RADA POWIATU TARNOBRZESKIEGO UCHWAŁA NR VI/44/2019 Rady Powiatu Tarnobrzeskiego z dnia 5 marca 2019 r. w sprawie przyjęcia Programu działań na rzecz osób niepełnosprawnych w Powiecie Tarnobrzeskim na lata 2019-2020. Na podstawie art. 12 pkt. 11 ustawy z dnia 5 czerwca 1998r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz. U. z 2018r. poz. 995 z późn. zm.), art. 35a ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2018r. poz. 511 z późn.zm.) Rada Powiatu Tarnobrzeskiego uchwala co następuje: 1 Przyjmuje się Program działań na rzecz osób niepełnosprawnych w Powiecie Tarnobrzeskim na lata 2019-2020 w brzmieniu stanowiącym załącznik do uchwały. 2 Wykonanie uchwały powierza się Zarządowi Powiatu Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. 3
Załącznik Nr 1 do Uchwały NR VI/44/2019 Rady Powiatu Tarnobrzeskiego z dnia 05 marca 2019 r. Program działań na rzecz osób niepełnosprawnych w Powiecie Tarnobrzeskim na lata 2019-2020 luty 2019 Spis Treści I. Wprowadzenie... 3 II. Rekomendacje dla Programu działań na rzecz osób niepełnosprawnych w powiecie tarnobrzeskim na lata 2019-2020... 6
III. Diagnoza niepełnosprawności w powiecie tarnobrzeskim... 6 IV. Cele szczegółowe i ich realizacja... 16 V. Realizatorzy programu... 20 VII. Źródła finansowania programu... 22 VIII. Monitoring... 26 I. Wprowadzenie Niepełnosprawność jako zjawisko powszechne i znaczące jest istotnym problemem społecznym. Człowiek niepełnosprawny, tak jak osoba zdrowa, jest częścią środowiska, a jego rozwój jest nierozerwalnie związany ze społeczeństwem. Żyjąc w nim ma prawo realizować swoje potrzeby, kształtować swą wiedzę, jednocześnie oddziaływać na otaczającą
go rzeczywistość. Obecnie możemy stwierdzić, że wiele w tym zakresie zostało dokonane, lecz nadal istnieją obszary wymagające poprawy. W miarę rozwoju cywilizacji obserwuje się wzrost znaczenia osób niepełnosprawnych oraz obowiązków wobec ludzi z niepełnosprawnościami. Jesteśmy świadkami debat, dyskusji, programów informacyjnych i akcji medialnych, także z udziałem osób niepełnosprawnych, dotyczących problemów osób z niepełnosprawnościami, jak również podejmujących kwestie systemu wsparcia tej grupy społecznej. Wciąż jednak zmierzamy się z niedoskonałością tego systemu. Dotyczy to zarówno procesu leczenia, rehabilitacji, jak i umożliwienia osobom niepełnosprawnym bycia pełnoprawnym członkiem społeczeństwa. Możliwości tkwiące w osobie niepełnosprawnej sprawiają, iż wzrasta zainteresowanie tą grupą, jej potrzebami i problemami. Natomiast akceptacja własnych dyspozycji i możliwości samej osoby niepełnosprawnej pozwala jej wejść na drogę rozwoju i adaptacji życiowej. Warunkiem integracji społecznej jest niewątpliwie uczestnictwo w życiu społecznym osób niepełnosprawnych oraz nawiązywanie wzajemnie poprawnych relacji. Istotnym jest również właściwe przygotowanie społeczeństwa. Jednak często zdarza się, że większość czasu osoby niepełnosprawne spędzają w domach, tylko z najbliższymi, gdzie są chronione bądź izolowane od świata. Często także są pozbawione możliwości realizacji własnych potrzeb. Dodatkowy problem stwarzają bariery społeczne wynikające z niewłaściwego stosunku społeczeństwa do problemów osób niepełnosprawnych. Oprócz trudności natury technicznej spotykanych na co dzień, bardziej bolesne i ograniczające są niezaspokojone potrzeby psycho-społeczne. Tworzą się bariery mentalne spowodowane niewiedzą i brakiem doświadczenia w kontaktach społecznych, stwarzające powstawanie niekorzystnych opinii. Powszechnie koncentrujemy się na ograniczeniach oraz słabościach osób niepełnosprawnych, rzadziej dostrzegamy ich potencjał i możliwości. Taka postawa prowadzi do uprzedzeń i dyskryminacji, a przede wszystkim frustracji osób niepełnosprawnych. Zorganizowanie sprawnie działającego systemu wsparcia społecznego osób niepełnosprawnych to aktualnie zadanie i wyzwanie dla wielu instytucji pomocowych współdziałających w kierunku integracji społecznej. Zachodzi bowiem konieczność podejmowanych działań na rzecz realizacji potrzeb osób niepełnosprawnych, wyznaczanie obszarów działań i opracowanie programów celowych do wdrożenia przez najbliższe otoczenie. Realizując obowiązek wynikający z art. 35a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia
1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (j.t. Dz. U. z 2018 r. poz. 511 z późn.zm.) opracowania i realizacji, zgodnych z powiatową strategią rozwiązywania problemów społecznych, powiatowych programów działań na rzecz osób niepełnosprawnych w zakresie rehabilitacji społecznej, zawodowej i zatrudniania oraz przestrzegania praw osób niepełnosprawnych, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Tarnobrzegu podjęło się opracowania niniejszego dokumentu. Jest on również kontynuacją i rozszerzeniem wcześniej podjętych przez powiat działań na rzecz osób niepełnosprawnych, m.in. poprzez udział w programach: Aktywny samorząd, Wyrównywanie różnic między regionami III. Określając cele i kierunki działań skierowane do osób niepełnosprawnych na najbliższe 2 lata uwzględniono doświadczenie i sugestie jednostek organizacyjnych powiatu tarnobrzeskiego zajmujących się wieloaspektową problematyką osób niepełnosprawnych. W analizie problemowej oraz konstruowaniu dokumentu współpracowały: 1. Powiatowy Urząd Pracy w Tarnobrzegu, 2. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Nowej Dębie, 3. Dom Pomocy Społecznej w Nowej Dębie, 4. Warsztat Terapii Zajęciowej w Baranowie Sandomierskim, 5. Warsztat Terapii Zajęciowej w Gorzycach, 6. Środowiskowy Dom Samopomocy w Gorzycach, 7. Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Grębowie, 8. Koło Przyjaciół Dzieci Niepełnosprawnych Ruchowo przy Zarządzie Miejsko- Gminnym TPD w Nowej Dębie. Program na rzecz osób niepełnosprawnych w powiecie tarnobrzeskim na lata 2019-2020 definiuje kierunki polityki społecznej powiatu tarnobrzeskiego w zakresie poprawy jakości życia osób niepełnosprawnych z uwzględnieniem rehabilitacji społecznej, zawodowej oraz poszanowania praw osób niepełnosprawnych. Koncentruje się on na pozostawaniu osób niepełnosprawnych w ich środowisku i zapewnieniu im niezbędnych usług oraz tworzeniu warunków społecznego współdziałania. Skierowany jest do osób niepełnosprawnych zamieszkujących powiat tarnobrzeski.
II. Rekomendacje dla Programu działań na rzecz osób niepełnosprawnych w powiecie tarnobrzeskim na lata 2019-2020 Niniejszy Program na rzecz osób niepełnosprawnych w powiecie tarnobrzeskim na lata 2019-2020 wpisuje się w następujące dokumenty strategiczne: Rządowy Program Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych i ich Integracji ze Społeczeństwem z dnia 5 października 1993 roku, Kartę Praw Osób Niepełnosprawnych uchwaloną dnia 1 sierpnia 1997 roku, Konwencję o prawach osób niepełnosprawnych ratyfikowaną 6 września 2012 roku, Wojewódzki program na rzecz wyrównywania szans osób niepełnosprawnych i przeciwdziałania ich wykluczeniu społecznemu na lata 2008-2020, Strategię Rozwoju Powiatu Tarnobrzeskiego na lata 2015-2020. III. Diagnoza niepełnosprawności w powiecie tarnobrzeskim W celu zdiagnozowania skali występowania zjawiska niepełnosprawności w powiecie tarnobrzeskim, sięgnięto do źródeł Narodowego Spisu Powszechnego 2011, do statystyk Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Tarnobrzegu, Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Tarnobrzegu oraz Powiatowego Urzędu Pracy w Tarnobrzegu. Jak wskazują dane Narodowego Spisu Powszechnego w 2011 roku, liczba osób niepełnosprawnych w powiecie tarnobrzeskim wynosiła 3 789, co stanowi 6,98 % ogółu mieszkańców powiatu w podziale na płeć niewiele przeważali mężczyźni (7,06 %). Tabela 1. Stosunek osób niepełnosprawnych z powiatu tarnobrzeskiego do ogółu mieszkańców powiatu w 2011r. Liczba ludności Liczba osób niepełnosprawnych Udział procentowy Ogółem 54292 3789 6,98 Kobieta 27 516 1 898 6,90 Mężczyźni 26 776 1 891 7,06 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych, GUS
W kategorii wieku, zdecydowana większość osób niepełnosprawnych znajduje się w wieku produkcyjnym stanowi 57,85 % ogółu osób niepełnosprawnych w powiecie tarnobrzeskim. Osoby niepełnosprawne w wieku poprodukcyjnym, stanowią 37,58 % ogółu osób niepełnosprawnych w powiecie, natomiast najmniejszy procent stanowią osoby niepełnosprawne w wieku przedprodukcyjnym 4,57 % ogółu osób niepełnosprawnych w powiecie tarnobrzeskim. Wykres 1. Liczba osób niepełnosprawnych w powiecie tarnobrzeskim w podziale na wiek produkcyjny (wg danych Narodowego Spisu Powszechnego Ludności 2011r.) 2 192 1 424 173 w wieku przedprodukcyjnym w wieku produkcyjnym w wieku poprodukcyjnym Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych, GUS W powiecie tarnobrzeskim największy odsetek osób niepełnosprawnych powyżej 16 roku życia posiada umiarkowany stopień niepełnosprawności 42,44 %. Osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności stanowią najmniejszą grupę w tym przedziale wiekowym (27,17%).
Wykres 2. Liczba osób niepełnosprawnych w powiecie tarnobrzeskim w podziale na stopień niepełnosprawności (wg danych Narodowego Spisu Powszechnego Ludności 2011r.) 979 1 529 1 095 136 49 osoby w wieku 0-15 osoby ze znacznym osoby z osoby z lekkim osoby z z orzeczeniem o stopniem umiarkowanym stopniem nieustalonym niepełnosprawności niepełnosprawności stopniem niepełnosprawności niepełnosprawności stopniem niepełnosprawności Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych lokalnych, GUS Dla powiatu tarnobrzeskiego organem orzeczniczym do celów pozarentowych jest Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności, obsługujący mieszkańców powiatu tarnobrzeskiego i miasta Tarnobrzeg. W 2018 roku z terenu powiatu do Zespołu wpłynęło 1 356 wniosków, tj. o 140 więcej niż w 2017 roku oraz o 96 więcej niż w roku 2016. Rozpatrując liczbę złożonych wniosków na przestrzeni lat 2016-2018, 82% wniosków stanowią wnioski złożone przez osoby powyżej 16 roku życia. Na niemal stałym poziomie pozostaje liczba wniosków składanych dla osób poniżej 16 roku życia i waha się od 222 do 235 Wykres 3. Liczba złożonych wniosków w Powiatowym Zespole do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w latach 2016-2018
1600 1400 1200 1000 800 600 liczba wniosków ogółem osoby powyżej 16 r.ż. osoby poniżej 16 r.ż. 400 200 0 2016 2017 2018 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności. Tabela 2. Liczba i cel złożenia wniosków w Powiatowym Zespole do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności przez osoby powyżej 16 roku życia w latach 2016-2018
Lp. Cel złożenia wniosków Liczba wniosków 2016 2017 2018 1. Odpowiednie zatrudnienie 396 403 453 2. Szkolenie 1 0 1 3. Uczestnictwo w warsztatach terapii zajęciowej 25 13 21 4. Zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze 64 73 70 5. Korzystanie z sytemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji 113 115 104 6. Zasiłek stały 0 0 0 7. Zasiłek pielęgnacyjny 284 280 324 8. Korzystanie z karty parkingowej 68 45 67 9. Inne 74 65 91 10. Razem 1025 994 1131 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności Z zaprezentowanych w tabeli 2 danych wynika, że najwięcej osób ubiega się o wydanie orzeczenia w celu odpowiedniego zatrudnienia. Znaczącą grupę stanowią także osoby składające wniosek w celu uzyskania uprawnień do zasiłku pielęgnacyjnego, korzystania z systemu środowiskowego wsparcia. Najmniej osób ubiegało się o orzeczenie w celu uczestnictwa w warsztatach terapii zajęciowej, bądź szkolenia. Nikt nie wskazywał na potrzebę uzyskania orzeczenia w celu nabycia uprawnień do zasiłku stałego. Na uwagę zasługuje znaczący odsetek osób zainteresowanych korzystaniem z karty parkingowej, a także zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze. Sytuacja ta może wynikać z przepisów określających ulgi/przywileje dla osób niepełnosprawnych ruchowo, ze schorzeniami neurologicznymi lub dysfunkcją wzroku w zakresie parkowania w miejscach wydzielonych, a
także możliwością uzyskania dofinansowania w ramach środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Tabela 3. Liczba i cel złożenia wniosków w Powiatowym Zespole do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności przez osoby poniżej 16 roku życia w latach 2016-2018 Liczba wniosków Lp. Cel złożenia wniosków 2016 2017 2018 1. Zasiłek stały 35 32 26 2. Zasiłek pielęgnacyjny 199 190 198 3. Inne (zamieszkiwanie w oddzielnym pokoju lub dodatkowy urlop wychowawczy dla rodzica) 1 0 1 RAZEM 235 222 225 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności W odniesieniu do celu składania wniosków o wydanie orzeczenia dla dzieci poniżej 16 roku życia najwięcej wniosków dotyczyło nabycia uprawnienia do zasiłku pielęgnacyjnego. Najmniej opiekunów było zainteresowanych uzyskaniem wskazania do zamieszkania w oddzielnym pokoju lub dodatkowym urlopem wychowawczym dla rodzica. Porównując liczbę wydanych orzeczeń określających stopień niepełnosprawności tj. orzeczeń dla osób, które ukończyły 16 rok życia, na przestrzeni lat 2016 2018 obserwuje się systematyczny wzrost liczby wydanych orzeczeń. Jest to tendencja odwrotna do prezentowanej w poprzedniej edycji Programu działań na rzecz osób niepełnosprawnych w Powiecie Tarnobrzeskim na lata 2016-2018. Wówczas liczba wydanych orzeczeń z roku na rok malała.
Wykres 4. Liczba wydanych orzeczeń z określeniem stopnia niepełnosprawności w Powiatowym Zespole do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w latach 2016 2018 1200 1000 800 600 400 stopień znaczny stopień umiarkowany stopien lekki razem 200 0 2016 2017 2018 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności. Liczbę wydanych orzeczeń według przyczyny niepełnosprawności na przestrzeni lat 2016 2018 prezentuje tabela 4. Tabela 4. Liczba wydanych orzeczeń z określeniem przyczyn niepełnosprawności w Powiatowym Zespole do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w latach 2016 2018
Lp. Symbol przyczyny niepełnosprawności Liczba wniosków 2016 2017 2018 1. 01-U (upośledzenie umysłowe) 19 19 24 2. 02-P (choroby psychiczne) 177 152 186 3. 03-L (zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu) 63 79 77 4. 04-O (choroby narządu wzroku) 47 48 41 5. 05-R (upośledzenia narządu ruchu) 243 277 186 6. 06-E (epilepsja) 20 15 16 7. 07-S (choroby układu oddechowego i krążenia) 175 178 167 8. 08-T (choroby układu pokarmowego) 11 28 32 9. 09-M (choroby układu moczowo-płciowego) 17 33 43 10. 10-N (choroby neurologiczne) 186 191 186 11. 11-I (inne) 173 130 135 12. 12-C (całościowe zaburzenia rozwojowe) 27 41 58 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności. Z przedstawionych danych wynika, iż najczęstszą przyczyną niepełnosprawności jest upośledzenie narządu ruchu, choroby neurologiczne, choroby układu oddechowego i krążenia, oraz choroby psychiczne. Najmniej orzeczeń wydanych jest z powodu epilepsji, upośledzenia umysłowego oraz chorób układu pokarmowego. Dane zawarte w tabeli dotyczą wszystkich wydanych orzeczeń przez Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności (PZON). Z udostępnionych informacji statystycznych na potrzeby diagnozy niepełnosprawności w Powiecie Tarnobrzeskim wynika, iż z roku na rok wzrasta liczba orzeczeń dla dzieci z określeniem przyczyny niepełnosprawności 12-C, tj. całościowych zaburzeń rozwojowych. W 2016 roku orzeczeń takich było 22, 2017 38, zaś w 2018 było ich już 52. Z punktu
widzenia programowania działań wobec osób z tej grupy schorzeń jest to kwestia o tyle istotna, że osoby z całościowymi zaburzeniami rozwojowymi wymagają wielokierunkowego wsparcia w sferze zdrowotnej, rehabilitacyjnej, edukacyjnej, socjalnej i opiekuńczej. W powiecie tarnobrzeskim zadaniami z zakresu rehabilitacji społecznej zajmuje się Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Tarnobrzegu, które dysponuje m.in. środkami Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Osoby posiadające aktualne orzeczenie o niepełnosprawności mogą ubiegać się o dofinansowanie do likwidacji barier architektonicznych, w komunikowaniu się, technicznych, zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze oraz turnusów rehabilitacyjnych. Mogą też korzystać z systemu środowiskowego wsparcia. Tabela 5. Udzielone dofinansowanie ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Tarnobrzegu w latach 2016-2018 2016 2017 2018 Formy dofinansowania Liczba zrealizowanych wniosków Kwota dofinansowania Liczba zrealizowanych wniosków Kwota Dofinansowania Liczba zrealizowanych wniosków Kwota dofinansowani Zaopatrzenie w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki 489 323.557 378 252.268 394 282.667 pomocnicze Uczestnictwo w turnusach rehabilitacyjnych 44 43.052 56 58.892 55 59.859 Likwidacja barier architektonicznych, w komunikowaniu się i 28 62.245 21 59.250 21 49.499 technicznych RAZEM 561 428.854 455 370.410 470 392.025 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Tarnobrzegu
W ramach rehabilitacji społecznej, porównując udzielone dofinansowania dla osób niepełnosprawnych w latach 2016-2018, w roku 2016 Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Tarnobrzegu zrealizowało najwięcej, bo aż 561 wniosków na zaopatrzenie w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze, turnusy rehabilitacyjne, likwidację barier architektonicznych, w komunikowaniu się i technicznych o łącznej wartości 428.854 zł. Było to o 15,8 % więcej środków wydatkowanych niż w roku 2017, i o 9,4 % więcej niż w 2018 roku. W zakresie środków na poszczególne zadania zaznacza się tendencja do zwiększania wydatków na dofinansowanie do turnusów rehabilitacyjnych przy równoczesnym zmniejszeniu wydatków na likwidację barier architektonicznych, w komunikowaniu się i technicznych. Budżet roczny przeznaczony na rehabilitację społeczną nie ulega znaczącym zmianom, dlatego też podział środków dokonywany jest niemal wyłącznie w tych dwóch obszarach zadań. Zadaniami w obszarze rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych zajmuje się Powiatowy Urząd Pracy w Tarnobrzegu (PUP). W ramach wsparcia dla osób niepełnosprawnych PUP realizuje m.in. zwrot wydatków na instrumenty i usługi rynku pracy na rzecz osób niepełnosprawnych poszukujących pracy i niepozostających w zatrudnieniu, zwrot kosztów poniesionych przez pracodawcę w związku z wyposażeniem stanowiska pracy dla osoby niepełnosprawnej, finansowanie kosztów szkolenia i przekwalifikowania zawodowego osób niepełnosprawnych. Tabela 6. Udzielone dofinansowanie ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych przez Powiatowy Urząd Pracy w Tarnobrzegu w latach 2016-2018 2016 2017 2018 Formy dofinansowania Liczba zrealizowanych wniosków Kwota Liczba zrealizowanych wniosków Kwota Liczba zrealizowanych wniosków Kwota Zwrot kosztów poniesionych przez pracodawcę w związku z wyposażeniem stanowiska pracy Finansowanie kosztów szkoleń i przekwalifikowania 1 40.000 1 39.000 2 80.000 0 0 0 0 0 0
Zwrot wydatków na instrumenty i usługi rynku pracy 6 42.414 9 59.610 3 17.891 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Tarnobrzegu Na rehabilitację zawodową osób niepełnosprawnych w latach 2016-2018 ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych wypłacono porównywalną ilość środków w poszczególnym roku. Najwięcej środków kierowanych jest do pracodawców w ramach zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę w związku z wyposażeniem stanowiska pracy dla osoby niepełnosprawnej. O ile w roku 2016 i 2017 doposażone zostało jedno miejsce pracy, to w roku 2018 było tych miejsc 2, na kwotę łączną 80.000 zł. Nieco inna tendencja przejawia się w wydatkowaniu środków na instrumenty i usługi rynku pracy. Tu nastąpił istotny spadek liczby osób zainteresowanych wsparciem m.in. w formie staży. Nikt nie skorzystał z dofinansowania szkolenia i przekwalifikowania. Bardzo niski odsetek osób ubiegających się o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności w celu szkolenia lub przekwalifikowania znajduje odzwierciedlenie w zainteresowaniu sfinansowaniem takich działań z udziałem Powiatowego Urzędu Pracy. Sytuacja ta może być również podyktowana realizacją programów aktywizacji społecznej i zawodowej z udziałem środków Unii Europejskiej oraz realizacją innych programów PFRON np.; Aktywny samorząd. Rehabilitacja społeczna i zawodowa osób niepełnosprawnych jest także realizowana w Warsztatach Terapii Zajęciowej. Na terenie Powiatu Tarnobrzeskiego funkcjonują 2 WTZ, oferujące wsparcie dla 75 niepełnosprawnych osób. W latach 2016-2018 na ich działalność PFRON łącznie przekazał środki w wysokości 1.199.700zł. w 2016 i 2017 roku oraz 1.244.700 w roku 2018. IV. Cele szczegółowe i ich realizacja Celem głównym Programu działań na rzecz osób niepełnosprawnych w powiecie tarnobrzeskim na lata 2019-2020 jest zorganizowanie odpowiednich warunków do rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych oraz przeciwdziałanie ich wykluczeniu społecznemu. W ramach celu głównego, mieszczą się cele szczegółowe: 1) Usprawnienie funkcjonowania społecznego osób niepełnosprawnych; 2) Zwiększenie dostępu osób niepełnosprawnych do rehabilitacji;
3) Zwiększenie udziału osób niepełnosprawnych w życiu społecznym; 4) Podniesienie poziomu usług edukacyjnych kierowanych do dzieci i młodzieży niepełnosprawnej; 5) Zwiększenie aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych; 6) Podniesienie świadomości społecznej z zakresu praw osób niepełnosprawnych; 7) Zwiększenie współpracy powiatu tarnobrzeskiego z organizacjami pozarządowymi działającymi na rzez osób niepełnosprawnych; Tabela 7. Opis działań do zrealizowania postawionych celów: Nr Cele szczegółowe Działania Cel 1 Usprawnienie funkcjonowania społecznego osób niepełnosprawnych 1. Przystąpienie powiatu do programów celowych PFRON mających na celu likwidację barier utrudniających aktywizację społeczną i zawodową osób niepełnosprawnych, w szczególności: - likwidację bariery transportowej, - likwidację bariery w dostępie do uczestnictwa w społeczeństwie informacyjnym, -likwidację barier w poruszaniu się, - pomoc w utrzymaniu aktywności zawodowej poprzez zapewnienie opieki dla osoby zależnej, - pomoc w uzyskaniu wykształcenia na poziomie wyższym; 2. Przystąpienie powiatu do programów celowych PFRON mających na celu wyrównanie szans osób niepełnosprawnych zamieszkujących regiony słabo rozwinięte gospodarczo i społecznie w dostępie do rehabilitacji zawodowej i społecznej, w szczególności: - likwidacje barier w środowiskowych domach samopomocy, urzędach i placówkach edukacyjnych w
zakresie umożliwienia osobom niepełnosprawnym poruszania się i komunikowania, - likwidację barier transportowych (zakup samochodów i mikrobusów przystosowanych do przewozu osób poruszających się na wózkach inwalidzkich), - pozyskanie dodatkowych środków na finansowanie zadań ustawowych dotyczących rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych (poza algorytmem); Cel 2 Cel 3 Cel 4 Zwiększenie dostępu osób niepełnosprawnych do rehabilitacji Zwiększenie udziału osób niepełnosprawnych w życiu społecznym Podniesienie poziomu usług 3. Dofinansowanie likwidacji barier architektonicznych, technicznych i w komunikowaniu się. 1. Dofinansowanie uczestnictwa w turnusach rehabilitacyjnych; 2. Dofinansowanie zakupów przedmiotów ortopedycznych, środków pomocniczych i zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny. 1. Dofinansowanie imprez sportowych, kulturalnych, turystycznych, rekreacyjnych wspierających aktywność osób niepełnosprawnych w tych dziedzinach; 2. Finansowanie kosztów uczestnictwa mieszkańców powiatu tarnobrzeskiego w Warsztatach Terapii Zajęciowej; 3. Rozwijanie zainteresowań i uzdolnień osób niepełnosprawnych poprzez nabycie umiejętności komunikacyjnych oraz wykorzystanie ich potencjału artystycznego; 4. Realizację projektów mających na celu podnoszenie kompetencji społecznych i zawodowych osób niepełnosprawnych oraz ich integrację ze środowiskiem. 1. Wdrażanie nowych metod diagnozy, terapii, a także rehabilitacji dzieci niepełnosprawnych;
Cel 5 Cel 6 edukacyjnych kierowanych do dzieci i młodzieży niepełnosprawnej Zwiększenie aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych Podniesienie świadomości społecznej z zakresu 2. Prowadzenie grupowych i indywidualnych zajęć dla dzieci niepełnosprawnych i ich rodzin; 3. Szkolenie kadry placówek oświatowych w zakresie rozwoju uczniów niepełnosprawnych; 4. Zapewnienie młodzieży niepełnosprawnej i jej opiekunom dostępu do informacji w zakresie możliwości zdobywania wykształcenia; 5. Prowadzenie profilaktyki uzależnień i innych problemów dzieci i młodzieży niepełnosprawnej; 6. Wspomaganie wychowawczej i edukacyjnej funkcji rodziny dziecka niepełnosprawnego; 7. Prowadzenie edukacji dotyczącej ochrony zdrowia psychicznego wśród dzieci i młodzieży niepełnosprawnej, rodziców i nauczycieli. 1. Promowanie zatrudnienia osób niepełnosprawnych na otwartym rynku pracy; 2. Aktywizacje osób niepełnosprawnych poprzez instrumenty i usługi rynku pracy - podnoszenie kwalifikacji zawodowych, pośrednictwo pracy, poradnictwo zawodowe, pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy, zwiększenie liczby miejsc pracy poprzez finansowanie zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych, umów stażowych, robót publicznych i in. 3. Zwrot kosztów poniesionych przez pracodawcę w związku z wyposażeniem stanowiska pracy dla osoby niepełnosprawnej, 4. Finansowanie kosztów szkolenia i przekwalifikowania zawodowego osób niepełnosprawnych 1. Aktualizacja stron internetowych jednostek organizacyjnych powiatu do potrzeb osób niepełnosprawnych;
Cel 7 praw osób niepełnosprawnych Zwiększenie współpracy powiatu tarnobrzeskiego z organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych 2. Poradnictwo z zakresu praw przysługujących osobom niepełnosprawnym; 3. Poradnictwo dla otoczenia osoby niepełnosprawnej; 4. Szkolenie otoczenia osób niepełnosprawnych w zakresie praw oraz kierunków prowadzonej terapii, a także metod pracy z osobami niepełnosprawnymi; 1. Utworzenie bazy organizacji, w tym pozarządowych działających w powiecie tarnobrzeskim na rzecz osób niepełnosprawnych; 2. Współpracę z organizacjami pozarządowymi w opracowaniu i realizowaniu programów na rzecz rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych. V. Realizatorzy programu Program działań na rzecz osób niepełnosprawnych w powiecie tarnobrzeskim na lata 2019-2020 będzie realizowany przez jednostki działające na rzecz osób niepełnosprawnych na terenie powiatu oraz organizacje pozarządowe tj.: Powiatowy Urząd Pracy w Tarnobrzegu / PUP, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Tarnobrzegu / PCPR, Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Grębowie / SOSW, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Nowej Dębie / PPP, Warsztat Terapii Zajęciowej w Baranowie Sandomierskim / WTZ, Warsztat Terapii Zajęciowej w Gorzycach / WTZ, Środowiskowy Dom Samopomocy w Gorzycach /ŚDS, Dom Pomocy Społecznej w Nowej Dębie / DPS, Organizacje pozarządowe działające na rzecz osób niepełnosprawnych / OP. VI. Zakładane rezultaty realizacji programu Założeniem realizacji niniejszego programu jest: 1. Poprawa funkcjonowania społecznego osób niepełnosprawnych,
2. Zwiększenie aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych, 3. Poprawa dostępności do rehabilitacji osobom niepełnosprawnym, 4. Poprawa warunków bytowych osób niepełnosprawnych poprzez likwidację barier, 5. Zwiększenie liczby imprez sportowych, kulturalnych, turystycznych i rekreacyjnych z udziałem osób niepełnosprawnych, 6. Utrzymanie i rozwój Warsztatów Terapii Zajęciowej, 7. Rozwój usług edukacyjnych kierowanych do dzieci niepełnosprawnych, ich rodziców i nauczycieli, 8. Zwiększenie współpracy powiatu tarnobrzeskiego z podmiotami realizującymi działania na rzecz osób niepełnosprawnych. Mierniki osiągnięcia celu określonego w programie: Cel I 1. Liczba osób korzystających z programu Aktywny Samorząd, 2. Liczba wniosków przyjętych do realizacji w ramach programu celowego PFRON, 3. Liczba wniosków zrealizowanych w ramach likwidacji barier. Cel II 1. Liczba osób objętych dofinansowaniem do turnusów rehabilitacyjnych, w tym liczba opiekunów tychże osób, 2. Liczba zrealizowanych wniosków na dofinansowanie do zakupu przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych oraz zaopatrzenie w sprzęt rehabilitacyjny, Cel III 1. Liczba umów na dofinansowanie imprez sportowych, kulturalnych, turystycznych, rekreacyjnych wspierających osoby niepełnosprawne, 2. Liczba uczestników WTZ, 3. Liczba spotkań/imprez o charakterze kulturalno-artystycznym, 4. Liczba projektów realizowanych przez WTZ, ŚDS, DPS z udziałem osób niepełnosprawnych, Cel IV 1. Liczba zajęć terapeutyczno-rehabilitacyjnych, indywidualnych i grupowych dla dzieci niepełnosprawnych i ich rodzin, 2. Liczba szkoleń w zakresie rozwoju uczniów niepełnosprawnych,
Cel V Cel VI Cel VII 3. Liczba spotkań profilaktycznych z dziećmi i młodzieżą, 4. Liczba spotkań z rodziną, wspomagających wychowanie i edukację dziecka niepełnosprawnego, 5. Liczba spotkań z zakresu ochrony zdrowia psychicznego, 1. Liczba osób aktywizowanych poprzez instrumenty i usługi rynku pracy, 2. Liczba dostosowanych miejsc pracy na rzecz osób niepełnosprawnych. 1. Liczba porad udzielonych osobom niepełnosprawnym, 2. Liczba porad dla otoczenia osoby niepełnosprawnej, 1. Liczba informatorów/broszur, 2. Liczba projektów opracowanych / realizowanych z udziałem organizacji pozarządowych. Wskaźniki osiągnięcia celu: 1. Wzrost liczby obiektów dostosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych realizacja na poziomie co najmniej 10 rocznie, 2. Wyposażenie dla osoby niepełnosprawnej co najmniej 2 stanowisk pracy rocznie, 3. Opracowanie i rozpropagowanie 200 szt. rocznie informatorów dla osób niepełnosprawnych, VII. Źródła finansowania programu Źródłem finansowania działań na rzecz osób niepełnosprawnych będą środki finansowe: z budżetu powiatu tarnobrzeskiego, z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, z Funduszu Pracy, z innych źródeł, w ramach przyjętych do realizacji programów. Tabela 8. Prognoza wydatków na realizacje zadań przyjętych w Programie działań na rzesz osób niepełnosprawnych w powiecie tarnobrzeskim na lata 2019-2020.
Planowane działania Przewidywane źródło środków na realizację celów /realizator Cel 1 Działanie 1 Przystąpienie powiatu do programów celowych PFRON mających na celu likwidację barier utrudniających aktywizację społeczną i zawodową osób niepełnosprawnych i pomoc w uzyskaniu wykształcenia na poziomie wyższym Działanie 2 Przystąpienie powiatu do programów celowych PFRON mających na celu wyrównanie szans osób niepełnosprawnych zamieszkujących regiony słabo rozwinięte gospodarczo i społecznie w dostępie do rehabilitacji zawodowej i społecznej Działanie 3 Dofinansowanie likwidacji barier architektonicznych, technicznych i w komunikowaniu się Cel 2 Działanie 1 Dofinansowanie uczestnictwa osób niepełnosprawnych i ich opiekunów w turnusach rehabilitacyjnych Działanie 2 Dofinansowanie zakupów przedmiotów ortopedycznych, środków pomocniczych i zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny Realizacja programu celowego PFRON Aktywny Samorząd koszt realizacji uzależniony od wysokości środków przyznanych przez Fundusz / PCPR Realizacja programu celowego PFRON Wyrównywanie różnic między regionami koszt realizacji uzależniony od wysokości środków przyznanych przez Fundusz/ PCPR Wydatek niewyceniony koszt realizacji uzależniony od wysokości środków przyznanych przez Fundusz wg algorytmu / PCPR Wydatek niewyceniony koszt realizacji uzależniony od wysokości środków przyznanych przez Fundusz wg algorytmu / PCPR Wydatek niewyceniony koszt realizacji uzależniony od wysokości środków przyznanych przez Fundusz wg algorytmu/ PCPR Cel 3
Działanie 1 Dofinansowanie imprez sportowych, kulturalnych, turystycznych, rekreacyjnych wspierających aktywność osób niepełnosprawnych w tych dziedzinach Działanie 2 Finansowanie kosztów uczestnictwa mieszkańców powiatu tarnobrzeskiego w Warsztatach Terapii Zajęciowej Działanie 3 Rozwijanie zainteresowań i uzdolnień osób niepełnosprawnych poprzez nabycie umiejętności komunikacyjnych oraz wykorzystanie ich potencjału artystycznego Działanie 4 Realizację projektów mających na celu podnoszenie kompetencji społecznych i zawodowych osób niepełnosprawnych oraz ich integrację ze środowiskiem Cel 4 Działanie 1 Wdrażanie nowych metod diagnozy, terapii, a także rehabilitacji dzieci niepełnosprawnych Działanie 2 Prowadzenie grupowych i indywidualnych zajęć dla dzieci niepełnosprawnych i ich rodzin Działanie 3 Szkolenie kadry placówek oświatowych w zakresie wspomagania rozwoju i umiejętności uczniów niepełnosprawnych Działanie 4 Zapewnienie młodzieży niepełnosprawnej i jej opiekunom dostępu do informacji w zakresie możliwości zdobywania wykształcenia Działanie 5 Prowadzenie profilaktyki uzależnień i Wydatek niewyceniony koszt realizacji uzależniony od wysokości środków przyznanych przez Fundusz wg algorytmu/ PCPR, OP, ŚDS Wydatek niewyceniony koszt realizacji uzależniony od wysokości środków przyznanych przez Fundusz wg algorytmu/ PCPR w ramach zadań statutowych WTZ, ŚDS, DPS Koszt realizacji uzależniony od wysokości środków pozyskanych w ramach konkursu / realizatorzy w ramach zadań statutowych SOSW w ramach zadań statutowych SOSW w ramach zadań statutowych SOSW w ramach zadań statutowych SOSW, PCPR
innych problemów dzieci i młodzieży niepełnosprawnej Działanie 6 Wspomaganie wychowawczej i edukacyjnej funkcji rodziny dziecka niepełnosprawnego Działanie 7 Prowadzenie edukacji dot. ochrony zdrowia psychicznego wśród dzieci i młodzieży niepełnosprawnej, rodziców i nauczycieli Cel 5 Działanie 1 Promowanie zatrudnienia osób niepełnosprawnych na otwartym rynku pracy Działanie 2 Aktywizacje osób niepełnosprawnych poprzez usługi i instrumenty rynku pracy Działanie 3 Zwrot pracodawcy kosztów związanych z wyposażeniem stanowiska pracy Działanie 4 Szkolenie i przekwalifikowanie zawodowe osób niepełnosprawnych Cel 6 Działanie 1 Aktualizacja stron internetowych jednostek do potrzeb osób niepełnosprawnych Działanie 2 Poradnictwo z zakresu praw przysługujących osobom niepełnosprawnym Działanie 3 Poradnictwo dla otoczenia osoby niepełnosprawnej Działanie 4 Szkolenie otoczenia osób niepełnosprawnych w zakresie praw oraz kierunków prowadzonej terapii, a także metod w ramach zadań statutowych PPP, SOSW w ramach zadań statutowych PPP, PCPR, SOSW w ramach zadań statutowych PPP, SOSW w ramach zadań statutowych PUP Wydatek niewyceniony koszt realizacji uzależniony od wysokości środków przyznanych przez Fundusz wg algorytmu/pup Wydatek niewyceniony koszt realizacji uzależniony od wysokości środków przyznanych przez Fundusz wg algorytmu/pup Wydatek niewyceniony koszt realizacji uzależniony od wysokości środków przyznanych przez Fundusz wg algorytmu/pup w ramach zadań własnych -realizatorzy, w ramach zadań statutowych PCPR w ramach zadań statutowych PCPR w ramach zadań statutowych PCPR, SOSW
pracy z osobami niepełnosprawnymi Cel 7 Działanie 1 Utworzenie bazy organizacji, w tym pozarządowych działających w powiecie tarnobrzeskim na rzecz osób niepełnosprawnych Działanie 2 Współpracę z organizacjami pozarządowymi w opracowaniu i realizowaniu programów na rzecz rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych w ramach zadań statutowych PCPR w ramach zadań statutowych PUP, PCPR Wysokość środków przeznaczonych na realizację niniejszego programu w poszczególnych latach może ulec zmianie z uwagi na zmienność wskaźników do algorytmu środków przyznawanych przez PFRON samorządom powiatowym na realizację zadań z zakresu rehabilitacji społecznej i zawodowej. Ponadto programy celowe PFRON i wysokość środków na ich realizację są ustalane odrębnie dla roku budżetowego. W odniesieniu do wysokości środków na działalność Warsztatów Terapii Zajęciowej wydatki zostały wskazane według aktualnie obowiązującego kosztu utrzymania uczestnika. Pozostałe środki pozabudżetowe będą możliwe do uzyskania przez poszczególnych realizatorów w ramach projektów szczegółowych, dotyczących wybranych zagadnień ujętych w niniejszym programie. VIII. Monitoring Program działań na rzecz osób niepełnosprawnych w powiecie tarnobrzeskim na lata 2019-2020 będzie poddany monitoringowi, polegającemu na zbieraniu przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Tarnobrzegu informacji od realizatorów Programu na temat podjętych i zakończonych działań. Kierownik Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Tarnobrzegu będzie przedkładał Radzie Powiatu Tarnobrzeskiego roczne sprawozdanie z realizacji Programu, które będzie częścią corocznego sprawozdania z działalności jednostki.