I N F O R M A C J A P R A S O W A WARSZAWA, 3 października 2016 r. Coface: postanowienia upadłościowe i restrukturyzacyjne w Polsce w trzech kwartałach 2016 roku. Bankructw nieznacznie mniej. Coraz częściej wdrażane są postępowania restrukturyzacyjne. Prezentowane statystyki są przygotowywane przez ubezpieczyciela należności Coface od 1997 roku w oparciu o daty wydania postanowień sądów o ogłoszeniu upadłości, czyli faktyczne daty upadłości. Wyniki za 3 kwartały 2016 nie są ostateczne i należy się jeszcze spodziewać wzrostu o kilkanaście przypadków. Jednak dane sprzed roku, do których liczony jest ostatni wzrost procentowy r./r., pochodzą także z końca września, co zapewnia rzetelność porównań statystycznych. Dane historyczne, dotyczące lat 2008-2014, pokazują wyniki znane na koniec każdego roku. Należy zwrócić uwagę, że od 1.01.2016 r. zmianie uległy dotychczasowe przepisy w prawie upadłościowym - wprowadzono nowe prawo restrukturyzacyjne. Głównym celem postępowania restrukturyzacyjnego, oprócz zaspokojenia wierzycieli, jest uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika przez umożliwienie mu restrukturyzacji w drodze zawarcia układu z wierzycielami, a w przypadku postępowania sanacyjnego - również przez przeprowadzenie działań sanacyjnych, przy zabezpieczeniu słusznych praw wierzycieli. Istotną zmianą jest także fakt, że w obecnym prawie, postępowaniu restrukturyzacyjnemu podlegają zarówno firmy niewypłacalne, jak i zagrożone niewypłacalnością, w związku z tym nowe statystyki pokazują nie tylko liczbę bankrutów, ale także firm zagrożonych bankructwem. Wcześniej obowiązujące prawo umożliwiało ogłoszenie upadłości układowej tylko wobec firmy faktycznie niewypłacalnej. W pierwszych trzech kwartałach 2016 r. liczba upadłości i restrukturyzacji polskich firm wyniosła 559, czyli o 7 mniej (-1 proc.) niż w analogicznym okresie 2015 r. (wg danych na dzień 29 września br.) Wśród rodzajów postępowań upadłościowych najwięcej ogłoszono upadłości w celu likwidacji majątku (405 tj. 72 proc.), a najmniej postępowań o zatwierdzenie układu (2) Coraz częściej stosowane są postępowania wprowadzone z początkiem br. wraz z nowym prawem upadłościowym. W I kw. 2016 ogłoszono 23 postępowania restrukturyzacyjne (B), w II kw. było ich 51, a w III kw. sądy zastosowały nowe formy postępowania już 56 razy. Utrzymuje się obserwowany wcześniej spadek liczby upadłości i restrukturyzacji w transporcie (-53 proc.) i w produkcji (-27%). Budownictwo zanotowało podobną liczbę bankructw natomiast ich liczba wzrosła w handlu, głównie hurtowym (+11%) oraz w pozostałych branżach (głównie usługach) +16%. Coface prognozuje na koniec 2016 r. wzrost liczby upadłości i restrukturyzacji o 6 proc. r/r, jednak będzie to świadczyło nie tyle o pogorszeniu sytuacji mikroekonomicznej, ale o wyższym wykorzystaniu form restrukturyzacji, które jeszcze w zeszłym roku nie były dostępne dla polskich przedsiębiorstw. 1
rodzaj postępowania upadłościowego (A) Upadłości w celu likwidacji majątku (A) Upadłości z możliwością zawarcia układu (B) Postępowanie o zatwierdzenie układu*** (B) Przyspieszone postępowanie układowe*** (B) Postępowanie układowe*** (B) Postępowanie sanacyjne*** Postanowienia upadłościowe (A) i restrukturyzacyjne (B) w Polsce w pierwszych trzech kwartałach lat 2008-2016 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 zmiana 2016/15 2016 270 429 420 434 521 548 529 490 405 47 80 91 87 121 133 90 76 24 ogółem 317* 509* 511* 536* 642* 699* 644* 566** -1% 559** 2 77 19 32 * Stan wg wiedzy na koniec każdego roku. ** Stan wg wiedzy na koniec trzeciego kwartału. *** Procedury restrukturyzacyjne, które pojawiły się od 1 stycznia 2016 r. Komentuje Grzegorz Sielewicz, główny ekonomista Coface w Europie Centralnej Spowolnienie wzrostu gospodarczego, które dotyka obecnie wiele gospodarek światowych, nie ominęło Polski. W pierwszym półroczu wzrost rodzimego PKB sięgnął 3,1%, co było tempem niższym niż notowane w analogicznym okresie dwóch poprzednich lat. Jedynym czynnikiem, który obniżył wzrost gospodarczy był spadek inwestycji w aktywa trwałe. Wprawdzie ich wyhamowanie było spodziewane po intensywnym przyroście inwestycji w latach 2014-2015, wspieranych przez przyspieszenie wykorzystania środków unijnych w ostatnim okresie obowiązywania poprzedniego budżetu UE. Jednak z drugiej strony, firmy stały się mniej chętne do podejmowania decyzji o rozwoju biznesu i zwiększaniu mocy wytwórczych, wobec zmian w otoczeniu prawnym oraz niepewności co do utrzymania się popytu na rynkach zagranicznych. Eksport to już równowartość blisko połowy naszego nominalnego PKB, a słabnąca globalna wymiana handlowa, czy ewentualny wzrost niepewności w Europie Zachodniej potęgowanej przez ryzyko polityczne oraz Brexit, ograniczają ambicję rodzimych eksporterów. Zgodnie z naszymi przewidywaniami druga połowa roku nie przyniesie znacznego przyspieszenia ekspansji gospodarki, a wzrost PKB w całym 2016 r. sięgnie 3,2%. Konsumpcja gospodarstw domowych wspieranych przez dobrą sytuację na rynku pracy i świadczenia z programu Rodzina 500+ będzie umacniać się na miejscu głównej siły napędowej naszej gospodarki. Pomimo spowolnienia wzrostu gospodarczego, przedsiębiorstwa działają w Polsce w relatywnie sprzyjającym otoczeniu makroekonomicznym. Przekroczenie 3-procentowego rozwoju gospodarki w ujęciu rocznym wciąż nie jest osiągalne dla wielu krajów. Nadal utrzymuje się poprawa w statystykach upadłości polskich przedsiębiorstw, które pozostają w trendzie spadkowym od 2014 roku. Dynamika spadku liczby upadłości i restrukturyzacji nie jest już jednak tak imponująca jak w poprzednich kwartałach, a dane za pierwsze dziewięć miesięcy tego roku wskazują na obniżenie się liczby postępowań o 1% w porównaniu z 2
analogicznym okresem roku poprzedniego. Struktura szczegółowych danych charakteryzujących upadłości i restrukturyzacje wyjaśnia z pozoru słabsze tempo poprawy sytuacji mikroekonomicznej. Zmiana prawa upadłościowego i wprowadzenie prawa restrukturyzacyjnego od 1 stycznia 2016 r. umożliwiło przedsiębiorstwom borykającym się z trudną sytuacją płynnościową skorzystanie z różnych form prawnych mających na celu powrót do efektywnej działalności biznesowej. Z każdym miesiącem restrukturyzacje stają się coraz bardziej popularne wśród firm wymagających skorzystania ze środka naprawczego tego typu. Stanowią one już blisko 1/3 wszystkich postępowań, a trzeci kwartał tego roku przyniósł istotny wzrost liczby najpopularniejszych form restrukturyzacji: przyspieszonych postępowań układowych (łącznie 77 postępowań tego typu w trzech kwartałach 2016 r.) oraz sanacji (łącznie 32 postępowania tego typu w trzech kwartałach 2016 r.). Bez szans na powrót do efektywnej działalności gospodarczej było 405 przedsiębiorstw wobec których ogłoszono upadłości w celu likwidacji majątku w okresie pierwszych dziewięciu miesięcy tego roku. Wynik ten był o 17% niższy niż w tym samym okresie 2015 r. W następnych kwartałach przewidujemy dalsze pogłębienie się tej tendencji, czyli zmniejszenie się liczby upadłości oraz zwiększenie ogłaszanych postępowań restrukturyzacyjnych, które stopniowo będą stawały się coraz powszechniej wykorzystywaną próbą uzdrowienia przedsiębiorstw w trudnej sytuacji płynnościowej. W rezultacie liczba upadłości i restrukturyzacji firm w Polsce będzie na koniec tego roku wyższa o 6% w porównaniu do 2015 r., jednak będzie to świadczyło nie tyle o pogorszeniu sytuacji mikroekonomicznej, ale o wyższym wykorzystaniu form restrukturyzacji, które jeszcze w zeszłym roku nie były dostępne dla polskich przedsiębiorstw. Upadłości i restrukturyzacje według branż liczba liczba** liczba** zmiana branża upadłości. upadłości upadłości 2016/2015 2008 2015 2016 PRODUKCJA, w tym: 137 177 130-27% Przetwórstwo przemysłowe, w tym m.in.: 130 165 112-32% Produkcja artykułów spożywczych i napojów 25 19 26 + 37% Produkcja metali i metalowych wyrobów gotowych 15 31 24-23% Produkcja maszyn, urządzeń i urządzeń elektrycznych 6 12 12 bez zmian Produkcja wyrobów z drewna, z wyłączeniem mebli 7 12 11 porównywalnie Produkcja wyrobów z pozostałych mineralnych surowców niemetalicznych (w tym materiały budowlane) 6 18 7-61% Produkcja wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych 6 17 6-65% Produkcja odzieży i wyrobów tekstylnych 19 15 6-60% Poligrafia i reprodukcja 8 11 5-55% Produkcja papieru i wyrobów z papieru 6 3 1 spadek Produkcja mebli 9 5 0 spadek Przetwórstwo przemysłowe pozostałe 23 22 14-36% Handel, w tym m.in.: 71 129 143 + 11% Handel hurtowy 52 85 89 + 5% Handel detaliczny 11 35 32-8% Budownictwo 48 103 102 porównywalnie Transport i gospodarka magazynowa 11 32 15-53% Pozostałe branże, głównie usługi, w tym m.in.: 50 125 145 + 16% Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 4 20 24 + 20 ogółem 317 566 ** 559 ** - 1% 3
Przetwórstwo przemysłowe W ramach przetwórstwa przemysłowego, które ma szeroką reprezentację zarówno w statystykach upadłości i restrukturyzacji, jak również w polskiej gospodarce, odnotowano niższą liczbę postępowań w zdecydowanej większości branż. Jednak analiza zmian rocznych nie jest miarodajna ze względu na wprowadzone zmiany w prawie upadłościowym i wydzielenie prawa restrukturyzacyjnego od stycznia tego roku. Podobnie jak miało to miejsce w pierwszej połowie roku znaczna liczba postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych została ogłoszona wśród producentów artykułów spożywczych i napojów. Pomimo słabnącej dynamiki polskiego eksportu w kolejnych miesiącach tego roku, dobrze radzą sobie branże ukierunkowane na popyt zagraniczny ustabilizowała się liczba postępowań wśród producentów maszyn i urządzeń, a niekwestionowanym liderem i pozytywnym bohaterem statystyk stała się branża meblowa, gdzie od początku roku nie odnotowano ani jednej upadłości, jak również nie skorzystano z żadnej z przewidzianych prawem form restrukturyzacji. W związku z obniżającą się dynamiką globalnej wymiany handlowej, działalność eksportowa polskich przedsiębiorstw może nie utrzymywać się na dotychczasowym poziomie, a konkurencyjność cenowa i jakościowa nie uchroni firm przed trudnościami płynnościowymi w razie ograniczenia popytu. Handel Liczba upadłości i restrukturyzacji firm handlowych po raz pierwszy od 2008 roku przekroczyła liczbę bankructw w przetwórstwie przemysłowym. Wydawałoby się, że branża będzie największym beneficjentem sytuacji makroekonomicznej w Polsce, gdzie wzrost gospodarczy napędzany jest głównie rosnącymi wydatkami gospodarstw domowych, a utrzymująca się poprawa na rynku pracy ze stopą bezrobocia najniższą od 25 lat i rosnące wynagrodzenia utrwalą dobre perspektyw dla branży. Pomimo sprzyjającego otoczenia makroekonomicznego, w branży nadal jest wysoka konkurencja a marże pozostają niskie. Wyższe obroty nie oznaczają wyższych zysków. Handel detaliczny uchronił się od poniesienia kosztów nowego podatku handlowego wobec zastrzeżeń Komisji Europejskiej co do jego formy, jednak obciążenie podatkowe w innym kształcie najprawdopodobniej powróci począwszy od przyszłego roku i obejmie większe podmioty na rynku. W handlu nadal dominują upadłości i restrukturyzacje hurtowników, których to postępowań jest blisko 3 razy więcej niż w przypadku detalistów. Prowadzenie działalności z rentownością na granicy opłacalności i powszechne skracanie łańcucha dostaw z bezpośrednią współpracą na linii producent duży detalista eliminuje wiele podmiotów hurtowych z rynku. Budownictwo Branża budowlana już od kilku kwartałów generuje dość pozytywny obraz w statystykach upadłościowych. Podmioty specjalizujące się w budownictwie mieszkaniowym czy komercyjnym korzystają na solidnym poziomie popytu na ich usługi. Jednak dynamika produkcji budowlano-montażowej wykazuje dość duże pogorszenie w sektorze już od blisko roku, a jej ostatnie spadki przekraczają 20% w porównaniu do wartości produkcji notowanej w roku ubiegłym. Mniejsza liczba projektów infrastrukturalnych generujących duże wartości inwestycji, czy wolniejsze angażowanie środków z bieżącego budżetu unijnego znajdują odzwierciedlenie w trudnościach odczuwanych przez wiele firm z branży. Inwestycje współfinansowane z budżetu UE będą uruchamiane stopniowo, a zanim projekty inwestycyjne przekształcą się w faktyczne place budowy, sytuacja branży będzie trudna nie tylko w danych makroekonomicznych, ale także będzie wzrastać liczba upadłości i restrukturyzacji firm budowlanych na przestrzeni kolejnych miesięcy. Odwrócenia tego zbliżającego się trendu należy oczekiwać nie wcześniej niż w połowie przyszłego roku. 4
Upadłości i restrukturyzacje według regionów liczba** liczba** zmiana województwo upadłości upadłości 2016/2015 2015 2016 mazowieckie 129 99-23% śląskie 65 82 + 26% dolnośląskie 54 70 + 30% małopolskie 48 58 + 21% wielkopolskie 48 43-10% zachodniopomorskie 40 32-20% lubelskie 16 28 + 75% kujawsko-pomorskie 41 25-39% podkarpackie 20 24 + 20% pomorskie 27 21-22% łódzkie 17 16 porównywalnie lubuskie 14 16 + 14% warmińsko-mazurskie 20 15-25% podlaskie 4 12 + 200% świętokrzyskie 16 11-31% opolskie 7 7 bez zmian ogółem 566** 559** - 1% 32 16 70 43 21 7 25 82 16 15 99 11 58 24 12 28 Utrzymuje się spadek liczby upadających i objętych restrukturyzacją firm w województwie mazowieckim. Jednak trzy ważne województwa z dużą liczbą zarejestrowanych podmiotów (śląskie, dolnośląskie, małopolskie) kolejny kwartał notują wzrost liczby bankructw. Upadłości i restrukturyzacje według form prawnych przedsiębiorstw forma prawna liczba upadłości 2008. liczba** upadłości 2015 liczba upadłości ** 2016 zmiana 2016/2015 udział w 3 kw. 2016 Spółka z o.o. 202 334 295-12% 53% Przedsiębiorca 63 127 170 + 34% 30% Spółka akcyjna 18 48 43-10% 8% Spółka jawna 12 28 19-32% 3% Spółka komandytowa 3 16 14-16% 2,5% Spółdzielnia 10 7 14 + 100% 2,5% Pozostałe formy 9 6 4-33% 1% ogółem 317 566** 559** - 1% 100% Analizując formy prawne upadających i restrukturyzowanych przedsiębiorstw, obserwujemy utrzymujący się trend wzrostowy w grupie przedsiębiorców (+ 34 proc.), a także dwukrotnie wyższa liczbę orzeczeń wobec spółdzielni. W pozostałych grupach firm sytuacja uległa poprawie. Największą grupę wśród bankrutujących firm stanowią jak zwykle spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (53 proc.). 5
KONTAKT DLA MEDIÓW: Anna A. GUZIK T. +48 22 465 02 22, M. +48 509 467 531 E. anna.guzik@coface.com Grupa Coface, światowy lider w ubezpieczeniach należności, oferuje firmom na całym świecie rozwiązania w zakresie ochrony przed ryzykiem niewypłacalności ich klientów, zarówno w transakcjach krajowych jak i eksportowych. W 2015 r. Grupa, wspierana przez 4.600 pracowników, osiągnęła skonsolidowane przychody w wysokości 1490 mln EUR. Coface jest obecny, bezpośrednio lub pośrednio, w 100 krajach i ubezpiecza transakcje 40.000 firm z ponad 200 krajów. Coface publikuje co kwartał swoje oceny ryzyka kraju dla 160 państw, w oparciu o unikalną wiedzę na temat zachowań płatniczych przedsiębiorstw i doświadczenie 660 lokalnych analityków ds. oceny ryzyka, współpracujących na bieżąco z klientami Coface i weryfikujących kondycję ich dłużników. We Francji Coface zarządza gwarancjami eksportowymi w imieniu skarbu państwa. W Polsce Coface jest obecny od 1992 roku. Ubezpiecza należności krajowe i eksportowe, oferuje finansowanie poprzez faktoring, a także raporty handlowe o firmach z całego świata i marketingowe bazy danych. Prowadzi monitoring i windykację należności B2B. Więcej informacji o firmie oraz pozostałe komunikaty prasowe dostępne na www.coface.pl Spółka Coface SA jest notowana w indeksie Euronext Paris Compartment A na giełdzie papierów wartościowych w Paryżu pod numerem ISIN: FR0010667147 / Skrót: COFA 6