Kampania Nie trać wzroku! 40+

RAPORT Z KAMPANII NIE TRAĆ WZROKU ZREALIZOWANEJ W RAMACH PROJEKTU WIDZĘ NA 100%, ŻYJĘ NA 100%. BEZPŁATNE BADANIA PROFILAKTYCZNE WZROKU W RAMACH SZWAJCARSKO-POLSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY. Kampania Nie trać wzroku! 40+ Tytuł projektu: Widzę na 100%, żyję na 100%. Bezpłatne badania profilaktyczne wzroku Nr umowy: 118/SPPW/DPP/2014 Projekt realizowany w ramach Szwajcarsko Polskiego Programu Współpracy

Spis treści: 1. Wstęp 2. Cele badania 3. Opis badań 4. Wyniki 5. Komentarz 6. Podziękowania 7. Dokumentacja fotograficzna

Kampania Nie trać wzroku! 40+ to jedna z dwóch kampanii zrealizowanych w ramach projektu Widzę na 100%, żyję na 100%. Bezpłatne badania profilaktyczne wzroku współfinansowanego przez Szwajcarsko-Polski Program Współpracy. Głównym celem projektu było przeprowadzenie diagnozy wzroku oraz edukacja pacjentów w wieku powyżej 40 lat i pacjentów w wieku powyżej 50 roku życia w zakresie możliwości, jakie daje współczesna okulistyka. W ramach kampanii Nie trać wzroku! 40+ prowadzone były badania profilaktyczne widzenia i edukacja pacjentów pomiędzy 40 a 50 rokiem życia, w szczególności dotyczące problemu utraty widzenia na bliskie odległości, które pojawia się w tym wieku. Realizatorem kampanii jest Klinika OKULUS, od 12 lat prowadząca w Bielsku-Białej działalność w zakresie mikrochirurgii oka oraz szerokiej diagnostyki i leczenia chorób oczu. Od 2013 roku uruchomiona została Poradnia Kliniki OKULUS w Jaworznie. Przeprowadzone badania były finansowane przez Szwajcarsko-Polski Program Współpracy i Klinikę OKULUS. Wartość dofinansowania wyniosła 83 111,54 zł, a koszt całkowity projektu to 141 565 zł. Pozostałe środki stanowił wkład własny Kliniki OKULUS. Badania przeprowadzane w ramach kampanii odbywały się w ośrodkach Kliniki OKULUS w Bielsku-Białej i Jaworznie, a także na zewnątrz m.in. w szkołach i zakładach pracy oraz innych ośrodkach medycznych. Wstęp: Problemy z widzeniem z bliska zaczynają się najczęściej około 40 roku życia i narastają do 65. Zjawisko to określane jest starczowzrocznością lub prezbiopią i związane jest ze zmianami w soczewce oraz osłabianiem pracy niektórych mięśni oka. Wpływa na jakość i komfort życia. Zaczynają się problemy z przeczytaniem sms-a, książki, menu, a także z pracą na ekranie komputera lub tabletach. Z każdym rokiem rośnie liczba ludzi, których dotyka ten problem. Spowodowane jest to tym, że ludzie żyją dłużej i społeczeństwo się starzeje. Bez względu na stan zdrowia, tego typu dolegliwości czekają każdego. Problem ten pojawia się nawet u najzdrowszego i najaktywniejszego 40-latka. Dolegliwość ta jest także ogromnym problemem społecznym. Procesu tego nie da się uniknąć, ale można złagodzić jego objawy, o czym informowani byli pacjenci w trakcie kampanii. Również w tym wieku zaczynają się zmiany w oczach powodujące pogorszenie komfortu prowadzenia pojazdów w gorszych warunkach oświetlenia i o tym również informowano badane osoby. Cele badania: Kampania miała na celu uświadomienie pacjentów o stanie ich wzroku i uwrażliwienie społeczeństwa na odpowiedzialność w zakresie wpływu stanu widzenia na wykonywanie codziennych czynności oraz bezpieczeństwo na drodze.

Opis badań: Badania wykonywano na terenie Poradni Kliniki OKULUS w Bielsku-Białej i w Jaworznie we wcześniej ustalonych terminach. Pacjenci umawiali się na badania osobiście lub telefonicznie. Przed wykonaniem badania pacjent był rejestrowany, wpisywany na listę badań, wypełniał ankietę ex-ante. Po jej wypełnieniu otrzymywał materiały informacyjne dotyczące prezbiopii i możliwości jej korekcji, a także wpływu obniżenia kontrastu i zjawiska olśnienia na prowadzenie pojazdów. Następnie wykonywane było badanie przez wykwalifikowany personel Kliniki OKULUS. Czas badania jednego pacjenta to ok. 20 minut. Pacjent był informowany o wynikach badania, rozmawiał z personelem nt. możliwości rozwiązania ewentualnych stwierdzonych problemów, wypełniał ankietę ex-post i otrzymywał wyniki badań z zaleceniami dalszego postępowania. Badania wykonywane były z wykorzystaniem wysokiej klasy sprzętu medycznego Kliniki OKULUS oraz na unikalnym Binoptometrze 4P, który zakupiony został dzięki wsparciu Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy. Realizowane na tym wysokiej klasy sprzęcie procedury są bardzo nowoczesne i nie zostały uwzględnione w działaniach objętych refundacją NFZ czy też przewidziane w jakimkolwiek innym programie zdrowotnym. Badano następujące elementy narządu wzroku: - badanie widzenia do dali (binoptometr): pozwala ocenić widzenie przedmiotów odległych, - badanie widzenia do bliży (binoptometr): ocenia prawidłowe widzenie na bliskie odległości związane z czytaniem, pisaniem czy pracą na komputerze, - badanie kontrastu (binoptometr): polega na ocenie czułości kontrastowej, czyli różnicy w jasności. Im większy kontrast tym niższa zdolność widzenia tj. rozróżniania obrazów inaczej oświetlonych. Dla ilościowego określenia kontrastu służy luminancja (jednostka: kandela/metr² cd/m²) i dla oczu zdrowych wynosi 0,032cd/m². W przypadku niższej zdolności widzenia występującej w niektórych chorobach oczu np. zaćmie jaśniejszy musi być obszar świecący, - badanie zakresu akomodacji (binoptometr): akomodacja to zdolność wyraźnego widzenia z różnych odległości. Im mniejszy jest zakres akomodacji, tym trudniej oko dostosowuje się do różnic odległości. Zakres akomodacji zmniejsza się z wiekiem, co powoduje, że potrzebna jest korekcja poprawiająca widzenie tego co jest blisko, - badanie widzenia zmierzchowego i olśnienia (binoptometr): widzenie zmierzchowe określa widzenie przy niedostatecznej ilości światła. Pogarsza się ono z wiekiem, a także przy występowaniu niektórych chorób oczu. Olśnieniem nazywa się pewien przebieg procesu widzenia, przy którym

występuje brak komfortu lub/i zmniejszenie zdolności rozpoznawania przedmiotów. Ma to znaczny wpływ na komfort prowadzenia pojazdów nocą, - badanie konwergencji (manualnie): konwergencja to symetryczny, zbieżny ruch oczu przy patrzeniu na bliskie przedmioty. Prowadzi ona do obuocznej fiksacji na oglądanym przedmiocie. Zaburzona konwergencja prowadzi do trudności w czytaniu czy pisaniu. Ankiety ex-ante i ex-post były anonimowe. Poza informacjami o wieku i płci, zawierały następujące pytania: 1. Czy wie Pan(i), co oznacza termin presbiopia? 2. Czy zna Pan(i) nowoczesne rozwiązania medyczne, które pozwalają uzyskać pełną jakość widzenia do czytania bez konieczności noszenia okularów? 3. Czy zna Pan(i) nowoczesne rozwiązania medyczne, które pozwalają uzyskać pełną jakość widzenia do dali bez konieczności noszenia okularów? 4. Czy wie Pan(i), jak objawia się obniżenie poczucia kontrastu? 5. Czy zna Pan(i) rozwiązania optyczne dla kierowców, które podnoszą bezpieczeństwo jazdy i szybkość reakcji kierowcy w dzień? 6. Czy zna Pan(i) rozwiązania optyczne dla kierowców, które podnoszą bezpieczeństwo jazdy i szybkość reakcji kierowcy w nocy? W ankiecie ex-ante były również medyczne pytania dodatkowe: 1. Czy używa Pan(i) okulary do czytania? 2. Czy używa Pan(i) okulary do dali? 3. Czy choruje Pan/Pani na jakieś schorzenia oczu? 4. Czy ma Pan(i) problemy z czytaniem lub czy zauważył Pan(i), że odsuwa tekst przy czytaniu na dalsze odległości? 5. Czy jest Pan(i) czynnym kierowcą (co oznacza, że prowadzi samochód min 3 razy w tygodniu)? 6. Kiedy ostatnio miał Pan(i) badany wzrok? 7. Czy wykonałaby Pan(i) badanie wzroku w najbliższym czasie, gdyby Klinika OKULUS nie prowadziła akcji bezpłatnych badań? Wyniki badań poddano analizie statystycznej. Dane w skali interwałowej zostały przedstawione jako średnia ± odchylenie standardowe wraz z medianą i kwartylem dolnym i górnym. Dane jakościowe przedstawiono w postaci wartości procentowych. Dla porównania danych zastosowano test U Manna- Whitneya oraz test χ 2. Wpływ nieprawidłowej ostrości wzroku na prowadzenie pojazdów oceniono z wykorzystaniem regresji logistycznej metodą krokową wsteczną, skorygowaną względem wieku i płci badanych. Wyniki zaprezentowano jako ilorazy szans (OR) z odpowiadającym przedziałem ufności i poziomem istotności. Za parametry istotne statystycznie uznawano zmienne, dla których poziom istotności p był mniejszy niż 0,05. Obliczenia wykonano z użyciem programów: Statistica 10.0 wersja PL, Excel pakietu MS Office.

Wyniki: Informacje ogólne dla projektu W badaniu uczestniczyło łącznie 1211 osób, w tym 427 (35,3%) w wieku od 40 do 50 lat oraz 784 (64,7%) w wieku powyżej 50 roku życia. Odsetek kobiet wynosił odpowiednio w grupie 40+ (63,4%), a w grupie 50+ (62,0%). Rycina 1 przedstawia odsetek kierowców w poszczególnych grupach wiekowych, w zależności od płci. Zarówno w grupie 40+ jak i w grupie 50+ kierowcami istotnie statystycznie częściej byli mężczyźni (p < 0,001) niż kobiety. Zaobserwowano również istotny statystycznie (p < 0,001) spadek liczby kierowców wraz z wiekiem, zarówno wśród mężczyzn (o 9,9%), jak i kobiet (o 41,0%). W grupie 50+ kobiety pond dwukrotnie rzadziej niż mężczyźni kierowały pojazdami samochodowymi. ODSETEK KIEROWCÓW W POSZCZEGÓLNYCH GRUPACH 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 95,5% 85,6% 80,1% 39,1% 40+ 50+ Mężczyźni Kobiety Rycina 1 Odsetek kierowców w grupie 40+ oraz 50+, w zależności od płci badanych.

Stwierdzono istotnie statystycznie (p < 0,01) częstsze występowanie nieprawidłowego widzenia zmierzchowego bez olśnienia, z olśnieniem oraz nieprawidłowego widzenia kontrastu w grupie 50+ względem grupy 40+. Ponadto, wykazano istotną statystycznie różnicę w rozkładzie nieprawidłowej ostrości wzroku (rozumianej jako prawidłowa ostrość wzroku, nieprawidłowa ostrość wzroku dotycząca jednego oka i obu oczu) pomiędzy grupą 40+ a 50+. W grupie 50+ zdecydowanie częściej występowała obustronna nieprawidłowa wada wzroku, a w grupie 40+ większy odsetek osób miał prawidłową ostrość wzroku obu oczu. GRUPA 40+ GRUPA 50+ Nieprawidłowe widzenie zmierzchowe bez olśnienia 12,9% (10,0 16,4%) 34,9% (31,7 38,3%) Nieprawidłowe widzenie zmierzchowe z olśnieniem 10,5% 34,1% (8,0 13,8%) (30,8 37,4%) Nieprawidłowe widzenie kontrastu 44,5% 60,7% (39,9 49,2%) (57,2 64,1%) Astygmatyzm 43,4% (39,9 46,9%) Ostrość wzroku Prawidłowa ostrość wzroku obu oczu 39,1% 18,0% (34,6 43,8%) (15,4 20,8%) Nieprawidłowa ostrość wzroku jednego oka 24,1% 19,1% (20,3 28,4%) (16,5 22,0%) Nieprawidłowa ostrość wzroku obu oczu 36,8% (32,3 41,6%) 62,9% (59,4 66,2%) Tabela 1. Częstości występowania zaburzeń widzenia w badanych grupach 40+ oraz 50+.

Wyniki badania kampanii Nie trać wzroku 40+: W badaniu uczestniczyło łącznie 427 osób, w tym 271 (63,5%) kobiet. Odsetek kierowców w grupie kobiet był istotnie statystycznie niższy (p < 0,001) niż w grupie mężczyzn, odpowiednio 217 (80,1%) i 149 (95,5%). Wyniki przedstawiono na rycinie 2. Odsetek kierowców wśród kobiet i mężczyzn Kobiety 19,9% 80,1% Mężczyźni 4,5% 95,5% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Nie Tak Rycina 2 Odsetek kierowców w grupie 40+, w zależności od płci badanych. Ostrość widzenia wśród kierowców i osób nie prowadzących pojazdów, w grupie kobiet i mężczyzn, przedstawiono na rycinie 3. W zakresie ostrości wzroku nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic między kierowcami a osobami nie prowadzącymi pojazdów zarówno wśród kobiet, jak i wśród mężczyzn. Charakterystyki opisowe zaprezentowano w tabeli 2. Nie stwierdzono również różnić pomiędzy kobietami i mężczyznami w zakresie ostrości wzroku, tak w grupie kierowców, jak i wśród osób nie prowadzących pojazdów.

Mediana 25%-75% Zakres nieodstających Odstające Ekstremalne 1,2 Ostrość widzenia - oko prawe 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 Kierowca + Kierowca - Kierowca + Kierowca - Płeć: mężczyzna Płeć: kobieta Mediana 25%-75% Zakres nieodstających Odstające Ekstremalne 1,2 1,0 Ostrość wzroku - oko lewe 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 Kierowca + Kierowca - Kierowca + Kierowca - Płeć: mężczyzna Płeć: kobieta Rycina 3 Ostrość widzenia w grupie 40+, w zależności od płci badanych.

Tabela 2 Charakterystyki opisowe ostrości wzroku w grupie 40+ Średnia Mediana Min Max Q 1 Q 3 SD Mężczyźni Oko Oko Lewe Kierowca + 0,88 1,00 0,20 1 0,80 1 0,17 Prawe 0,87 1,00 0,10 1 0,80 1 0,21 Lewe 0,89 1,00 0,70 1 0,70 1 0,15 Kierowca Prawe 0,85 0,80 0,63 1 0,70 1 0,15 Kobiety Lewe Kierowca + 0,85 1,00 0,10 1 0,80 1 0,20 Prawe 0,82 0,80 0,10 1 0,70 1 0,21 Lewe 0,78 0,80 0,20 1 0,70 1 0,22 Kierowca Prawe 0,80 0,80 0,20 1 0,70 1 0,18 Q 1 dolny kwartyl, Q 3 górny kwartyl, SD odchylenie standardowe Częstość występowania nieprawidłowej ostrości wzroku oka prawego oraz lewego wśród kierowców i osób nie prowadzących pojazdów, w grupie kobiet i mężczyzn, przedstawiono na rycinie 4. Stwierdzono istotnie statystycznie częstsze (p < 0,01) występowanie nieprawidłowej ostrości wzroku oka lewego u kobiet niebędących kierowcami względem kobiet prowadzących pojazdy, w pozostałych porównaniach nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic. Ponadto wykazano istotnie statystycznie częstsze (p < 0,01) występowanie nieprawidłowej ostrości wzroku oka prawego u kobiet niż u mężczyzn będących kierowcami. Częstość prawidłowej oraz nieprawidłowej ostrości wzroku w jednym bądź w obu oczach, wśród kobiet i mężczyzn będących kierowcami przedstawiono na rycinie 5. Stwierdzono istotne statystycznie różnice (p < 0,01) w częstości prawidłowej oraz nieprawidłowej ostrości wzroku pomiędzy kierowcami płci żeńskiej i męskiej. Nieprawidłową ostrość wzroku obu oczów istotnie statystycznie (p < 0,01) częściej diagnozowano wśród kobiet niż wśród mężczyzn prowadzących pojazdy.

CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA NIEPRAWIDŁOWEJ OSTROŚCI WZROKU 70% 66,7% 66,7% 60% 57,1% 54,8% 50% 40% 42,9% 39,6% 38,9% 47,0% 30% 20% 10% 0% Mężczyźni Kobiety OL / Kierowca + OL / Kierowca - OP / Kierowca + OP / Kierowca - Rycina 4 Odsetek osób z nieprawidłową ostrością wzroku oka lewego i prawego, w grupie 40+, w zależności od płci badanych. CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA NIEPRAWIDŁOWEJ OSTROŚCI WZROKU 50% 45% 40% 45,6% 38,3% 40,1% 35% 30% 25% 20% 30,2% 24,2% 21,7% 15% 10% 5% 0% Mężczyźni Kobiety Brak wady OL / OP OL + OP Rycina 5 Odsetek kierowców z prawidłową ostrością wzroku oraz z nieprawidłową ostrością wzroku jednego lub obu oczu, w grupie 40+, w zależności od płci badanych.

Częstość występowania nieprawidłowości w zakresie widzenia zmierzchowego bez i z olśnieniem wśród kierowców i osób nie prowadzących pojazdów, w grupie kobiet i mężczyzn przedstawiono odpowiednio na rycinie 6 i 7. Nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic między kierowcami a osobami nie prowadzącymi pojazdów zarówno wśród kobiet, jak i wśród mężczyzn tak w przypadku widzenia zmierzchowego bez olśnienia jak i z olśnieniem. NIEPRAWIDŁOWE WIDZENIE ZMIERZCHOWE BEZ OLŚNIENIA 25% 20% 20,4% 15% 14,3% 13,8% 10% 8,7% 5% 0% Mężczyźni Kierowca + Kierowca - Kobiety Rycina 6 Odsetek osób z nieprawidłowym widzeniem zmierzchowym bez olśnienia, w grupie 40+, w zależności od płci badanych.

NIEPRAWIDŁOWE WIDZENIE ZMIERZCHOWE Z OLŚNIENIEM 25% 20% 20,4% 15% 14,3% 10% 11,1% 5% 6,0% 0% Mężczyźni Kierowca + Kierowca - Kobiety Rycina 7 Odsetek osób z nieprawidłowym widzeniem zmierzchowym z olśnieniem, w grupie 40+, w zależności od płci badanych.

Częstość występowania nieprawidłowego widzenia kontrastu wśród kierowców i osób nie prowadzących pojazdów, w grupie kobiet i mężczyzn przedstawiono na rycinie 8. Stwierdzono istotnie statystycznie (p < 0,05) rzadsze występowanie tej nieprawidłowości w grupie kierowców wśród mężczyzn, ale nie wśród kobiet. Nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic w częstości występowania powyższych elementów widzenia pomiędzy kobietami a mężczyznami, zarówno wśród kierowców, jak i osób nie prowadzących pojazdów. NIEPRAWIDŁOWY KONTRAST WIDZENIA 70% 60% 57,1% 61,1% 50% 40% 38,3% 44,2% 30% 20% 10% 0% Mężczyźni Kierowca + Kierowca - Kobiety Rycina 8 Odsetek osób z nieprawidłowym kontrastem widzenia, w grupie 40+, w zależności od płci badanych.

Częstość występowania zaburzeń konwergencji wśród kierowców, w grupie kobiet i mężczyzn przedstawiono na rycinie 9. Nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic pomiędzy kobietami i mężczyznami. ROZKŁAD KONWERGENCJI 50% 45% 40% 47,0% 42,3% 45,2% 40,1% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 9,4% 11,5% 5% 0% 1,3% Mężczyźni 3,2% Kobiety 0 1 2 3 Rycina 9 Rozkład procentowy konwergencji w skali od 0 (brak) do 3 (prawidłowa), wśród kierowców,w grupie 40+, w zależności od płci badanych.

Częstość występowania zaburzeń akomodacji w grupie do 44 i powyżej 44 roku życia, wśród kobiet i mężczyzn przedstawiono na rycinie 10. Nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic w częstości występowania tych zaburzeń pomiędzy kierowcami i osobami nie prowadzącymi pojazdów, zarówno wśród kobiet jak i mężczyzn. OSŁABIENIE AKOMODACJI 60% 50% 40% 52,7% 50,0% 41,9% 44,7% 30% 20% 10% 0% Mężczyźni Kierowca + Kierowca - Kobiety OSŁABIENIE AKOMODACJI 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 100,0% 81,3% 59,5% 60,7% Mężczyźni Kobiety Kierowca + Kierowca - Rycina 10 Częstość występowania osłabienia akomodacji, w grupie do 44 lat (u góry) i powyżej 44 lat (na dole), w zależności od płci badanych.

Rycina 11 przedstawia wykresy odpowiedzi w ankietach ex-ante i ex-post w zakresie dotyczącym świadomości badanych osób. We wszystkich odpowiedziach widać znaczący wzrost wiedzy osób badanych. Rycina 11 Wyniki ankiet ex-ante i ex-post w zakresie pytań dotyczących świadomości problemów z widzeniem. W ankiecie ex-ante ponad 94% badanych nie wiedziało co to jest presbyopia (Pytanie 1.) Po przeprowadzonych badaniach i działaniach edukacyjnych 100% badanych osób potwierdziło w ankiecie ex-post, że wie co oznacza ten termin. W ankiecie ex-ante ponad 81% badanych nie znało możliwości poprawy widzenia na bliskie odległości (Pytanie 2). Po przeprowadzonych badaniach i działaniach edukacyjnych prawie 100% badanych osób potwierdziło w ankiecie ex-post, że wie jakie są nowoczesne metody poprawienia widzenia na bliskie odległości. W ankiecie ex-ante ponad 81% badanych nie znało możliwości poprawy widzenia na dalekie odległości (Pytanie 3). Po przeprowadzonych badaniach i działaniach edukacyjnych prawie 100% badanych osób potwierdziło w ankiecie ex-post, że wie jakie są nowoczesne metody poprawienia widzenia na dalekie odległości.

W ankiecie ex-ante ponad 83% badanych nie wiedziało jakie są objawy obniżenia poczucia kontrastu (Pytanie 4). Po przeprowadzonych badaniach i działaniach edukacyjnych 100% badanych osób potwierdziło w ankiecie ex-post, że wie jak objawia się obniżenie poczucia kontrastu. W ankiecie ex-ante 86,76% badanych nie wiedziało jakie są możliwości poprawy widzenia kierowców w dzień (Pytanie 5). Po przeprowadzonych badaniach i działaniach edukacyjnych prawie 100% badanych osób potwierdziło w ankiecie ex-post, że posiada takie informacje. W ankiecie ex-ante 89,36% badanych nie wiedziało jakie są możliwości poprawy widzenia kierowców w nocy (Pytanie 6). Po przeprowadzonych badaniach i działaniach edukacyjnych prawie 100% badanych osób potwierdziło w ankiecie ex-post, że posiada takie informacje. Z przeprowadzonej ankiety wynika, że w grupie 40+ 42,08% badanych osób używa okulary do bliży, a 30,73% do dali. Obrazuje to rycina 12. Rycina 12 Odsetek pacjentów stosujących okulary do bliży i do dali w grupie 40+.

Rycina 13 Odsetek osób badanych, które nie zrobiłyby badań, gdyby nie przeprowadzono kampanii Na pytanie czy przeprowadziłaby Pan/Pani badania wzroku w kampanii 54,61% ankietowanych odpowiedziało nie. gdyby nie możliwość wzięcia udziału

Komentarz: Z wiekiem zachodzi wiele zmian w oku powodujących zaburzenia widzenia. Są to: zmiany w zakresie ostrości widzenia, w tym także poczucia kontrastu, widzenia w warunkach gorszego kontrastu, słabego oświetlenia i olśnienia, w refrakcji oka, zmiany widzenia obuocznego, choroby oczu. Zmiany te znacząco wpływają na jakość i komfort widzenia. Wśród osób przebadanych w ramach Kampanii 40+ tylko 39% miało prawidłową ostrość wzroku obu oczu. U 24% nieprawidłowa była ostrość wzroku jednego oka, a u prawie 37% obu oczu. Z odpowiedzi uzyskanych w ankietach tylko 31% badanych osób stosowało okulary korekcyjne poprawiające widzenie na dalekie odległości. Czyli około 30% miało nieskorygowane nieprawidłowe widzenie na dalekie odległości. Każda osoba, u której stwierdzono nieprawidłowe widzenie poinformowana została o konieczności wykonania dalszych badań celem dobrania okularów lub przeprowadzenia diagnostyki okulistycznej. Po 40 roku życia zaczynają się problemy także z jakością widzenia - widzeniem w gorszych warunkach oświetlenia i problemy z olśnieniem, co przekłada się również na trudności z prowadzeniem pojazdów. Związane one są ze spadkiem o 30% liczby pręcików, czyli receptorów znajdujących się w siatkówce oka. Utrata pręcików powoduje spadek czułości na światło i gorszą adaptacja do ciemności, dlatego osoby starsze zgłaszają gorsze widzenie w warunkach słabszego oświetlenia (przy niskim kontraście) a także nocne i przy nadmiernym oświetleniu. W przeprowadzonych badaniach w Kampanii 40+ stwierdzono, że 12,9% badanych osób ma nieprawidłowe widzenie zmierzchowe bez olśnienia. 10,5% badanych osób ma nieprawidłowe widzenie zmierzchowe z olśnieniem. Natomiast 44,5% badanych osób ma nieprawidłowe widzenie kontrastu. W tej grupie wiekowej wśród mężczyzn było ponad 95% kierowców, wśród kobiet ponad 80%. Przed badaniami w ramach Kampanii 40+ prawie żadna z badanych osób nie wiedziała, że na prowadzenie samochodu w gorszych warunkach oświetlenia lub nocą wpływają takie elementy jak widzenie zmierzchowe, olśnienie czy poczucie kontrastu. Wszystkie osoby zostały poinformowane o wpływie tych elementów widzenia na bezpieczeństwo prowadzenia pojazdów nocą i w gorszych warunkach oświetlenia oraz o możliwościach poprawy widzenia w tych warunkach. Określenie stanu nawierzchni, unikanie zderzeń z obiektami stojącymi i w ruchu wymaga świadomości stanu otoczenia, prawidłowego rozpoznawania i widzenia. Dlatego tak istotne jest badanie tych elementów widzenia i uświadomienie kierowcom ich wpływu na bezpieczeństwo ruchu drogowego. Ważnym elementem tej kampanii było zwrócenie uwagi pacjentom pomiędzy 40 a 50 rokiem życia na starczowzroczność. Starczowzroczność, to coraz powszechniej występujący problem. Polega na utracie widzenia na bliskie odległości. Rozpoczyna się zwykle około 40 roku życia.

Starczowzroczność, czyli presbiopia jest naturalnym procesem starzenia się oka. Polega na stwardnieniu soczewki i osłabieniu działania niektórych mięśni oka. Soczewka w młodości jest elastyczna i przezroczysta, dzięki czemu łatwo zmienia swój kształt a to zapewnia wyraźne i ostre widzenie przedmiotów z różnych odległości, czyli akomodację. Zmiany w jej budowie i osłabienie mięśni odpowiedzialnych za zmianę kształtu soczewki powoduje osłabienie akomodacji i problem z wyraźnym widzeniem bliskich obiektów. Trudności w odczytaniu sms-a, ceny albo daty ważności na produkcie, czy też problemy przy wpisywaniu na komputerze numeru konta do przelewu to tylko kilka z utrudnień wywołanych presbiopią. Nie jest ona groźna dla zdrowia, ale może być dokuczliwa w życiu codziennym i pracy. Wśród osób badanych w ramach Kampanii 40+ stwierdzono znaczące osłabienie akomodacji zwiększające się z wiekiem. W grupie osób po 44 roku życia akomodacja była słabsza niż u osób przed 44 rokiem życia. Nikt nie wymyślił na to leku, ponieważ nie jest to choroba. Ale istnieją nowoczesne metody leczenia presbiopii i poprawy widzenia po 40 r.ż., z których może skorzystać pacjent. Należą do nich: 1. wybrane metody treningowe z zakresu Terapii Widzenia. Są to w Polsce jeszcze mało znane, choć na Zachodzie stosowane od lat, wykonywane pod opieką optometrysty ćwiczenia mięśni oczu, które pobudzają narząd wzroku do pracy oraz wpływają na odpowiedzialne za widzenie obszary mózgu. Mogą one opóźnić konieczność stosowania korekcji okularowej lub soczewkowej. Dlatego wskazane są u osób pomiędzy 40 a 45 rokiem życia, aby zahamować lub opóźnić proces starzenia oczu i utraty widzenia poleca się: ćwiczenia rozluźniające napięcie akomodacji i krótkie przerwy w pracy wzrokowej z bliska, co działa szczególnie korzystnie u osób, które długo pracują przy monitorze i dużo czytają, ćwiczenia mające na celu pomoc w skupieniu oczu na małym obiekcie stopniowo zbliżanym do oczu. 2. nowoczesne rozwiązania optyczne, takie jak: dobór najlepszych do wady wzroku okularów/ soczewek kontaktowych, dobór okularów korekcyjnych z antyrefleksem, szczególnie polecanych osobom pracującym wiele godzin przy komputerze. 3. rozwiązanie medyczne, które pozwolą odzyskać pełną jakość widzenia na dal i na bliż, bez konieczności noszenia okularów zabieg usunięcia soczewki własnej i wszczepienie sztucznej soczewki wewnątrzgałkowej wieloogniskowej, zabiegi refrakcyjne z użyciem lasera lub implantem pierścieni śródrogówkowych. Narząd wzroku odbiera około 80% wrażeń świata zewnętrznego. Z wiekiem, podobnie jak cały organizm tak i narząd wzroku się starzeje. Wykrycie i uświadomienie zachodzących zmian pozwala na zastosowanie odpowiednich metod korygujących, a co za tym idzie pozwala dalej żyć w pełni komfortowo.

Podziękowania: Klinika OKULUS dziękuje wszystkim, którzy przyczynili się do przeprowadzenia Kampanii Nie trać wzroku! 40+ realizowanej w ramach projektu Widzę na 100%, żyję na 100%. Bezpłatne badania profilaktyczne wzroku w ramach Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy. Patronom honorowym: Beata Małecka Libera, poseł na Sejm RP, wiceprzewodnicząca Senackiej Komisji Zdrowia Rafał Muchacki Senator RP, Przewodniczący Senackiej Komisji Zdrowia Andrzej Płonka- Starosta Bielski Ogólnopolskie Stowarzyszenie Szpitali Prywatnych Beskidzka Izba Lekarska Partnerowi: Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach Patronom medialnym: Radio Piekary TVS Co Tydzień Głos Seniora Jaw.pl Dla Ciebie TV Pracownikom Kliniki OKULUS, dzięki których zaangażowaniu kampania przebiegła bardzo sprawnie.

Dokumentacja fotograficzna: Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach, 18.12.2014 Garbarnia Szczakowa S.A., 15 i 19.01.2015

Dzienne Domy Pomocy Społecznej Leopold i Nasza Przystań w Jaworznie, 22.10.2014, 12.12.2014