ZOBOWIĄZANIA UNIJNE POLSKI W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI Beata B. Kłopotek Departament Gospodarki Odpadami Gdańsk, dnia 16 października 2012 r.
Plan prezentacji 1. Dyrektywy unijne odnoszące się do gospodarki odpadami komunalnymi; 2. Wymagania dyrektyw w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi; 3. Podsumowanie. 2
Wykaz dyrektyw UE dotyczących gospodarki odpadami komunalnymi 1 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy (tzw. dyrektywa ramowa o odpadach) (Dz. Urz. UE L 312 z 22.11.2008, str. 3), wejście w życie z dniem 12 grudnia 2008 r.; dyrektywa Rady 1999/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania odpadów (tzw. dyrektywa składowiskowa) (Dz. Urz. WE L 182 z 16.07.1999, str. 1, z późn. zm.), wejście w życie z dniem 16 lipca 1999 r.; 3
Wykaz dyrektyw UE dotyczących gospodarki odpadami komunalnymi 2 dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/19/UE z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (tzw. dyrektywa WEEE) (Dz. U. UE L 197 z 24.07.2012, str. 38), wejście w życie z dniem 14 sierpnia 2012 r.; dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/66/WE z dnia 6 września 2006 r. w sprawie baterii i akumulatorów oraz zużytych baterii i akumulatorów oraz uchylająca dyrektywę 91/157/EWG (tzw. dyrektywa bateryjna) (Dz. Urz. WE L 266 z 26.09.2006, str. 1, z późn. zm.), wejście w życie z dniem 26 września 2006 r.; dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 94/62/WE z dnia 20 grudnia 1994 r. w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (tzw. dyrektywa opakowaniowa) (Dz. Urz. WE L 365 z 31.12.1994, str. 10, z późn. zm.), wejście w życie z dniem 31 grudnia 1994 r.; 4
Wykaz dyrektyw UE dotyczących gospodarki odpadami komunalnymi 3 dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/76/WE z dnia 4 grudnia 2000 r. w sprawie spalania odpadów (tzw. dyrektywa spalarniowa) (Dz. Urz. WE L 332 z 28.12.2000, str. 91, z późn. zm.), wejście w życie z dniem 28 grudnia 2000 r.; dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie emisji przemysłowych (zintegrowane zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola) (tzw. nowa dyrektywa IPPC) (Dz. U. L 334 z 17.12.2010, str. 17), wejście w życie z dniem 6 stycznia 2011 r. 5
Wybrane wymagania dyrektywy ramowej o odpadach Zapobieganie powstawaniu odpadów (możliwość ustanowienia celów na poziomie UE w 2014 r.); Opracowanie i wdrożenie planów gospodarki odpadami i programów zapobiegania powstawaniu odpadów (uwzględnienie hierarchii postępowania z odpadami przesuwanie się w górę tej hierarchii ; traktowanie odpadów jako zasobów); Selektywne zbieranie odpadów co najmniej papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła jako podstawowego warunku zapewnienia wysokiej jakości recyklingu (utworzenie systemu najpóźniej do roku 2015); Osiągnięcie celów w zakresie przygotowania do ponownego użycia i recyklingu co najmniej 4 frakcji odpadów pochodzących z gospodarstw domowych (w 2020 r. 50%); Bioodpady promowanie selektywnego zbierania i odpowiedniego przetwarzania. 6
Wybrane wymagania dyrektywy składowiskowej Definicja pojęcia odpady komunalne ; Opracowanie i wdrożenie strategii redukcji składowania odpadów ulegających biodegradacji; Osiągnięcie celów w zakresie redukcji składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (dla Polski: 2010, 2013 i 2020 dopuszczone do składowania nie więcej niż odpowiednio 75%, 50% i 35% odpadów komunalnych ulegających biodegradacji wytworzonych w 1995 r.); Wprowadzenie zakazu składowania niektórych rodzajów odpadów (w tym odpadów niespełniających kryteriów dopuszczania do składowania); Wprowadzenie wymogów dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji, zamknięcia i monitorowania składowisk odpadów. 7
Wybrane wymagania dyrektywy WEEE Rozszerzenie zakresu nowej dyrektywy w stosunku do 2002/96/WE; nowy podział na grupy; Osiągnięcie odpowiedniej efektywności selektywnego zbierania WEEE (bazowe cele: od 2016 r. co najmniej 45% średniej masy wprowadzonego EEE w 3 poprzednich latach, od 2019 r. co najmniej 65% EEE lub 85% wytworzonego WEEE; dla Polski możliwość okresu przejściowego, ale nie dłużej niż do 14 sierpnia 2021 r.) Osiągnięcie celów w zakresie odzysku (w tym recyklingu) w większości podniesionych o 5% w stosunku do obecnie obowiązujących (od 15 sierpnia 2015 r.). 8
Wybrane wymagania dyrektywy bateryjnej Osiągnięcie odpowiedniej efektywności selektywnego zbierania (2012 r. co najmniej 25% średniej masy baterii wprowadzonych w poprzednich 3 latach; 2016 r. co najmniej 45%); Zapewnienie odpowiednich poziomów wydajności recyklingu (co najmniej 75% dla niklowo-kadmowych, 65% - dla ołowiowokwasowych, 50% - dla pozostałych); Zakaz składowania i spalania zużytych baterii i akumulatorów. 9
Wybrane wymagania dyrektywy opakowaniowej Opracowanie i wdrożenie planów gospodarki odpadami opakowaniowymi; Obowiązek zapobiegania powstawaniu odpadów opakowaniowych; Osiągnięcie celów w zakresie odzysku, w tym recyklingu (dla Polski w 2014 r.: ogólny odzysk co najmniej 60%; ogólny recykling: 55-80%, recykling szkła, papieru i tektury co najmniej 60%, recykling metali co najmniej 50%, recykling tworzyw sztucznych co najmniej 22,5%, recykling drewna co najmniej 15%). 10
Wybrane wymagania dyrektywy spalarniowej Wymagania techniczne (m.in. wyposażenie, temperatura); Wymagania w zakresie emisji; Wymagania w zakresie monitoringu. 11
Przegląd dyrektyw 2014 r.: dyrektywa ramowa o odpadach (cele w zakresie zapobiegania powstawaniu odpadów; cele w zakresie selektywnego zbierania; ); dyrektywa składowiskowa; dyrektywa opakowaniowa. 12
Podsumowanie 1 Konieczność zmiany sposobu myślenia o odpadach (odpady to nie jest problem, którego trzeba się pozbyć, ale zasoby, które należy jak najefektywniej wykorzystać stąd istotne jest zapobieganie powstawaniu odpadów (m.in. potrzeba zmiany nawyków) i odzysk wysokiej jakości; odpady = zasoby antropogeniczne; Konieczność przesunięcia się w górę w hierarchii postępowania z odpadami oraz wykorzystania deficytowych pierwiastków (w szczególności niektórych metali, fosforu) determinuje sposób postępowania z odpadami: selektywne zbieranie, aby zapewnić recykling wysokiej jakości, odpowiednie technologie recyklingu dla poszczególnych strumieni odpadów (np. bioodpadów, papieru i tektury, szkła, metali, WEEE, zużytych baterii i akumulatorów) czyli wykorzystanie materiałowe odpadów; 13
Podsumowanie 2 Odpady, które nie nadają się do recyklingu, a posiadają wystarczającą wartość kaloryczną należy poddać termicznemu przekształcaniu z odzyskiem energii: w odpowiednio dostosowanych (spełniających wymagania m.in. w zakresie emisji) ciepłowniach i elektrociepłowniach (miejskich możliwość wykorzystania ciepła dzięki rozwiniętej w Polsce sieci ciepłowniczej oraz przemysłowych możliwość wykorzystania ciepła w procesach przemysłowych); w odpowiednio dostosowanych (spełniających wymagania m.in. w zakresie emisji) elektrowniach zawodowych; w spalarniach odpadów. 14
Podsumowanie 3 Głównym celem mechaniczno-biologicznego przekształcania odpadów jest zredukowanie ilości odpadów ulegających odpadów w odpadach kierowanych na składowiska odpadów (w praktyce jest to więc metoda unieszkodliwiania odpadów); Była to metoda odpowiednia w okresie, gdy były wyłącznie ustanowione cele w zakresie redukcji składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji; Nie jest wystarczająca, gdy są ustanowione cele w zakresie przygotowania do ponownego użycia i recyklingu (odpady wydzielone ze strumienia zmieszanych odpadów komunalnych nie zapewniają odpowiedniej jakości recyklingu m.in.. bioodpadów); Z powyższych względów stanowi metodę stosowaną w okresie przejściowym, tj. gdy niski jest poziom selektywnego zbierania odpadów i praktycznie brak jest instalacji do termicznego przekształcania odpadów. 15
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Beata B. Kłopotek Departament Gospodarki Odpadami Gdańsk, dnia 16 października 2012 r.