływów rzymskich, średniowiecza czy nowożytnością. Wyróżnia się tu również bogaty zbiór różnorodnych kafli oraz przedmiotów codziennego użytku (m.in. przęśliki, świeczniki, fajki, grzęzidła). Skromniej reprezentowane są wyroby: szklane (to głównie paciorki), wykonane z surowców organicznych: kości, poroża, drewna i skóry oraz bursztynu. Zgromadzone zabytki w ogromnej większości pochodzą z prac wykopaliskowych a także prospekcji terenowych prowadzonych tak przez Muzeum jak i inne instytucje i firmy prywatne na obszarze między Bugiem a Biebrzą. Ważną, choć niewielką, część zasobów stanowią dary, które były zaczątkiem całej muzealnej kolekcji i do dziś stanowią integralny jej element. Do najciekawszych materiałów należy zaliczyć: zespół harpunów kościanych kultury łużyckiej z Suraża datowanych na okres halsztacki (VII-V w.p.n.e.)
kolekcję zabytków kamiennych (wykonanych ze skał niekrzemionkowych) oraz krzemiennych. Na uwagę zasługują pośród nich topory i siekiery, które w znaczącej ilości trafiły do zbiorów jako dary. Niezwykle wartościowe są również inwentarze narzędzi krzemiennych związane z ostatnimi ugrupowaniami łowiecko-zbierackimi, jakie bytowały na Podlasiu pod koniec epoki kamienia (V-pocz. II tys. p.n.e.)
bogaty zbiór naczyń ceramicznych wśród których jest unikatowy, jedyny w pełni zachowany egzemplarz garnka ostrodennego tzw. kultury niemeńskiej (V-pocz. II ts. p.n.e.) ostatnich łowców-zbieraczy bytujących pomiędzy Biebrzą a Bugiem. Wśród pojemników ceramicznych obecne się również urny pochodzące z przełomu er i pierwszych
wieków naszej ery. Najliczniej reprezentowane są jednak naczynia z okresu średniowiecza i czasów nowożytnych
skarb ozdób brązowych kultury łużyckiej odkryty przypadkowo w Popławach koło Brańska, datowany na VII-V w.p.n.e.
liczny zbiór zabytków kultury bałtyjskiej mieszkańców dorzecza Czarnej Hańczy z okresu wpływów rzymskich (IIVw.). W jego skład wchodzą przedmioty pochodzące głównie z cmentarzysk: urny i przystawki, dary grobowe: przęśliki, noże, krzesiwa, sprzączki do pasa, broń i ozdoby.
najstarsze na Podlasiu dobrze zachowane zabytki drewniane (trumny kłodowe, nieckie) ludności kultury wielbarskiej z III-IV w. z Groch Starych gm. Poświętne zestaw luksusowych przedmiotów gockiej arystokracji
plemiennej żyjącej w III-IV wieku w dorzeczu Narwi. bogaty asortyment przedmiotów codziennego użytku, broni i ozdób charakterystycznych dla ludności kultury przeworskiej z 1-ej połowy I-ego tysiąclecia n.e. z międzyrzecza Bugu i Narwi pochodzących z badań cmentarzysk w Zawykach gm.suraż, Arbasach i Osnówce gm. Drohiczyn, Cecelach i Kurpicach gm. Siemiatycze.
wczesnośredniowieczną biżuterię słowiańską będącą elementem wyposażenia zmarłych w XI-XIII wieku na pograniczu zachodnio i wschodniosłowiańskim z cmentarzysk w wiecku Strumianach gm. Czyżew, Daniłowie Małym gm. Łapy, Surażu gm. Loco, Czarnej Wielkiej gm. Grodzisk, Drohiczynie, Narojkach, gm. Drohiczyn.
kolekcję kafli (XV-XIX/XX w.): formowanych na kole garncarskim, do których należą: garnkowe i miskowe ażurowych będących formą przejściową pomiędzy wykonywanymi na kole i płytowymi. Ich zbiór umożliwił dokonanie rekonstrukcji pieca z połowy XVI w.
formowanych w matrycy, zwanych płytowymi o zróżnicowanej ornamentyce i tematyce dekoracyjnej, bez glazury oraz pokryte szkliwami jedno- i wielobarwnymi. Kolekcję tworzą kafle z Białegostoku, Gródka, Mielnika, Supraśla, Suraża i Tykocina.
Wróć do działu archeologii