3. Jak czytać Biblię?

3. Jak czytać Biblię? Jak czytać biblię, aby była ona zrozumiała, ciekawa i praktyczna w naszym codziennym życiu. - 2 -

Motto: 2 List do Tymoteusza 3,16-17: Całe Pismo przez Boga jest natchnione i pożyteczne do nauki, do wykrywania błędów, do poprawy, do wychowywania w sprawiedliwości, aby człowiek Boży był odpowiedni, do wszelkiego dobrego dzieła przygotowany. - 3 -

Wnioski: 1) wszystkie księgi Biblii mają Boży autorytet; 2) wszystkie teksty biblijne są pożyteczne, 3) Biblia wpływa na nasze życie poprzez: a. uczenie nas, b. wykrywanie błędów, c. poprawianie 4) cel tego procesu = gotowość do służby, do działania w imieniu Boga. - 4 -

Ogólne zasady czytania i studiowania Biblii OBSERWACJA POZNANIE TEKSTU INTERPRETACJA ZROZUMIENIE TEKSTU ZASTOSOWANIE ŻYCIE WG BIBLII - 5 -

OBSERWACJA POZNANIE TEKSTU tło: kto, kiedy, gdzie i do/dla kogo napisał; forma literacka (opowiadanie, poezja, prawo, wyrocznia prorocka, list, kronika); treść: czytajmy zawsze w kontekście bliższym; co jest główną myślą fragmentu, czyli o czym autor głównie pisze; cel dla jakiego fragment został napisany. - 6 -

INTERPRETACJA ZROZUMIENIE TEKSTU stawianie pytań interpretacyjnych typu: Co to znaczy? Dlaczego autor to napisał? Jaki skutek/reakcję chciał osiągnąć? szukanie odpowiedzi na pytania interpretacyjne: zarówno w samej Biblii (fragmenty paralelne) jak i poza nią (słowniki, książki, komentarze) - 7 -

ZASTOSOWANIE ŻYCIE WG BIBLII Pokonujemy przepaść między nami a czasami biblijnymi poprzez: ustalenie prawdy zawartej w tekście propozycji zastosowania tych prawd w życiu ustalenie sposobu zastosowanie poznanej prawdy w swoim życiu - 8 -

Przykład: czytamy 2 Kor 6,1 7,3 OBSERWACJA autor: apostoł Paweł gatunek literacki: fragment listu + cytaty kontekst: rozdz. 1-5; 7 i 9-13. główna myśl fragmentu: pojednajmy się ze sobą celfragmentu: przywrócenie zgody miedzy Pawłem a koryntianami - 9 -

INTERPRETACJA Pytania interpretacyjne: Co oznacza obce jarzmo w w.14? Na czym polega zgoda między Chrystusem a Belialem? Na czym polegał układ między świątynią Bożą a bałwanami? - 10 -

Odpowiedzi na pytania interpretacyjne: Jarzmo jest tutaj metaforą wspólnoty w myśleniu i działaniu. Przymiotnik obce oznacza, że nie jest to coś właściwego i adekwatnego dla chrześcijanina; jarzmo to nie jest od Boga. Zgoda to związek osoby należącej do Chrystusa z bóstwem pogańskim i jego natura. - 11 -

To paradoks; nie da się czegoś takiego pogodzić i nie można tego tolerować. Układ między świątynią Bożą, czyli kościołem a bałwanami, czyli pogańskimi bóstwami, byłby zdradą Boga. To najgorszy z grzechów! Konkluzja: Apostoł Paweł używa tych metafor, aby opisać duchową naturę i znaczenie konfliktu miedzy nim a koryntianami i konsekwencje wynikające z postawy jego adresatów, którzy mają zamknięte dla niego serca (6,11-13 i 7,1-2). Kościół w Koryncie pamiętając o obietnicach powołania do roli świątyni Bożej musi zmienić swoje nastawienie do apostoła, inaczej stanie w jednym jarzmie z prześladującymi Pawła poganami. Ten fragment nie ma nic wspólnego z tzw. mieszanym małżeństwem. - 12 -

ZASTOSOWANIE Prawda zawarta w tekście: Konflikty między chrześcijanami łączą zbór z bałwochwalstwem i podważają jego charakter jako świątyni w której mieszka wyłącznie Bóg. Zastosowanie prawdy: W sytuacji konfliktu potrzebne jest otwarcie serca i gotowość do pojednania się z bratem lub siostrą. - 13 -

1. PRZYGODA Z BIBLIJNĄ NARRACJĄ Jaka jest różnica pomiędzy zdjęciem a obrazem? - 14 -

- 15 -

1.1. Opis dzieła stworzenia Czytamy Rdz. 1,2 2,4a - 16 -

Dzień 1-17 -

Dzień 2-18 -

Dzień 3-19 -

Dzień 4-20 -

Dzień 5-21 -

Dzień 6-22 -

- 23 -

1.2. Potop Czytamy Rdz. 6,1 7,24 Kiedy ostatnio czytałeś historię o potopie? Czy coś zmieniło się w Twoim życiu, myśleniu lub wierze pod wpływem tej lektury? - 24 -

A kiedy ludzie zaczęli rozmnażać się na ziemi i rodziły im się córki, ujrzeli synowie boży, że córki ludzkie były piękne. Wzięli więc sobie za żony te wszystkie, które sobie upatrzyli. I rzekł Jahwe: Nie będzie przebywał duch mój w człowieku na zawsze, gdyż jest on tylko ciałem. Będzie więc życie jego trwać sto dwadzieścia lat. A w owych czasach, również i potem, gdy synowie boży obcowali z córkami ludzkimi, byli na ziemi olbrzymi, których im one rodziły. To są mocarze, którzy z dawien dawna byli sławni. A gdy Jahwe widział, że wielka jest złość człowieka na ziemi i że wszelkie jego myśli oraz dążenia jego serca są ustawicznie złe, żałował Jahwe, że uczynił człowieka na ziemi i bolał nad tym w sercu swoim. I rzekł Jahwe: Zgładzę człowieka, którego stworzyłem, z powierzchni ziemi, począwszy od człowieka aż do bydlęcia, aż do płazów i ptactwa niebios, gdyż żałuję, że je uczyniłem. Ale Noe znalazł łaskę w oczach Jahwe. - 25 -

Oto dzieje rodu Noego: Noe był mężem sprawiedliwym, nieskazitelnym wśród swojego pokolenia. Noe chodził z Bogiem. I zrodził Noe trzech synów: Sema, Chama i Jafeta. Ale ziemia była skażona w oczach Boga i pełna nieprawości. I spojrzał Bóg na ziemię, a oto była skażona, gdyż wszelkie ciało skaziło drogę swoją na ziemi. Rzekł tedy Bóg do Noego: Położę kres wszelkiemu ciału, bo przez nie ziemia pełna jest nieprawości; zniszczę je wraz z ziemią. Zbuduj sobie arkę z drzewa żywicznego. Zrób komory w arce, i powlecz ją wewnątrz i zewnątrz smołą. A zrobisz ją tak: Długość arki niech wynosi trzysta łokci, szerokość jej pięćdziesiąt łokci, a wysokość jej trzydzieści łokci. Zrobisz w arce okno i zakończysz je na łokieć od góry. Z boku arki umieścisz drzwi. Uczynisz w niej dolne, wyższe i najwyższe komory. Bo oto Ja sprowadzę potop na ziemię, aby zniszczyć pod niebem wszelkie ciało, w którym jest dech - 26 -

życia. Wszystko, co jest na ziemi, zginie. Ale z tobą ustanowię przymierze moje i wejdziesz do arki ty i synowie twoi, i żona twoja, i żony synów twoich z tobą. Z wszelkich istot żyjących, z wszelkiego ciała wprowadzisz do arki po parze z każdego, aby z tobą zostały przy życiu. Niech to będzie samiec i samica. Z ptactwa według rodzajów jego i z bydła według rodzajów jego, i z wszelkiego płazu ziemnego według rodzajów jego, po parze z każdego z nich wejdą do ciebie, aby zostały przy życiu. Ty zaś weź z sobą wszelką żywność, którą się jada, i zgromadź u siebie, aby była na pokarm dla ciebie i dla nich. I uczynił Noe wszystko tak, jak mu rozkazał Bóg; tak uczynił. I rzekł Jahwe do Noego: Wejdź do arki ty i cały dom twój, bo widziałem, że jesteś sprawiedliwy przede mną w tym pokoleniu. Ze wszystkich zwierząt czystych weź z sobą po siedem, samca i samicę, a ze zwierząt nieczystych po parze, samca i samicę. Także z ptactwa niebieskiego po siedem, samca i samicę, aby zachować przy życiu ich potomstwo na całej ziemi. Gdyż po upływie siedmiu dni spuszczę na ziemię deszcz, który będzie padał przez czterdzieści dni i czterdzieści nocy, i zgładzę z powierzchni ziemi wszelkie istoty, które uczyniłem. - 27 -

I uczynił Noe wszystko tak, jak mu rozkazał Jahwe. A Noe miał sześćset lat, gdy nastał potop na ziemi. Wszedł więc Noe z synami swymi i żoną swoją, i żonami synów swoich do arki przed wodami potopu. Ze zwierząt czystych i ze zwierząt nieczystych, i z ptactwa, i z wszystkiego, co pełza po ziemi, po dwoje weszło do Noego do arki, samiec i samica, jak Bóg rozkazał Noemu. Po siedmiu dniach spadły na ziemię wody potopu. W roku sześćsetnym życia Noego, w miesiącu drugim, siedemnastego dnia tego miesiąca, w tym właśnie dniu wytrysnęły źródła wielkiej otchłani i otworzyły się upusty nieba. I padał deszcz na ziemię przez czterdzieści dni i czterdzieści nocy. W tym właśnie dniu weszli do arki Noe oraz Sem, Cham i Jafet, synowie Noego, żona Noego i trzy żony synów jego z nimi, oni i wszelkie zwierzęta według rodzaju swego, i wszelkie bydło według rodzaju swego, i wszelkie płazy, pełzające po ziemi, według rodzaju swego, wszelkie ptaki, wszystko, co ma skrzydła. I weszło do Noego, do arki, po parze z wszelkiego ciała, w którym było tchnienie życia. A te, - 28 -

co weszły jako samiec i samica, z wszelkiego ciała weszły, jak mu rozkazał Bóg. I zamknął Jahwe za nimi drzwi. A potop trwał na ziemi czterdzieści dni. I wezbrały wody i podniosły arkę, i płynęła wysoko nad ziemią. A wody przybrały i podniosły się bardzo nad ziemią, arka zaś unosiła się na powierzchni wód. Wody zaś wzbierały coraz bardziej nad ziemią, tak że zostały zakryte wszystkie wysokie góry, które były pod niebem. Na piętnaście łokci wezbrały wody ponad góry, tak że zupełnie zostały zakryte. I wyginęło wszelkie ciało poruszające się na ziemi: ptactwo, bydło i dzikie zwierzęta, i wszelkie płazy, pełzające po ziemi, i wszyscy ludzie. Wszystko, co miało w nozdrzach tchnienie życia, wszystko, co było na suchym lądzie, pomarło. Tak zgładził Bóg wszystkie istoty, które były na powierzchni ziemi, począwszy od człowieka aż do bydła, aż do płazów i ptactwa niebios; to wszystko zostało zgładzone z ziemi. Pozostał tylko Noe i to, co z nim było w arce. A wody wzbierały nad ziemią sto pięćdziesiąt dni. - 29 -

OBSERWACJA: 1. Przeczytaj Rdz 6-7 i odpowiedz na pytania: Jakie były przyczyny potopu? Na czym polegał grzech ludzkości? Co Biblia mówi nam na temat Noego? Kto i co zastało uratowane w arce? Kiedy potop się zaczął i jak długo trwał? - 30 -

2. Co charakterystycznego można zaobserwować w treści tego opowiadania? - 31 -

INTERPRETACJA: 1. Dlaczego Bóg zdecydował się na tak drastyczny krok? 2. Jak myślisz, czy Boży cel został osiągnięty? 3. O czym świadczy pozostawienie zarodka nowych stworzeń? 4. Jak możemy wyjaśnić różnice w tekście biblijnym? - 32 -

ZASTOSOWANIE: 1. Prawda: Bóg nienawidzi grzechu, ale chce uratować człowieka. 2. Co możesz zrobić, aby być XXI wiecznym Noem? 3. Czym w Twoim życiu może być arka? - 33 -

1.3. Ewangelie coś więcej niż relacje Czytamy Łk 18,9-14 OBSERWACJA 1. Co to jest ewangelia jako gatunek literacki? 2. Kto i dla kogo napisał tę ewangelię? - 34 -

3. Kontekst: bliższy: wcześniej Jezus wzywa do czujności (17,20-37) i wytrwałości (18,1-8) w oczekiwaniu na nadejście Królestwa Bożego; potem o młodzieńcu, który nie chciał porzucić majątku dla naśladowania Jezusa (18,18-30); dalszy: od rozdz. 14 do 19,27 Jezus pokazuje kto trafia do Królestwa Bożego; - 35 -

główna myśl fragmentu: pyszni zostaną potępieni, a pokorni usprawiedliwieni; cel fragmentu: ukazanie grzeszników jako zdolnych do pokory. - 36 -

INTERPRETACJA Kim byli faryzeusze? Kim byli celnicy? Dlaczego Jezus przeciwstawił sobie właśnie faryzeusza i celnika? - 37 -

ZASTOSOWANIE Prawda: Bóg w każdym człowieku szuka pokory a nie pobożności. Unikać myślenia o sobie, jako kimś lepszym od innych i przyznawać się przed Bogiem do swoich grzechów. - 38 -

2. PRAWO MOJŻESZOWE W ŻYCIU CHRZEŚCIJANINA Czy Prawo Mojżeszowe (hebr. hr`ot) obowiązuje chrześcijanina? Por. Mt 5,17-20 i 2 Tm 3.15-17 - 39 -

2.1. Zasady czytania i korzystania z Prawa Mojżeszowego Musimy pamiętać i uwzględniać przy naszej lekturze Prawa następujące zasady: 1) Prawo ST jest prawem przymierza Boga z Izraelem. Relacja suzeren-wasal Regulowało życie społeczne Izraela - 40 -

2) Stare Przymierze nie jest naszym przymierzem Nie obowiązują nas żadne przepisy, które nie zostały potwierdzone w Nowym Testamencie (Dz 15,20.28-29); Bóg oczekuje od nas innych przejawów lojalności niż wypełnianie przepisów Prawa - 41 -

3) Niektóre wymagania Prawa nie zostały potwierdzone w NT. przepisy cywilne przepisy kultowe 4) Część Starego Przymierza została odnowiona w Nowym. Dekalog Pwt 6,4-5; Kpł 19,18 por. Mt 22,37-40 - 42 -

5) Całe Prawo, choć nie jest już nakazem, jest dla nas w dalszym ciągu Słowem Bożym, skierowanym do nas. poznanie Bożego charakteru poznanie grzechu (Rz 3,20) szukanie zasad postepowania chrześcijańskiego - 43 -

Czytając i studiując Prawo pamiętajmy, aby: czytać małe fragmenty korzystać z pomocy biblijnych (słowniki, komentarze) robić notatki wyodrębniamy najpierw prawdę, które zawarta jest w tekście następnie formułujemy zasadę do zastosowania - 44 -

ustalamy sposób zastosowania zasady stosujemy zasadę, a nie dosłowny tekst zawsze porównujemy czytany tekst z Nowym Testamentem (paralele) - 45 -

2.2. Studium wybranych fragmentów Wj 22,22-24 zakaz uciskania sierot i wdów Wj 23,14-17 obowiązek obchodzenia świąt Wj 31,13-15 przestrzeganie szabatu Kpł 1,1-17 ofiara całopalna Kpł 7,22-27 zakaz spożywania krwi Kpł 13,1-8 trąd - 46 -

Kpł 19,9-10 pozostawianie resztek plonów Kpł 27,30-34 Lb 5,1-4 Pwt 15,1-8 dziesięcina usuniecie nieczystych rok szabatowy (umorzenie długów) - 47 -

3. LISTY CZYTANIE W KONTEKŚCIE 3.1. Ogólna charakterystyka nowotestamentowych listów 3.2. Znaczenie kontekstu - 48 -

3.3. Studium wybranych fragmentów Czytamy Flp 2,5-11 OBSERWACJA 1. Kontekst: bliższy 2,1-4 i 2,12-18 dalszy 1,27-30 i 2,19 3,21 2. Schemat rozwoju myśli Flp 2,6-11: od chwały, poprzez uniżenie do wywyższenia. - 49 -

INTERPRETACJA 3. W jaki sposób Paweł przedstawia życie ziemskie Chrystusa? 4. Dlaczego apostoł pisze o tym właśnie w tym miejscu? ZASTOSOWANIE 5. Co powinienem zmienić w swojej postawie, aby mieć usposobienie, jakie było w Chrystusie? - 50 -

Czytamy Rz 14,17 OBSERWACJA 1. Kontekst: bliższy: 14,1-16 i 14,18-23 dalszy: Rz 12-13 i 15,1-21 2. Jak jest główna myśl rozdz. 14? 3. Jaki jest cel nauczania Pawła w rozdz. 12-15? - 51 -

INTERPRETACJA 4. Dlaczego apostoł jako antytezy Królestwa Bożego używa określenia pokarm i napój? 5. Co to znaczy sprawiedliwość i pokój i radość w Duchu Świętym? Por. (dikaiosu,nh qeou/)? por. Gen 38:26; Ezdr 9:15; Nehem 9:8; 1Jan 1:9-52 -

ZASTOSOWANIE 6. Jakie sprawy dla nas są jak pokarm i napój, które nie powinny być przyczynami konfliktów między chrześcijanami? - 53 -

Czytamy 1 Kor 4,6 OBSERWACJA 1. Kontekst: bliższy: rozdz. 4 dalszy: rozdz. 1-3 i 5-6, 8, 11-14 2. Jak jest główna myśl całej pierwszej części tego listu? 3. Jaki jest cel rozdz. 4? - 54 -

INTERPRETACJA 4. Co było głównym problemem zboru korynckiego? 5. Co oznacza zwrot to, co zostało napisane (grec. a[ ge,graptai)? 6. Dlaczego właśnie Paweł i Apollos podani są jako przykłady do naśladowania? - 55 -

ZASTOSOWANIE 7. Czy powołujesz się na to, co zostało zapisane w Biblii w sporach z innymi? Co to są za sytuacje? 8. Jak dbać o właściwe proporcje między tym, co Słowo koryguje w nas samych, a tym, kiedy Słowa używamy do korekty innych? - 56 -

4. PROROCKIE WYROCZNIE I APOKALIPTYCZNE WIZJE Pytanie wprowadzające: Co myślimy, gdy słyszymy słowo wizja. - 57 -

Czytamy Am 7,1-9 i 8,1-2 OBSERWACJA: 1. Wyznaczamy granice poszczególnych prorockich wypowiedzi/wizji. - 58 -

Granice poszczególnych prorockich wypowiedzi/wizji. * 7,1-3; * 7,4-6; * 7,7-9; * 8,1-2 - 59 -

2. Jakie podobne lub identyczne elementy mają te wypowiedzi? - 60 -

fraza takie widzenie dał mi oglądać Wszechmogący Pan ; czynność Boga w wizji 1,2 i 3; modlitwa proroka o przebaczenie w wizjach 1 i 2; i żałował tego Pan w wizji 1 i 2; co widzisz Amosie? w wizjach 3 i 4; dojrzał i już mu nie przepuszczę w wizjach 3 i 4. - 61 -

3. Co zapowiadają te wizje i jakimi obrazami się posługują? - 62 -

kataklizmy i klęski; szarańcza, ogień, pion ołowiany/roztopiony ołów; kosz dojrzałych owoców - 63 -

4. Jaka jest reakcja proroka i jak jest odpowiedź Boga? prorok wstawia się za swoim ludem, staje w wyłomie; Bóg dwukrotnie przebacza, potem odmawia przebaczenia - 64 -

INTERPRETACJA: 5. Co oznaczały poszczególne wizje i jaka była ich symbolika? szarańcza = głód; ogień = wojna; hebr. Enà& tmôj pion ołowiany lub Enà& tm^j* roztopiony ołów = zniszczenie; wojna; kosz dojrzałych owoców = nieuniknioność kary - 65 -

6. Na czym polegały wizje, które oglądał Amos: były to doświadczenia nadnaturalne (uniesienia = ekstaza), czy też oglądanie dosłowne? 7. Dlaczego Bóg w przekazywaniu swojego poselstwa posługuje się obrazami? 8. Czym należy tłumaczyć postawę proroka i odpowiedź Boga w przypadku dwu pierwszych wizji? - 66 -

9. Dlaczego trzecia i czwarta wizja ma charakter nieodwołalny? Czy to znaczy, że ratunek już nie był możliwy? - 67 -

ZASTOSOWANIE: 10. Podaj przykłady symboli, które dzisiaj mogą obnażać grzech i zapowiadać sąd. Pamiętajmy! Bóg zawsze posługiwał się językiem zrozumiałym dla słuchaczy, bez względu na to, czy był to psalm, proroctwo, czy wizja. - 68 -