Parlament Europejski 2014-2019 Komisja Petycji 29.5.2015 r. KOMUNIKAT DLA POSŁÓW Przedmiot: Petycja nr 1378/2011, którą złożył P. U. (Polska) w sprawie wydobycia gazu łupkowego w Polsce Petycja nr 0578/2012, którą złożyła Teresa Wojda (Polska), w imieniu Obywatelskiego Ruchu Oporu, z jednym podpisem, w sprawie wydobycia gazu łupkowego w Polsce i związanych z tym zanieczyszczeń Petycja nr 1502/2012, którą złożyła Teresa Jakubowska (Polska) w sprawie poszukiwania złoży gazu łupkowego i jego wydobycia w Polsce Petycja nr 1623/2012, którą złożył Hieronim Więcek (Polska) w sprawie poszukiwania i ekstrakcji gazu łupkowego na terenie Polski Petycja nr 1624/2012, którą złożyła Janina Rutkowska (Polska) w sprawie poszukiwania i ekstrakcji gazu łupkowego w województwie warmińskomazurskim w północnej Polsce Petycja nr 0991/2013, którą złożył H.D. (Polska) w sprawie wydobycia gazu łupkowego w Polsce Petycja nr 2420/2013, którą złożyło Stowarzyszenie Mierzeszyn (Polska), w sprawie wykonania odwiertów w poszukiwaniu gazu łupkowego na obszarach ochrony wód pitnych 1. Streszczenie petycji nr 1378/2011 Składający petycję wyjaśnia, że Polska jest na drodze do intensywnej eksploatacji gazu łupkowego, co może spowodować poważne problemy, a przede wszystkim zanieczyszczenie wody gruntowej metanem i chemikaliami. Składający petycję podkreśla też, że skumulowana emisja CO 2 będzie znacznie wyższa niż emisja wywołana spalaniem węgla. Składający CM\1063481.doc PE491.051v03-00 Zjednoczona w różnorodności
petycję, powołując się na art. 194 TFUE, zwraca się w związku z tym do Parlamentu Europejskiego o podjęcie działań i położenie kresu eksploatacji gazu łupkowego, która pociągnie za sobą zgubne w skutkach zanieczyszczenie środowiska, a ponadto spowoduje poważne zagrożenie dla zdrowia osób i zwierząt. Streszczenie petycji nr 0578/2012 Składająca petycję odnosi się do planów wydobycia gazu łupkowego w pobliżu Łowicza w centralnej Polsce, które wiązałoby się z poważnymi problemami dla sąsiednich obszarów Natura 2000 i prowadziło do zanieczyszczenia wód podziemnych. Składająca petycję podkreśla również, że łączna wielkość emisji CO 2 będzie o wiele większa niż w przypadku spalania węgla. Dlatego wzywa Parlament Europejski, odwołując się do wielu aktów ustawodawczych UE, do podjęcia interwencji i powstrzymania wydobycia gazu łupkowego, które nie tylko doprowadziłoby do wyniszczającego zanieczyszczenia środowiska, ale także stanowiłoby poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt. Streszczenie petycji nr 1502/2012 Składająca petycję sprzeciwia się stosowaniu szczelinowania hydraulicznego do poszukiwania złóż i wydobycia gazu łupkowego oraz wyraża szczególne zaniepokojenie ryzykiem związanym m.in. z nieodwracalnym skażeniem środowiska naturalnego, szkodami wyrządzonymi w sektorze rolnictwa, problemami zdrowotnymi i nieodwracalnymi skutkami społecznymi. Działania poszukiwawcze rozpoczęto już na obszarach zamieszkanych (Kutno), unikalnych obszarach chronionego krajobrazu (jezioro Jeziorak) oraz w obszarach, które zmagają się z niedoborem wody (Wielkopolska, Mazowsze, Lublin). Zaznacza, że Polska nie korzysta ze skutecznych metod oczyszczania odpadów radioaktywnych lub zawierających metale ciężkie. Ponadto ponieważ duże firmy międzynarodowe nie mają swych oddziałów w Polsce, wiele spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz minimalnym kapitałem własnym otrzymało koncesję na prowadzenie działań wydobywczych bez ponoszenia odpowiedzialności za ewentualne wypadki. Składająca petycję wnioskuje o wprowadzenie zakazu stosowania szczelinowania hydraulicznego w całej Unii, w zgodzie z zasadą ostrożności. Streszczenie petycji nr 1623/2012 Składający petycję wzywa Parlament Europejski do nałożenia moratorium na stosowanie szczelinowania hydraulicznego stosowany do poszukiwania i ekstrakcji gazu łupkowego w Polsce. Wyraża swe zaniepokojenie w związku z Kaszubami, gęsto zaludnionym regionem turystycznym o dużej różnorodności biologicznej, zaznaczając, że region ten nie posiada infrastruktury koniecznej do poszukiwania i ekstrakcji gazu łupkowego, co zwiększa ryzyko wypadków. Niedawno w Bytowie przewróciła się cysterna, z której wylało się do pobliskiej rzeki 16 tys. litrów płynu używanego przy odwiertach gazu łupkowego. Władzom udało się jednak zatuszować sprawę. W czasie gdy państwo monitoruje działalność stowarzyszeń i ich członków, naruszane są podstawowe prawa człowieka. PE491.051v03-00 2/10 CM\1063481.doc
Składający petycję wzywa do umożliwienia przedstawicielom 35 stowarzyszeń i komitetów protestacyjnych z województw kujawsko-pomorskiego, warmińsko-mazurskiego i lubuskiego przedstawienia Parlamentowi Europejskiemu swoich poglądów, biorąc pod uwagę brak odpowiedzi na skargi społeczeństwa obywatelskiego ze strony władz krajowych. Streszczenie petycji nr 1624/2012 Składająca petycję mieszka we wsi Nowy Dwór Bratiański leżącej w województwie warmińsko-mazurskim i zwraca uwagę na udzielone spółce Marathon Oil Company w sierpniu 2010 r. zezwolenie na poszukiwanie i ekstrakcję gazu ziemnego w rejonie Brodnicy, miasta w województwie kujawsko-pomorskim. W lipcu 2012 r. spółka rozpoczęła działania poszukiwawcze w Nowym Dworze Bratiańskim w województwie warmińsko-mazurskim, a platformę wydobywczą zainstalowano w pobliżu źródła rzeki Skarlanki, która biegnie przez Brodnicki Park Krajobrazowy i stanowi dopływ rzeki Drwęcy, również biegnącej przez obszar ochrony przyrody. Składająca petycję wyraża swe zaniepokojenie wpływem szczelinowania hydraulicznego na środowisko i zdrowie ludzkie, a zwłaszcza ogromną ilością wody zużywanej do tego procesu, szkodami w środowisku, wysokim poziomem emisji dwutlenku węgla, hałasem, niszczeniem dróg oraz wpływem na sektor turystyki i rolnictwa. Wzywa do przedsięwzięcia natychmiastowych środków, podkreślając, że ziemię można zniszczyć tylko raz. Streszczenie petycji nr 0991/2013 Składający petycję wyraża swój sprzeciw przeciwko wydobyciu gazu łupkowego metodą szczelinowania hydraulicznego. W szczególności domaga się zapobieżenia powstaniu bazy hydroszczelinowania wraz z wiertnią gazu ziemnego w ramach Łódzkiej Strefy Ekonomicznej, w okolicy miasta Łowicz, która w jego przekonaniu grozi skażeniem zasobu wód pitnych dla tego miasta. Streszczenie petycji nr 2420/2013 Stowarzyszenie Mierzeszyn protestuje przeciwko planom dokonywania odwiertów w poszukiwaniu złóż gazu łupkowego w gminach Powidz i Trąbki Wielkie (Polska północna), na terenach stanowiących obszary ochrony wód pitnych.2. Dopuszczalność Petycja nr 1378/2011 uznana została za dopuszczalną dnia 23 kwietnia 2012 r. Petycja nr 0578/2012 uznana została za dopuszczalną dnia 17 września 2012 r. Petycja nr 1502/2012 uznana została za dopuszczalną dnia 6 maja 2013 r. Petycja nr 1623/2012 uznana została za dopuszczalną dnia 23 maja 2013 r. Petycja nr 1624/2012 uznana została za dopuszczalną dnia 23 maja 2013 r. Petycja nr 0991/2013 uznana została za dopuszczalną dnia 14 lutego 2014 r. Petycja nr 2420/2013 uznana została za dopuszczalną dnia 26 września 2014 r. CM\1063481.doc 3/10 PE491.051v03-00
Zwrócono się do Komisji o przekazanie informacji (art. 216 ust. 6 Regulaminu). 3. Odpowiedź Komisji, otrzymana dnia 30 maja 2012 r. Składający petycję wzywa do wprowadzenia moratorium na produkcję gazu łupkowego w Europie z uwagi na jej możliwy wpływ na środowisko i klimat. Składający petycję wyraża obawy co do adekwatności obowiązujących ram prawnych UE, mających zastosowanie do produkcji gazu łupkowego. W Europie poszukiwanie złóż gazu łupkowego jest nadal na początkowym etapie i obecnie nie prowadzi się żadnej produkcji do celów handlowych. Zgodnie z obowiązującymi ramami regulacyjnymi UE państwa członkowskie decydują o tym, czy zezwolą na poszukiwanie, badanie i/lub produkcję niekonwencjonalnych zasobów gazu w ramach swoich jurysdykcji, z należytym uwzględnieniem konieczności zachowania i poprawy stanu środowiska naturalnego, o czym mowa w art. 194 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Przepis ten nie narusza art. 192 ust. 2 lit. c) TFUE, zgodnie z którym można przyjmować środki wpływające znacząco na wybór państwa członkowskiego między różnymi źródłami energii i ogólną strukturę jego zaopatrzenia w energię, ale wymaga to jednomyślnej decyzji Rady wydanej zgodnie ze specjalną procedurą ustawodawczą. Państwa członkowskie w oparciu o odpowiednie systemy oceny, licencjonowania i wydawania pozwoleń, jak również działania monitorujące i kontrolne muszą dopilnować, by poszukiwania i eksploatacja źródeł energii, w tym z zastosowaniem technik szczelinowania hydraulicznego, były zgodne z wymogami ram prawnych obowiązujących w UE, w tym z przepisami w sprawie ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska naturalnego. Zgodnie z art. 191 TFUE zasada ostrożności i zasada działania zapobiegawczego należą do zasad przewodnich rozwoju polityki UE w dziedzinie środowiska. W ocenie prawnej Komisji stwierdzono, że według dostępnej wiedzy technicznej obowiązujące prawodawstwo UE ma zastosowanie do praktyk, które są niezbędne przy poszukiwaniu i produkcji gazu łupkowego od fazy planistycznej aż do zaprzestania tej działalności. Obejmuje ono m.in. przepisy o przeprowadzaniu oceny oddziaływania na środowisko projektów dotyczących wydobycia gazu ziemnego 1, ochronie wód powierzchniowych i gruntowych 2, gospodarowaniu odpadami pochodzącymi z przemysłu wydobywczego 3, rejestracji, ocenie i zatwierdzaniu substancji chemicznych 4, a także o obszarach podlegających ochronie środowiskowej w ramach sieci Natura 2000 (np. dyrektywa ptasia 5 i dyrektywa siedliskowa 6 ). Trwa gromadzenie większej ilości informacji, aby ocenić, czy poziom ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska naturalnego przewidziany w obowiązującym prawodawstwie UE jest odpowiedni. Oprócz zlecenia badania w celu wsparcia działań mających na celu określenie możliwych 1 Dyrektywa 85/337/WE, Dz.U. L 175 z 5.7.1985, s. 40. 2 Dyrektywa 2000/60/WE (Dz.U. L 327 z 22.12.2000, s. 1) i dyrektywa 2006/118/WE (Dz.U. L 372 z 27.12.2006, s. 19). 3 Dyrektywa 2006/21/WE, Dz.U. L 102 z 11.4.2006, s. 15. 4 Rozporządzenie nr 1907/2006/WE, Dz.U. L 396 z 30.12.2006, s. 1. 5 Dyrektywa 79/409/EWG, Dz.U. L 103 z 25.4.1979, s. 1. 6 Dyrektywa 92/43/EWG, Dz.U. L 206 z 22.7.1992, s. 7. PE491.051v03-00 4/10 CM\1063481.doc
szczególnych skutków i rodzajów ryzyka dla środowiska Komisja przeprowadza również ocenę możliwego łącznego wpływu wydobywania gazu łupkowego na użytkowanie wód i gruntów w Europie. Komisja ustanowiła również techniczną grupę roboczą złożoną z przedstawicieli państw członkowskich, aby pobudzić na wczesnym etapie wymianę informacji dotyczących kluczowych aspektów środowiskowych związanych z niekonwencjonalnymi paliwami kopalnymi. Komisja bada obecnie raporty bezpieczeństwa chemicznego załączone do dokumentacji rejestracyjnej w odniesieniu do szeregu substancji chemicznych powszechnie stosowanych w szczelinowaniu hydraulicznym, aby ustalić, czy scenariusze narażenia zawarte w tych sprawozdaniach można uznać za odpowiednie do czynności związanych z wydobywaniem gazu łupkowego. Komisja zleciła również przeprowadzenie badania dotyczącego emisji gazów cieplarnianych, które dostarczy informacji na temat wpływu, jaki możliwy przyszły rozwój rynku gazu łupkowego w Europie może mieć na klimat. Do końca 2013 r. Komisja zamierza dokonać oceny zapotrzebowania na ramy zarządzania ryzykiem w odniesieniu do rozwoju rynku gazu łupkowego w Europie, a także, w razie potrzeby, określić ich formę. Komisja przyjmuje do wiadomości zgłoszone obawy wobec możliwych skutków i ryzyka dla środowiska naturalnego i klimatu, związanych z przedsięwzięciami dotyczącymi gazu łupkowego. Prowadzi ona intensywne działania w zakresie gromadzenia informacji dotyczących rodzajów ryzyka, głównie w ramach trwających badań. Biorąc pod uwagę ograniczone doświadczenie w obszarze przedmiotowych przedsięwzięć w UE oraz potrzebę pozyskania dalszych informacji technicznych, niemożliwe jest obecnie stwierdzenie tego, czy w przyszłości może okazać się konieczne przedsięwzięcie szczególnych środków na szczeblu UE poza istniejącymi ramami prawnymi i standardami. 4. Odpowiedź Komisji, otrzymana dnia 27 maja 2014 r. Petycje nr 1378/2011, 578/2012, 1502/2012, 1623/2012, 1624/2012 i 991/2013 Składający petycje są zaniepokojeni zagrożeniami i wpływem na zdrowie osób i środowisko wynikającymi z wydobycia gazu łupkowego w Polsce. Wzywają do podjęcia natychmiastowych kroków, w tym do cofnięcia udzielonych zezwoleń na wydobycie gazu łupkowego i/lub do wydania zakazu stosowania w Polsce metody szczelinowania hydraulicznego. Składający petycje są zaniepokojeni głównie: niebezpieczeństwem skażenia wody i skurczenia się zasobów wodnych, potencjalnym naruszeniem przepisów dotyczących obszarów chronionych w ramach programu Natura 2000 i rejestracji chemikaliów, ewentualnym brakiem monitorowania, prawidłowego gospodarowania odpadami i zasobami wodnymi oraz gwarancji prawnych czy finansowych w przypadku zniszczeń. Odpowiedź Komisji skupia się na aspektach związanych z projektami w dziedzinie gazu łupkowego i z zastosowaniem szczelinowania hydraulicznego. Każde państwo członkowskie ma obowiązek podjęcia decyzji, czy pozwoli na poszukiwanie, badanie i/lub produkcję niekonwencjonalnych zasobów gazu na swoim terytorium. Decyzje takie powinny być podejmowane z poszanowaniem obowiązującego prawa UE, a dokładnie dorobku prawnego UE w dziedzinie ochrony środowiska. CM\1063481.doc 5/10 PE491.051v03-00
Za pomocą odpowiednich systemów oceny, licencjonowania i udzielania pozwoleń, jak również poprzez monitorowanie i kontrolę państwa członkowskie muszą zadbać o to, aby wszelkie operacje poszukiwania czy eksploatacji źródeł energii, również z zastosowaniem szczelinowania hydraulicznego, były zgodne z wymogami ram prawnych obowiązujących w UE. Obejmuje ono m.in. przepisy o przeprowadzaniu oceny oddziaływania na środowisko 1 projektów dotyczących wydobycia gazu ziemnego, ochronie wód powierzchniowych i gruntowych 2, gospodarowaniu odpadami pochodzącymi z przemysłu wydobywczego 3, rejestracji, ocenie i zatwierdzaniu substancji chemicznych 4, odpowiedzialności za środowisko 5, a także o obszarach podlegających ochronie środowiskowej w ramach sieci Natura 2000 (np. dyrektywa ptasia 6 i dyrektywa siedliskowa 7 ). Bardziej konkretnie, przepisy wynikające z dyrektywy ptasiej i dyrektywy siedliskowej miałyby zastosowanie, jeżeli dane przedsięwzięcie mogłoby w istotny sposób oddziaływać na jakikolwiek teren objęty programem Natura 2000. Zgodnie z art. 6 ust. 3 dyrektywy siedliskowej wszelkie plany lub przedsięwzięcia mogące mieć negatywny wpływ na tereny objęte programem Natura 2000 muszą zostać poddane właściwej ocenie z punktu widzenia założeń ochrony tych terenów. W świetle wniosków tej oceny właściwe władze wyrażają zgodę na realizację danego planu lub przedsięwzięcia dopiero po upewnieniu się, że nie wpłynie ono niekorzystnie na dany teren. Na podstawie informacji podanych przez składających petycje Komisja nie może stwierdzić naruszenia postanowień dyrektywy ptasiej ani dyrektywy siedliskowej. W odniesieniu do ochrony wody państwa członkowskie UE muszą zgodnie z art. 4 ramowej dyrektywy wodnej 8 zapobiegać pogorszeniu stanu wód i zapewnić ich dobry stan do 2015 r. Aby zapewnić przestrzeganie takich wymogów, kwestię zagrożeń dla jakości wody należy uregulować w planach gospodarowania wodami w dorzeczu. Pobór wód powierzchniowych czy gruntowych kwalifikowałby się jako usługa wodna w rozumieniu ramowej dyrektywy wodnej. W konsekwencji, działania związane z wydobyciem węglowodorów z zastosowaniem intensywnego szczelinowania hydraulicznego powinny przyczyniać się odpowiednio do zwrotu kosztów tej usługi wodnej, w tym kosztów środowiskowych i kosztów związanych z zasobami. Polityka opłat za wodę 9 powinna również odpowiednio zachęcać do efektywnego wykorzystywania zasobów wodnych. Z informacji dostępnych Komisji wynika, że kiedy wydobycie gazu do celów handlowych wymaga poboru wody z wód gruntowych lub powierzchniowych przekraczającego 5m 3 na dzień, zgodnie z polskim prawem konieczne jest odpowiednie zezwolenie i pobiera się opłatę zgodnie z ustawą Rady Ministrów z 2008 r. w sprawie opłat za wykorzystywanie zasobów naturalnych. Zgodnie z obowiązkami określonymi w dyrektywie w sprawie odpadów pochodzących z przemysłu wydobywczego 10 operator musi w szczególności sporządzić plan gospodarowania 1 Dyrektywa 2011/92/UE, Dz.U. L 26/1 z 28.1.2012, zwana także dyrektywą OOŚ. 2 Dyrektywa 2000/60/WE (Dz.U. L 327 z 22.12.2000, s. 1) i dyrektywa 2006/118/WE (Dz.U. L 372/19 z 27.12.2006). 3 Dyrektywa 2006/21/WE, Dz.U. L 102 z 11.4.2006, s. 15. 4 Rozporządzenie nr 1907/2006/WE, Dz.U. L 396 z 30.12.2006, s. 1. 5 Dyrektywa 2004/35/WE, Dz.U. L 143 z 30.4.2004, s. 56. 6 Dyrektywa 2009/147/WE, Dz.U. L 20/7 z 26.1.2010. 7 Dyrektywa 92/43/EWG, Dz.U. L 206 z 22.7.1992, s. 7. 8 Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Dz.U. L 327 z 22.12.2000, s. 1). 9 Zgodnie z art. 9 ramowej dyrektywy wodnej (2000/60/WE), Dz.U. L 327 z 22.12.2000, s. 1. 10 Dyrektywa 2006/21/WE, Dz.U. L 102 z 11.4.2006, s. 15. PE491.051v03-00 6/10 CM\1063481.doc
odpadami dla minimalizacji, przeróbki, odzysku i unieszkodliwiania odpadów pochodzących z przemysłu wydobywczego, a także złożyć gwarancję finansową lub jej ekwiwalent, obejmujące obowiązki wynikające z zezwolenia. Na podstawie informacji podanych przez składających petycje Komisja nie może stwierdzić naruszenia postanowień dyrektywy w sprawie odpadów pochodzących z przemysłu wydobywczego. Dobre praktyki w zakresie gospodarowania odpadami będą omawiane z zainteresowanymi stronami w ramach przeprowadzanego przez Komisję przeglądu obowiązującego dokumentu referencyjnego dotyczącego najlepszych dostępnych technik w dziedzinie odpadów pochodzących z przemysłu wydobywczego. Zgodnie z rozporządzeniem REACH 1 producenci i importerzy substancji chemicznych zostali zobowiązani do zarejestrowania tych substancji do grudnia 2010 r., jeżeli były one produkowane lub importowane w ilości powyżej 1000 ton rocznie albo też poniżej tego tonażu w przypadku określonych substancji niebezpiecznych. To do organów ścigania państw członkowskich należy zapewnienie pełnej zgodności przedsięwzięć obejmujących poszukiwanie i eksploatację gazu łupkowego z wymogami rozporządzenia REACH. W październiku 2013 r. polskie władze poinformowały Komisję, że w dniu 13 sierpnia 2013 r. doszło do wypadku drogowego z udziałem cysterny przewożącej płuczkę wiertniczą do poszukiwań gazu łupkowego. W jego wyniku doszło do wycieku ok. 10 m 3 tej substancji, z czego część przedostała się kanalizacją do rzeki Boruja. Komisja nie dysponuje dalszymi informacjami o właściwościach takich płuczek wiertniczych czy ewentualnych działań naprawczych podjętych w tym przypadku. Dostarczone dowody nie pozwalają potwierdzić zarzutów niektórych autorów petycji, jakoby doszło do naruszenia unijnych przepisów w sprawie zezwoleń na działalność związaną z węglowodorami. Trybunał Sprawiedliwości UE orzekł jednak 21) w czerwcu 2013 r., że Polska nie podjęła środków niezbędnych do zapewnienia, aby dostęp do działalności polegającej na poszukiwaniu, badaniu i produkcji węglowodorów był pozbawiony wszelkiej dyskryminacji. Polska podjęła już pewne działania naprawcze, a Komisja dopilnowuje, aby w odpowiednim czasie przestrzegano w pełni odnośnego dorobku prawnego UE w dziedzinie energii. W niedawno przyjętym przez Komisję zaleceniu w sprawie rozpoznawania i wydobywania węglowodorów (takich jak gaz łupkowy) z zastosowaniem intensywnego szczelinowania hydraulicznego 3 podkreśla się między innymi znaczenie przeprowadzenia przed rozpoczęciem operacji dotyczących gazu łupkowego właściwej oceny ryzyka dla wybranego terenu, a także sprawozdawczości dotyczącej poziomu bazowego i odpowiedniego monitorowania w celu zapobiegania zagrożeniom dla zdrowia i środowiska naturalnego. W zaleceniu tym zachęca się również państwa członkowskie do określenia jasnych zasad dotyczących ewentualnych ograniczeń działalności, np. na obszarach chronionych, zagrożonych powodziami lub aktywnych sejsmicznie, oraz dotyczących minimalnych odległości między miejscem prowadzenia dozwolonej działalności wydobywczej a terenami mieszkalnymi i obszarami ochrony wód. Karta praw podstawowych, obowiązująca w kontekście wdrażania prawa UE przez państwa członkowskie, przewiduje prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego (art. 7), 1 Rozporządzenie nr 1907/2006/WE, Dz.U. L 396 z 30.12.2006, s. 1. 2 http://eur-lex.europa.eu/lexuriserv/lexuriserv.do?uri=celex:62010cj0569::html 3 Zalecenie Komisji z dnia 22 stycznia 2014 r. w sprawie podstawowych zasad rozpoznawania i wydobywania węglowodorów (takich jak gaz łupkowy) z zastosowaniem intensywnego szczelinowania hydraulicznego (2014/70/UE), Dz.U. L 39/72 z 8.2.2014 CM\1063481.doc 7/10 PE491.051v03-00
prawo do ochrony danych osobowych (art. 8), prawo do gromadzenia się i stowarzyszania się (art. 12), które mają zastosowanie do poszczególnych obywateli, w tym do członków stowarzyszeń. Informacje dostarczone przez składających petycje nie pozwalają jednak Komisji stwierdzić, czy zostały naruszone postanowienia Karty praw podstawowych. Potrzebne byłyby dodatkowe informacje na temat podjętych rzekomo działań w zakresie nadzoru i ich konkretnych okoliczności. Wniosek Komisja przyjmuje do wiadomości obawy zgłoszone wobec możliwego ryzyka dla zdrowia i środowiska naturalnego, związanego z przedsięwzięciami dotyczącymi gazu łupkowego. Tytułem uzupełnienia obowiązujących przepisów UE i w celu zapewnienia wytycznych Komisja przyjęła zalecenie w sprawie podstawowych zasad rozpoznawania i wydobywania węglowodorów (takich jak gaz łupkowy) z zastosowaniem intensywnego szczelinowania hydraulicznego. Zachęca się państwa członkowskie do przestrzegania tego zalecenia podczas stosowania lub dostosowywania przepisów krajowych dotyczących operacji wydobycia gazu łupkowego. Komisja będzie monitorować stosowanie tych zasad za pośrednictwem powszechnie dostępnej tablicy wyników. Komisja będzie również w dalszym ciągu monitorować przestrzeganie przez państwa członkowskie ich zobowiązań wynikających z przepisów Unii. 5. Odpowiedź Komisji, otrzymana dnia 29 maja 2015 r. Petycje nr 1378/2011, nr 578/2012, nr 1502/2012, nr 1623/2012, nr 1624/2012, nr 991/2013 i nr 2420/2013 Długoterminowym celem Unii jest zyskanie statusu niskoemisyjnej gospodarki efektywnie korzystającej z zasobów. Jak stwierdzono w komunikacie w sprawie unii energetycznej 1 z dnia 25 lutego 2015 r., Unia Europejska dąży do tego, aby stać się światowym liderem w zakresie energii odnawialnych. Jako wkład w zmniejszania uzależnienia importowego Europy oraz jako działanie dodatkowe do zwiększenia udziału energii odnawialnej, produkcji ropy i gazu ze źródeł niekonwencjonalnych w Europie, takich jak gaz łupkowy stanowi możliwość, pod warunkiem, że kwestie akceptacji społecznej oraz ryzyka dla środowiska zostaną właściwie podjęte. Zgodnie z art. 194 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) państwa członkowskie mają prawo do określania warunków wykorzystania swoich zasobów energetycznych. Każde państwo członkowskie jest odpowiedzialne za podejmowanie decyzji o udzieleniu zgody na poszukiwanie, wydobycie lub produkcję gazu niekonwencjonalnego na obszarze podlegającym jurysdykcji tego państwa, z należytym uwzględnieniem potrzeby zachowania i poprawy stanu środowiska naturalnego (art. 194 ust. 1 TFUE). Za pomocą odpowiednich systemów oceny, licencjonowania i udzielania pozwoleń, jak również poprzez monitorowanie i kontrolę państwa członkowskie muszą zadbać o to, aby wszelkie operacje poszukiwania czy eksploatacji źródeł energii, również z zastosowaniem szczelinowania hydraulicznego, były zgodne z wymogami ram prawnych obowiązujących w UE. Obejmuje ono m.in. przepisy o przeprowadzaniu oceny oddziaływania na środowisko, w tym prawa do informacji oraz udziału, a także dostępu do sprawiedliwości dla ludności i 1 COM(2015) 80 final. PE491.051v03-00 8/10 CM\1063481.doc
stowarzyszeń 1 projektów dotyczących wydobycia gazu ziemnego, ochronie wód powierzchniowych i gruntowych 2, gospodarowaniu odpadami pochodzącymi z przemysłu wydobywczego 3, rejestracji, ocenie i zatwierdzaniu substancji chemicznych 4, odpowiedzialności za środowisko 5, a także o obszarach podlegających ochronie środowiskowej w ramach sieci Natura 2000 (np. dyrektywa ptasia 6 i dyrektywa siedliskowa 7 ). W dniu 22 stycznia 2014 r. Komisja przyjęła zalecenie 2014/70/UE w sprawie podstawowych zasad rozpoznawania i wydobywania węglowodorów (takich jak gaz łupkowy) z zastosowaniem intensywnego szczelinowania hydraulicznego 8. Zalecenie to jest uzupełnieniem obowiązujących przepisów unijnych i powinno zostać uwzględnione przez państwa członkowskie przy stosowaniu bądź dostosowywaniu ich przepisów odnoszących się do działalności związanej z intensywnym szczelinowaniem hydraulicznym. Celem zalecenia jest wspieranie państw członkowskich, które chcą prowadzić rozpoznawanie i wydobycie węglowodorów z zastosowaniem intensywnego szczelinowania hydraulicznego, a jednocześnie pragną chronić zdrowie publiczne, klimat i środowisko, efektywnie wykorzystywać zasoby oraz odpowiednio informować społeczeństwo. Komisja przeprowadza obecnie przegląd skuteczności takiego podejścia, a w drugiej połowie 2015 r. planuje przedstawić sprawozdanie Parlamentowi i Radzie. Po zakończeniu wspomnianego przeglądu Komisja podejmie decyzję, czy konieczne jest złożenie wniosków ustawodawczych. Karta praw podstawowych, obowiązująca w kontekście wdrażania prawa UE przez państwa członkowskie, przewiduje prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego (art. 7), praw do ochrony danych osobowych (art. 8), prawo do gromadzenia się i stowarzyszania się (art. 12) oraz skutecznych sądowych środków zaradczych (art. 47), które mają zastosowanie do poszczególnych obywateli, w tym do członków stowarzyszeń. Wniosek W odniesieniu do głównego żądania składających petycje, w tym do cofnięcia udzielonych zezwoleń na wydobycie gazu łupkowego i/lub do wydania zakazu stosowania w Polsce metody szczelinowania hydraulicznego, Komisja nie posiada żadnych kompetencji. Na podstawie informacji udzielonych przez składających petycję, Komisja nie może stwierdzić naruszenia dyrektyw regulujących kwestie ochrony wód powierzchniowych i gruntowych, gospodarowania odpadami pochodzącymi z przemysłu wydobywczego, rejestracji, oceny i zatwierdzania substancji chemicznych, odpowiedzialności za środowisko, a także obszarów podlegających ochronie środowiska w ramach sieci Natura 2000 (np. dyrektywa ptasia i dyrektywa siedliskowa) bądź Karty praw podstawowych. Dostarczone dowody nie pozwalają potwierdzić zarzutów niektórych autorów petycji, jakoby doszło do naruszenia unijnych przepisów w sprawie zezwoleń na działalność związaną z węglowodorami. Trybunał Sprawiedliwości UE orzekł jednak 9 w czerwcu 2013 r., że Polska 1 Dyrektywa 2011/92/UE, Dz.U. L 26/1 z 28.1.2012, zwana także dyrektywą OOŚ. 2 Dyrektywa 2000/60/WE (Dz.U. L 327 z 22.12.2000, s. 1) i dyrektywa 2006/118/WE (Dz.U. L 372/19 z 27.12.2006). 3 Dyrektywa 2006/21/WE, Dz.U. L 102 z 11.4.2006, s. 15. 4 Rozporządzenie nr 1907/2006/WE, Dz.U. L 396 z 30.12.2006, s. 1. 5 Dyrektywa 2004/35/WE, Dz.U. L 143 z 30.4.2004, s. 56. 6 Dyrektywa 2009/147/WE, Dz.U. L 20/7 z 26.1.2010. 7 Dyrektywa 92/43/EWG, Dz.U. L 206 z 22.7.1992, s. 7. 8 Zalecenie 2014/70/UE (Dz.U. L 39 z 8.8.2014, s. 72) 9 http://eur-lex.europa.eu/lexuriserv/lexuriserv.do?uri=celex:62010cj0569::html CM\1063481.doc 9/10 PE491.051v03-00
nie podjęła środków niezbędnych do zapewnienia, aby dostęp do działalności polegającej na poszukiwaniu, badaniu i produkcji węglowodorów był pozbawiony wszelkiej dyskryminacji. Polska podjęła już pewne działania naprawcze, a Komisja dopilnowuje, aby w odpowiednim czasie przestrzegano w pełni odnośnego dorobku prawnego UE w dziedzinie energii. Komisja jest zdania, że dyrektywa 2011/92/UE dotyczy działań związanych z gazem łupkowym, które obejmują czynności wiertnicze na dużych głębokościach oraz, że Polska nie przedstawiła właściwie powiązanych wymagań. Na podstawie procedury w sprawie naruszenia zgodnie z art. 258 TFUE Komisja wydała uzasadnioną opinię przeciwko Polsce o naruszenie postanowień tej dyrektywy z dnia 26 lutego 2015 r. Procedura naruszenia dotyczy poprawki w polskim krajowym prawodawstwie zezwalającej na odwierty na głębokościach przekraczających 5000 metrów bez uprzedniej oceny potencjalnego ryzyka dla środowiska (badanie kontrolne). Ponieważ pokłady gazu łupkowego w Polsce znajdują się głównie na głębokości 1000-4500 m, nowy zakres de facto wyklucza większość projektów poszukiwania gazu łupkowego w Polsce z zakresu dyrektywy OOŚ. Naruszenie to nie ma jednak na celu podjęcia kwestii poszczególnych projektów; w ich przypadku zaleca się korzystanie z krajowych kanałów dochodzenia odszkodowania. PE491.051v03-00 10/10 CM\1063481.doc