I nformator Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Poznaniu

I nformator Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Poznaniu D WUMIESIĘCZNIK WRZESIEŃ PAŹDZIERNIK 201 4 ( NR 5) www.poznan.luteranie.pl

W tym numerze: HISTORYCZNIE: Informacja o budowie centrum i miejscach nabożeństw ewangelickich w Poznaniu - ks. Tadeusz Raszyk W 1 0-lecie poświęcenia kościoła Łaski Bożej - Jerzy Domasłowski Nasze 32 lata - Halina Raszyk Centrum parafialne MOIM ZDANIEM: Rozmyślania Przemysława Hewelta - O wojnie tekst Agnieszki Zawiskiej - Postrzeganie rzeczywistości Kobiety a Reformacja - tekst dr Małgorzaty Grzywacz Obóz młodzieżowy w Sorkwitach wydawca: Parafia Ewangelicko-Augsburska w Poznaniu zespół redakcyjny: Halina Raszyk, ks. Marcin Kotas, Anna Boruta-Bisok (kącik dla dzieci) przygotowanie i opracowanie tekstów, korekta: Halina Raszyk skład i opracowanie graficzne: Hanna Pałac druk: Perfekt Druk, ul. Świerzawska 1, 60-321 Poznań Zdjęcia na okładce: Przemysław Hewelt Zdjęcie na 1 i 2 stronie publikacji pochodzą ze strony www.sxc.hu., s. 24: broc - Fotolia.com, s. 25: Bible from Vector.me (by brandynne), pozostałe - archiwum własne autorów i parafii

OD REDAKCJI Drodzy Czytelnicy! Oddajemy w państwa ręce kolejny nu mer naszego Informatora. Bardziej ob szerny, bo też okazja godna uczczenia. Dziesięć lat minęło jak jedna chwila, ale w życiu parafii nastąpiły istotne zmiany. Zmarł ks. sen. Tadeusz Raszyk, był przez 32 lata duszpasterzem parafii, która w ciągu tych lat przeżyła ewolucję. Z jed nej poznańskiej zrodziły się jeszcze dwie pilska i leszczyńska. Prowadzą je teraz ja ko proboszczowie ks. Tomasz Wola w Pile i ks. Waldemar Gabryś w Lesznie. W Po znaniu od 201 3 roku nowym proboszczem, został ks. Marcin Kotas. W Poznaniu przenieśliśmy się po wielu latach starań do nowego Centrum Para fialnego. Obozowa 5 to teraz znany adres na mapie miasta. Przypominamy na kartach naszego wy dawnictwa skrótową informację historyczną o naszej parafii. Piszemy też o sprawach nurtujących nas wszystkich, ten niespokojny czas i bliskość wojny na Ukrainie karze nam zastanowić się jak my odpowiemy na zadawane w tekście p. Przemysława Hewelta pytania. Tekst p. Agnieszki Zawiskiej korespon duje z tymi pytaniami, bo czy Postrzega nie rzeczywistości nie jest naszym co dziennym wyborem. Otaczająca nas rzeczywistość przerasta logiczne myślenie i pozostaje nam tylko wiara, że Bóg nas wspiera. Spotkanie Chrześcijan Europy Wschod niej we Wrocławiu było ważnym wyda rzeniem w naszym kraju. Uczestniczyli w nim także członkowie naszej parafii. Dr Małgorzata Grzywacz podzieliła się z nami swoimi refleksjami. Działa ona w Synodalnej Komisji Kobiet i cała jej działalność jest skierowana na populary zację luteranizmu i jego wkładu w kulturę, a w szczególności udziału kobiet. Aktywny udział grupy młodzieży z Poznania na pewno została zauważony i doceniony. Życzę miłej lektury, oby teksty i wia domości spełniły oczekiwania, a dzieciaki rozwiązały szarady z Kącika. Nade wszystko życzę Bożego błogosławieństwa na następne lata rozwoju naszej wspólno ty. Patrząc na młode pokolenie nadzieja jest wielka. W imieniu Redakcji Halina Raszyk 3

SPOTKANIE ZE SŁOWEM BOŻYM Nie nam Panie, nie nam, ale imieniu swemu daj chwałę, Dla łaski swojej, dla wierności swojej! (Psalm 1 1 5,1 ) Drodzy Czytelnicy! Rok 201 4 jest dla naszej Parafii wyjątkowy. Na dzień 1 9 września przypada bowiem okrągła 1 0 rocznica poświęcenia kościoła Łaski Bożej w Poznaniu. Przez niemal pół wieku życie nabożeństwowe poznańskich luteranów skupiało się wokół niewielkiego kościołka przy ulicy Grunwaldzkiej 48 (dawniej ewangelickiej kaplicy cmentarnej). Wraz z transformacją ustrojową pojawiły się nowe perspektywy. Ustawa pomiędzy Państwem a Kościołem Ewangelicko-Augsburskim w RP otworzyła drzwi, które przez długie dziesięciolecia były szczelnie zamknięte chodzi o rewindykację utraconego mienia poewangelickiego. Dzięki tytanicznej pracy ówczesnego proboszcza śp. ks. seniora Tadeusza Raszyka oraz członków Rady Parafialnej, Parafia pozyskała mienie, które stało się podstawą dla ma- 4 terialnego zabezpieczenia inicjatywy budowy kościoła i Centrum Parafialnego. Wielu z Was doskonale pamięta rozpoczęcie budowy, poświęcenie kamienia węgielnego. Na Waszych oczach powstawała budowa, nabierała kształtów, a po dwóch latach prac budynek kościoła wraz z Centrum Parafialnym zostały uroczyście poświęcone dnia 1 9 września 2004 r. Na rok bieżący przypada również 90. rocznica objęcia przez ks. seniora Gustawa Manitiusa funkcji proboszcza w poznańskiej parafii oraz 75. rocznica jego pojmania. Każdy Jubileusz, każda rocznica prowokuje do dokonania oceny, podsumowania, czy w końcu refleksji nad tym co było? Jak wykorzystało się minione lata? W jaki sposób kontynuowano dzieło poprzednich pokoleń i czy właściwie wykorzystało się darowaną szansę czynienia dobra?

SPOTKANIE ZE SŁOWEM BOŻYM Przeżywając Jubileusz 1 0-lecia kościoła Łaski Bożej oraz reflektując miony czas, ten bliższy i dalszy, jednego możemy być pewni: wszystko to, co doprowadziło do budowy kościoła oraz Centrum Parafialnego, jak też i pomyślne jej zakończenie jest świadectwem Bożej łaski, jaka została nam okazana. Dzięki bowiem Bożej przychylności pojawiły się odpowiednie możliwości, zdarzenia, pojawili się ludzie gotowi do pracy. Wszystko, to przyczyniło się do tego, że dziś dane nam jest przeżywać obchody 1 0-lecia kościoła w pięknym i błogosławionym miejscu, tu przy ulicy Obozowej 5. Wierzę, że te minione lata, które mamy już za sobą, były błogosławione i stały się błogosławieństwem, dla tych, którzy poszukiwali duchowego miejsca dla siebie i mogli je tutaj odnaleźć. Odczuwam smutek, że nie ma pośród nas tego, który poświęcił temu ogromnemu przedsięwzięciu swoje życie mam na myśli ks. proboszcza Tadeusza Raszyka. Pozostaje w naszej wdzięcznej pamięci za wszelkie dobro, które po sobie pozostawił. Obchodząc nasz Jubileusz pragniemy przede wszystkim dziękować Bogu i uwielbiać Go za opiekę, jaką nas otacza. Chcemy to czynić słowami Psalmu 1 1 5: Nie nam Panie, nie nam, ale imieniu swemu daj chwałę, dla łaski swojej, dla wierności swojej! Jedynie Bóg okazuje łaskę i wierność swojemu ludowi. A kościół Łaski Bożej i przeżywany Jubileusz jest tego najlepszym świadectwem. Przed nami kolejne lata! Kolejne wyzwania, zadania, troski i radości jak to bywa w życiu każdego człowieka, każdego Zboru czy Parafii. Niech przeżywany Jubileusz pozostanie dla nas źródłem siły oraz inspiracji do wykorzystywania darowanych nam przez Boga szans czynienia dobra. Niech motywuje nas do wysiłku i pracy na rzecz Bożego Królestwa. Doświadczyliśmy i ciągle na nowo doświadczamy Bożej łaski, to powód do radości, ale i wezwanie, aby nasze życie parafialne stało się świadectwem, że łaską zbawieni jesteśmy przez wiarę i to nie z nas, Boży to dar. Amen ks. Marcin Kotas 5

HISTORYCZNIE... Krótka informacja o historii Parafii EwangelickoAugsburskiej w Poznaniu i budowie zespołu centrum parafialnego przy ul. Obozowej 5 Parafia Ewangelicko-Augsburska w Poznaniu swój rodowód wywodzi z najlepszych tradycji polskiej reformacji w Wielkopolsce. Po odzyskaniu niepodległości, rodzi się ona na nowo w latach dwudziestych ubiegłego wieku. W okresie międzywojennym nabożeństwa odbywają się w kościele staroluterskim przy ul. Ogrodowej w Poznaniu. Pierwsze takie nabożeństwo odbyło się 4 kwietnia 1 920 roku, a odprawił je ks. Karol Kotula. Odtąd polskie nabożeństwa ewangelickie odbywają się w tej świątyni do wybuchu II wojny światowej. 31 października 1 924 roku pierwszym proboszczem parafii zostaje Ks. Gustaw Manitius. Po zakończeniu działań wojennych, pierwsze nabożeństwo w 1 945 roku odbyło się w mieszkaniu domu przy ul. Kossaka 9, dnia 30 marca, a odprawił je ks. Karol Świtalski. 5 marca 1 946 roku Parafia otrzymała ewangelicką kaplicę cmentarną przy ul. Grunwaldzkiej, którą po adaptacji poświęcono 7 kwietnia tegoż roku. Na po- 6 czątku lat dziewięćdziesiątych wykonano jej generalny remont. Dobudowano balkon, wymieniono ławki i ołtarz, oraz wykonano chrzcielnicę. Kaplica, ul.grunwaldzka 48 Służyła ona miejscowej wspólnocie parafialnej jako świątynia nieprzerwanie do 2003 roku. W okresie powojennym do macierzystej Parafii w Poznaniu należały także filiały w Gnieźnie, Lesznie, Chodzieży i Trzcian ce. Ponadto, z uwagi na wiernych, miesz-

HISTORYCZNIE... kających w rozproszeniu na terenie parafii obejmującej dawne województwa: poznańskie, leszczyńskie i pilskie, w 27 miejscowościach odbywały się nabożeństwa domowe u rodzin ewangelickich. Dopiero 1 kwietnia 1 999 roku reaktywowano parafię Ewangelicko-Augsburska w Pile. Natomiast 26 maja 2001 roku Konsystorz Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP przyjął uchwałę, która uchwałę podjął Konsystorz KEA w dniu 1 6 kwietnia 2004 rok. Poświęcenia parku im. Ks. Seniora Gustawa Manitiusa dokonał Biskup KEA Ks. Jan Szarek, w niedzielę dnia 1 9 listopada 2000 roku. W 1 998 roku Parafia odzyskała pozostałą część dawnego cmentarza ewangelickiego przy ul. Grunwaldzkiej, użytkowaną od 1 962 roku jako boisko. Wnętrze kościoła podczas budowy z dotychczasowego filiału parafii poznańskiej w Lesznie uczyniła samodzielną parafię wraz z filiałem w Rawiczu. W dniu 8 lutego 2004 roku Zgromadzenie Parafialne Parafii EA w Poznaniu podjęło uchwałę o utworzeniu kolejnego filiału we Wrześni. 6 marca 2004 Synod Diecezjalny Diecezji Pomorsko-Wielkopolskiej przychylił się do tej uchwały, a ostateczną decyzję zatwierdzającą tę Znajdujący się na tej posesji pawilon użytkowany przez klub sportowy jako szatnie, adaptowano na dom katechetyczny i pomieszczenia stacji diakonii. Aktu poświęcenia tejże dokonał w niedzielę, 1 2 stycznia 2002 roku Ks. Janusz Jagucki Biskup KEA. On także dokonał poświęcenia kamienia węgielnego pod budowę nowego centrum parafialnego i pomnika ku czci Ks. Seniora G. Mani- 7

HISTORYCZNIE... tiusa w parku jego imienia w niedzielę, dnia 2 czerwca 2002 roku. Pierwsze nabożeństwo w nowym kościele, już pod dachem, ale nadal w budowie, odbyło się, zgodnie z sugestią Biskupa Kościoła, w Wigilię Bożego Narodzenia 24 grudnia 2003 roku o godz. 1 7.00. Ponieważ nadal trwały jeszcze prace budowlane, nabożeństwa niedzielne w okresie zimowym 2003/2004 odbywały się w sali parafialnej domu katechetycznego przy ul. Obozowej 5. Od tej szczególnej chwili wiele ważnych, kolejnych wydarzeń, które miały miejsce w tym nowym, budującym się Domu Bo żym, odnotowaliśmy jako pierwsze. drogę życia prosili Boga: Ryszard Szymański i Barbara zd. Bzowa, oboje wyznania ewangelicko-augsburskiego. Dnia 1 9 stycznia 2004 roku odbyło się pierwsze nabożeństwo ekumeniczne w ramach corocznego Tygodnia Modlitw o Jedność Chrześcijan. Homilię wygłosił ks. Zenon Rubach proboszcz z katedry w Gnieźnie. Uczestnikami byli duchowni i wierni z Kościołów: Rzymsko-Katolickiego, Prawosławnego, Polskokatolickiego, Ewangelicko Metodystycznego, Zielonoświątkowego, Ewangelicko-Reformowanego i Ewangelicko-Augsburskiego. Pierwszy chrzest odbył się 1 1 kwietnia 2004, tj. w Wielkanoc, a ochrzczonym został Kuba Przemysław Kopczyński. 9 maja 2004 roku, t.j. w niedzielę Cantate, 4 niedzielę po Wielkanocy, liturgia nabożeństwa w nowym kościele została odprawiona od nowego ołtarza, wykonanego z marmuru w taki sposób, aby, zgodnie z zaleceniem reformatora Ks. dr Marcina Lutra, umożliwić odprawianie nabożeństw przez duchownych twarzą do wiernych, obecnych na nabożeństwie. Centrum parafialne w budowie Zgromadzenie Parafialne PaPierwszy ślub miał miejsce w dniu rafii Ewangelicko-Augsburskiej w Pozna1 7 stycznia 2004 roku o godz.: 1 4.00, niu w niedzielę Rogate, 5 niedzielę po o błogosławieństwo Boże na wspólną Wielkanocy, dnia 1 6 maja 2004 roku, po 8

HISTORYCZNIE... nabożeństwie jednogłośnie wybrało nazwę dla nowej świątyni: Kościół Łaski Bożej. Pierwsza konfirmacja odbyła się w I Święto Zesłania Ducha Świętego, 30 maja 2004, a ślubowanie wierności Chrystusowi i Jego Kościołowi złożyli: Arnika Błahut, Martyna Pędrak i Łukasz Miłosz Dostatni. Pierwsze prace przy wykopie ław fundamentowych miały miejsce 7 stycznia 2002 roku, a budowlane zakończyły się pod koniec czerwca 2004 roku. W lipcu 2004 roku Rada Parafialna zleciła ludwisarni Felczyńskich z Taciszowa wykonanie 3 nowych dzwonów. Ich instalacja na wieży kościelnej przewidziana jest przed świętami Bożego Narodzenia 2004 roku. (przyp.red. dzwony dotarły do Poznania 22.03.2005 r. i w tym dniu zostały zamontowane. Poświęcenia dokonał 1 8.09.2005 r. ks. bp. Janusz Jagucki w obecności arcyb. ks. Stanisława Gądeckiego) W dniu 4 sierpnia 2004 roku Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego dla Miasta Poznania wydał decyzję, która pozwala Parafii EA w Poznaniu na użytkowanie całego zespołu centrum parafialnego przy ul. Obozowej 5. Obiekt wzniesiono według projektu zespołu architektów ze Szczecina: dr Lechosław Czernik, mgr inż. Grażyna Czernik, mgr inż. Iwona Całus. Wnętrza według projektu prof. Władysława Wróblewskiego z Poznania. Na nowych organach, które wykonałą firma organmistrzowska Mollin, z miejscowości Odry, po raz pierwszy na nabożeństwie niedzielnym zagrała organistka, mgr Małgorzata Raszyk-Kopczyńska w 1 2 niedziele po Trójcy Świętej, tj. 29 sierpnia 2004. W tym dniu gotowych było 6 głosów. Cały instrument posiada ich 27. Dzień wcześniej, na ślubie, organy zabrzmiały po raz pierwszy. W dniu 1 września 2004 roku Parafia przeniosła się do nowej siedziby przy ul. Obozowej 5. 1 8 i 1 9 września 2004 miała miejsce uroczystość poświęcenia całego centrum parafialnego, w tym kościoła, stacji diakonii, domu parafialnego i plebani. Oprac. Ks. Tadeusz Raszyk 22 marca 2005 r. ks. Tadeusz Raszyk i dzwony 9

HISTORYCZNIE... Miejsca nabożeństw ewangelickich w Poznaniu od czasów Reformacji do chwili obecnej Błogosławieni, którzy w domu twoim Wzgórzu św. Wojciecha. Była to mała mieszkają... Psalm 84,5 świątynia z drewna, bez dzwonów i organów. Do roku 1 596 zbudowano jeszcze W początkowym okresie Reformacji obok szkołę, szpital i trzy domy dla praw Poznaniu pierwsze nabożeństwa pro- cowników parafialnych. Założono także testanckie były odprawiane parafialny cmentarz. Obecnie w domach prywatnych, w tym miejscu usytuowany najczęściej w domu kasztejest pomnik Armii Poznań. lana gnieźnieńskiego Jana Żadna jednak z tych budowli Tomickiego przy Starym nie przetrwała do dnia dzirynku. Najważniejszym siejszego, gdyż poznańscy jednak miejscem tych najezuici pięciokrotnie (1 603, bożeństw w tamtym czasie 1 605, 1 606, 1 61 4, 1 61 6) był Pałac Górków przy ul. podburzali ludność miasta, Wodnej, gdzie dzisiaj mieści zwłaszcza swoich wychosię Muzeum Archeologiczwanków, przeciwko protene. Tutaj, w pałacowej kastantom i w wyniku dwuplicy, za życia Andrzeja krotnych podpaleń doszło do Górki, magnata, wojewody ostatecznego zniszczenia kopałac Górków poznańskiego luteranina ścioła luterańskiego dnia i jego syna Stanisława, odbywały się 1 9.07.1 61 6 r. Dekretem królewskim zanabożeństwa luterańskie w latach 1 562 broniono jego odbudowy, utrzymując, że do 1 592. kościół ten był zarzewiem stałych, spogdy umarł Stanisław (29.1 0.1 592), łecznych niepokojów. Ks. Samuel Damostatni opiekun miejscowych luteran, browski, ostatni polski duchowny ewanewangelicy zostali zmuszeni do budowy gelicki i senior wielkopolskich parafii własnej świątyni. Jednakże uzyskane po- luterańskich został zmuszony do opuszzwolenie nakazywało budowę poza mu- czenia ukradkiem miasta na Wielkanoc rami miasta. I tak kościół wzniesiono na 1 61 7 roku. 10

HISTORYCZNIE... Kościół św. Krzyża, ul. Grobla Od tego czasu do roku 1 776, a więc przez ponad 1 50 lat miejscowi ewangelicy zmuszeni byli udawać się na nabożeństwa do Swarzędza pod Poznaniem, gdzie w 1 640 roku Zygmunt Grudziński, wojewoda kaliski, ewangelik, ufundował dla nich kościół. Jedynie w czasie najazdu szwedzkiego, od grudnia 1 704 r., do późnego lata 1 709 r., szwedzkie władze okupacyjne zezwoliły na odprawianie protestanckich nabożeństw w łaźni miejskiej przy ul. Woźnej w Poznaniu. Po wyparciu Szwedów burmistrz poznański usunął luteran z łaźni 1 9.01.1 71 0 r. Nakazał rozbić i częściowo spalić ołtarz i ławki. Natomiast organy i dzwon przekazał zarządowi katolickiego kościoła farnego. Jak wiadomo Traktat Warszawski (5.03.1 768 r.) wprowadził w Polsce tolerancję wyznaniową. W praktyce wyglądała ona jednak tak, że gdy miejscowi ewangelicy jeszcze w tym samym roku ponownie rozpoczęli starania o budowę własnej świątyni, to mogli nabyć jedynie bagnisty teren położony nie opodal miejskiej szubienicy, pomiędzy Wartą i Groblą, mimo, że dysponowali wystarczającą sumą na zakup lepszej działki budowlanej. Aby uczynić ten teren zdatnym do budowy musiano najpierw wbić dębowe pale w bagniste dno. Zanim jednak powstała na tym miejscu ewangelicka świątynia na górnym piętrze Wagi Miejskiej na Starym Rynku odbywały się od 1 776 roku nabożeństwa luterańskie. Dzień 1.07.1 777 r., był dniem położenia kamienia węgielnego pod ewangelicki kościół św. Krzyża. Jego poświęcenie miało miejsce 5.03.1 786 r., w rocznicę w/w Traktatu, nie był on jednak jeszcze całkowicie ukończony. Dopiero w 1 787 r., zawieszono 3 dzwony, a w 1 803 r., zakończono budowę wieży i tynkowanie całej świątyni, która do 1 945 roku była największym kościołem ewangelickim w Poznaniu. Nazwano go tak z dwóch powodów. Po pierwsze z uwagi na trudności jakie było trzeba na tej prawdziwie krzyżowej, budowlanej drodze pokonać. Ale także na znak zwycięstwa. Bo ten trud, z Boża pomocą, zakończył się sukcesem. Pierwszym duchownym ewangelickim był ks. Ephraim Gottfried Steckenbahr, ostatnim ks. Bruno Boelter. Obecnie należy on do rzym.kat. 11

HISTORYCZNIE... Kościół Rynek Wildecki Kościół ul. Fredry arafii Wszystkich Świętych w Poznaniu, przy ul. Grobla 1. Dnia 3.08.1 838 r., położono kamień węgielny pod kolejny kościół ewangelicki u zbiegu ulic Półwiejskiej i Krysiewicza. Światynię, kościół św. Piotra, poświęcono 1 1 listopada 1 841 r. Pierwszym duchownym ewangelickim był ks. Dr Adolf Siedler, ostatnim ks. Nathanael Katscher.W czasie II wojny światowej został on częściowo uszkodzony i po 1 945 roku rozebrany. W dniu 6.1 1.1 858 r., powstała parafia ewangelicka na Nowym Mieście. Kamień węgielny pod świątynię tej parafii, kościół św. Pawła, położono dnia 9.1 0. 1 866 r., a 1 0.03.1 869 r., nastąpiło jego poświęcenie. Koszt budowy wyniósł 21 2 000 marek. Pierwszymi duchownymi ewangelickim byli ks. D.Friedrich Cranz i ks. D.Gustav Carus, ostatnimi ks. Gottfried Hein i ks. Rudolf Walloschke. Obecnie należy on do rzym. kat. parafii Zbawiciela w Poznaniu, przy ul. Fredry. W 1 889 roku powstaje nowa 12 parafia ewangelicka dla Jeżyc. Kościół św. Łukasza, świątynia dla tej parafii, została zbudowana w latach 1 893/1 894 i miała także służyć duszpasterstwu wojskowemu. Poświęcona została 1.05.1 894 roku. Pierwszym duchownym ewangelickim był ks. Otto Büchner, ostatnim ks. Waldemar Thomson. Obecnie należy ona do rzym. kat. parafii p.w. Podwyższenia Św. Krzyża przy ul. Szamarzewskiego. Także w roku 1 889 powstała w dzielnicy Wilda kolejna parafia ewangelicka. Jeszcze w tym samym roku zakupiono plac przy ul. Krzyżowej pod budowę ewangelickiej świątyni, ale parcela okazała się za mała. Początkowo nabożeństwa odprawiano w kaplicy Zakładu Dobroczynności im. Garczyńskiego, a ponieważ nie mieściła ona wszystkich wiernych, odprawiano je również w czynnej stołówce warsztatów kolejowych. Przed nabożeństwem każdorazowo na jej podłodze rozkładano dywan, wieszano obraz o treści religijnej, ustawiano prosty ołtarz.

HISTORYCZNIE... Kościół ul. Matejki W 1 900 roku władze miejskie przekazały parafii, jako teren pod budowę, działki przy Rynku Wildeckim. Kamień węgielny pod świątynię kościół św. Mateusza położono dnia 1 9.1 1.1 904 r. Jego poświęcenia dokonano 1 5.03.1 907 r. Poprzedniego dnia uroczyście pożegnano wspomniane wyżej miejsca, w których dotąd odbywały się nabożeństwa ewangelickie na Wildzie. Pierwszym duchownym ewangelickim był ks. Karl Ilse, ostatnimi ks. Arnold Schabert i ks. Carl Brummack. Obecnie kościół ten należy do rzym. kat. parafii p.w. Królowej Maryi. Następna świątynia ewangelicka p.w. Chrystusa, została zbudowana dla dzielnicy Łazarz. Zanim jednak to nastąpiło nabożeństwa odprawiano w sali restauracji przy ul. Głogowskiej. Od 1 889 do 1 894 w restauracji Feldschlößchen, a od Wielkanocy 1 901 do 1.04.1 902 r., w restauracji Wilhelmshöhe. Jednak nie wszystkim odpowiadały te miejsca i część ewangelików z tej dzielnicy Kościół ul. Szamarzewskiego chętniej uczęszczała na nabożeństwa w kościele św. Pawła przy ul. Fredry. Parafia powstała 31.03.1 902 roku i obejmowała dzielnice Łazarz i Górczyn oraz pod poznańskie miejscowości: Fabianowo, Kotowo, Junikowo, Rudnice i Plewiska. Z chwilą erygowania liczyła 3651 wiernych. Położenie kamienia węgielnego nastąpiło 24.07.1 904 r. Świątynię poświęcono 1 5.03.1 907 r. Koszt budowy wyniósł 21 7 000 marek. Pierwszym duchownym ewangelickim był ks. Markus Herzka, ostatnimi ks. Staeffani i ks. Herbert Girgensohn. Obecnie należy ona do rzym. kat. parafii p.w. Św. Anny, przy ul. Matejki. Jako ostatnią należy wspomnieć świątynię staroluteran przy ul. Ogrodowej. Powstała ona w latach 1 885/1 886 i służyła także naszej parafii w latach 1 924 do 1 939. Każdej niedzieli przedpołudniem odbywały się w niej nabożeństwa niemieckie a po południu polskie. Te ostatnie odprawiali Księża: 13

HISTORYCZNIE... Karol Kotula, Józef Mamica i Gustaw św. Piotra. I do dzisiaj służą jako Boże Manitius. Obecnie należy ona do po- domy wiernym kościoła Rzymsko-Katoznańskiej parafii Kościoła Ewangelicko- lickiego. Natomiast polskie nabożeństwa Metodystycznego. ewangelickie po zakończeniu II wojny Także siostry diakonise miały swoją światowej odbywały się w jednym kaplicę w Domu Macierzystym, który z mieszkań domu przy ul. Kossaka 9, najpierw mieścił się w budynku przy ul. który jest własnością Polskiego TowaZagórze 1 5, potem u zbiegu obecnych rzystwa Ewangelickiego. Pierwsze takie ulic: Kościuszki i Libelta, a ostatecznie nabożeństwo odbyło się dnia 30 marca pomiędzy obecnymi ulicami: 1 945 roku w budynku przy Marcelińską, Przybyszewul. Kossaka 9 m 8, odpraskiego i Grunwaldzką. Jako wił je Ksiądz Karol Świpierwszy opiekę duszpatalski. sterską sprawował tutaj ks. Jednocześnie parafia Franz Wolf, a jako ostatni czyniła starania o jeden księża: Otto Reimann i Roz wcześniej wymienionych bert Walter. Obecnie mieści kościołów ewangelickich. się tutaj szpital kliniczny. Mogła otrzymać kościół Okazjonalnie nabożeństwa staroluteran, którego ściana ewangelickie odbywały się ołtarzowa była zniszczona jeszcze w budynku na św. w wyniku działań wojenkościół ul. Fredry Marcinie, gdzie w okresie nych. Parafia nie miała międzywojennym obradowały synody, od- jednak funduszy na jego odbudowę i to bywały się konferencje teologiczne zdecydowało o odstąpieniu od jego przei gdzie okresowo miał także swoja siedzi- jęcia. Następnie oferowano jej ewangebę Konsystorz Kościoła Unijnego. Obec- licki kościół garnizonowy przy ul. Szanie mieści się tutaj Akademia Muzyczna. marzewskiego, ale miejscowa wspólnota 20 stycznia 1 945 roku w poznańskich parafii rzymsko-katolickiej, która objęła kościołach ewangelickich odprawiono ten kościół zaraz po zakończeniu działań ostatnie nabożeństwa. W następnym wojennych ogłosiła, że nawet siłą nie miesiącu zostały one przejęte przez ka- pozwoli sobie go odebrać. A jeśli to natolików jako mienie porzucone, z wyjąt- stąpi, kościół zniszczą. Wobec takiego kiem kościoła staroluterskiego i kościoła stanu rzeczy i tu odstąpiono od przejęcia. 14

HISTORYCZNIE... Ostatecznie zaproponowano poznańskim luteranom cmentarną kaplicę przy ul. Grunwaldzkiej i tą przejęto od katolików 5 marca 1 946 r. To ona służy do dziś naszej wspólnocie parafialnej. Zimą trudno ją ogrzać, bo zbudowano ją przecież jako kostnicę. Tak, że przy większych mrozach, gdy mimo włączonego Kościół św. Piotra, ul. Półwiejska odzyskała w drodze wieloletniego postępowania sądowego część swojej nieruchomości położonej w Poznaniu przy ul. Obozowej i Taborowej, a zajmowanej od 1 962 roku przez klub sportowy SAN jako boisko do piłki nożnej i pawilon, gdzie mieściła się siedziba klubu, szatnie dla piłkarzy, natryski, pokój trenera i mieszkanie dla gospodarza. Pawilon ten Parafia w ciągu ostatnich dwóch lat wyremontowała i służy on jej obecnie jako dom katechetyczny. Poza salkami katechetycznymi część pomieszczeń przeznaczono na stację diakonijną. Jest tu także większa sala, w której od dwóch lat odbywają się nabożeństwa w okresie zimowym. oprac. Ks. Tadeusz Raszyk ogrzewania temperatura w jej wnętrzu utrzymywała się w granicach plus trzech stopni Celsjusza nabożeństwa z konieczności odbywały się w piwnicy tejże kaplicy. Po jednym z nabożeństw w tym miejscu, ktoś z obecnych zapytał: Kiedy (tekst napisany przed rozpoczęciem poznańscy ewangelicy wyjdą nareszcie pracy nad budową nowego kościoła z katakumb? i centrum) I tu, łaskawy i miłosierny Bóg pospieszył nam z pomocą. W 1 998 roku Parafia 15

HISTORYCZNIE... Poświęcenie kościoła. Parafianie z Poznania przez kilkadziesiąt lat czekali na tę chwilę. 1 9 września 2004. odbyło się poświęcenie nowego Kościoła Łaski Bożej oraz Centrum Parafialnego. Uroczyste otwarcie rozpoczęło się już w sobotę 1 8 września o godz. 1 7.00. Następnie odbył się Koncert Organowy. Możliwości nowego instrumentu zaprezentowały: Prof. Elżbieta Karolak oraz Małgorzata Raszyk-Kopczyńska. Tego wieczoru usłyszeliśmy utwory: Jan Sebastian Bach Toccata i fuga d-moll oraz Chorał "Ein feste Burg", Johann Pachelbel Aria Sebaldina, Dietrich Buxtehude Ciacona e-moll, Feliks Mendelssohn Bartholdy Sonata c-moll nr 2, Leon Boellmann Suita gotycka. Ks. Raszyk wraz z artystkami złożyli serdeczne gratulacje i podziękowania przedstawicielowi firmy organmistrzowskiej Józefa Mollina i Zdzisława Mollina z Odrów k. Chojnic, która wykonała ten piękny instrument. Główne uroczystości odbyły się w niedzielę 1 9 września 2004. Ten pełen wzruszeń dzień rozpoczął się o godz. 1 0.00 porankiem muzycznym w czasie którego zgromadzeni śpiewali pieśni przy akompaniamencie nowych organów, swój talent muzyczny i aktorski, a przede wszystkim spontaniczność i radość zaprezentowały dzieci z parafii poznańskiej, wystąpił chór 16 Tekst z roku 2004. parafialny, zaś nastrój liryczny wprowadził ks. Henryk Czembor prezentując wiersze ze swojego tomiku poezji. Następnie o godz. 1 1.30 odbyło się pożegnanie z kaplicą przy ul. Grunwaldzkiej. Miejsce to służyło przed wojną jako kaplica cmentarna. Od roku 1 946 była to główna świątynia ewangelików w Poznaniu. Z ołtarza tej kaplicy zabrano Biblię oraz krzyż, następnie zgromadzeni przeszli pod główne wejście nowego kościoła. Po przemówieniu Ks. Bp Michała Warczyńskiego reprezentant Rady Parafialnej w Poznaniu Jerzy Gizło wręczył proboszczowi klucz do nowego Kościoła Łaski Bożej, a Ks. Bp Janusz Jagucki dokonał uroczystego otwarcia. Dalsze uroczystości miały miejsce wewnątrz kościoła, gdzie poświęcono Słowem i modlitwą kościół wraz ze stacją diakonijną i domem parafialnym, a także ołtarz, chrzcielnicę, ambonę i organy. W czasie nabożeństwa połączonego ze spowiedzią i Komunią Świętą kazanie wygłosił Ks. Bp Janusz Jagucki. Po nabożeństwie słowa pozdrowienia wygłosili: Ks. Bp Mindangas Sabutis Biskup Kościoła EwangelickoLuterańskiego na Litwie, Ks. Bp Marek Izdebski z Kościoła Ewangelicko-Reformowanego, zaś w imieniu Arcybiskupa Poznańskiego wystąpił ks. dr Paweł Czyż.

HISTORYCZNIE... Dla wszystkich uczestników uroczystości przygotowany był posiłek w czasie którego wielu gości z kraju i zagranicy składało życzenia i gratulacje. Miniony weekend trudno nie nazwać nowym początkiem Parafii Ewangelicko Augsburskiej w Poznaniu. Przychodzą na myśl słowa Jezusa Chrystusa: Komu wiele powierzono, od tego wiele żądać się bę- dzie. Zakończył się pewien etap wybudowaliśmy piękny obiekt parafialny. Teraz stoimy przed nowym wyzwaniem: wypełnić go życiem. Chwała niech będzie jednak Bogu, który jest budowniczym tego materialnego kościoła, jak i dawcą życia Kościoła, który stanowią Jego dzieci. ks. Sławomir Sikora W dziesięciolecie poświęcenia kościoła Łaski Bożej 2004 201 4 Dziś się wydaje, że 1 0 lat od dnia konsekracji naszego kościoła przeminęło bardzo szybko, dla wielu z nas jest to przeżycie nie tylko ważne i miłe, ale również całkiem świeże. Sam należę do takich osób. Z drugiej strony jednak, dla młodszych parafian, a także dla jubileuszowych gości, godzi się w lakonicznej formie przypomnieć garść szczegółów z wydarzeń, które doprowadziły do budowy. Przedwojenna polska parafia ewangelicka od powstania w 1 920 r. aż do 3 września 1 939 r. bez przeszkód korzystała z gościny w kościele niemieckiego zboru staroluterańskiego przy ul. Ogrodowej. Niestety, jej materialne podstawy zostały zniszczone w roku 1 939 przez okupanta, a duszpasterz ks. senior Gustaw Manitius zamordowany. Po wojnie znaleźliśmy przytułek w odzyskanym domu Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego przy ul. Kossaka 9, gdzie już od marca 1 945 r. odprawiał nabożeństwa domowe ks. Karol Świtalski. Parafianie zrezygnowali ze starań o pozyskanie uszkodzonego przedwojennego kościoła, który władze państwowe przekazały metodystom, obiecując w zamian przydział jednego z poniemieckich kościołów należących przed wojną do Kościoła Ewangelicko-Unijnego, w międzyczasie zajętych już przez katolików. Wydarzenia następnych kilkudziesięciu lat wykazały, że nie były to obietnice ani szczere, ani realne. Może nawet było to działanie obliczone świadomie na podsycanie konfliktu między wyznaniami. 17

HISTORYCZNIE... Na początku 1 946 r. miasto wspaniałomyślnie przyznało ewangelikom małą kaplicę na opuszczonym cmentarzu parafii św. Pawła przy ul. Grunwaldzkiej. Przyznały na okres przejściowy, który trwał niemal 60 lat! Starania prowadzone od maja 1 945 r. o kościół Świętego Krzyża na Grobli, wzniesiony jeszcze w czasach staropolskich, ani później o kościół św. Łukasza na Jeżycach (przekształcony w garnizonowy), podejmowane wraz z radą parafialną przez ks. Karola Świtalskiego, a następnie ks. Włodzimierza Missola w Poznaniu i w Warszawie, spełzły na niczym i choć z różną intensywnością trwały aż do roku 1 957, nie uzyskano nic poza mglistymi obietnicami. W latach 60-tych starania na nowo podjął ks. Jan Walter. Udało się wówczas na potrzeby parafialne scalić obszerne mieszkanie w domu przy ul. Kossaka, służące jako kancelaria, sala parafialna i mieszkanie duszpasterza (w warunkach PRL-u właściciel nie miał większego wpływu na sposób wykorzystania własnej kamienicy), przeprowadzono też gruntowny remont kaplicy, w końcu przyznanej luteranom na własność, która otrzymała współczesny wystrój wnętrza. W latach 1 976-1 978 próbowano pozyskać parcelę pod budowę nowej kaplicy i plebanii lub rozbudować dotychczasową, wszystko natrafiało na złą wolę władz. Mimo przeciwności, marzeń 18 nie porzucono. Wraz z objęciem parafii przez ks. Tadeusza Raszyka w roku 1 980, sprawy ponownie nabrały dynamiki. Niestety, znowu cierpliwie wysuwane propozycje lokalizacji nie znajdowały akceptacji władzy ludowej, a otrzymywane kontrpropozycje były nie do przyjęcia przez stronę kościelną. Zamiary rozbudowy wznowione w 1 984 r. zostały kilkakrotnie storpedowane, ale żmudne starania w końcu przyniosły efekt i w sierpniu 1 988 r. uzyskano formalną zgodę na rozbudowę kaplicy i budowę obok domu parafialnego. Jednak tak naprawdę dopiero odejście PRL-u w niebyt polityczny i, począwszy od 1 994 r., możliwość stopniowej rewindykacji przedwojennego ewangelickiego mienia kościelnego stworzyły możliwości realizacji, które dobrze wykorzystano. W roku 1 993 ponownie zmodernizowano wnętrze kaplicy, pod którą urządzono nawet skromną salę parafialną. W 1 998 r. odzyskano pocmentarny teren przy ul. Obozowej, zajmowany przez klub sportowy. Znajdujący się tam pawilon został zaadaptowany na dom katechetyczny, z salą, do której przeniesiono nabożeństwa w okresie zimowym. Dwa lata później park otrzymał imię ks. seniora Gustawa Manitiusa. W 2002 r. uruchomiono stację diakonijną, a w międzyczasie usamodzielniły się parafie w Pile

HISTORYCZNIE... i w Lesznie. Budowę kościoła i centrum parafialnego według projektu Lechosława i Grażyny Czerników oraz Iwony Całus ze Szczecina rozpoczęto w grudniu 2001 r., 2 czerwca 2002 r. miała miejsce uroczystość poświęcenia kamienia węgielnego. Wzruszającym przeżyciem było pierwsze nabożeństwo w niewykończonej jeszcze świątyni, odprawione przez ks. Tadeusza Raszyka w Wigilię Świąt Bożego Narodzenia 2003 r. Odtąd każdy tydzień przynosił coś nowego, piękniało wnętrze zaprojektowane przez profesora Władysława Wróblewskiego. Prace budowlane, zapoczątkowane przez Energopol 7 (później Maxer SA) ukończyło Przedsiębiorstwo Budowlane Budech Waldemara Pecha i Zakład Elektotechniczny SEM. W skład Komisji Budowy z ramienia Rady Parafialnej wchodzili: prezes mecenas Bernard Rozwałka, skarbnik doktor Jerzy Gizło, Waldemar Stürmer, Maria Podbielska i profesor Władysław Wróblewski (stan z roku 2003). W maju 2004 r. zgromadzenie parafialne postanowiło nadać nowemu przybytkowi miano kościoła Łaski Bożej, jako wyrazu wdzięczności za to, co udało się osiągnąć i pragnienia błogosławieństwa dla nowych możliwości działania. W sierpniu rozbrzmialy 27-głosowe organy zbudowane przez firmę Józefa i Zdzisława Mollinów z miejscowości Odry koło Chojnic, jedynie dzwony odlane w Ludwisarni Felczyńskich w Taciszowie odezwały się dopiero w marcu 2005 r. W niedzielę 1 9 września 2004 r. odbyła się długo oczekiwana uroczystość poświecenia kościoła. Po piątkowych obradach Konsystorza, w sobotę 1 8 września spotkaliśmy się na okolicznościowej akademii i pierwszym koncercie na nowych organach, w wykonaniu prof. Elżbiety Karolak i Małgorzaty Raszyk-Kopczyńskiej. Wieczorem miała miejsce uroczysta kolacja w hotelu Olimpia, na której spotkali się goście i organizatorzy uroczystości. Niedzielne nabożeństwo odbywało się pod hasłem Albowiem przez łaskę zbawieni jesteście przez wiarę, i to nie z was: Boży to dar (Efez. 2, 8). Po poranku muzycznym, pożegnaliśmy się ze starą kaplicą przy ul. Grunwaldzkiej i w pochodzie przeszliśmy pod drzwi nowego Domu Bożego, które uroczyście otworzył biskup Kościoła, ks. Janusz Jagucki. Bp Janusz Jagucki dokonał aktu konsekracji świątyni, jej wyposażenia i centrum parafialnego. Obecni byli m in. biskup diecezjalny ks. Michał Warczyński, ks. Mindaugas Sabutis biskup Kościoła Luterańskiego Litwy, bp Marek Izdebski i bp Zdzisław Tranda z Kościoła Ewangelicko-Reformowanego, wielu duchownych ewangelickich i ekumenicznych, goście z zagranicy. Po nabożeństwie uczestnicy spotkali się przy po- 19

HISTORYCZNIE... siłku i rozmowach w namiocie ustawionym za kościołem. Nie miejsce, by omawiać wszystko, co wydarzyło się podczas minionego dziesięciolecia. A było tego dużo. Nabożeństwa, godziny biblijne, rekolekcje diecezjalne, zjazdy i zebrania młodzieżowe, katechezy i spotkania osób zainteresowanych protestantyzmem, prelekcje, próby chóru, obrady gremiów parafialnych i diecezjalnych, działalność Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego, uroczystości ekumeniczne, służba diakonijna i praca administracyjna, wy- stawy artystyczne, publiczne koncerty. Świadczy to, iż na dziele zapoczątkowanym przez ks. seniora Tadeusza Raszyka i Radę Parafialną spoczęło wymodlone błogosławieństwo i że ufni w Łaskę Bożą, możemy z ufnością patrzeć w przyszłość, o dziękczynieniu i modlitwie przyczynnej nie zapominając. Pamiętając o tych wszystkich, których wierze oraz trudowi zawdzięczamy, że możemy się radować godnym miejscem kultu i przekazując tę radość i nadzieję innym. Jerzy Domasłowski Nasze 32 lata Obchodzimy w tym roku 1 0 - lecie poświęcenia Kościoła Łaski Bożej, a z nim całego centrum parafialnego, dla mnie to ważne, ale to tylko fragment naszego życia w Poznaniu. Wszystko rozpoczęło się w 1 980 roku, kiedy bp. Janusz Narzyński postanowił przenieść mojego męża z Świdnicy do Poznania. Po 6 latach pracy w pięknym zabytkowym Kościele Pokoju i wreszcie wyremontowanym mieszkaniu na plebanii musieliśmy wszystko spakować i przeprowadzić się do Poznania. Co zastaliśmy? Kaplicę cmentarną zaadoptowaną do pełnienia funkcji kościoła, położoną w parku utworzonym po likwidacji w latach 60 XX wieku okalają- 20 cego ją cmentarza. Plebani nie było, do dyspozycji księdza były 2 pokoje w mieszkaniu w kamienicy. Kamienica należy do Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego. Dysponowała wtedy jednym mieszkaniem 5 pokojowym, które spełniało wtedy funkcję siedziby PTE, kancelarii parafialnej, pomieszczenia katechetycznego i mieszkania księdza. Długi korytarz przedzielony szafą z drzwiami za którymi była część prywatna. Kuchnia i łazienka była wspólna, więc wszelkie spotkania parafialne obywały się po trosze i na terenie rodzinnym. Stan finansów był bardzo skromny, starczało na pokrycie bieżących opłat i skromną pensję dla księdza.

HISTORYCZNIE... Rok 1 980 był to okres strajków i ogólnie wielkich niepokojów społecznych. Nikogo nie znaliśmy, nie znaliśmy miasta, a trzeba było rozpocząć od nowa życie z dwójką małych dzieci. Mąż przejął obowiązki od czerwca, a ja sprowadziłam, sierpniu. Były podpisywane porozumienia ze strajkującymi, wszyscy dokoła przewartościowywali swoje widzenie kraju. Zdawaliśmy sobie sprawę, że jako rodzina pastorska jesteśmy pod specjalną opieką, nasze postępowanie jest obserwowane nie tylko przez parafian, ale również przez sąsiadów. Parafia obejmowała trzy województwa (wg podziału z r. 1 976) poznańskie, leszczyńskie i pilskie, czyli od Wałcza na północy do Rawicza na południu i Gniezna na wschód, a na zachód aż do Torzymia. Proszę wziąć mapę, zobaczyć jak ogromny to teren, a obsługiwać to musiał jeden ksiądz. Teraz na tym terenie działają Parafie w Pile, Lesznie, Gorzowie Wielkopolskim. Czym była uroczystość z przed 1 0 lat dla mojego męża można zrozumieć tylko w kontekście jego służby, nigdy nie nazwał jej pracą. Radość jaka Go przepełniała była ogromna. Cieszył się, że Bóg pozwolił mu przeżyć taką chwilę. Parafia ma swoją siedzibę, nabożeństwa odbywają się w ciepłym pięknym kościele. Budował to centrum jak własny dom z pełnym oddaniem. Przypowieść o talentach (Mt 25, 1 4-30) w pełni oddaje, czym się kierował. W przeddzień poświęcenia odbył się koncert inauguracyjny, na nowych organach zagrały prof. Elżbieta Karolak i jej dyplomantka Małgorzata Raszyk-Kopczyńska. Kiedy nasza córka rozpoczynała naukę gry na fortepianie nie mogliśmy przewidzieć, że zagra na instrumencie stworzonym dla naszego nowego kościoła. Wszyscy przeżywali ogromne wzruszenie słuchając pięknej muzyki, a my dziękowaliśmy Bogu za ten wspaniały dar. Niezapomniane dni, pełne wdzięczności i nadziei. Tych kilka lat, które przeżyliśmy jeszcze razem na Obozowej były latami szczęśliwymi. Odszedł do Boga w którego miłość i łaskę zawsze niezachwianie wierzył, a my starajmy się zachować pamięć o minionych latach. Przekażmy następnym pokoleniom podstawowe przesłanie luteranizmu, jako pojmowanie chrześcijaństwa jedynie Pismo, jedynie Chrystus, jedynie Słowo, jedynie łaska i jedynie wiara. Oby nigdy ewangelicy nie musieli budować następnego kościoła w Poznaniu. Halina Raszyk 21

MOIM ZDANIEM O wojnie Przez setki lat świat pojęć i kontekstów biblijnych był całkiem nieźle dostosowany do realiów życia, charakteru dylematów moralnych. I, przyznam, tak też wciąż jest w odniesieniu do relacji między ludźmi w życiu codziennym, w rodzinie. Świat jednak zmienił się na tyle, że od paru lat okazało się, że wcale nie muszę iść na wojnę, żeby poczuć jej oddech bo wojna niepostrzeżenie sama przyszła do nas. Nagle okazało się, że prosty opis wojen sprawiedliwych Augustyna z Hippony, który przez setki lat stanowił wykładnię stosunku chrześcijan do wojny i przemocy przestaje się sprawdzać. No bo przecież nikt w Polsce na ulicach nie strzela, cały czas MTV nadaje swoje melodie, nikt nie wstrzymał reklam nowych szamponów w telewizji, w kinach ciągle są jakieś nowe filmy, a w sklepach nowe konsole i gry. Gdzie ta wojna? Wciąż pamiętam jak bardzo sprzeczne i surrealistyczne były moje odczucia gdy poleciałem służbowo do Londynu krótko po 1 1 września. Niby nic się nie dzieje, ale w samolocie niewiele osób i wszyscy patrzyli na siebie z podejrzliwością. Czy ten człowiek, który koło mnie siedzi wysadzi nas wszystkich w powietrze? A w samym centrum Londynu teore- 22 tycznie wszystko działa jak zwykle banki i firmy otwarte, ale widać więcej policji i czuć gęstą niepewność w powietrzu. Czy teraz to my będziemy zaatakowani? Czy znowu uderzy samolot, czy też może zmiecie nas z ziemi mała bomba nuklearna? Albo jakaś nieznana bakteria sprawi, że będziemy umierać w męczarniach? Właśnie, i jak się do tego odnieść? Jest normalnie czy nienormalnie? Jest wojna czy jej nie ma? Czy zabijanie ludzi w odległych krajach rękami wojsk europejskich i amerykańskich to jest agresja czy obrona? Od dłuższego czasu jest spokój i nie słychać o zamachach terrorystycznych. Nie mam wątpliwości, że to też jest efekt działań służb specjalnych, czyli ludzi, którzy w swoich działaniach kłamią, oszukują, przekupują, czasem zabijają. W imię osiągnięcia celu jakim jest uniemożliwienie stworzenia zagrożenia w tej części świata czyli też mówiąc wprost chronią mnie. Czy chrześcijanin może kłamać, oszukiwać, przekupywać i czasem zabijać?... Zapytam inaczej czy jako chrześcijanin mogę pozwolić sobie na potępianie owych kłamstw, przekupstw, oszustw i morderstw jednocześnie korzystając z pokoju, które one przynoszą?

MOIM ZDANIEM Niezwykle mocno w tym kontekście zapadły mi w pamięci słowa Bonhoeffera, które zapisał w eseju Po dziesięciu latach. Napisał go w 1 942 roku, kiedy już był w grupie spiskującej przeciw Hitlerowi: W ucieczce przed publicznym naświetleniem problemu raz po raz osiąga ktoś schronienie w prywatnej cnotliwości. Jednak tam musi zamknąć swoje usta i swoje oczy na nieprawość dziejącą się wokół niego. Tylko kosztem samooszukiwania się może taki człowiek zachować czystość przed splamieniem się działaniem odpowiedzialnym. Jednak cokolwiek będzie czynić, wówczas to czego zaniechał nie pozwoli mu zaznać spokoju. I ten niepokój albo go zniszczy, albo sprawi, że stanie się najbardziej obłudny ze wszystkich faryzeuszyi Z punktu widzenia wiary jestem wdzięczny Bonhoefferowi, że w trudnej sytuacji jako duchowny i teolog podjął się działań w sytuacji niewątpliwego konfliktu sumienia: kłamał, oszukiwał, spiskował bo był to wybór bardziej godny chrześcijanina niż bezczynność i kontynuowanie kariery jako wykładowca teologii w świecie nieludzkiej dyktatury. Bonhoeffer pokazał, że są sytuacje, w których chrześcijanin może (a może musi albo powinien?...) podjąć się działań moralnie niejednoznacznych nawet jeśli płaci cenę niepewności przed Panem, wyrzutów sumienia. I tak myślę, że tylko logika usprawiedliwienia darmo przez wiarę sprawia, że chrześcijanin może Panu zawierzyć w tej sytuacji swoją niepewność i zdać się na usprawiedliwienie, które już się wydarzyło w niezawinionej śmierci Jezusa na krzyżu. Przemysław Hewelt i Za: Eberhard Bethge, Dietrich Bonhoeffer świadek Ewangelii w trudnych czasach, wyd. Augustana 2003, s.74 Postrzeganie rzeczywistości Ludzki umysł jest nastawiony na postrzeganie rzeczywistości taką jaka ona się jawi poprzez zmysły człowieka. Głównie chodzi tu o wzrok i słuch. To co widzimy jest dla nas dowodem na to, że istnieje. Człowiek jest bytem ograniczonym. Możnaby rzec, że rozum steruje naszym jestestwem. Rozum jedynie potrafi uznać to co logiczne, to co wytłumaczalne, ponieważ nie zna innych kryteriów postrzegania. Mózg ludzki jest nastawiony na logiczne przetwarzanie bodźców, które do niego docierają. Jednak nie radzi sobie z metafizyką, nie 23

MOIM ZDANIEM wszystko można zrozumieć i nie wszystko materia potrafi sobą objąć. W świecie wiary, gdzie Bóg jest wszechobecny i to nie budzi wątpliwości, logika przestaje być użyteczna, można dostrzec, że jest niejako młodszą siostrą wiary. Duchowość przekracza zakres pojmowania umysłem, jest tym, co sięga znacznie dalej i głębiej w swojej istocie. Duchowość jest kreatywnym czynnikiem naszego życia, to ona sprawia, że rozwijamy się wewnętrznie, manifestując to również na zewnątrz poprzez odpowiednie działanie. Z pewnej subtelnej wrażliwości artyści dajmy na to próbują przełożyć na materialny byt to co czują wewnątrz swojego serca lub to w co wierzą. Ich refleksja staje się namacalna poprzez sztukę, obraz, rzeźbę czy inne przedmioty stworzone z materiałów dostępnych człowiekowi. Ale te wszystkie rzeczy materialne są przemijające, na przestrzeni lat ulegają naturalnemu rozkładowi. Choć niejednokrotnie konserwowane przez ludzkie dłonie, to jednak nie do końca da się takie przedmioty ocalić. Wielu ludzi przez wieki zadawało sobie pytania: Co jest rzeczywiste? Jaka jest prawda ostateczna? A co jest tylko mniemaniem, czyli tym co nam się tylko wydaje? Parmenides z Elei wnioskował, że to co prawdziwie jest jest z konieczności. A więc nie może nie być. Uważał, 24 że nie możemy tego co jest uchwycić zmysłami, a jedynie jest dostępne rozumowi, ponieważ według niego rozum nie jest w stanie pojąć niebytu. To co jawi się zmysłom raz jest, a następnie znika. I tu Parmenides znów zawierzał rozumowi, bo nijak nie mógł pojąć, że może powstać coś z niczego. Myśl i byt są dla niego niejako tym samym. Zatem byt musiałby być niesamowicie uporządkowany, nie mógłby się powiększać, ani pomniejszać. W jego opinii istnieje absolutna doskonałość polegająca na niezmienności. Ów filozof nie pokusił się o nazwanie bytu wszechobecnego Bogiem. To jak rozum dociera do tego, co jest jest nie do końca dla nas zrozumiałe. Trudno to pojąć mając jedynie ograniczony zakres dostępu jaki daje umysł. Rozum ludzki chce kreować jedność poprzez doskonałą logikę. Ale czy tak jest do końca? Czy Parmenides miał rację stawiając takie tezy? Jak wiemy działanie Boga, jest często dla nas niezrozumiałe i nieprzewidywalne dla umysłu człowieka. Gdyby opierać się tylko na owych założeniach tego filozofa, nasze jestestwo i doświadczanie wrażeń ze świata duchowego byłoby niemożliwe. A w każdym razie niepełne. Kiedy człowiek rozwija się duchowo poprzez religię to doświadcza łączności z Bogiem w sposób nieopisany przez rozum i nie

MOIM ZDANIEM do zaszeregowania kategorią rozumu. To są trudne rozważania, bo przekraczają próg materii, a wnikają głęboko w niewidzialną dla oka strukturę świata duchowego. Sami wiemy jak w obliczu Boga jesteśmy mali i bezbronni. Stwórca upodobał sobie człowieka takim jakim jest, to znaczy niepełnym w swoim jestestwie, człowiek zawsze będzie niepełny, ponieważ jego codzienym celem ma być praca nad sobą, nad zbliżaniem się do cnót jakie posiada Bóg. Przeszkody na drodze mają człowieka wzmocnić i zbliżyć do Boga, ponieważ mamy szukać odpowiedzi właśnie pokonując trudności. To są etapy w życiu, punkty zwrotne, wydarzenia, które sprawiają, że podnosimy się mimo wcześniejszego upadku. To ma nas wzmocnić i pokrzepić w codziennej wędrówce ku Bogu. Agnieszka Zawiska Kobiety i reformacja garść uwag na marginesie Spotkania Chrześcijan we Wrocławiu. J estem pasjonatką Ewangelickich Dni Kościoła (Ev. Kirchentag) w Niemczech. Już od czasów studenckich zafascynowało mnie bogactwo protestantyzmu, jego różność i koloryt. Niezwykła atmosfera takiego spotkania udzielała się nam zazwyczaj od pierwszego dnia i do dziś w pierwszy wieczór Kirchentagu spotykamy się ze starymi zna jomymi np. ze Światowego Dnia Modlitw Kobiet. Już wiem, że w przyszłym, 201 5, roku powinnam się spakować i planować podróż do Stuttgartu. Trochę daleko Tym razem było podobnie, choć się tego nie spodziewałam. Do Wrocławia, miejsca Spotkania Chrześcijan z Europy Środko - wo-wschodniej wcale się nie wybierałam: to raczej samo zjawisko pojawiło się u mnie. Zeszłoroczne Forum Ewangelickie (201 3) w gościnnym Koszalinie zainspiro wało Synodalną Komisję Kobiet, aby za rok, w pierwszy lipcowy weekend, zapre zentować dotychczasowe efekty projektu Kobiety i Reformacja realizowanego aż do jubileuszu 500-lecia reformacji w 201 7 r. przy współpracy z Akademią Ewangelicką w Wiedniu. Faza wstępna przygotowań, prowadzo nych wspólnie z kobietami z Austrii i Słowacji, trwała kilka miesięcy. Warto by ją kiedyś opisać, poddając refleksji procesy zachodzące wewnątrz takiej gru 25

MOIM ZDANIEM py, gdyż doświadczenie bycia ewangeliczką widziane z wnętrza Europy Środkowej i Wschodniej jest bardzo różne. Podobnie rzecz ma się z odniesieniami historyczny mi dlatego fascynująca podróż w prze szłość oraz pytanie o aktualność przesła nia reformacyjnego po pięciu wiekach prowokuje do myślenia. Istotną częścią przygotowania do wrocławskiego spotka nia było zaangażowanie naszej parafialnej młodzieżówki. Studenci bądź świeżo upieczeni absolwenci poznańskich szkół podeszli do zadania z ogromną odpowie dzialnością. I dyskutowali: o wartości ży cia i działalności Anny Wazówny, określa nej królową botaniki polskiej. Poznawaliśmy życiorys Elżbiety Czobor, Sło waczki węgierskiego pochodzenia, czy też protoplastki sławnego (do dziś!) europej skiego rodu Schwarzenbergów, Austriaczki Anny Neumann, której zdolność pomnaża nia majątku i jego wykorzystania, budzić powinna podziw niejednego menedżera koncernu światowego formatu. 26 Różne historie życiowe opowiedziane z perspektywy XXI wieku uwalniają zu pełnie nowe sensy i konteksty: kobiety aktywne w pierwszej fazie reformacji przynależały zazwyczaj do wysokich warstw społecznych, miały jednak świa domość swej odpowiedzialności za pro mowanie postawy sprzyjającej nowemu odczytaniu wiary chrześcijańskiej. Robiły dużo dla innych, spełniały się na różnych polach i zapewniły ewangelicyzmowi fun damenty dla wielowiekowego przetrwania, także w warunkach bardzo trudnych. Projekt Kobiety i Reformacja jest od początku zjawiskiem wielojęzycznym, dla tego w trakcie prezentacji można było usłyszeć polski, niemiecki, słowacki i angielski polifoniczność reformacji i jej przesłania wybrzmiała we Wrocławiu bardzo szczególnie. Podobne odczucia nie opuszczały mnie w trakcie głównego na bożeństwa w Hali Ludowej, jedność w różnorodności. Zastanawiałam się nad tym zjawiskiem i myślę, że wyrasta ono z hasła, będącego mottem wrocławskiego spotkania być wolnym w Chrystusie. Wolność, jako kluczowe pojęcie ruchu re formacyjnego, odbiła na tych dniach swoje specyficzne, istotne piękno, a nasza Pa rafia miała tam swe ważne miejsce. Czyż piękniej nie może być na ten Jubileusz dziesięciolecia? Małgorzata Grzywacz

MODLITWY KS. TADEUSZA RASZYKA Droga... życia. Ktoś trafnie spostrzegł, że najczęściej życie nasze podobne jest do magistrali pełnej zakrętów. Widzimy tylko odcinek do kolejnej krzywizny. Ale nawet wtedy, gdy wydaje nam się ono proste tak, iż odnosimy wrażenie, że znaleźliśmy się na autostradzie życia, której pasmo leżące przed nami widoczne jest aż po odległy horyzont, to przecież jest to tylko kolejny fragment naszej egzystencji. Wiem jednak, że Ty, dobry Boże, ogarniasz cały szlak całe moje życie. Wiem także, że Bóg w Chrystusie jest drogą, życiem i prawdą. A to oznacza, że jeśli znam Chrystusa, to znam drogę. Trasę dobrą, prostą i najbezpieczniejszą z wszystkich traktów tego świata, na której doświadczam, w Chrystusowej bliskości, pełni życia i prawdy. Miłosierny Ojcze Niebieski, proszę: zachowaj i utrzymaj mnie grzesznego, słabego, jakże często potykającego się i upadającego pielgrzyma, zmierzającego przez doczesność do wieczności, na tej swojej Drodze! ks. sen. Tadeusz Raszyk 27

DZIECIOM DZIECIOM przygotowała Anna Boruta-Bisok BOŻE PALIWO Z pewnością każdy z Was ma swoje ulubione danie: spaghetti, pizza Margarita, a może brokuły... A Ty, co lubisz jeść najbardziej? Tak jak samochód potrzebuje paliwa, by móc się poruszać, tak nasze ciało potrzebuje pokarmu, by biegać, skakać, chodzić... Boże Słowo też jest rodzajem pokarmu.? 28

WYDARZYŁO SIĘ Dobrze, ale jak mam to robić, zapytasz? CZYTAJĄC CODZIENNIE BIBLIĘ. Może to być parę wersetów. W krótkiej modlitwie, poproś Pana Boga, by pomógł Ci zrozumieć to, co czytasz. Byś wiedział, jak te Boże wskazówki wykorzystać w swoim życiu: w szkole, w domu, czy na podwórku. Wielkimi krokami zbliża się Ogólnopolski Konkurs Biblijny Sola Scriptura. W tym roku tematem jest Jozue i sędziowie w Ziemi Obiecanej. To super okazja, by już od dziś zacząć tankować Boże paliwo. Zachęcam Cię do czytania rozdziału 1-1 1 ; i 2024 księgi Jozuego oraz 1 i 2 rozdziału księgi Sędziów. Pierwszy etap konkursu już w listopadzie! Chór w Koninie W niedzielę 30 czerwca 201 4 roku w Koninie w urząd proboszcza Parafii Ewangelicko-Augsburskiej został wprowadzony ks. Waldemar Wunsz. Na jego zaproszenie chór naszej parafii zaśpiewał na uroczystym nabożeństwie dwie pieśni Ofiaruję Tobie i Być bliżej Ciebie chcę. To były wzruszające chwile dla wszystkich uczestników nabożeństwa. Młode pokolenie przejmuje stery w naszym kościele, to wielka radość, że chcą pracować dla chwały Boga. Chórzyści wzruszeni, że doceniona została ich praca i mogli podzielić się swoim śpiewem z innymi. Po nabożeństwie zostaliśmy wspaniale ugoszczeni w ogrodzie parafialnym. Dziękujemy i życzymy nowemu proboszczowi Bożego błogosławieństwa i mamy nadzieję iż wkrótce dołączy do chórów naszej Diecezji chór z Konina. HR 29

WYDARZYŁO SIĘ Śpiewać każdy może To już po raz dwudziesty ósmy, odbył się w dniach 6-7 września, Zjazd Chórów Diecezji Pomorsko-Wielkopolskiej, w którym udział wziął również chór naszej Parafii. W sobotni poranek wyruszyliśmy do Tuchomia, małej miejscowości nieopodal Sopotu. Wraz z chórami parafii w Sopocie, Bydgoszczy, Kalisza, Koszalina, Piły i Rypina, oraz w otoczeniu pięknej przyrody spędziliśmy czas na wspólnym śpiewie, rozmowach. Bardzo ciekawym okazało się spotkanie z p. Tadeuszem Pleskot Makowskim, mistrzem Polski w zażywaniu tabaki, znanym kaszubskim regionalistą, propagatorem języka kaszubskiego i znawcą instrumentów kaszubskich. Wieczorem zaś rozkoszowaliśmy się ciepłem ogniska i pieczonych kiełbasek. Nie- 30 dzielny poranek rozpoczął się bladym świtem, bo już o godz. 7.00 wspólnie zasiedliśmy do śniadania. Następnie udaliśmy się do Sopotu na nabożeństwo o godz. 9.30, po którym nastąpiło losowanie kolejności występowania poszczególnych chórów. Podczas przeglądu każdy z chórów zaprezentował swój repertuar, na który składały się po 3 pieśni. Śpiewać każdy może Chóry mniejsze i duże, pieśni gospel i kościelne, a to wszystko na Bożą chwałę. Usłyszeliśmy wiele nowych pieśni, w tym również wspomniane opracowania pieśni gospel oraz Negro spirituals. W tym roku mogliśmy się też cieszyć pierwszym występem nowopowstałego chóru z parafii pilskiej. Piękna pogoda towarzyszyła nam przez cały czas pobytu. Ponieważ Kościół Ewangelicki w Sopocie znajduje się przy nadmorskiej promenadzie, po zakończeniu uroczystości wszyscy udaliśmy się na plażę, by chociaż trochę zakosztować morskiego klimatu. Trudno ukryć, iż widok nasz, budził wśród plażowiczów zainteresowanie. W czarnych galowych strojach wyglądaliśmy trochę jak bohaterowie filmu Matrix. Wdzięczni chórzyści

WYDARZYŁO SIĘ Obóz młodzieżowy w Sorkwitach W dniach 1 5-24 lipca 201 4 roku odbył się już po raz piąty obóz młodzieży ewangelickiej w Sorkwitach na Mazurach. Tym razem dołączyła do nas też nieliczna, lecz silna grupa z Poznania oraz Kłodzka. Opiekowali się nami Maria Marczyńska-Tomaszewska i ks. Marcin Kotas. Warszawska grupa spotkała się we wtorek 1 5 lipca o godzinie 6 rano na Dworcu Zachodnim, skąd PKS-em wyruszyła w długą i męczącą podróż do Sorkwit. Po niemal pięciu godzinach jaz- dy dotarliśmy na miejsce. Powitała nas piękna pogoda, która towarzyszyła nam potem przez cały obóz. Po rozpakowaniu swoich bagaży w domkach, poszliśmy na spacer zapoznawczy po Sorkwitach, aby pokazać nowym obozowiczom tę malowniczą miej- scowość. Po kolacji kadra zorganizowała nam wieczór zapoznawczy z grami i zabawami integracyjnymi. Obóz był wręcz naszpikowany atrakcjami. Wiele czasu spędzaliśmy nad jeziorem, które dawało nam trochę wytchnienia od panującego upału. Jednak nie mogliśmy leżeć do góry brzuchami cały dzień kadra zapewniała nam zajęcie od rana do wieczora, pozwalając nam jedynie na sjestę po każdym posiłku. Braliśmy udział między innymi w konkursie kulinarnym Master House, w którym mieszkańcy każdego domku musieli wykazać się inwencją i talentem kulinarnym przy bardzo ograniczonym budżecie. Były również już niemal tradycyjne dla naszych obozów dramy przygotowywane przez obozowiczów w tym roku tematy były głębsze niż w latach wcześniejszych, np. Uczciwa kłótnia małżeńska, Człowiek w świecie pieniędzy czy Sztuka wyrażania gniewu. Tworzyliśmy również sztukę użytkową z puszek po napojach stworzyliśmy przybory kuchenne, grill, kapelusz oraz niezapomniane MT-1, które towarzyszyło nam do końca wyjazdu. Jednak nie cały czas spędzaliśmy w Sorkwitach. Byliśmy na dwóch wycieczkach najpierw w Giżycku, gdzie 31

WYDARZYŁO SIĘ podziwialiśmy monumentalną Twierdzę Boyen i wypoczywaliśmy na miejskiej plaży, a następnie w Mrągowie tam mieliśmy udać się do parku linowego, o którego zamknięciu nikt nie wiedział ani internet, ani informacja turystyczna, ani tym bardziej my. Za to przy okazji zobaczyliśmy miasteczko country i w ramach rekompensaty kadra zaprosiła nas na lody i ciepłe jedzonko, zależnie od preferencji obozowicza. Kiedy wracaliśmy z Mrągowa złapał nas deszcz jedna z dwóch takich krótkich orzeźwiających chwil całego obozu. Warto również wspomnieć o naszych dwóch wycieczkach kajakowych. Niezapomniane przeżycia pozostawiły ślad nie tylko w naszych 32 wspomnieniach, ale i mięśniach wróciliśmy wymęczeni, ale szczęśliwi. Mimo różniących się atrakcji każdego dnia powtarzaliśmy pewne stałe punkty programu: trzy wspaniałe posiłki, poranna modlitwa po śniadaniu ze wspaniałą oprawą muzyczną oraz wieczorne spotkania, kiedy to rozmawialiśmy, oglądaliśmy filmy i dobrze się bawiliśmy, raz nawet zabawiliśmy się w karaoke. W wolnym czasie śpiewaliśmy, korzystaliśmy z miejskiej siłowni, graliśmy w siatkówkę, badmintona, graliśmy w gry planszowe i karciane oraz dzwoniliśmy do stęsknionych za nami rodzin i przyjaciół. Ostatniego wieczoru zrobiliśmy pożegnalne ognisko z grillowaniem i grami, odbijaliśmy swoje dłonie oraz podpisywaliśmy się na pamiątkowych koszulkach. Obóz jak zawsze uważamy za bardzo udany i liczymy na to, że za rok również uda nam się pojechać razem na wakacje. Nawiązaliśmy nowe znajomości, pogłębiliśmy stare i przede wszystkim miło spędzaliśmy czas pod czujnym okiem naszej kochanej kadry. Kasia Hasiuk i Kajetan Alfik Latos

KONCERT JUBILEUSZOWY Parafia Ewangelicko-Augsburska w Poznaniu zaprasza na uroczyste obchody 1 0-lecia poświęcenia kościoła Łaski Bożej oraz Centrum Parafialnego. W sobotę 20 września o godz. 1 7.00 w kościele Łaski Bożej przy ul. Obozowej 5 w Poznaniu odbędzie się Koncert Jubileuszowy w wykonaniu Zespołu Pieśni i Tańca Śląsk im. Stanisława Hadyny pt. Solus Christus, dyrygował będzie Jean Claude Hauptmann. Solus Christus to koncert pieśni w wykonaniu solistów, chóru i orkiestry Zespołu Pieśni i Tańca Śląsk. Program dedykowany jest wiernym Kościoła Ewangelickiego złożony z opracowań utworów autorstwa między innymi: Jana Sebastiana Bacha, Wolfganga Amadeusza Mozarta, François-Josepha Gosseca, Césara Franca. W programie znajdują się także utwory autorstwa założyciela i patrona Zespołu Śląsk Stanisława Hadyny luteranina ze Śląska Cieszyńskiego. Program Solus Christus rozpoczynają hymny Gaude Mater oraz Warownym grodem pieśń z 1 529 roku, która w czasach Marcina Lutra była hymnem Reformacji, a dziś śpiewana jest podczas nabożeństw w większości kościołów protestanckich. W dalszej kolejności można wysłuchać najbardziej znanych i popularnych pieśni ewangelickich m.in.: Toruj Jezu sam, Ojcowski dom czy Jezu mój krasny, a także pieśni w opracowaniu Stanisława Hadyny: Wierzyć mnie Panie ucz, Imię Jezus, Widząc, jak ktoś płacze, Za rękę weź mnie Panie, Ojcze nasz. Program przygotowany z okazji 500-lecia Kościoła Ewangelickiego w Polsce, przypadającego na rok 201 7. Wstęp wolny za okazaniem biletu dostępnego w siedzibie parafii do dnia 1 9 września. Jean-Claude Hauptmann urodzony w 1 966 r. w Strasburgu, ukończył klasę fortepianu i puzonu w Regionalnym Konserwatorium oraz studia na Wydziale Muzykologii Uniwersytetu w Strasburgu. Swoją pracę pedagogiczną jako nauczyciel muzyki rozpoczął w Collage w Nicei, był także członkiem Filharmonii w Strasburgu. Tam założył trio dawnych puzonów. Od początku interesował się grą na organach, którą służył w czasie nabożeństw w kościele ewangelickim w rodzinnym Obermodern. Od 1 995 r. Mieszka w Polsce. Po ukończeniu studiów w zakresie nauczania języka francuskiego w Grenoble pracuje jako lektor w dwujęzycznym liceum ogólnokształcącym im. M.Kopernika w Katowicach, zaś wcześniej w Poznaniu. Od 2002 r. jest dyrygentem chóru szkolnego LOTE/GTE w Cieszynie. Współpracuje z ZPiT Śląsk. 33

ROZKŁAD NABOŻEŃSTW WRZESIEŃ I PAŹDZIERNIK 201 4 KOŚCIÓŁ ŁASKI BOŻEJ, POZNAŃ UL. OBOZOWA 5 7 września 201 4 r. godz.1 0.00 1 2. niedziela po Trójcy Św. Nabożeństwo ze Spowiedzią i Komunią Św. 1 9 października 201 4 r. godz. 1 0.00 1 8. niedziela po Trójcy Św. Nabożeństwo ze Spowiedzią i Komunią Św. 1 4 września 201 4 r. godz.1 0.00 1 3. niedziela po Trójcy Św. Nabożeństwo słowa 26 października 201 4 r. godz. 1 0.00 1 9. niedziela po Trójcy Św. Nabożeństwo słowa 21 września 201 4 r. godz.1 0.00 1 4. niedziela po Trójcy Św. Uroczyste nabożeństwo z okazji 1 0-lecia Poświęcenia Kościoła Łaski Bożej 31 października 201 4 r. godz.1 8.00 Pamiątka Reformacji Nabożeństwo słowa 28 września 201 4 r. godz.1 0.00 1 5. niedziela po Trójcy Św. Nabożeństwo słowa 1 listopada 201 4 r. godz.1 0.00 Pamiątka Umarłych Nabożeństwo słowa CMENTARZ MIŁOSTOWO 5 października 201 4 r. godz. 1 0.00 Dziękczynne Święto Żniw Nabożeństwo ze Spowiedzią i Komunią Św. 2 listopada 201 4 r. godz.1 0.00 20. niedziela po Trójcy Św. Nabożeństwo ze Spowiedzią i Komunią Św. 1 2 października 201 4 r. godz. 1 0.00 1 7. niedziela po Trójcy Św. Nabożeństwo słowa 34

ROZKŁAD NABOŻEŃSTW GNIEZNO nabożeństwa odbywają się w Kościele rzymskokatolickim przy ul. E. Orzeszkowej 22d 7 września 201 4 r. godz.1 5.30 1 2. niedziela po Trójcy Św. Nabożeństwo ze Spowiedzią i Komunią Św. 5 października 201 4 r. godz. 1 5.30 Dziękczynne Święto Żniw Nabożeństwo ze Spowiedzią i Komunią Św. WRZEŚNIA nabożeństwa odbywają się w budynku przy ul. 3 Maja 1 1 1 4 września 201 4 r. godz.1 5.00 1 3. niedziela po Trójcy Św. Nabożeństwo ze Spowiedzią i Komunią Św. 1 2 października 201 4 r. godz. 1 5.00 Dziękczynne Święto Żniw Nabożeństwo ze Spowiedzią i Komunią Św. Stałe zajęcia w parafii: Szkółki niedzielne Lekcje Religii Chór Parafialny Spotkania dla zainteresowanych protestantyzmem zajęcia dla dzieci w wieku przedszkol- odbywają się według ustalonego planu nym i wczesnoszkolnym, odbywają się lekcji równolegle do nabożeństw niedzielnych próby chóru odbywają się w czwartki w czwartki o godz. 1 9.30 o godz. 1 8.30 35

ZAJĘCIA TYGODNIOWE Spotkania dla studentów we wtorki o godz. 1 9.00 Godziny Biblijne Punkt z wydawnictwami dyżur przed i po nabożeństwie; wykaz pozycji na stronie internetowej parafii (w przygotowaniu) odbywają się w każdą pierwszą sobotę miesiąca o godz. 1 6.00 (wrzesień Rozmowy duszpasterskie wyjątkowo 1 3.09.201 4 godz. 1 6.00, Proboszcz ks. Marcin Kotas jest do październik 4.1 0.201 4 godzina 1 7.00) dyspozycji parafian oraz innych osób w każdą środę w godzinach urzędowakancelaria Parafialna nia kancelarii oraz po uprzednim wt.-czw. godz. 09.00 1 3.00; uzgodnieniu telefonicznym lub mailowym pt. 1 4:00 1 8:00; nd. przed i po nabożeństwie Wszystkie zajęcia odbywają się Stacja Diakonijna w Centrum Parafialnym. dyżur wtorek 09.00 1 3.00 oraz w niedzielę przed i po nabożeństwie STACJA DIAKONIJNA W POZNANIU Centrum Parafialne ul. Obozowa 5, 60-289 Poznań Tel. 783 984 495 (bezpośrednio do pielęgniarki p. Arlety Białas) Dyżur: wt. 9.00 1 3.00, nd. przed i po nabożeństwie 36 Gabinet zabiegowy wyposażony w lekarstwa pierwszej pomocy oraz urządzenia diagnostyczne: - ciśnieniomierz, - glukometr, - EKG, - urządzenie Diatronik do masażu przeciwbólowego. Wypożyczalnia sprzętu rehabilitacyjneg o : - kule łokciowe, - wózek inwalidzki, - balkonik, - krzesło-podsuwacz, - łóżka szpitalne. Gabinet rehabilitacyjny / salka fitness - posiada urządzenia rehabilitacyjne : - bieżnia, - zestawy Atlas, - wiosła, - rowerek. Możliwa również: - konsultacja medyczna, - krótkotrwała opieka domowa, - poradnictwo społeczne.

ZAPOWIEDZI WYDARZEŃ 3 września godz. 1 5.00 Koło Seniorów 6-7 września Diecezjalny Zjazd Chórów w Sopocie 1 4 września godz. 1 7.00 Godzina Biblijna 20-21 września obchody Jubileuszu 1 0-lecia Poświecenia Kościoła Łaski Bożej w Poznaniu 20.09.(sobota) godz. 1 7.00 Koncert Jubileuszowy Zespołu Pieśni i Tańca Śląsk pt. Solus Christus 21.09.(niedziela) uroczyste nabożeństwo z udziałem Biskupa Kościoła 26-28 września Wycieczka parafialna pt. Śladami Kościołów Pokoju 1 października godz. 1 5.00 Koło Seniorów 4 października godz. 1 7.0 0 Godzina Biblijna 1 3-1 7 października Ekumeniczne Święto Biblii 24 października godz. 1 7.00 Koło Pań 37

SPIS TREŚCI O D REDAKCJI S POTKANIE ZE S ŁOWEM B OŻYM KRÓTKA INFORMACJA O HISTORII PARAFII EWANGELICKO-AUGSBURSKIEJ W POZNANIU I BUDOWIE ZESPOŁU CENTRUM PARAFIALNEGO PRZY UL. O BOZOWEJ 5 M IEJSCA NABOŻEŃSTW EWANGELICKICH W POZNANIU OD CZASÓW REFORMACJI DO CHWILI OBECNEJ I NAUGURACJA W DZIESIĘCIOLECIE POŚWIĘCENIA N ASZE 32 LATA M OIM ZDANIEM D ZIECIOM WYDARZYŁO SIĘ KONCERT J UBILEUSZOWY P LAN NABOŻEŃSTW ZAJĘCIA PARAFIALNE KOŚCIOŁA ŁASKI adres Parafii: Parafia Ewangelicko-Augsburska ul. Obozowa 5 60-289 Poznań tel. 61 862 00 31 fax. 61 862 01 39 strona internetowa: www.poznan.luteranie.pl email: poznan@luteranie.pl numer konta parafialnego: PKO BP PL 40 1 020 4027 0000 1 002 0352 5078 Kod BIC (SWIFT) banku: BPKOPLPW Ks. Marcin Kotas Proboszcz Anna Boruta-Bisok Katechetka Małgorzata Raszyk-Kopczyńska Organistka, sekretarka Halina Raszyk Księgowa B OŻEJ 2004 201 4 1 2 4 8 14 15 18 20 26 27 31 32 33 Arleta Białas Pielęgniarka Chrystian Białas Kościelny, gospodarz Michał Jadwiszczok Administrator Adrianna Gabryś Kierownik administracji nieruchomości Przemysław Hewelt Punkt z wydawnictwami Administracja Parafii: ul. Obozowa 5 60-289 Poznań Tel. 693 375 51 3 Ewangelicki Dom Diakonii ul. Okrężna 29 Jerzykowo Tel. 61 81 5 51 24

Diecezjalny Zjazd Chórów w Sopocie 6-7.09.201 4 r. Nasz chór parafialny, dyrygent Małgorzata RaszykKopczyńska Spotkanie Chrześcijan we Wrocławiu. Poznańska grupa pań na czele z dr Małgorzatą Grzywacz. Chrzest Antoniny Witkowskiej