SPRAWOZDANIA ARCHEOLOGICZNE
POLSKA AKADEMIA NAUK INSTYTUT HISTORII KULTURY MATERIALNEJ SPRAWOZDANIA ARCHEOLOGICZNE XXXIV WROCŁAW WARSZAWA. KRAKÓW GDAŃSK ŁÓDŹ ZAKŁAD NARODOWY IM. OSSOLIŃSKICH WYDAWNICTWO POLSKIEJ AKADEMII NAUK 1983
Redaktor JAN MACHNIK Zastępca Redaktora ZENON WOŹNIAK Sekretarze Redakcji HELENA BURCHARD, HELENA ZOLL-ADAMIKOWA Adres Redakcji Zakład Archeologii Małopolski Instytutu Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk 31-016 Kraków, ul. Sławkowska 17 Tłumaczenia na język angielski MARIA ABRAMOWICZOWA Okładkę projektowała Katarzyna Święcka Redaktor Wydawnictwa: Urszula Sagan, Helena Limanowska Redaktor techniczny: Anna Kowalska Copyright by Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo, Wrocław 1983 Printed in Poland Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo. Wrocław 1983. Nakład: 650 egz. Objętość: ark. wyd. 26.80, ark. druk. 19,88, + 4 wkl., ark. Al -26. Papier powiek, kl. V, 80g, 70 x 100. Oddano do składania 14 V 1982. Podpisano do druku 4 X 1983. Druk ukończono w październiku 1983. Wrocławska Drukarnia Naukowa. Zam. 1192/82. U-9. Cena zł 220.-
SPIS RZECZY BADANIA TERENOWE I MATERIAŁY Neolit i początki epoki brązu Anna Kulczycka-Leciejewiczowa, Badania nad osadnictwem neolitycznym w Strachowie, woj. Wrocław ; 9 Danuta Prinke, Andrzej Weber, Konary, gm. Dąbrowa Biskupia, woj. Bydgoszcz, stan. 6A-6B (przyczynek do studiów nad,,centralnokujawskim" nurtem technologicznego i stylistycznego rozwoju ceramiki kultury pucharów lejkowatych) 25 Zygmunt Włodzimierz Pyzik, Zespół grobowy kultury ceramiki sznurowej w Siesławicach, gm. Busko-Zdrój, woj. Kielce 53 Stefan Włodzimierz Łęczycki, Zespół obiektów kultury Chłopice-Veselé z Kietrza, woj. Opole, stan. D 67 Brunon Miszkiewicz, Analiza antropologiczna szkieletu eneolitycznego (kultura: Chłopice-Veselé), odkrytego w miejscowości Kietrz, woj. Opole 77 Melania Klichowska, Neolityczne ślady zbóż tropikalnych i innych traw zbożowych z wykopalisk w Sudanie 83 Epoka brązu i początki epoki żelaza Andrzej Marcinkian, Ratunkowe badania wykopaliskowe na cmentarzysku ludności kultury łużyckiej w Sulęcinie, woj. Gorzów Wielkopolski 87 Marek Gedl, Wyniki badań wczesnołużyckiej części cmentarzyska w Kietrzu (lata 1974-1980) 103 Okres lateński i rzymski Henryk Machajewski, Cmentarzysko ludności kultury wielbarskiej w Rzyszczewie, woj. Koszalin 123 Henryk Mamzer, Problematyka badań wykopaliskowych na osadzie hutniczej z okresu wpływów rzymskich w Psarach, woj. Leszno 141 Bogusław Abramek, Osada kultury przeworskiej w Strobinie na stan. 3 153 Bogusław A bramek, Cmentarzysko ciałopalne kultury przeworskiej w Konopnicy, na stan. 7 woj. Sieradz 171 Magdalena Tempelmann-Mączyńska, Badania osady z okresu rzymskiego w Opatowie, stan. 6, woj. Częstochowa, w latach 1971-1980 183 Wczesne średniowiecze Jerzy Piaskowski, Metaloznawcze badania przedmiotów żelaznych z Niedanowa i Pasymia-Ostrowa, woj. Olsztyn, oraz Bogaczewa-Kuli, woj. Suwałki 201 Zbigniew Lechowicz, Wyniki badań archeologicznych w zespole klasztornym Cystersów w Jędrzejowie w 1977 r 223 Pełne średniowiecze i czasy nowożytne Melania Klichowska, Informacje z badań paleoetnobotanicznych próbek średniowiecznych ze Wzgórza Zamkowego w Pułtusku 233
6 SPIS RZECZY Różne Eugenia Genczewa-Rydlewska, Jacek Rydlewski, Sondażowe badania wykopaliskowe kilku stanowisk archeologicznych w gminie Stryszów w Beskidzie Średnim 237 Z ŻYCIA ZAKŁADÓW IHKM PAN Andrzej Sikorski, Osada z najwcześniejszej fazy wczesnego średniowiecza w Dębczynie (stan. 10), na Pomorzu Środkowym 247 Dionizy Kosiński, Struktura zasiedlenia dorzecza Orli we wczesnym średniowieczu... 251 Wojciech Dzieduszycki, Z badań nad ekonomiczno-społecznymi uwarunkowaniami przemian zachodzących w garncarstwie wczesnopolskim (ceramika kruszwicka, 2 poł. X-poł. XIV w.) 253 Wojciech Dzieduszycki, Z badań nad przemianami środowiska geograficznego i kulturowego w Kruszwicy 255 Z PIŚMIENNICTWA Archaeological Abstracts The Neolithic of East-Central Europe (Bulgaria, Czechoslovakia, Hungary, Poland, Rumunia, Union of Soviet Socialist Republics, Yugoslavia)... 257 Omówienia i recenzje F. Felgenhauer, Ein jungpaläolithisches Steinschlägeratelier aus Stillfried an der March, Niederösterreich (Pawel Valde-Nowak) 275 Mesolithikum in Europa (Pawel Valde-Nowak) 276 I. Pleinerová, I. Pavlů, Březno, osada z mladši dobe kamenné v severozapádních Čechách (Anna Kulczycka-Leciejewiczowa) 279 H. Behrens, E. Schröter, Siedlungen und Gräber der Trichterbecherkultur und Schnurkeramik bei Halle (Saale), (Zygmunt Krzak) 281 O. P. Černyš (red.), Archeołohični pam'jatky Prykarpattja i Volyni kam'jenoho viku (Jan Gurba) 285 K. Tackenberg, Funde der Gesichtsurnenkultur in westdeutschen Museen (Tadeusz Malinowski) 287 H. Wolfram, F. Daim (redaktorzy), Die Völker an der mittleren und unteren Donau im fünften und sechsten Jahrhundert (Zenon Woźniak) 289 Archaeologica Pragensia (Marek Gedl) 292 SESJE I KONFERENCJE 295 Z ŻAŁOBNEJ KARTY 297 PRZEGLĄD NAJNOWSZYCH BADAŃ TERENOWYCH Krzysztof Tun i a, Major Investigations and Discoveries from the Stone and Early Bronze Ages in Poland in 1981 307 Zenon Woźniak, A Survey of the Investigations of the Bronze and Iron Age Sites in Poland in 1981 311 Helena Zoll-Adamikowa, Major Results of the 1981 Excavations of Early Medieval Sites in Poland 315 WYKAZ STOSOWANYCH SKRÓTÓW 318
CONTENTS FIELD WORK AND MATERIALS Neolithic and Early Bronze Age Anna Kulczycka-Leciejewiczowa, The Investigations on the Neolithic Settlement at Strachów, Province of Wrocław 9 Danuta Prinke, Andrzej Weber, Konary, Commune of Dąbrowa Biskupia, Province of Bydgoszcz, sites 6A-6B. (Contribution to the Studies on the Central Kuyavian Trend of Technological and Stylistic Development of TRB Pottery) 25 Zygmunt Włodzimierz Pyzik, A Burial Complex of the Corded Ware Culture at Siesławice, Commune of Busko-Zdrój, Province of Kielce 53 Stefan Włodzimierz Łęczycki, Objekte der Chłopice-Veselé-Kulturgruppe aus Kietrz, Woj. Opole 67 Brunon Miszkiewicz, Anthropologische Analyse des äneolithischen in Kietrz, Woj. Opole, gefundenen Skelettes der Chłopice-Veselé-Kultur 77 Melania Klichowska, Neolithic Traces of Tropical Cereals and other Cereal Grasses from the Excavations in Sudan 83 Bronze and Early Iron Ages Andrzej Marcinkian, Rescue Excavations of the Lusatian Cemetery at Sulęcin, Province of Gorzów Wlkp 87 Marek Gedl, Results of the Investigations of the Early Lusatian Part of the Cemetery at Kietrz (1974-1980) 103 La Tène and Roman Periods Henryk Machajewski, The Cemetery of the Wielbark Culture at Rzyszczewo, Province of Koszalin 123 Henryk Mam zer, Problems posed by the Excavations of the Smelting Settlement of the Roman Period at Psary, Province of Leszno 141 Bogusław Abramek, A Settlement of the Przeworsk Culture on Site 3 at Strobin.... 153 Bogusław Abramek, The Cremation Cemetery of the Przeworsk Culture at Konopnica, Province of Sieradz, Site 7 171 Magdalena Tempelmann-Mączyńska, Investigations of the Settlement of the Roman Period at Opatów, Province of Częstochowa, Site 6, in 1971-1980 183 Early Middle Ages Jerzy Piaskowski, Metallographic Investigations of Iron Objects from Niedanowo and Pasym-Ostrów, Province of Olsztyn, and from Bogaczewo-Kula, Province of Suwałki 201 Zbigniew Lechowicz, Results of Archaeological Investigations of the Cistercian Monastery at Jędrzejów in 1977... 223 High Middle Ages Melania Klichowska, Information on Palaeobotanical Studies of Medieval Samples from the Castle Hill at Pułtusk 233
8 CONTENTS Miscellanea Eugenia G e n c z e w a-r y d 1 e w s k a, Jacek R y d 1 e w s k i, Trial Excavations of Archaeological Sites in the Commune of Stryszów in Middle Beskid 237 ON THE ACTIVITY OF THE DEPARTMENTS OF THE INSTITUTE OF THE HISTORY OF THE MATERIAL CULTURE Andrzej Sikorski, A Settlement of the Earliest Phase of the Early Middle Ages at Dębczyn, Site 10, in Central Pomerania 247 Dionizy Kosiński, Structure of Settlement of the Orla Basin in the Early Middle Ages.. 251 Wojciech Dzieduszycki, Notes on the Studies on the Economic and Social Conditions of the Changes on the Early Polish Pottery (Kruszwica Pottery 2nd half of the 10th to 14th cent.) 253 Wojciech Dzieduszycki, Studies of the Changes of the Geographical and Cultural Environment at Kruszwica 255 NOTES ON LITERATURE Archaeological Abstracts The Neolithic of East-Central Europe (Bulgaria, Czechoslovakia, Hungary, Poland, Union of Soviet Socialist Republics, Yugoslavia) 257 Reviews F. Felgenbauer, Ein jungpaläolithisches Steinschlägeratelier aus Stillfried and der March, Niederösterreich (Paweł Valde-Nowak) 275 Mesolithikum in Europa (Pawel Valde-Nowak) 276 I. Pleinerová, I. Pavlů, Březno, osada z mladši dobe kamenné v severozapádních Čechách (Anna Kulczycka-Leciejewiczowá) 279 H. Behrens, E. Schröter, Siedlungen und Gräber der Trichterbecherkultur und Schnurkeramik bei Halle (Saale) (Zygmunt Krzak) 281 O. P. Černýš (ed.), Archeolohični pam'jatky Prykarpattja i Volyni kam'jenoho viku (Jan Gurba) 285 K. Tackenberg, Funde der Gesichtsurnenkultur in westdeutschen Museen (Tadeusz Malinowski) 287 H. Wolfram, F. Daim (ed.), Die Völker an der mittleren und unteren Donau im fünften und sechsten Jahrhundert (Zenon Woźniak) 289 Archaeologica Pragensia (Marek Gedl) 292 SESSIONS AND CONFERENCES 295 OBITUARY NOTES SURVEY OF RECENT FIELD RESEARCH Krzysztof Tu ni a, Major Investigations and Discoveries from the Stone and Early Bronze Ages in Poland in 1981 307 Zenon Woźniak, A Survey of the Investigations of the Bronze and Iron Age Sites in Poland in 1981 311 Helena Zoll-Adamikowa, Major Results of the 1981 Excavations of Early Medieval Sites in Poland 315 ABBREVIATIONS 318
WYKAZ STOSOWANYCH SKRÓTÓW ABBREVIATIONS AAC AAHung. AÉ AMNap. Annales UMCS APolona APolski AR BRGK FA FAP JbRGZ Mainz JsHalle KSIA (КСИА) Kwart. HKM Mat. Arch. Mat. Arch. NH Mat. SiW MIA (МИА) MZP Pani. Arch. Prac. Mat. Łódź Prz. Arch. SCIV SI. Ant. Slov. Arch. Sov. Arch. (Cob. Apx.) Spraw. Arch. Spraw. PAN Kraków Št. Zv. WA - Acta Archaeologica Carpathica", Kraków - Acta Archaeologica Academiae Scientiarum Hungaricae", Budapest - Archaeologial Értesitö", Budapest - Acta Musei Napocensis", Cluj - Annales Universitatis M. Curie-Skłodowska, Sectio F", Lublin - Archaeologia Polona", Warszawa - Archeologia Polski", Warszawa - Archeologické Rozhledy", Praha - Berichte der Römisch-Germanischen Kommission", Berlin - Folia Archaeologica", Budapest - Fontes Archaeologici Posnanienses", Poznań - Jahrbuch der Römisch-Germanischen Zentralmuseums, Mainz" - Jahresschrift für mitteldeutsche Vorgeschichte", Halle - Краткие Сообщения Института Истории Матеряльной культуры", Moskwa (nr 1 80; Краткие Сообщения Института Археологии" Москва (od nr 81) - Kwartalnik Historii Kultury Materialnej", Warszawa - Materiały Archeologiczne", Kraków Materiały Archeologiczne Nowej Huty", Kraków Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne", Warszawa Материалы и Исследования пo Археологии СССР", Moskwa Leningrad Materiały Zachodnio-Pomorskie", Szczecin Památky Archeologické", Praha Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego, Seria Archeologiczna", Łódź Przegląd Archeologiczny", Poznań Wrocław Studii si Cercetari de Istorie Veche", Bucuresti (do r. 1973); Studii si Cercetari de Istorie Veche si Archeologie", Bucuresti (od r. 1974) Slavia Antiqua", Poznań Slovenská Archeologia", Nitra Советская Археология", Moskwa Sprawozdania Archeologiczne", Kraków (Polska Akademia Nauk Oddział w Krakowie) Sprawozdania z posiedzeń Komisji Naukowych", Kraków Študijné Zvesti Archeologického Ústavu SAV", Nitra Wiadomości Archeologiczne", Warszawa