Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Gierałtowice

Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Gierałtowice 2005 2008 Gierałtowice kwiecień 2005 r.

SPIS TREŚCI Wstęp Str. 4 Rozdział I Aktualna sytuacja społeczno gospodarcza na obszarze objętym wdrażaniem Planu Rozwoju Lokalnego Str. 6 1 Położenie geograficzne i miejsce gminy w województwie Str. 6 2 Ludność Str. 10 2.1 Dane demograficzne Str. 10 2.2 Pracujący i bezrobotni Str. 14 2.3 Warunki socjalno bytowe ludności gminy Str. 16 3 Gospodarka Str. 22 3.1 Rolnictwo i leśnictwo Str. 22 3.2 Handel i usługi Str. 27 3.3 Infrastruktura techniczna Str. 28 3.4 Infrastruktura instytucjonalna Str. 38 4 Ochrona środowiska Str. 40 4.1 Środowisko przyrodnicze Str. 41 4.2 Geosystem w regionie Str. 43 4.3 Warunki górniczo geologiczne i rzeźba terenu Str. 44 4.4 Klimat Str. 49 4.5 Świat roślinny i zwierzęcy Str. 49 4.6 Powietrze Str. 52 4.7 Gospodarka wodna i ściekowa Str. 53 4.8 Gospodarka odpadami stałymi Str. 54 5 Zagospodarowanie przestrzenne gminy Str. 55

6 Kultura i sport Str. 57 6.1 Dziedzictwo kulturowe Str. 57 6.2 Wykaz obiektów wpisanych do rejestru zabytków Str. 62 6.3 Wykaz obiektów objętych ochroną konserwatorską Str. 62 6.4 Miejsca pamięci narodowej Str. 64 6.5 Imprezy kulturalne i sportowe Str. 64 7 Turystyka Str. 65 8 Organizacje pozarządowe Str. 66 9 Symbole Gminy Gierałtowice Str. 67 Rozdział II Zadania służące poprawie sytuacji na obszarze objętym Planem rozwoju Lokalnego Str. 69 1 Celowość zadań planowanych do realizacji Str. 69 2 Lista zadań Str. 70 3 Realizacja zadań i projektów Str. 80 4 System wdrażania i monitorowania Str. 80 Wnioski Str. 82 Zespoły opracowujące Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Gierałtowice Str. 84 Dokumenty źródłowe Str. 85 WSTĘP

Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej i wynikające z tego faktu zmiany w sposobie realizacji polityki regionalnej ze szczególnym uwzględnieniem wyrównywania poziomu rozwoju wszystkich regionów w ramach celu 1 wspólnotowej polityki regionalnej (Ustawa o Narodowym Planie Rozwoju z dnia 20 kwietnia 2004 roku) stało się podstawą stworzenia Planu Rozwoju Regionalnego Gminy Gierałtowice. Obszarem realizacji Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Gierałtowice będzie Gmina Gierałtowice, w skład której wchodzą następujące Sołectwa: Chudów Gierałtowice Paniówki Przyszowice Plan Rozwoju Lokalnego obejmuje lata 2005 2008, z uwzględnieniem podziału na dwa okresy: lata 2005 2006 oraz lata 2007 2008. Plan Rozwoju Lokalnego został opracowany w oparciu o zamierzenia dotyczące długo i średniofalowego rozwoju gminy zawarte w Strategii Rozwoju Gminy Gierałtowice oraz o Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Gierałtowice. Dokumenty te określają główne kierunki rozwoju i pozwalają skonkretyzować zamierzenia inwestycyjne w oparciu o dostępne środki. Kolejnymi dokumentami, które posłużyły do tworzenia Planu Rozwoju Lokalnego są uchwały budżetowe na lata poprzednie i rok bieżący, które pozwalają określić realne możliwości finansowania zamierzeń inwestycyjnych przez władze gminy. Opracowanie Planu Rozwoju Lokalnego dla gminy Gierałtowice ma bardzo duże znaczenie nie tylko dla władz gminy, ale w szczególności dla społeczności lokalnej, gdyż pozwala na szczegółowe określenie zamierzeń gminy zmierzających do zaspokojenia najważniejszych potrzeb mieszkańców gminy i określenie możliwych źródeł finansowania tych inwestycji, ze szczególnym uwzględnieniem funduszy strukturalnych Unii Europejskiej.

Posiadanie Planu Rozwoju Lokalnego stanowi również warunek konieczny do spełnienia wymogów formalnych zapisanych w Zintegrowanym Programie Operacyjnym Rozwoju Regionalnego (ZPORR) oraz jego Uzupełnieniu (UZPORR), które to dokumenty stanowią podstawę do występowania o środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) w ramach Priorytetu III ZPORR Rozwój lokalny. ROZDZIAŁ I Aktualna sytuacja społeczno gospodarcza na obszarze objętym wdrażaniem Planu Rozwoju Lokalnego Przedstawiony poniżej raport o stanie gminy odzwierciedla aktualną sytuację Gminy Gierałtowice i jej obecny poziom rozwoju społeczno-gospodarczego. Przedstawienie i zapoznanie się ze stanem faktycznym jest niezbędne do przeprowadzenia późniejszej analizy mającej na celu planowanie przyszłości gminy. 1. Położenie geograficzne i miejsce gminy w województwie Łączna powierzchnia gminy Gierałtowice wynosi 39 km 2, co stanowi 0,32 % powierzchni województwa śląskiego i 5,88 % powierzchni powiatu gliwickiego. Gmina położona jest w północno zachodniej części województwa, w powiecie gliwickim. Powiat gliwicki w porównaniu do pozostałych powiatów województwa śląskiego jest powiatem średniej wielkości o powierzchni 662 km 2 (najmniejszy tyski ma 157 km 2, a największy częstochowski 1519 km 2 ). W skład powiatu wchodzi 8 gmin 78 miejscowości wiejskich i 4 miasta.

Gmina Gierałtowice graniczy z następującymi gminami: od północnego - wschodu Zabrze oraz na krótkim odcinku Ruda Śląska; od północnego zachodu i zachodu Gliwice; od południowego wschodu i wschodu Mikołów; od południowego zachodu i zachodu Knurów; od południa Ornontowice i Czerwionka Leszczyny. Rys. 1. Mapa Gminy Gierałtowice

W skład gminy Gierałtowice wchodzą cztery sołectwa: Chudów, Gierałtowice, Paniówki i Przyszowice. Chudów Chudów zajmuje południowo wschodnią część gminy. Graniczy od północy z Paniówkami, od zachodu z Gierałtowicami, od północnego - zachodu z Przyszowicami, od południowego - wschodu z Mikołowem, od południa z Ornontowicami. Przez sołectwo przebiegają trzy drogi powiatowe: Szkolna, Zabrska, Dworcowa. Chudów stanowi najmniejszą pod względem liczby mieszkańców jednostkę osadniczą gminy. Gierałtowice Obszar Gierałtowic zajmuje południowo-zachodnią część gminy rozciągajacą się na południowy zachód od linii kolejowej Kopalni Węgla Kamiennego Budryk S.A. w Ornontowicach do Zabrza, sięgając w kierunku wschodnim po dolinę Potoku Beksza i Potoku Chudowskiego. Gierałtowice stanowią dużą zurbanizowaną wieś o złożonej strukturze wewnętrznej. Przez miejscowość, we wschodniej części przebiega trasa nr 921 relacji Zabrze Knurów. W południowej części miejscowości przebiega linia kolejowa (przebieg trasy od 1924 roku). Gierałtowice od północy graniczą z Przyszowicami, od wschodu z Chudowem, od południowego-zachodu i zachodu z Knurowem, od północnego-zachodu z Gliwicami, od południa z Ornontowicami i Czerwionką Leszczyny. Paniówki Paniówki zajmują północno-wschodnią część gminy. Paniówki od północy graniczą z Zabrzem oraz na krótkim odcinku z Rudą Śląską. Od wschodu graniczą z Paniowami i Borową Wsią, od zachodu z Przyszowicami, od południa z Chudowem. W północnej części przecina je trasa szybkiego ruchu Gliwice Mikołów.

W sołectwie Paniówki, przy ujściu potoku Promna, zlokalizowane jest zalewisko Wn 42 zagospodarowane dla celów rekreacyjnych i wędkarskich, stanowiące ostoję ptaków i zwierzyny wodnej. Na obrzeżu sołectwa przepływa rzeka Kłodnica. Ponadto w sołectwie trwa rekultywacja terenów po byłym zbiorniku Wn 35. Przyszowice Obszar Przyszowic zajmuje północno-zachodnią część gminy, na północ od Gierałtowic i na zachód od Paniówek. Od północnego-zachodu i zachodu Przyszowice graniczą z Gliwicami, od północnego wschodu z Zabrzem, od wschodu z Paniówkami, od południowego wschodu z Chudowem, od południa i południowego zachodu z Gierałtowicami. Wschodnia granica wsi położona jest na wschód od doliny Jasienicy, obejmującej zabudowę przysiółka Przyszowice-Brzeg, rozwiniętą w rejonie dawnego folwarku o tej nazwie (Dwór Brzeg) oraz przysiółka Podlas, położonego w widłach Kłodnicy i Jasienicy. Pod ulicą Gliwicką przepływa Potok Cienka i wpływa do zbiornika Sośnica I. Na terenie Przyszowic w północno-wschodniej części krzyżują się: droga krajowa nr 44 relacji Gliwice Mikołów przebiegająca w północno wschodniej części odcinając mniej zainwestowany teren miejscowości oraz droga wojewódzka nr 921 relacji Zabrze Knurów, przebiegająca we wschodniej części, stanowiąca jedną z głównych ulic miejscowości ulicę Gierałtowicką. W strukturze funkcjonalno-przestrzennej województwa śląskiego gmina Gierałtowice położona jest : w strefie zurbanizowanej katowickiego Zespołu Metropolitalnego, o predyspozycjach dla rozwoju usług, mieszkalnictwa, małej i średniej przedsiębiorczości oraz do kształtowania miejskich struktur osadniczych, w szczególności poprzez organizację nowoczesnego w układzie urbanistyczno architektonicznym Centrum obsługi ludności, aktywności publicznej i tożsamości kulturowej; w obszarze bezpośrednich i silnych powiązań funkcjonalno przestrzennych oraz komunikacyjnych z miastami Gliwice i Zabrze o funkcjach metropolitalnych; Gliwice są też siedzibą powiatu ziemskiego obejmującego m. in. Gierałtowice.

Formalnie gmina Gierałtowice związana jest z ośrodkiem ponadregionalnym miastem wojewódzkim Katowice, gdzie zlokalizowane są siedziby urzędów centralnych i regionalnych oraz organizacji samorządu gospodarczego. Rzeczywiste związki funkcjonalne Gierałtowic z otoczeniem wynikają z prowadzonych działalności, a także dojazdów mieszkańców do pracy, szkół, usług i wypoczynku. Gmina posiada dogodne połączenia komunikacyjne z miastami aglomeracji. Przez teren gminy przebiega trasa Katowice Gliwice Opole. Wzdłuż północnej granicy gminy dobiega końca budowa autostrady A-4 relacji Wschód Zachód. W najbliższych latach wykonana zostanie autostrada A-1 relacji Północ Południe oraz skrzyżowanie tych autostrad tzw. węzeł Sośnica. Odległości do najważniejszych miast ościennych z Gierałtowic wynoszą: Katowice 32 km, Gliwice 10 km, Orzesze 8 km, Zabrze 12 km, Rybnik 20 km, Knurów 4 km, Mikołów 15 km - centrum 2. Ludność W poniższym podrozdziale zamieszczone zostały informacje dotyczące obszaru, na którym leży gmina Gierałtowice, przedstawiono ilość mieszkańców zamieszkujących obszar naszej gminy (z rozbiciem na poszczególne sołectwa), zamieszczono dane pokazujące przyrost naturalny. Zwrócono również uwagę na problemy i warunki socjalno bytowe ludności, jak też opisano poważny problem jakim jest bezrobocie. 2.1 Dane demograficzne Gminę Gierałtowice zamieszkuje 10 541 osób (stan na 31.12.2004). Średnia gęstość zaludnienia na terenie gminy wynosi 270,2 osób na km 2. Tab. 1 Stan liczby mieszkańców Gminy Gierałtowice z podziałem na sołectwa Rok Gmina Gierałtowice Sołectwo Chudów Sołectwo Gierałtowice Sołectwo Paniówki Sołectwo Przyszowice 1995 10 734 1 359 3 768 2 282 3 325 1996 10 781 1 374 3 779 2 297 3 331

1997 10 764 1 389 3 773 2 310 3 292 1998 10 716 1 382 3 770 2 314 3 250 1999 10 670 1 372 3 746 2 316 3 236 2000 10 630 1 363 3 731 2 312 3 224 2001 10 639 1 342 3 739 2 319 3 239 2002 10 632 1 345 3 733 2 306 3 248 2003 10 597 1 339 3 722 2 299 3 237 2004 10 541 1 338 3 698 2 297 3 208 Źródło: Urząd Stanu Cywilnego w Gierałtowicach dane o liczbie i strukturze ludności (stan na 31.12. każdego roku) Poniżej przedstawiono liczbę mieszkańców Gminy Gierałtowice z rozbiciem na poszczególne sołectwa. Tab.2 Stan urodzeń w Gminie Gierałtowice 2004 rok Mężczyźni Kobiety Ogółem Sołectwo Chudów 6 5 11 Sołectwo Gierałtowice 14 12 26 Sołectwo Paniówki 8 10 18 Sołectwo Przyszowice 12 11 23 Gmina Gierałtowice 40 38 78 Źródło: Urząd Stanu Cywilnego w Gierałtowicach dane o liczbie i strukturze ludności (stan na 31.12.2004 r.) Dane liczbowe z 2004 roku pod względem urodzeń wskazują na przewagę mężczyzn nad ilością kobiet. Dla porównania powyższa tabela przedstawia podział mężczyzn i kobiet na poszczególne sołectwa. Jedyny wyjątek stanowi sołectwo Paniówki. Tab.3 Wskaźnik przyrostu ludności w Gminie Gierałtowice Rok Urodzenia żywe w Gminie Gierałtowice Zgony w Gminie Gierałtowice Przyrost naturalny w Gminie Gierałtowice 1995 124 153-19 1996 104 123-19 1997 107 135-28 1998 84 117-33

Kobiety Mężczyźni Razem Kobiety Mężczyźni Razem Kobiety Mężczyźni Razem Kobiety Mężczyźni Razem Kobiety Mężczyźni Razem 1999 88 129-41 2000 87 114-27 2001 115 111-4 2002 92 113-21 2003 65 117-52 2004 78 133-55 Źródło: Urząd Stanu Cywilnego w Przyszowicach dane o liczbie i strukturze ludności (stan na 31. 12. 2004 r) Analizując pojęcie przyrostu naturalnego należy zwrócić uwagę na bardzo niski wskaźnik przyrostu widoczny zwłaszcza w 2004 roku. Poniższa tabela przedstawia strukturę wiekową mieszkańców Gminy Gierałtowice, na podstawie której zauważyć można wysoki procent ludności w wieku produkcyjnym, nieco mniejszy procent stanowi udział ludności w wieku poprodukcyjnym. Przedstawione dane wskazują tendencję starzenia się społeczeństwa. Tab.4 Struktura społeczna Gminy Gierałtowice Sołectwo Chudów Sołectwo Gierałtowice Sołectwo Paniówki Sołectwo Przyszowice Gmina Gierałtowice Wiek 0-4 29 28 57 79 84 163 39 42 81 62 80 142 209 234 443 5-9 28 36 64 89 94 183 63 62 125 67 69 136 247 261 508 10-14 40 55 95 103 100 203 78 81 159 95 90 185 316 326 642 15-19 46 71 117 136 121 257 71 91 162 113 130 243 365 413 779 20-24 39 51 90 142 136 278 87 106 193 127 112 239 395 405 800 25-29 48 54 102 173 136 309 77 78 155 129 120 249 427 388 815 30-34 46 53 99 118 155 273 66 71 137 112 117 229 342 396 738 35-39 60 45 105 128 131 259 82 87 169 96 112 208 366 375 741 40-44 48 70 118 117 123 240 82 87 169 114 118 232 361 398 759 45-49 48 35 83 140 145 285 107 115 222 121 119 240 416 414 830 50-54 44 50 99 149 136 285 80 76 156 129 122 251 402 384 786 55-59 37 35 72 96 110 206 61 52 113 82 88 170 276 285 561 60-64 53 42 95 111 90 201 68 63 131 122 91 213 354 286 640

65 i więcej 91 58 149 344 222 566 205 119 324 280 172 776 920 571 1491 Źródło: Urząd Stanu Cywilnego w Przyszowicach dane o liczbie i strukturze ludności (stan na 31. 12. 2004r. Wykonano 3. 03.2005 nie uwzględnia 16 dzieci urodzonych w 2005r. Stan ludności na 3.03. 2005r wynosi 10.549.) Dla porównania gęstość zaludnienia gmin powiatu gliwickiego przedstawiono w poniższej tabeli. Tab. 5 Powierzchnia i liczba mieszkańców Gminy Gierałtowice na tle powiatu gliwickiego Jednostka administracyjna Powierzchnia w km 2 Ludność w tyś. Gęstość zaludnienia Powiat gliwicki 662 116 244 175 m. Knurów 34 40 177 1 182 m. Pyskowice 31 19 418 626 Gm. Gierałtowice 39 10 726 275 Gm. Pilchowice 67 10 181 152 Gm. Rudziniec 160 10 678 67 Gm. M-w. Sośnico wice 116 8 146 70 Gm. M-w. Toszek 99 10 761 109 Gm. W. Wielowieś 116 6 157 53 Źródło: Główny Urząd Statystyczny w Warszawie dane o liczbie i strukturze ludności (stan na 31.12.2004 r.) W tabeli nr 6 przedstawione zostały dane, z których wynika, że w Gminie Gierałtowice liczba zawieranych małżeństw jest zmienna. Tab.6 Liczba małżeństw zawartych w Gminie Gierałtowice Rok Małżeństwa w Gminie Gierałtowice (ogółem) 1995 51

Gmina Gierałtowic e Sołectwo Gierałtowic e Sołectwo Przyszowic e Sołectwo Chudów Sołectwo Paniówki Gmina Gierałtowic e Sołectwo Gierałtowic e Sołectwo Przyszowic e Sołectwo Chudów Sołectwo Paniówki Gmina Gierałtowic e Sołectwo Gierałtowic e Sołectwo Przyszowic e Sołectwo Chudów Sołectwo Paniówki 1996 46 1997 40 1998 44 1999 61 2000 51 2001 53 2002 46 2003 37 2004 52 Źródło: Urząd Stanu Cywilnego w Przyszowicach dane o liczbie i strukturze ludności (stan na 31.12.2004 r.) Tab.7 Migracje ludności w Gminie Gierałtowice Napływ ludności Odpływ ludności Saldo migracji Rok 1995 127 71 36 9 11 95 41 29 12 13 32 30 7-3 -2 1996 165 82 43 21 19 93 42 32 9 10 72 40 11 12 9 1997 107 41 29 26 11 92 37 30 12 13 15 4-1 14-2 1998 89 45 22 6 16 75 29 20 12 14 14 16 2-6 2 1999 99 46 33 11 9 76 34 26 7 9 23 12 7 4 0 2000 105 42 35 7 21 98 45 31 8 14 7-3 4-1 7 2001 125 52 43 10 20 77 30 24 18 5 48 22 19-8 15 2002 108 43 32 13 20 56 24 12 4 16 52 19 20 9 4 2003 116 55 34 16 11 86 39 28 5 14 30 16 6 11-3 2004 113 49 30 13 21 104 43 40 6 15 9 6-10 7 6 Źródło: Urząd Stanu Cywilnego w Przyszowicach dane o liczbie i strukturze ludności (zestawienie dla lat poniżej 2004r. wykonano w oparciu o dane z lipca 2004, zestawienie za rok 2004 wykonano 3. 03. 2005r) Na podstawie przedstawionych wyżej danych dotyczących migracji ludności w gminie Gierałtowice stwierdzić należy, że na przestrzeni lat 1996-2003 napływ ludności do gminy Gierałtowice odbywał się nieustannie.

Zasadniczą przyczyną napływu ludności są zawierane związki małżeńskie pomiędzy mieszkańcami gminy a ludnością napływową, natomiast odpływ ludności nieustannie odbywa się na skutek poszukiwania przez ludzi pracy. W obecnej sytuacji ekonomicznej całego kraju ludzie decydują się trwale zmienić miejsce zamieszkania i przeprowadzają się tam, gdzie mają zagwarantowane zatrudnienie. 2.2 Pracujący i bezrobotni W dniu 31.12.2004 roku liczba osób zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Gliwicach wynosiła 332, w tym 193 kobiety. W porównaniu z rokiem 2000 liczba bezrobotnych osób wzrosła o 25 osób (w tym 4 kobiety). Tab.8 Zmiany poziomu bezrobocia w Gminie Gierałtowice Rok Ogólna liczba bezrobotnych W tym kobiety 2000 307 189 2001 373 222 2002 356 219 2003 352 201 2004 332 193 Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Gliwicach (stan na 31.12.2004 r.) Biorąc powyższe pod uwagę uznać należy, że problem bezrobocia w gminie Gierałtowice nie odbiega znacząco od sytuacji w całym województwie śląskim. Istniejące bezrobocie głównie związane jest z przeprowadzaną restrukturyzacją górnictwa jak wiadomo praca w górnictwie do niedawna była głównym źródłem utrzymania mieszkańców gminy. Przedstawione powyżej dane informują nas jedynie o osobach zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Gliwicach Jednakże jak wskazuje doświadczenie życiowe na terenie gminy jest szereg osób nigdzie nie zarejestrowanych, a poszukujących pracy na własną rękę. Strukturę bezrobocia według wieku oraz poziomu bezrobocia przedstawiają poniższe tabele. Tab.9 Struktura bezrobocia w Gminie Gierałtowice według wieku

Grupa wiekowa Liczba bezrobotnych Czas pozostawania bez pracy powyżej 24 miesięcy 15-17 lat 0 0 18-24 lat 100 12 25-34 lat 95 27 35-44 lat 56 24 45-54 lat 68 43 55-59 lat 12 6 60-64 lata 1 1 Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Gliwicach (stan na 31.12.2004 r.) Tab.10 Struktura bezrobocia w Gminie Gierałtowice według poziomu wykształcenia Wykształcenie Liczba bezrobotnych osób Czas pozostawania bez pracy powyżej 24 miesięcy Wyższe 15 0 Policealne i średnie zawodowe 88 14 Średnie ogólnokształcące 16 4 Zasadnicze i zawodowe 109 35 Gimnazjalne i poniżej 104 60 Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Gliwicach (stan na 31.12.2004 r.) Struktura bezrobocia w gminie Gierałtowice zbliżona jest do tendencji istniejących w powiecie i w województwie. Najliczniejszą grupę bezrobotnych stanowią osoby w przedziale wiekowym 18-24 lata i 25-34 lata. Najwięcej bezrobotnych jest z wykształceniem zasadniczym i zawodowym oraz z gimnazjalnym i poniżej. Najliczniejszą grupą pozostającą bez pracy powyżej 24 miesięcy są osoby w przedziale wiekowym 35-44 lata i 45-54 lata z wykształceniem zasadniczym i zawodowym oraz gimnazjalnym i poniżej. W Gminie Gierałtowice od 2003 roku działa Gminne Centrum Informacji jest to ośrodek dla bezrobotnych, którzy mogą bezpłatnie korzystać z pięciu stanowisk komputerowych z dostępem do internetu oraz bazą ofert pracy, otrzymują porady związane z

przygotowaniem podań i listów motywacyjnych, przygotowaniem się do rozmów kwalifikacyjnych. 2.3 Warunki socjalno bytowe ludności Na całokształt poziomu życia ludności składają się między innymi warunki socjalnobytowe, silnie determinujące ten poziom. Zaliczamy do nich: warunki mieszkaniowe; oświatę i wychowanie; opiekę medyczną; sytuację materialną ludności; opiekę społeczną a) warunki mieszkaniowe Istniejące warunki mieszkaniowe w gminie Gierałtowice nie odbiegają w znaczny sposób od warunków panujących w całym powiecie. Wyłączne budownictwo stanowią domy jednorodzinne, zamieszkane niejednokrotnie przez dwa pokolenia mieszkańców gminy. b) oświata i wychowanie Na terenie gminy zlokalizowane są: a. 3 przedszkola; b. 4 szkoły podstawowe; c. 3 gimnazja. W szkołach podstawowych (łącznie z dwoma oddziałami przedszkolnymi) uczy się 782 dzieci, pracuje 83 nauczycieli, w gimnazjach uczy się 463 uczniów, pracuje 52 nauczycieli. Opieką przedszkolną objętych jest 206 dzieci, pracuje 19 nauczycieli. W Gierałtowicach prowadzona jest przez Siostry Służebniczki N.M.P. ochronka dla dzieci w wieku od 3 do 5 lat.

Od 2000 roku przy Forum Młodzieży Samorządowym w Gierałtowicach działa Centrum Edukacji i Warunków Rozwoju, jako niepubliczny ośrodek szkoleniowo doradczo konsultacyjny. Siedziba ośrodka mieści się w budynku starej szkoły w Przyszowicach. Tab.11 Liczba wychowanków przedszkoli działających na terenie Gminy Gierałtowice. Jednostka oświatowa Liczba uczniów Liczba nauczycieli zatrudnionych na cały etat Przedszkole w Gierałtowicach 75 6 Przedszkole w Paniówkach 51 6 Przedszkole w Przyszowicach 80 7 Źródło: Referat Edukacji i Zdrowia Urzędu Gminy Gierałtowice (stan na 31.12.2004 r.) Dzieci korzystają z trzech posiłków. Wszystkie placówki czynne są od 6.30 do 16.00. Dla zainteresowanych prowadzone są dodatkowo zajęcia z rytmiki oraz nauka języka angielskiego, które opłacane są przez rodziców. Tab.12 Liczba uczniów uczęszczających do gimnazjów działających na terenie Gminy Gierałtowice. Jednostka oświatowa Liczba uczniów Liczba nauczycieli zatrudnionych na cały etat / niepełny etat Gimnazjum Nr 1 w Gierałtowicach 141 7 / 10 Gimnazjum Nr 2 w Paniówkach 186 10 / 11 Gimnazjum Nr 3 w Przyszowicach 136 9 / 5 Źródło: Referat Edukacji i Zdrowia Urzędu Gminy Gierałtowice (stan na 01.09.2004 r.) Tab.13 Liczba wychowanków szkół podstawowych działających na terenie Gminy Gierałtowice. Jednostka oświatowa Szkoła Podstawowa im. Witolda Budryka w Chudowie Szkoła Podstawowa im. Gustawa Morcinka w Gierałtowicach Liczba uczniów 90 oraz oddział przedszkolny liczący 14 sześciolatków i 16 maluchów 265 oraz oddział 0 liczący 18 sześciolatków Liczba nauczycieli zatrudnionych na cały etat / niepełny etat 14 / 3 21 / 4 Szkoła Podstawowa w Paniówkach 204 18 / 1 Szkoła Podstawowa im. Karola Miarki w Przyszowicach 175 18 / 4 Źródło: Referat Edukacji i Zdrowia Urzędu Gminy Gierałtowice (stan na 01.09.2004 r.)

W każdej placówce oświatowej na terenie naszej gminy pracują psycholodzy i pedagodzy szkolni a w przedszkolach również logopeda. Klasy nie przekraczają standardów i liczą do 25 uczniów. Zarówno w szkołach podstawowych jak i gimnazjach działają świetlice szkolne, gdzie uczniowie po skończonych zajęciach lekcyjnych mogą przebywać, prowadzone są również zajęcia wyrównawcze i rewalidacyjne. Od listopada 2004 roku na wniosek dyrektorów szkół i gimnazjów wójt gminy przydzielił dodatkowo po 12 godzin tygodniowo na zajęcia pozalekcyjne i kółka zainteresowań. c) opieka medyczna Podstawową opiekę medyczną na terenie gminy Gierałtowice zapewniają przychodnie zlokalizowane w każdym z sołectw, podlegające Zespołowi Opieki Zdrowotnej w Knurowie. Należą do nich: 1. Przychodnia w Chudowie 2. Przychodnia w Gierałtowicach 3. Przychodnia w Paniówkach 4. Przychodnia w Przyszowicach Ponadto na terenie gminy znajdują się prywatne gabinety lekarskie i stomatologiczne. Chudów: 1. Prywatna praktyka lekarska gabinet stomatologiczny Gierałtowice: 1. Prywatna praktyka lekarska ginekologia i położnictwo 2. Prywatny gabinet lekarski internistyczny 3. Praktyka lekarska pediatryczna

4. Działalność lekarska chirurgiczna 5. Praktyka lekarska w zakresie stomatologii 6. Prywatna praktyka lekarska gabinet stomatologiczny Przyszowice: 1. Prywatna praktyka lekarska w zakresie chorób wewnętrznych 2. Prywatna praktyka lekarska pediatryczna 3. Prywatna praktyka lekarska internistyczna 4. Gabinet stomatologiczny Paniówki: 1. Prywatna praktyka lekarska pediatryczna 2. Gabinet stomatologiczny Na terenie gminy zlokalizowane są 3 apteki oraz 1 punkt apteczny: 1. Chudów ul. Leśna punkt apteczny 2. Gierałtowice, ul. Ks. Roboty - apteka 3. Przyszowice, ul. Parkowa - apteka 4. Paniówki, ul. Swobody - apteka d) sytuacja materialna Sytuacja materialna mieszkańców gminy Gierałtowice nie odbiega znacząco od średniej wojewódzkiej. Wśród rodzin najuboższych pojawiają się różnego rodzaju patologie, w tym alkoholizm, długotrwałe bezrobocie. W Gminie Gierałtowice na dzień 31.12.2004 roku zarejestrowanych było 4 617 pojazdów, z czego 3 221 to samochody osobowe. Tab.14 Liczba zarejestrowanych pojazdów w Powiecie Gliwickim i Gminie Gierałtowice Rodzaj pojazdów Liczba zarejestrowanych pojazdów w Powiecie Gliwickim [ w tyś.] Liczba zarejestrowanych pojazdów w Gminie Gierałtowice [ w tyś.]

Pojazdy ogółem 40, 9 4, 7 Samochody osobowe 13, 9 3, 3 Źródło: Wydział Komunikacji Starostwa Gliwickiego (stan na 31.12.2004 r.) W Gminie Gierałtowice występuje wysoki wskaźnik zarejestrowanych pojazdów w przeliczeniu na 1000 mieszkańców w porównaniu do Powiatu Gliwickiego, co przedstawia tabela nr 16. Tab. 15 Liczba zarejestrowanych pojazdów w przeliczeniu na 1000 mieszkańców Rodzaj pojazdów Powiat Gliwicki Gmina Gierałtowice Pojazdy ogółem 348 439 Samochody osobowe 118 322 Źródło: Wydział Komunikacji Starostwa Gliwickiego (stan na 30.09.2004 r.) e) pomoc społeczna Ośrodek Pomocy Społecznej zlokalizowany w Przyszowicach udziela pomocy rodzinom będącym w trudnej sytuacji materialnej wspierając je finansowo, lub udzielając pomocy w formie pracy socjalnej. Spośród 10,6 tysięcy mieszkańców gminy z pomocy OPS w 2003 roku skorzystało 298 osób, z tego 86 osób otrzymało pomoc ze środków wypłaconych z tytułu zadań zleconych, z kolei 212 osób otrzymało świadczenia ze środków przeznaczonych na zadania własne. Największy procent świadczeniobiorców dotyczył osób dotkniętych bezrobociem, niepełnosprawnością, bezradnością w sprawach opiekuńczo wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego. W gminie zamieszkuje 7 rodzin zastępczych, a jedyny w powiecie rodzinny dom dziecka znajduje się w Paczynie.

Zasadniczym powodem zwiększenia się ilości środowisk kwalifikujących się do pomocy społecznej jest problem bezrobocia, będący następstwem restrukturyzacji gospodarki na Śląsku. Bardzo istotnym problemem jest również brak możliwości uzyskania zatrudnienia przez absolwentów szkół. Brak miejsc pracy na rynku niesie za sobą niebezpieczeństwo powstawania wszelkiego rodzaju patologii wśród młodzieży. Dorosłe osoby niepełnosprawne z terenu gminy uczęszczają na zajęcia w Warsztatach Terapii Zajęciowej oraz korzystają z usług Środowiskowego Domu Samopomocy (mieszczących się przy Ośrodku Matki Bożej Uzdrowienia Chorych w Knurowie). Dzieci niepełnosprawne z terenu gminy biorą udział w zajęciach organizowanych przez następujące placówki: i. Ośrodek Dla Osób Niepełnosprawnych Miłosierdzie Boże w Mikołowie- Borowej Wsi, ii. Zespół Szkół Specjalnych nr 42 w Zabrzu. Jest to gimnazjum specjalne dla uczniów niesłyszących i słabosłyszących, iii. Zespół Szkół Specjalnych w Knurowie, iv. Gimnazjum Specjalne w Zabrzu dla dzieci niepełnosprawnych ruchowo, v. Zespół Szkół Ogólnokształcących w Gliwicach, przy którym znajduje się Szkoła Podstawowa, vi. Ponadgimnazjalna Szkoła w Knurowie Koszty dojazdów dzieci do powyższych placówek pokrywane są przez gminę Gierałtowice. Dzieci z rodzin najuboższych z terenu gminy wyjeżdżają na zimowiska i kolonie organizowane przez Polski Czerwony Krzyż w Knurowie. W Knurowie działa Stowarzyszenie Rodzin i Przyjaciół Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną, którego członkami są osoby niepełnosprawne i ich rodzice z terenu naszej gminy. 3. Gospodarka W poniższym podrozdziale zamieszczono szczegółowe dane dotyczące szeroko rozumianej infrastruktury mającej bezpośredni wpływ na życie mieszkańców naszej gminy.

Gmina Gierałtowice położona jest wśród dużych aglomeracji miejskich jednakże nie zatraciła charakteru rolniczego. Stąd też zaistniała potrzeba szczegółowego przedstawienia rolnictwa i leśnictwa, jakości gleb oraz produkcji roślinnej i zwierzęcej. Zwrócono również uwagę na prosperujący w gminie handel i usługi. Następnie wyodrębniono i opisano funkcjonującą infrastrukturę techniczną i instytucjonalną. 3.1 Rolnictwo i leśnictwo Powierzchnia użytków rolnych (UR) gminy Gierałtowice wynosi 2 801 ha, co stanowi 71,8% powierzchni ogólnej gminy. 76,2% powierzchni użytków rolnych stanowią grunty orne, a pozostałe 23,8% to użytki zielone (łąki, pastwiska, sady). Strukturę użytków rolnych w Gminie Gierałtowice poniższa tabela. Tab.16 Rodzaje użytków rolnych występujących na terenie Gminy Gierałtowice Rodzaj użytków rolnych Powierzchnia w ha Powierzchnia w % Grunty orne (G.O.) 2 135 76,2 Łąki trwałe (Ł.) 484 17,3 Pastwiska trwałe (P.) 123 4,4 Sady (S.) 59 2,1 Razem użytki rolne 2 801 100 Źródło: Referat Gospodarki Komunalnej Urzędu Gminy Gierałtowice (stan na 31.05.2004 r.) Procentowy udział powierzchni użytków rolnych w stosunku do powierzchni ogólnej gminy (71,8%) jest najwyższy w odniesieniu do wszystkich 8 gmin powiatu gliwickiego. Dla przykładu najniższy wskaźnik występuje w gminie Knurów (22,4%), Pyskowice (33%) i Rudziniec (33,6%). Następne w kolejności po gminie Gierałtowice są gminy: Wielowieś (65,2%), Toszek (59,6) i Pilchowice (58,2%) Tab.17 Udział użytków zielonych w użytkach rolnych na terenie Gminy Gierałtowice Rodzaj użytków rolnych Powierzchnia w ha Powierzchnia w % Grunty orne (G.O.) 2 135 76,2 Użytki zielone 666 23,8 Razem użytki rolne 2 801 100 Źródło: Referat Gospodarki Komunalnej Urzędu Gminy Gierałtowice (stan na 31.05.2004 r.)

Udział użytków zielonych w strukturze użytków rolnych wynosi 23,8%, co stanowi 666 ha. Jest to wartość dość wysoka, gdyż odsetek ten waha się na terenie powiatu gliwickiego pomiędzy wartościami 10,2% w gminie Wielowieś a 25,2% w gminie Rudziniec. Tab.18 Struktura użytków zielonych w Gminy Gierałtowice Rodzaj użytków zielonych Powierzchnia w ha Powierzchnia w % Łąki 484 72,7 Pastwiska 123 18,4 Sady 59 8,9 Razem użytki zielone 666 100 Źródło: Referat Gospodarki Komunalnej Urzędu Gminy Gierałtowice (stan na 31.05.2004 r.) W strukturze użytków zielonych dominują łąki (72,7%), zaś pastwiska zajmują tylko 18,4% powierzchni. Całe terytorium gminy znajduje się w obrębie obszarów górniczych czterech kopalń węgla kamiennego: KWK Makoszowy, KWK Sośnica, KWK Knurów, KWK Budryk. Obszar ten charakteryzuje się występowaniem szkód górniczych w kategorii I IV. Występują deformacje i obniżenia terenu, zawodnienia i podtopienia. Na terenie sołectwa Paniówki i Przyszowice występują tereny depresyjne względem rzeki Kłodnicy. Szczegółowe badania gruntów użytkowanych rolniczo wykazują, że gleby te zaliczane są do grupy A. Zawartość metali ciężkich w glebach uprawnych nie przekracza dopuszczalnych norm. Na terenie gminy występują następujące klasy bonifikacji gleb: III a i III b 27% obszaru

IV a i IV b 60% obszaru V i VI 13% obszaru W gminie występują głównie 2 kompleksy rolniczo glebowe: 2 pszenny dobry 4 żytni bardzo dobry. Badania gleb wykonane przez Stację Chemiczno Rolniczą w Gliwicach wykazały pełną przydatność gleb do produkcji rolnej i ogrodniczej. Wyniki badań wskazują, że gleb bardzo kwaśnych jest 10%, kwaśnych 39%, lekko kwaśnych 41%, obojętnych 9% i zasadowych 1%. Zawartość magnezu w badanych glebach jest wysoka. Większość użytków rolnych jest własnością rolników indywidualnych. Zajmują one obszar 2 282 ha, z czego grunty orne stanowią 1788 ha, a użytki zielone 494 ha. Na terenie gminy istnieje 498 gospodarstw rolnych, których strukturę obszarową przedstawiono w poniższej tabeli: Tab.19 Gospodarstwa rolne w Gminy Gierałtowice według przedziałów obszarowych Przedziały obszarowe gospodarstw rolnych (ha) 1-5 5-10 10-50 Pow.50 378 71 46 3 Liczba gospodarstw ogółem 498 Źródło: Referat Gospodarki Komunalnej Urzędu Gminy Gierałtowice (stan na 31.05.2004 r.) Podstawowa struktura obszarowa wykazuje, że w gminie Gierałtowice przeważają gospodarstwa małe, tzn. te, których powierzchnia wynosi od 1 do 10 ha (449 gospodarstw na 498 w skali gminy). Jest to sytuacja, z którą mamy do czynienia w skali całego kraju. Na ogólną liczbę gospodarstw tylko około 6,5% gospodarstw utrzymuje się wyłącznie z pracy na roli, pozostałe mają drugie źródło utrzymania. Produkcja roślinna

W strukturze zasiewów aż 72% zajmują rośliny zbożowe. Dość ważną pozycję zajmuje również uprawa rzepaku (11,5%), który jest sprzedawany na podstawie umów zawartych z zakładami tłuszczowymi. Tab.20 Struktura upraw roślin w Gminy Gierałtowice Uprawy roślinne % gruntów ornych Zboża 72,0 Ziemniaki 5,4 Buraki cukrowe 0,1 Rzepak 11,5 Warzywa 3,3 Pozostałe uprawy 7,7 Razem 100 Źródło: Referat Gospodarki Komunalnej Urzędu Gminy Gierałtowice (stan na 31.05.2004 r.) Tab.21 Struktura upraw zbóż w Gminy Gierałtowice Uprawa % gruntów ornych Pszenica 31,9 Żyto 3,8 Jęczmień 18,1 Owies 1,7 Pszenżyto 4,1 Mieszanki zbóż 4,3 Kukurydza na ziarno 8,1 Razem 72,0 Źródło: Referat Gospodarki Komunalnej Urzędu Gminy Gierałtowice (stan na 31.05.2004 r.)

Z powyższej tabeli wynika, że w strukturze zasiewów zbóż dominuje pszenica (31,9 % powierzchni gruntów ornych) i jęczmień 18,1 % powierzchni gruntów ornych. Pozostałe zboża zajmują mały udział w areale gruntów ornych. Na taki stan rzeczy ma na pewno wpływ fakt prowadzenia przez Agencję Rynku Rolnego interwencyjnego skupu zbóż z dopłatami do cen skupu udzielanym producentom. Istotną pozycję ma również uprawa kukurydzy na ziarno (8,1% pow. upraw). Tab.22 Plony i zbiory podstawowych upraw w Gminie Gierałtowice Uprawa Powierzchnia zasiewów (ha) Plony (q/ha) Zbiory (q) Pszenica 945,3 60 56 718 Żyto 112,7 40 4 508 Jęczmień 535,4 40 21 416 Pszenżyto 120,9 32 3 869 Ziemniaki 158,6 300 47 580 Rzepak 342,4 32 10 957 Źródło: Referat Gospodarki Komunalnej Urzędu Gminy Gierałtowice (stan na 31.05.2004 r.) Plony podstawowych upraw prowadzonych na terenie gminy Gierałtowice zostały określone szacunkowo, gdyż jest to wskaźnik dość trudny do określenia. Wśród zbóż najwyższe plony osiągnięto w uprawie pszenicy, żyta, jęczmienia oraz pszenżyta. Plony zbóż, ziemniaków i rzepaku można uznać na terenie gminy jako dobre. Produkcja zwierzęca Dominującym kierunkiem w produkcji zwierzęcej jest hodowla trzody chlewnej, następnie produkcja mleka i żywca wołowego. W porównaniu z danymi ze spisu rolnego przeprowadzonego w 1996 roku zanotowano wzrost pogłowia trzody chlewnej o około 440 sztuk, a bydła o około 70 sztuk.

Poniższa tabela przedstawia aktualną wielkość produkcji bydła i trzody chlewnej w Gminie Gierałtowice. Tab.23 Inwentarz żywy w Gminie Gierałtowice Bydło (szt.) 780 w tym krowy mleczne 322 Trzoda chlewna (szt.) 2 629 w tym lochy 243 Źródło: Referat Gospodarki Komunalnej Urzędu Gminy Gierałtowice (stan na 31.05.2004 r.) Lasy Na terenie Gminy Gierałtowice lasy zajmują powierzchnię 379 ha, co stanowi 9,7 % ogólnej powierzchni gminy. Składa się na to 350 ha lasów państwowych, co daje 92 % udziału w strukturze zalesień. Pozostałe 29 ha, czyli 8% stanowią lasy prywatne. 3.2 Handel i usługi Mając na uwadze silnie zakorzenione w gminnej społeczności tradycje rzemiosła, przedstawiciele władz gminnych zawarły porozumienie o współpracy gminy Gierałtowice z Cechem Rzemiosł oraz Małej i Średniej Przedsiębiorczości w Rybniku. Tab.24 Przedsiębiorczość w Gminie Gierałtowice Rok Ilość przedsiębiorców zarejestrowanych w gminie Gierałtowice Ilość przedsiębiorców zarejestrowanych w sołectwie Gierałtowice Ilość przedsiębiorców zarejestrowanych w sołectwie Przyszowice Ilość przedsiębiorców zarejestrowanych w sołectwie Chudów Ilość przedsiębiorców zarejestrowanych w sołectwie Paniówki 1995 313 123 99 29 62 1996 349 138 109 31 71 1997 380 154 115 35 76 1998 412 170 118 39 85 1999 445 180 132 43 90 2000 481 198 142 45 96 2001 593 244 173 59 117 2002 622 252 188 62 120

2003 622 251 195 60 116 2004 589 255 186 57 107 Źródło: Referat Organizacyjny, Kadr i Spraw Obywatelskich Urzędu Gminy Gierałtowice (stan na 31.12.2004 r.) Obecnie na terenie gminy zarejestrowanych jest ponad 589 podmiotów gospodarczych. W ostatnim roku notuje się spadek ich liczby. Zdecydowana większość nowo powstałych firm prowadzi działalność handlowo usługową, nieuciążliwą dla środowiska naturalnego. Według struktury przedsiębiorstw oraz rodzajów nowo rejestrujących się firm można stwierdzić, ze handel oraz usługi uznano za najbardziej rozwojowe. 3.3 Infrastruktura techniczna W poniższym podrozdziale Planu Rozwoju Lokalnego zwrócono szczególną uwagę na kategorie dróg biegnących przez gminę, uwzględniono mające przebiegać w przyszłości autostrady, jak też wymieniono formy komunikacji zbiorczej, zaopatrzenie gminy w energię i telekomunikację. Opisane poniżej problemy stanowią podstawowe czynniki szeroko rozumianej infrastruktury technicznej. Drogi Na terenie Gminy Gierałtowice występuje pięć kategorii dróg: 1. drogi krajowe 2. drogi wojewódzkie 3. drogi powiatowe 4. drogi gminne 5. drogi wewnętrzne dojazdowe do gruntów rolnych Wzdłuż północnej granicy gminy dobiega końca budowa autostrady A-4 relacji Wschód Zachód. W najbliższych latach wykonana zostanie autostrada A-1 relacji Północ Południe oraz skrzyżowanie tych autostrad tzw. węzeł Sośnica.

Administratorem dróg gminnych jest Wójt gminy Gierałtowice. Drogami powiatowymi zarządza Zarząd Dróg Powiatowych z siedzibą w Gliwicach. Drogami wojewódzkimi zarządza Zarząd Dróg Wojewódzkich w Katowicach, a drogami krajowymi Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad w Katowicach. Poniżej dokonano zestawienia tabelarycznego rodzaju dróg znajdujących się na terenie Gminy Gierałtowice w rozbiciu na poszczególne sołectwa - podano ich nazwy, długość, powierzchnię oraz jakość. DROGI KRAJOWE Tab.25 Drogi krajowe w Gminie Gierałtowice L p Nazwa Długość ulicy w m Powierzchnia w m 2 ulicy jezdni chodnika 1 Nr 44 6500 79565 71500 8065 Źródło: Referat Inwestycji i Szkód Górniczych Urzędu Gminy Gierałtowice Tab.26 Drogi krajowe w Sołectwie Przyszowice L p Nazwa Długość ulicy w m Powierzchnia w m 2 ulicy jezdni chodnika 1 Gliwicka 3100 37214 34100 3114 Źródło: Referat Inwestycji i Szkód Górniczych Urzędu Gminy Gierałtowice Tab.27 Drogi krajowe w Sołectwie Paniówki L p Nazwa Długość ulicy Powierzchnia w m 2 w m ulicy jezdni chodnika 1 Gliwicka 3400 42351 37400 4951 Źródło: Referat Inwestycji i Szkód Górniczych Urzędu Gminy Gierałtowice

DROGI WOJEWÓDZKIE Tab.28 Drogi wojewódzkie w Gminie Gierałtowice L p Nazwa Długość ulicy w m Powierzchnia w m 2 ulicy jezdni chodnika 1 Nr 921 6800 59300 47600 11700 Źródło: Referat Inwestycji i Szkód Górniczych Urzędu Gminy Gierałtowice Tab.29 Drogi wojewódzkie w Sołectwie Gierałtowice L p Nazwa Długość ulicy Powierzchnia w m 2 w m ulicy jezdni chodnika 1 Ks. Roboty 2600 24700 18200 6500 2 Korfantego 700 6300 4900 1400 Źródło: Referat Inwestycji i Szkód Górniczych Urzędu Gminy Gierałtowice Tab.30 Drogi wojewódzkie w Sołectwie Przyszowice L p Nazwa Długość ulicy w m Powierzchnia w m 2 ulicy jezdni chodnika 1 Gierałtowicka 2200 18200 15400 2800 2 Makoszowska 1300 10100 9100 1000 Źródło: Referat Inwestycji i Szkód Górniczych Urzędu Gminy Gierałtowice DROGI POWIATOWE Tab.31 Drogi powiatowe w Gminie Gierałtowice L p Numer drogi Nazwa Długość ulicy w m Powierzchnia w m 2 ulicy jezdni chodnika 1 S2908 Korfantego 3 300 22 450 21 450 1 000 2 S2919 Powstańców 1 900 14 298 11 400 289 8 3 S 2920 Stachury 1970 8 335 8 335-4 S 2910 Polna/Szkolna 5 800 31 000 29 000 2 000 5 S 2909 Zabrska 7 050 45 500 42 300 3 200 6 S 2911 Zamkowa/Darwina 600 3 600 3 600 - Źródło: Referat Inwestycji i Szkód Górniczych Urzędu Gminy Gierałtowice Tab.32 Drogi powiatowe w Sołectwie Chudów L p Nazwa Długość ulicy Powierzchnia w m 2 w m ulicy jezdni chodnika 1 Szkolna/Topolowa 3 550 18 700 17 750 950 2 Zabrska 1 000 6 540 6 000 540 3 Dworcowa 1 700 11 100 10 200 900 Źródło: Referat Inwestycji i Szkód Górniczych Urzędu Gminy Gierałtowice Tab.33 Drogi powiatowe w Sołectwie Gierałtowice

L p Nazwa Długość ulicy w m Powierzchnia w m 2 ulicy jezdni chodnika 1 Korfantego 3 300 22 450 21 450 1 000 2 Stachury 910 4 095 4 095 - Źródło: Referat Inwestycji i Szkód Górniczych Urzędu Gminy Gierałtowice Tab.34 Drogi powiatowe w Sołectwie Paniówki L p Nazwa Długość ulicy w m Powierzchnia w m 2 ulicy jezdni chodnika 1 Zabrska 4 350 28 570 26 100 2 470 2 Zamkowa/Darwina 600 3 600 3 600 - Źródło: Referat Inwestycji i Szkód Górniczych Urzędu Gminy Gierałtowice Tab.35 Drogi powiatowe w Sołectwie Przyszowice L p Nazwa Długość ulicy w m Powierzchnia w m 2 ulicy jezdni chodnika 1 Powstańców 1 900 14 298 11 400 2 898 2 Polna 2 250 12 300 11 250 1 050 3 Stachury 1 060 4 240 4 240 - Źródło: Referat Inwestycji i Szkód Górniczych Urzędu Gminy Gierałtowice DROGI GMINNE Tab.36 Drogi gminne w Gminie Gierałtowice L p Nazwa Długość ulicy w m Powierzchnia w m 2 ulicy jezdni chodnika 1 Chudów 10 984 41 967 24 800-2 Gierałtowice 23 597 106 577 84 763 2 640 3 Paniówki 13 730 60 794 46 438 3 097 4 Przyszowice 22 646 102 013 75 353 3 685 Źródło: Referat Inwestycji i Szkód Górniczych Urzędu Gminy Gierałtowice Tab.37 Drogi gminne w Sołectwie Chudów L p Nazwa Długość ulicy w m Powierzchnia w m 2 ulicy jezdni chodnika 1 Boczna 800 2 800 2 800-2 Dwór 500 2 250 2 250-3 Górnicza 350 1 250 1 250-4 Kąty 1 500 5 250 - - 5 Leśna 690 3 235 3 235-6 Nowa 1 090 4 360 4 360-7 Ogrodowa 204 612 - - 8 Osiedle 350 1 225 1 225-9 Topolowa 2 130 7 990 4 280-10 Wodna 400 1 800 1 800 -

11 Wolności 800 3 600 3 600-12 Brzezina 1 270 4 445 - - 13 Do Ruska 900 3 150 - - Suma 10 984 41 967 24 800 Źródło: Referat Inwestycji i Szkód Górniczych Urzędu Gminy Gierałtowice Tab.38 Drogi gminne w Sołectwie Gierałtowice L p Nazwa Długość ulicy w m Powierzchnia w m 2 ulicy jezdni chodnika 1 Chopina 300 1 200 1 200-2 Chudowska 330 1 485 1 485-3 Graniczna 1 700 7 650 4 500-4 J. III Sobieskiego 500 2 000 2 000-5 Jojki 500 2 000 2 000-6 Kaczmarskiego 182 728 728-7 Kol. Beksza 2 200 11 000 7 250-8 Konopnickiej 700 3 850 3 850-9 Kopernika 600 2 700 2 700-10 Leśna 670 2 680 1 080-11 Ligonia 800 4 690 4 000 690 12 K. Miarki 1 800 10 350 9 000 1 350 13 Mickiewicza 600 2 400 2 400-14 Obr. Granicy 650 2 600 2 600-15 Of. Ob. Hitl. 500 500 - - 16 Kolejowa 200 1 000 1 000-17 Ogrodowa 1 600 7 200 7 200-18 Paderewskiego 1 591 7 955 7 955-19 Piontka 600 2 400 2 400-20 Polna 350 1 225 - - 21 Powstańców Śl. 1 750 9 925 9 625 300 22 Prusa 231 804 - - 23 Sienkiewicza 450 2 325 2 025 300 24 Targowa 400 2 000 2 000-25 Topolowa 700 2 450 1 225-26 Wodna 300 900 - - 27 Wyzwolenia 303 1 060 1 060-28 Zgrzebnioka 1 620 6 355 5 480-29 Brzezina 1 470 5 145 Suma 23 597 106 577 84 763 2 640 Źródło: Referat Inwestycji i Szkód Górniczych Urzędu Gminy Gierałtowice Tab. 39 Drogi gminne w Sołectwie Paniówki L p Nazwa Długość ulicy w m Powierzchnia w m 2 ulicy jezdni chodnika 1 Dębowa 800 4 000 4 000-2 27-go Stycznia 580 2 610 2 610-3 Dworska 800 4 000 4 000-4 Działkowa 680 3 400 3 400-5 Kłodnicka 500 1 750 700-6 Krótka 251 878 878-7 Leśna 760 3 040 3 040 -

8 Piaskowa 350 1 400 1 400-9 Powstańców Śl. 1 693 8 691 4 019 1 072 10 Skotnicka 350 1 225 - - 11 Słoneczna 170 680 680-12 Swobody 500 2 400 2 250 150 13 Wiśniowa 151 680 680-14 Wodna 220 770 770-15 Wolności 370 1 295 1 295-16 Zamkowa 1 200 4 200 2746-17 Zwycięstwa 2 000 11 875 10 000 1 875 18 Podzamcze 1 600 5 600 2100-19 Ogrodowa 755 2 300 1 870 Suma 13 730 60 794 46 438 3 097 Źródło: Referat Inwestycji i Szkód Górniczych Urzędu Gminy Gierałtowice Tab.40 Drogi gminne w Sołectwie Przyszowice L p Nazwa Długość ulicy w m Powierzchnia w m 2 ulicy jezdni chodnika 1 Brzeg 1 700 10 200 6 460-2 Brzozowa 1 250 5 175 1 575-3 Floriana 450 2 025 2 025-4 Fornalskiej 750 2 625 2 625-5 Graniczna 2 750 10 825 4 000-6 Grobla 200 700 700-7 Jasna 1 300 4 850 1 350-8 Kolejowa 300 1 350 1 350-9 Krótka 419 1 676 1 676-10 Ks. Pogrzeby 620 2 790 2 790-11 Leśna 1 050 4 325 1 125-12 Ligonia 160 640 640-13 K. Miarki 350 1 700 1 400 300 14 Morcinka 400 1 500 800-15 Ogrodowa 1 000 4 930 4 000 930 16 Orzeszkowej 150 525 525-17 Parkowa 350 1 400 1 400-18 Polna 1 650 9 350 8 250 1 100 19 Poloczka 650 2 925 2 925-20 Południowa 1 250 4 775 4 775-21 Słoneczna 200 900 900-22 Spółdzielcza 700 3 150 3 150-23 Staszica 183 732 732-24 Stawowa 150 525 525-25 Szkolna 462 3 375 2 310 1 065 26 Tuwima 150 600 600-27 Wieczorka 750 2 625 1 225-28 Wilsona 400 2 000 2 000-29 Wolności 1 552 7 470 7 470-30 Wodna 650 3 550 3 250 300 31 Do Wilczka 700 2 800 2 800 - Suma 22 646 102 013 75 353 3 695 Źródło: Referat Inwestycji i Szkód Górniczych Urzędu Gminy Gierałtowice

Stacje paliw Na terenie gminy zlokalizowane są trzy stacje paliw. W sołectwie Paniówki znajdują się dwie stacje: jedna na terenie bazy Kółka Rolniczego przy ulicy Zabrskiej, oferująca olej napędowy i benzynę, druga przy ulicy Gliwickiej na terenie komisu samochodowego oferująca gaz płynny propan-butan. W sołectwie Przyszowice przy ul. Gliwickiej znajduje się stacja oferująca gaz płynny propan-butan. Komunikacja zbiorowa Organizatorem komunikacji zbiorowej na terenie naszej gminy jest Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego Spółka z Ograniczoną Odpowiedzialnością w Katowicach, którego członkiem jesteśmy od 1987 roku Zaopatrzenie w energię Istniejąca na terenie gminy sieć linii i stacji transformatorowych średniego napięcia zaspokaja zapotrzebowanie gminy w zakresie energii elektrycznej. W razie wzrostu potrzeb energetycznych istnieje możliwość rozbudowy istniejących układów rozdzielczych. W zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną teren gminy obsługiwany jest przez Górnośląski Zakład Elektroenergetyczny S.A. Gliwice. Mieszkania na terenie gminy ogrzewane są indywidualnie. Tab.41 Zużycie energii w kwh w latach 2001-2003 w poszczególnych sołectwach na cele oświetlenia ulicznego Oświetlenie uliczne Zużycie energii w kwh w 2001 roku Zużycie energii w kwh w 2002 roku Zużycie energii w kwh w 2003 roku Zużycie energii w kwh w 2004 roku Sołectwo Gierałtowice 307 583 332 534 316 182 320 512 Sołectwo Przyszowice 429 360 450 543 461 382 476 423 Sołectwo Chudów 152 04 149 441 150 248 129 352 Sołectwo Paniówki 249 790 223 708 242 004 222 262 Źródło: Referat Inwestycji i Szkód Górniczych Urzędu Gminy Gierałtowice Sieć gazowa

W sołectwie Gierałtowice wykonana jest sieć gazociągu średnioprężnego o długości 25 km. i ilości przyłączy 488. Z gazociągu tego zasilane są między innymi kotłownie przy Urzędzie Gminy, Szkole Podstawowej i Gimnazjum, Kościele i Świetlicy Środowiskowej. Przez sołectwa Gierałtowice i Przyszowice przebiega gazociąg wysokoprężny relacji Gliwice Knurów. Przez Chudów przebiega gazociąg średnioprężny ze stacji w Dębieńsku w kierunku Mikołowa, posiadający rezerwy zasilania, umożliwiające podłączenia nowych odbiorców. Telekomunikacja Gmina Gierałtowice należy do śląskiej strefy numerologicznej. Na terenie gminy abonenci przyłączeni są do krajowego systemu telekomunikacyjnego. Sieć telekomunikacyjna należy do Telekomunikacji Polskiej Spółka Akcyjna Obszar Gliwice. Gierałtowice są również objęte zasięgiem sieci telefonii komórkowej Idea, Era GSM, Plus GSM, Hejach i Sami Swoi. W Urzędach Gminy i Jednostkach Organizacyjnych Gminy od 2003 roku wprowadzona została usługa CENTREX I i CENTREX II. Wprowadzenie nowego systemu telekomunikacyjnego, połączonego z modernizacją centrali telefonicznej urzędu przyczyniło się do obniżenia kosztów w połączeniach pomiędzy tymi instytucjami, gdyż oba systemy CENTREX traktowane są jako wewnętrzna sieć a rozmowy pomiędzy abonentami tych systemów są bezpłatne. Tab.42 Wykaz zrealizowanych inwestycji Gminy Gierałtowice w 2004 roku. l.p. Kierunki działań Nakłady inwestycyjne (w PLN) I. KULTURA, OŚWIATA, SPORT 1. Remont i modernizacja I i II kondygnacji Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Gierałtowicach (dach i elewacje) 2 Dojazd do szkoły i zagospodarowanie terenu przy szkole Podstawowej i Gimnazjum w Gierałtowicach Finansowani e z funduszy EFRR UE % PAOW GFOŚ i inne współfinansowa nie udziału własnego % udział własny Gminy Gierałtowice % 0% 27% 73% Uwagi 735 963 2 004 198 968 PAOW 536 995 Udział własny 0% 0% 100% 34 068 2 004 34 068 0% 0% 100%

3 Wykonanie projektu technicznego badań geologicznych oraz wykup terenu pod krytą pływalnię w Paniówkach 4 Budowa kompleksu boisk szkolnych w Chudowie (boiska, chodniki, oświetlenie, tereny zielone, ogrodzenie) 5 Modernizacja budynku byłej szkoły (projekt instalacji solarnej, wymiana okien) w Paniówkach 6 Opracowanie projektu budowlano-wykonawczego szkolnych boisk sportowych przy ul. K. Miarki w Przyszowicach 7 Remont i przeniesienie zabytkowej kapliczki przy ul. Szkolnej w Chudowie 8 Remont budynku OSP przy Urzędzie Gminy w Gierałtowicach 9 Remont elewacji zabytkowego budynku pałacowego w Przyszowicach II. II a 421 915 2 004 421 915 Udział własny 0% 0% 100% 531 678 2 004 531 678 Udział własny 0% 0% 100% 51 050 2 004 51 050 Udział własny 11 468 2 004 11 468 Udział własny 62 375 459 468 704 653 0% 14% 86% RAZEM poz1-poz 9 3 012 638 297 163 2 715 475 GOSPODARKA WODNO- ŚCIEKOWA GOSPODARKA WODNA 0% 0% 100% 10 Opracowanie projektu budowlano-wykonawczego wodociągu przesyłowego Dn160 PE 3174mb Ornontowice -Chudów oraz wodociągu Dn110 PE przy ul. Topolowej w Chudowie 11 Wymiana sieci wodociągowej przy ul. Działkowej w Paniówkach 12 Opracowanie projektu budowlano-wykonawczego wodociągu przesyłowego Dn 250 PE 873mb w ulicy Gierałtowickiej oraz sieci przyłączy Dn40 Dn50 62 375 Udział własny 459 468 Udział własny 98 195 KWK Makoszowy 606 458 Udział własny 32 680 2 004 32 680 Udział własny 229 790 2 004 29 790 Udział własny 41 918 2 004 41 918 Udział własny RAZEM poz10-poz12 304 388 304 388 II b GOSPODARKA ŚCIEKOWA 0% 0% 100%

13 Budowa Oczyszczalni Ścieków komunalnych w Przyszowicach 14 Budowa sieci kanalizacji komunalnej w gminie Gierałtowice III 830 561 2004 830 561 Udział własny 254 685 2 004 254 685 Udział własny RAZEM poz13-poz14 1 085 246 1 085 246 INFRASTRUKTURA DRÓG Przebudowa Dróg Gminnych 15 Wykonanie ścieżki dydaktycznej w zabytkowym parku w Przyszowicach (wykonanie parkingu i drogi przy pałacu) 16 PBW budowy chodnika, kanalizacji deszczowej wzdłuż ulicy Szkolnej w Chudowie 17 Nakłady na budowę drogi ul. Topolowej w Chudowie 18 PBW budowy parkingu przy ul. Zabrskiej w Chudowie 19 PBW drogi " Do Ruska" w Chudowie 20 Budowa chodnika, zatoki autobusowej i odcinka kanalizacji deszczowej w ul. Korfantego w Gierałtowicach 21 Odwodnienie odcinka ulicy Stachury w Gierałtowicach 22 Budowa zatoki autobusowej przy ul. Korfantego w Gierałtowicach 23 Projekt i Budowa chodnika przy ul. Powstanców w Gierałtowicach 24 Odbudowa odcinka ul. Targowej w Gieraltowicach 25 Dokończenie remontu ulicy Piontka (cześć zadania dotycząca ulicy Ligonia) w Gierałtowicach 26 Budowa łącznika uldworska- Zamkowa w Paniówkach ( budowa wodociągu, kanalizacji deszczowej oraz nawierzchni drogi) 27 Budowa kanalizacji deszczowej i wodociągu przy ul. Wolności w Paniówkach 315 686 0% 0% 100% 315 686 Udział własny 31 917 2004 31 917 Udział własny 0% 0% 100% 17 658 2 004 17 658 Udział własny 29 926 2 004 29 926 Udział własny 12 706 2 004 12 706 Udział własny 0% 12% 88% 347 297 2 004 40 000 Starostwo powiatowe 307 297 Udział własny 0% 0% 100% 66 672 2 004 66 672 Udział własny 108 188 2 004 Zadanie ZDW Zarząd Dróg 50% finansowania Wojewódzkich 108 188 Udział własny 182 892 2 004 182 892 Udział własny 85 222 2 004 85 222 Udział własny 54 054 2 004 54 054 Udział własny 132 913 2 004 26 108 2 004 26 108 Udział własny 28 Przebudowa drogi w ul 59 672 2 004