CZYSTY ZYSK DLA OBYWATELI

CZYSTY ZYSK DLA OBYWATELI PROPOZYCJA WYDANIA ZYSKÓW HANDLU UPRAWNIENIAMI DO EMISJI W RAMACH EUROPEJSKIEGO SYSTEMU HANDLU EMISJAMI (ETS) Koalicja Klimatyczna zwraca się do Rządu RP z apelem, aby 100% środków z zysków z aukcji uprawnieniami do emisji dwutlenku węgla przeznaczył na budowę gospodarki niskoemisyjnej. Z tych środków co najmniej 50% Koalicja proponuje przeznaczyć na specjalny program rozwoju energetyki obywatelskiej "Czysty zysk dla obywateli". Program ten powinien składać się z dwóch komponentów: Projekt OBYWATEL (komponent pierwszy) wspierać będzie inwestycje poprawiające znacząco efektywność energetyczną w budynkach mieszkalnych (zabudowaniach mieszkalnych gospodarstw rolnych, domach prywatnych, budynkach wielorodzinnych), dodatkowo oferując specjalne dofinansowanie dla instalacji indywidualnego mikroźródła produkującego energię w oparciu o wykorzystanie lokalnych, odnawialnych zasobów energii w budynkach mieszkalnych poddanych głębokiej termomodernizacji. Komponent drugi, Projekt ADMINISTRACJA powinien obejmować podobne działania realizowane w budynkach publicznych. Zgodnie z artykułem 10 Dyrektywy ETS 2003/87/EC minimum 50% zysków z praw do emisji CO2 powinno być przeznaczonych na przedsięwzięcia przyczyniające się do ochrony klimatu. Koalicja Klimatyczna stoi na stanowisku, że powinny być to środki wykorzystane w sposób ekonomiczny, systemowy i najbardziej efektywny biorąc pod uwagę efekt redukcyjny. Z tej perspektywy kluczowe jest dotarcie do grupy docelowej praktycznie nie mającej możliwości wsparcia z innych źródeł finansowych oraz posiadającej niski potencjał ekonomiczny inwestycji, czyli przede wszystkim do osób indywidualnych. Budynki mieszkalne są odpowiedzialne za prawie 32% zużycia energii finalnej w Polsce. Tymczasem tzw. krzywa McKinseya dla Polski wskazuje, że budownictwo, zaraz po energetyce, jest sektorem o najwyższym potencjale redukcji ocenianym na 44 MtCO2e (34%) do roku 20301 i to przy ujemnych kosztach netto wynoszących -18 euro za tonę CO22. Inwestycje w poprawę efektywności energetycznej budynków łączą w sobie zatem korzyści środowiskowe wynikające z ograniczenia emisji z wymiernym zyskiem ekonomicznym odczuwalnym zarówno na poziomie gospodarstwa domowego, jak i budżetu państwa. ZAKRES PROGRAMU Beneficienci W zakresie efektywności energetycznej program kierowany jest do: W komponencie pierwszym: osób budujących nowe domy jednorodzinne; deweloperów budujących budynki wielorodzinne; 1 Względem roku 2005 2 Ocena potencjału redukcji emisji gazów cieplarnianych w POlsce do roku 2030, McKinsey&Company, 2009. http://www.mckinsey.com/locations/warsaw/files/pdf/raport_podsumowanie_pl.pdf e-m ail: pkeom. org@ gm ail.com

2 S t r o n a osób (właścicieli) remontujących (modernizujących) domy jednorodzinne; wspólnot mieszkaniowych prowadzących remonty (modernizację) budynków wielorodzinnych; spółdzielni mieszkaniowych prowadzących remonty (modernizację) budynków wielorodzinnych. W komponencie drugim: instytucje publiczne będące właścicielem użytkowanych budynków. Procedura Dla obniżenia kosztów transakcyjnych programu oraz zapewnienia, że będzie on uruchomiony od początku 2013 roku Koalicja Klimatyczna proponuje wykorzystanie przy jego wdrażaniu już istniejących procedur i instytucji. Stąd środkami komponentu pierwszego zarządzać powinien Bank Gospodarki Krajowej w ramach znowelizowanego programu termomodernizacji, zaś instytucją odpowiedzialną za wdrażanie drugiego komponentu powinien być Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚIGW). Dotychczasowy program termomodernizacji musi zostać znowelizowany tak, aby umożliwić udzielanie wsparcia prywatnym właścicielom dokonującym modernizacji energetycznej istniejących budynków lub decydujących się na budowę nowego obiektu mieszkaniowego (w tym budynków w gospodarstwach rolnych) w standardzie zbliżonym do budynku pasywnego (nie więcej niż 25 kw/m2/rok). Znowelizowany program powinien umożliwić także wspieranie inwestycji w mikrogenerację (o mocy do 20 kw) opartą na wykorzystaniu lokalnych, odnawialnych zasobów energetycznych w budynkach poddanych głębokiej termomodernizacji. Wielkość dofinansowania w ramach Projekt OBYWATEL powinna wynieść 75% kosztów kwalifikowanych (koszt materiałów i urządzeń poprawiających efektywność energetyczną lub mikroźródeł OZE, koszty pracy i dokumentacji technicznej projektu i audytu energetycznego). Promesa na udzielenie wsparcia przyznawana będzie na podstawie przedstawionego bankowi projektu poprawy efektywności energetycznej (także budowy mikroźródła OZE towarzyszącej głebokiej termomodernizacji). Wypłata premii następować będzie po przedstawieniu przez beneficjenta audytu energetycznego. Koszt audytu traktowany powinien być jako koszt kwalifikowany. W przypadku Projektu ADMINISTRACJA, realizowanego przez NFOŚiGW i kierowanego do instytucji publicznych wielkość wsparcia powinna wynieść 100% kosztów kwalifikowanych. Promesa na udzielenie wsparcia przyznawana będzie na podstawie przedstawionego NFOŚiGW projektu poprawy. Wypłata premii następować będzie po przedstawieniu przez beneficjenta audytu energetycznego. Koszt audytu traktowany powinien być jako koszt kwalifikowany. Efekty projektu Szeroki program termomodernizacji budynków i wsparcia budownictwa o niskim zapotrzebowaniu na energię, w tym pasywnego, niesie za sobą szereg wymiernych korzyści także dla kondycji polskiej gospodarki, takich jak: zwiększenie przychodów budżetowych (patrz: przykład niemiecki);

3 S t r o n a zwiększenie zatrudnienia. Program głębokiej termomodernizacji wspierany w ramach Programu może docelowo przyczynić się do stworzenia od 90 do 190 tys. nowych, miejsc pracy netto 3 ; rozwój małych i średnich przedsiębiorstw; szybki rozwój produkcji urządzeń oraz materiałów do termomodernizacji i zarządzania energią; poprawa bezpieczeństwa energetycznego (produkcja tzw. negawatów); umożliwienie zamknięcia luki w bilansie energetycznym państwa, związanej z wyłączeniami przestarzałych bloków w elektrowniach węglowych w latach 2013-2020; Korzyści dla gospodarstwa domowego to: zmniejszenie zagrożenia ubóstwem energetycznym (zapotrzebowanie na energię w zmodernizowanych budynkach spadnie o co najmniej 50%); wzrost wartości nieruchomości 4. Dodatkowo zmniejsza się wartość kosztów zewnętrznych związanych z produkcją energii, co powoduje, że np. dzięki zmniejszeniu zanieczyszczenia powietrza spada zachorowalność na m.in. choroby układu oddechowego. Dlaczego warto wspierać efektywność energetyczną budynków doświadczenia niemieckie i czeskie Program niemieckiego państwowego banku rozwoju KfW W październiku 2011 roku Niemiecki Państwowy Bank Rozwoju KfW opublikował raport pn. Impact on public budgets of KfW promotional programmes in the field of Energy-efficient building and rehabilitation 5 przedstawiający efekty programu poprawy efektywności w nowobudowanych i starych budynkach. Bank KfW w 2010 roku otrzymał z budżetu państwa 1,4 miliarda euro na realizację programu wspierania efektywności energetycznej w budynkach. Z tych środków Bank KfW udziela preferencyjnych kredytów na inwestycje w efektywność energetyczną. Stopa oprocentowania kredytu wynosi 1% i jest powiązana z możliwością uzyskania dofinansowania w wysokości 12,5% kosztów inwestycyjnych, przy czym wielkość kredytu może wynieść nawet 100% kosztów inwestycji, ale nie więcej niż 50 000 euro. Efekty programu oszacowane przez Jülich Research Centre są zaskakujące. Dzięki zaangażowaniu 1,4 mld euro z budżetu państwa Bank KfW udzielił kredytów na łączną sumę 8,9 mld euro. Pozwoliło to na realizację inwestycji, których wartość oszacowano na łączną sumę 21,5 miliarda euro. Skorzystały na tym głównie regionalne i lokalne firmy, dzięki czemu stworzone (lub zachowane) zostało w ciągu jednego roku około 340 000 miejsc pracy! 3 Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii, Wpływ na rynek pracy programu głębokiej modernizacji energetycznej budynków w Polsce, prezentacja, 20.11.2008. 4 Ibidem. 5 Raport dostępny jest na stronie: http://www.kfw.de/kfw/en/kfw_group/research/pdffiles/ste_research_report.pdf

4 S t r o n a Zrealizowane inwestycje budowlane oraz tworzenie nowych i utrzymanie istniejących miejsc pracy przyniosło podwójną korzyść dla budżetu. Po pierwsze zwiększona aktywność gospodarcza spowodowała wzrost wielkości podatków płaconych przez przedsiębiorstwa. Dodatkową wielkość podatków zapłaconą z tego tytułu do budżetu państwa oszacowano na 5,4 miliarda euro. Natomiast oszczędności dla budżetu uzyskane dzięki zmniejszeniu poziomu bezrobocia oszacowano na sumę 1,8 mld euro. Oznacza to, że przeznaczenie 1,4 mld euro na wsparcie programu efektywności energetycznej przyniosło korzyści dla budżetu szacowane na 7,2 mld euro! Reasumując przykład Niemiec pokazuje, że wdrażając program wspierania efektywności energetycznej w budynkach można uzyskać znaczące korzyści dla budżetu państwa. W Niemczech, każde promocyjne euro wydane z budżetu na wsparcie efektywności przyczyniło się, że do budżetu państwa wpłynęło 5 euro. Program Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska w Czechach "Green light to savings" W kwietniu 2009, w ramach czeskiego Systemu Zielonych Inwestycji (GIS), uruchomiony został program Green light to savings, którego celem było wsparcie inwestycji poprawy efektywności energetycznej dla 250 tysięcy budynków indywidualnych (istniejących i nowo budowanych). W ramach programu przyznawane było dofinansowanie celowe w wysokości 60-65% na działania w zakresie poprawy charakterystyki energetycznej budynków do wysokich standardów energetycznych (docieplania ścian i stropów, wymiana kotłów na urządzenia o wysokiej efektywności i wykorzystujących odnawialne źródła energii). W okresie 2 lat trwania programu, który realizowany jest przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska w Czechach (SFZP) 6, na bezpośrednie dotacje dla 50 350 gospodarstw domowych przeznaczono łącznie ok. 780 milionów euro. Poziom wsparcia dla projektów jest uzależniony od założonego poziomu oszczędności energii w budynku (największy udział środków przeznaczony jest dla budynków energooszczędnych, odpowiednio mniejszy dla budynków w standardzie 40 i 70 kwh/m 2 /rok). Najbardziej efektywne energetycznie inwestycje nagradzane są dodatkowym systemem premii 7. Kluczowym dla prawidłowego funkcjonowania programu okazały się dodatkowe dotacje celowe na przygotowanie dokumentacji projektowej, w tym przede wszystkim na audyty energetyczne. Efekty z realizacji programu Green light to savings przerosły oczekiwania czeskich władz. Poza korzyściami dla indywidualnych gospodarstw domowych (m.in. zmniejszenie rachunków za energię, poprawa jakości życia, poprawa kondycji budżetów domowych) program przyniósł wymierne korzyści dla całej gospodarki. Zgodnie z przeprowadzoną analizą 8 od kwietnia 2009 do czerwca 2010 roku w związku z realizacją programu powstało 19 059 nowych miejsc pracy. Są to przede wszystkim lokalne miejsca pracy w sektorze MŚP (powiązane z robotami 6 www.zelenausporam.cz 7 http://translate.google.at/translate?sl=cs&tl=en&js=n&prev=_t&hl=de&ie=utf- 8&layout=2&eotf=1&u=http%3A%2F%2Fwww.zelenausporam.cz%2Fsekce%2F613%2Fvyse-podpory-pro-rodinnedomy%2F 8 www.zelenausporam.cz

5 S t r o n a budowlanymi, dostawcami materiałów budowlanych, producentami etc.) 9. Dodatkowe miejsca pracy zostały utworzone również w sektorze finansowanym, w związku ze wzmożoną aktywnością inwestycyjną. Warto przy tym dodać, że zwiększenie dochodu dyspozycyjnego gospodarstw domowych tworzy dodatkowe miejsca pracy. Międzynarodowe doświadczenie pokazuje, że liczba tych dodatkowych miejsc prac może być nawet większa niż liczba miejsc pracy powstała w związku ze zwiększaniem samej efektywności energetycznej. Nie tylko efekt ekonomiczny środków zainwestowanych w program Green light to savings jest oceniany bardzo wysoko. Inicjatywa cieszy się dużą akceptacją społeczną, jak również wsparciem ze strony przedsiębiorców (w tym przede wszystkim MŚP). 9 Zgodnie z analizą Urzędu Statystycznego w Czechach ponad 88% nowo utworzonych miejsc pracy ma charakter lokalny