III.4.30. - w teatrze III.4.31. - wydawnictwa i rękopisy III.4.32. - zamach III.4.33. - zbiory III.4.34. określniki stosowane po nazwach rodów i

III. Hasło osobowe III.1. - Hasło przedmiotowe osobowe. III.1.1.. Uwagi ogólne III.1.2. Forma hasła osobowego. III 1.2.1. Nazwy wyrażone imieniem i nazwiskiem III.1.2.2. Nazwy rozpoczynające się od imienia i nazwy wyrażone samym imieniem III.1.2.3. Nazwy wyrażone samym nazwiskiem III.1.2.4. Pseudonimy, przydomki III.1.2.5. Nazwy dawne III.1.2.6. Nazwy kościelne III.1.2.7. Nazwy władców i członków ich rodzin III.1.2.6. Nazwy zbiorowe inne niż nazwy rodów i rodzin III.1.3. Wybór nazwy, zmiany nazwy. III.1.4. Dopowiedzenia III.1.4.1. Daty biograficzne III.1.5. Warianty nazwy (odsyłacze) III.2. Hasło wzorcowe osobowe przedmiotowe pola wymagane do wypełnienia rekordu wzorcowego w formacie MARC 21 III.3. Przykłady haseł wzorcowych III.4 Określniki stosowane po hasłach osobowych III.4.1. -a III 4.2. -adaptacje filmowe III.4.3. - cuda III 4.4. -dedykacje III.4.5. - duchowość III.4.6. - ekslibrisy III.4.7. - historiografia III.4.8. - inscenizacje III.4.9. - język III.4.10. - krytyka III.4.11. - kult III.4.12 - liturgia III.4.13. - nauczanie III.4.14. - obchody III.4.15. - pamiątki III.4.16. - pieczęcie III.4.17. - podróże apostolskie III.4.18. - pomniki, - pomniki nagrobne, - konfesje III.4.19. - przekłady III.4.20. - recepcja III.4.21. - repertuar III.4.22 - sanktuaria III.4.23. - tablice pamiątkowe III.4.24. - testament III.4.25. - w filmie III.4.26. - w fotografii III.4.27. - w literaturze III.4.28. - w muzyce III.4.29. - w sztuce 1

III.4.30. - w teatrze III.4.31. - wydawnictwa i rękopisy III.4.32. - zamach III.4.33. - zbiory III.4.34. określniki stosowane po nazwach rodów i dynastii ( - antropologia, - genealogia, polityka) III.5. Metodyka opracowania przedmiotowego z użyciem hasła osobowego - wybrane zagadnienia. III.5.1 Biografie indywidualne III.5.2. Biografie władców, przywódców i głów państw, polityków. III.5.3. Biografie duchowieństwa katolickiego papieży, prymasów, kardynałów, biskupów, proboszczów III.5.4.. Biografie świętych i błogosławionych. III.5.5. Biografie artystów ludowych. III.5.6 Pamiętniki indywidualne. Cecha językowo-etniczna w opracowaniu pamiętników. III.5.7. Osoba jako przedmiot dzieła literackiego 2

III.1. Hasło przedmiotowe osobowe. III.1.1. Uwagi ogólne Opis przedmiotowy dokumentu traktującego o danej osobie/-ach powinien zawierać hasło/-a osobowe wyrażające nazwę tej osoby/tych osób. Hasło osobowe to nazwa własna identyfikująca osobę (rzeczywistą lub fikcyjną) lub grupę osób. Podstawą wyboru i redakcji hasła są: norma PN-N-01229:2002 Hasło opisu bibliograficznego Hasło osobowe i wydana przez Bibliotekę Narodową instrukcja Marii Janowskiej 1 W hasłach przedmiotowych mogą wystąpić nazwy identyfikujące: - osoby rzeczywiste, - bóstwa, postaci mityczne i legendarne, - postaci fikcyjne (bohaterowie literaccy i filmowi), - rodziny, rody i dynastie. Hasło osobowe zapisujemy w rekordzie wzorcowym w polu 100,w rekordzie bibliograficznym w polu 600. 1 M. Janowska, Hasło osobowe. Wybór i zasady tworzenia w bibliografii narodowej i katalogach Biblioteki Narodowej Warszawa: Biblioteka Narodowa, 1998. ISBN: 83-7009-238-1 3

III.1.2. Forma hasła osobowego W JHP BN nazwa danej osoby zawsze występuje w tej samej formie. Nazwę osobową należy podawać w haśle w mianowniku liczby pojedynczej, z wyjątkiem współczesnych nazw greckich, których części mające charakter patronimiczny występują w dopełniaczu. Jeżeli w opisie bibliograficznym nazwa osobowa występuje w liczbie mnogiej (np. nazwisko małżeństwa lub rodzeństwa), w haśle należy podać indywidualne nazwy poszczególnych osób. III.1.2.1. Nazwy wyrażone imieniem i nazwiskiem Nazwa własna składająca się z imienia i nazwiska jest zapisywana w haśle w szyku przestawnym tzn. w kolejności nazwisko, imię, przed imieniem występuje przecinek oraz spacja. Dotyczy to wszystkich nazw składających się z imienia i nazwiska, a więc również pseudonimów oraz nazw osób fikcyjnych. Np..: Mickiewicz, Adam (1798-1855) Proust, Marcel (1871-1922) Prus, Bolesław (1847-1912) Poirot, Hercule Holmes, Sherlock III.1.2.2. Nazwy rozpoczynające się od imienia i nazwy wyrażone samym imieniem Nazwy te podaje się uwzględniając polską wersję imienia, o ile jest ona poświadczona w źródłach informacji. Jeśli nie ma formy spolszczonej, przyjmujemy nazwę oryginalną Nazwy, które zapisuje się zaczynając od imienia, to przede wszystkim: - nazwy świętych i błogosławionych oraz papieży Wojciech (św. ; ca 956-997) Joanna d Arc (św. ; ca 1412-1431) Paula Elżbieta Cerioli (św. ; 1816-1865) 4

Serafin z Sarowa (św. ; 1759-1833) Atanazy Brzeski (św. ; ca 1597-1648) Eufrozyn Pskowski (św. ; ca 1386-1481) Piotr Casani (bł. ; 1572-1647) Piotr Jerzy Frassati (bł. ; 1901-1925) Aethelwold (św. ; ca 908-984) Josemaría Escrivá de Balaguer (św. ; 1902-1975) Jan XXIII (papież ; 1881-1963) Pius IX (papież ; 1792-1878) - nazwy dostojników kościelnych, przywódców religijnych, nazwy zakonne Bartłomiej I (patriarcha Konstantynopola ; 1940- ) Sathya Sai Baba (1926-2011) Moris (mały brat ; 1928- ) - nazwy władców i członków ich rodzin. Elżbieta II (królowa Wielkiej Brytanii ; 1926- ) Henryk IV (król Francji ; 1553-1610) Bolesław Krzywousty (książę Polski ; 1086-1138) Septymiusz Sewer (cesarz rzymski ; 146-211) Jerzy II Rakoczy (książę Siedmiogrodu ; 1621-1660) Od imienia rozpoczynają się również nazwy osobowe islandzkie. Po imieniu następuje nazwisko patronimiczne lub matronimiczne. Nazwiska patronimiczne islandzkie tworzone są od imienia ojca z dodatkiem końcówki -son (syn) lub dóttir (córka) w zależności od płci. Nazwiska matronimiczne islandzkie tworzone są od imienia matki z dodatkiem końcówki -son 5

(syn) lub dóttir (córka) w zależności od płci. Davỉð Stefánsson (1895-1964) Arnaldur Indriðason (1961- ) Yrsa Sigurđardóttir (1963- ) III.1.2.3. Nazwy wyrażone samym nazwiskiem Nazwa wyrażona samym nazwiskiem występuje przede wszystkim w przypadku nazw rodów, rodzin i dynastii. W przypadku osób indywidualnych stosujemy ją jedynie wówczas, gdy imię nie jest znane. - nazwy rodów, rodzin i dynastii Nazwę osobową należy podawać w haśle w mianowniku liczby pojedynczej. Dotyczy to nazw rodzin, z wyjątkiem nazw rodów i dynastii pochodzących od imienia. Nazwy rodów panujących otrzymują obligatoryjne dopowiedzenie (ród), nazwy pozostałych rodów i rodzin - dopowiedzenie (rodzina). Kwiatkowski (rodzina) Radziwiłł (rodzina) Montesquieu (rodzina) Szabo (rodzina) Kennedy (rodzina) Vasa (ród) Habsburg (ród) Bourbon (ród) Nazwy rodów odimienne należy podawać w mianowniku liczby mnogiej. 6

Piastowie (ród) Przemyślidzi (ród) Jagiellonowie (ród) Arpadowie (ród) W wyjątkowych przypadkach występują inne formy, poświadczone w źródłach informacyjnych Mogołów Wielkich, dynastia Julijsko-Klaudyjska, dynastia Askańska, dynastia Herodiańska, dynastia -osoba indywidualna brak informacji o imieniu Święcicki (fl. 1944) Niczke, W. III.1.2.4. Pseudonimy, przydomki Pseudonim mający postać imienia i nazwiska należy podać w formie: nazwisko i imię Lechoń, Jan (1899-1956) Samozwaniec, Magdalena (1894-1972) Twain, Mark (1835-1910) Jeżeli któraś z części pseudonimu wielowyrazowego ma charakter nazwiska, należy ją podać na pierwszym miejscu; części pseudonimu przestawione na dalsze miejsca należy poprzedzać przecinkiem i odstępem. Jeżeli osoba używa pseudonimu zawierającego nazwę innej osoby, należy go podać zachowując kolejność wyrazów występującą w pseudonimie 7

Hurkowa, Pani Pietraszek, Dr Niby Rej Nie Mickiewicz Jeżeli żadna z części pseudonimu nie może być traktowana jako nazwisko, należy zachować kolejność wyrazów występującą w pseudonimie, jedynie rodzajnik stojący na początku pseudonimu należy przestawić na jego koniec i poprzedzić przecinkiem i odstępem Ciocia Mania Obywatel kaliski Oficer sztabu polskiego Ojciec z Ojcowa Polonais, Un Pole, Ein III.1.2.5. Nazwy dawne Greckie nazwy starożytne należy podawać w języku łacińskim. Należy podawać: -tylko imię, jeżeli wystarcza do identyfikacji osoby Np. Aristoteles (387-322 a.c.) Plato (427-347 a.c.) Sophocles (496-406 a.c.) -imię i przydomek, jeśli imię nie identyfikuje osoby Apollonius Rhodius (ca 295-ca 215 a.c.) 8

Apollonius Dyscolus (ca 100 ca 200) Dyonysius Periegeta Starożytne nazwy rzymskie należy podawać w języku łacińskim. Na początek należy wysuwać część, pod którą dana osoba jest wykazywana w wydawnictwach informacyjnych. Np. Horatius Flaccus, Quintus (65-8 a.c.) Vergilus Maro, Publius (70-19 a.c.) Sulla, Lucius Cornelius (138-78 a.c.) Nazwy średniowieczne należy podawać w języku ojczystym danej osoby. Jeżeli występują wątpliwości, przyjmuje się formę zlatynizowaną. Np. Długosz, Jan (1415-1480) Iacobus Aquensis Dante Alighieri (1265-1321) Nazwy renesansowe podajemy w języku ojczystym danej osoby. Jeżeli jest ona bardziej znana pod formą zlatynizowaną bądź pod przybraną nazwą łacińską lub grecką, należy w haśle umieścić tę nazwę. Np. Kochanowski, Jan (1530-1584) Petrarca, Francesco (1312-1374) Erasmus, Desiderius Rotterodamus (1467-1536) (a nie: Gerhards, Gerhard) Janicki, Klemens (1516-1543) (a nie: Janicius) 9

III.1.2.6. Nazwy kościelne Papieże W nazwie papieża należy podać imię (imiona) papieża w języku polskim. Kolejny numer związany z imieniem (imionami) należy zapisywać cyframi rzymskimi. Należy dodawać jako dopowiedzenie określenie godności papież. Jeżeli uwzględnia się daty biograficzne, należy je podawać jako drugie dopowiedzenie. Nie należy uwzględniać przydomków towarzyszących imieniu (imionom) papieża, dodatkowych tytułów kościelnych (np. ojciec Kościoła ) ani faktu jego beatyfikacji czy kanonizacji. W kartotece wzorcowej należy umieszczać jako formy odrzucone znane wersje w innych językach (w tym przede wszystkim w języku łacińskim i języku ojczystym danej osoby). Jan Paweł II (papież ; 1920-2005) Pius XI (papież ; 1857-1939) 100 0 a Pius b V c (papież ; d 1504-1572) 400 1 a Ghislieri, Antonio 400 1 a Ghislieri, Michele 400 0 a Pio b V Święci i błogosławieni Nazwami świętych i błogosławionych są nazwy nadane przy kanonizacji lub beatyfikacji. Nazwę tę należy podawać w języku polskim, jeżeli nazwa taka istnieje (imiona, dopowiedzenia, nazwisko jeżeli istnieje wersja spolszczona). Należy dodawać jako dopowiedzenie skrót odpowiedniego określenia w języku polskim: św. (święty) lub bł. (błogosławiony). Nie należy uwzględniać dodatkowych tytułów kościelnych (np. patriarcha Rusi ). Jeżeli uwzględnia się daty biograficzne, należy je podawać jako następne dopowiedzenie. W kartotece wzorcowej należy umieszczać jako formy odrzucone znane wersje w innych językach (w tym przede wszystkim w języku ojczystym danej osoby). Joanna Beretta Molla (św. ; 1922-1962) Piotr Mohyła (św. ; 1574-1647) Jan Bosco (św. ; 1815-1888) Augustyn (św. ; 354-430) 10

Pio z Pietrelciny (św. ; 1887-1968) Maksymilian Maria Kolbe (św. ; 1894-1941) Maria od Jezusa Ukrzyżowanego (bł. ; 1846-1878) Duchowieństwo Dla dostojników Kościoła oraz członków zgromadzeń zakonnych należy wybierać nazwę (zawierającą imię i nazwisko bądź imię, ewentualnie z przydomkiem), pod którą dana osoba jest bardziej znana. Nazwę tę należy podawać w języku ojczystym danej osoby. Nazwy dostojników i zakonne z okresu starożytności należy podawać w języku łacińskim, z okresu średniowiecza i renesansu w języku ojczystym, chyba że są wątpliwości lub jest ona bardziej znana pod formą zlatynizowaną - wtedy przyjmujemy nazwę łacińską. W przypadku nazw zaczynających się od imienia oraz nazw w języku łacińskim dopuszcza się podawanie ich w formie spolszczonej, jeżeli taka jest w użyciu. Jeżeli na początek nazwy wysuwa się imię danej osoby, należy dodać dopowiedzenie zawierające odpowiednie określenie: kardynał, arcybiskup, metropolita, biskup, patriarcha, ojciec Kościoła lub inny tytuł kościelny (ewentualnie z nazwą geograficzną, jeżeli jest związany z diecezją), nazwę zakonu. Dopowiedzenie należy podawać w języku polskim. Poszczególne wyrazy dopowiedzenia można skracać, dbając o zrozumiałość skrótów. Np. Jakub ze Żnina (arcybp gniezn.) Moris (mały brat ; 1928- ) Wyszyński, Stefan (1901-1981) Jeżeli duchowny został kanonizowany lub beatyfikowany, należy podać jego nazwę ostatnią, tzn. nazwę nadaną przy kanonizacji lub beatyfikacji i pominąć tytuł kościelny. Stanisław (św. ; ca 1030-1079) a nie: Stanisław (św. ; bp krak.)) Honorat Koźmiński (bł. ; 1829-1916) a nie: Honorat Koźmiński (bł. ; kapucyn)) 11

III.1.2.7. Nazwy władców i członków ich rodzin Nazwy władców Należy podać: - imię (imiona) władcy, - kolejny numer związany z imieniem (imionami), - przydomek, nazwisko, nazwę dynastii itp. Imię, przydomek itp. należy podawać w języku polskim, o ile istnieje. W kartotece wzorcowej należy umieszczać jako formy odrzucone znane warianty nazwy w innych językach (w tym przede wszystkim w oficjalnym języku kraju rządzonego przez władcę). Numer należy podawać cyframi rzymskimi. Należy dodawać sformułowane w języku polskim dopowiedzenie zawierające tytuł władcy (król, królowa, cesarz, car itp.) z nazwą państwa/terytorium/ludu, nad którym dana osoba sprawowała/sprawuje władzę. Poszczególne wyrazy dopowiedzenia można skracać, dbając o zrozumiałość skrótów. Jeżeli uwzględnia się daty biograficzne, należy je podawać jako następne dopowiedzenie. Nie należy uwzględniać informacji o beatyfikacji lub kanonizacji władcy. Jerzy Dołgoruki (wielki książę kijowski ; ca 1092-1157) Jerzy II Rakoczy (książę Siedmiogrodu ; 1621-1660) Tyberiusz (cesarz rzymski ; 42 a.c.-37) Jadwiga (królowa Polski ; 1374-1399) Nazwy innych członków rodzin panujących Należy podawać na pierwszym miejscu imię (imiona) danej osoby, a jako dopowiedzenie tytuł rodowy lub nazwę godności. Maria Kazimiera (królowa Polski ; 1641-1716) Anna (księżniczka ; córka Elżbiety II, królowej Wielkiej Brytanii) W nazwach członków rodzin, które już nie sprawują władzy, na pierwsze miejsce należy wysuwać 12

nazwisko. Można dodawać jako dopowiedzenie tytuł rodowy przysługujący danej rodzinie. Habsburg, Karl Stephan (1860-1933) (arcyksiążę austriacki z żywieckiej linii Habsburgów) Windsor, Wallis Warfield (księżna ; 1896-1986) III.1.2.8. Nazwy zbiorowe inne niż nazwy rodów i rodzin Nazwy podaje się w formie występującej źródłach informacji. 108 polskich męczenników za wiarę (bł.) 51 hiszpańskich męczenników za wiarę (bł.) Brauliusz Maria Corres, Fryderyk Rubio i ich 69 towarzyszy Męczenników (bł.) 13

III.1.3. Wybór nazwy, zmiany nazwy Podstawową zasadą wyboru hasła jest podawanie zawsze tej samej nazwy danej osoby i w tej samej formie. W przypadku, gdy dana osoba używa/używała lub jest znana pod różnymi nazwami, polska norma dopuszcza zachowanie tych nazw w hasłach i powiązanie ich relacją kojarzeniową (odsyłaczami zob. też ). W hasłach przedmiotowych JHP BN nie jedna osoba może wystąpić tylko pod jedną nazwą, wszystkie pozostałe traktujemy jako formy odsyłaczowe. Szczypiorski, Andrzej (1928-2000) nie: Andrews, Maurice S. Jan Paweł II (papież ; 1920-2005) nie: Wojtyła, Karol Henryk III (król Francji ; 1551-1589) nie: Henryk Walezy (król Polski ; 1551-1589) Słomczyński, Maciej (1920-1998) nie: Alex, Joe nie: Kwaśniewski, Kazimierz Spośród nazw różnych, pod którymi dana osoba występuje, należy wybrać w następującej kolejności: a) nazwę najczęściej używaną przez daną osobę, np. nazwę używaną do podpisywania własnych dzieł Prus, Bolesław (1847-1912) Stendhal (1783-1842) Orwell, George (1903-1950) Celan, Paul (1920-1970) Dietrich, Marlene (1901-1992) 14

Callas, Maria (1923-1977) Worcell, Henryk (1909-1982) b) nazwę występującą we współczesnych wydawnictwach informacyjnych: bieżących bibliografiach narodowych i kartotekach wzorcowych prowadzonych przez narodowe agencje bibliograficzne, słownikach biograficznych, encyklopediach itp., wydanych przede wszystkim w kraju działalności (pobytu) danej osoby. Modrzewski, Andrzej Frycz (ca 1503-1572) Kossak, Zofia (1889-1968) c) nazwę ostatnią Sayn-Wittgenstein, Karolina (1819-1887) Beck, Jadwiga (1896-1974) Kalergis, Maria (1822-1874) August II Mocny (król Polski ; 1670-1733) Teresa Benedykta od Krzyża (św. ; 1891-1942) Jan Paweł II (papież ; 1920-2005) Jeżeli dana osoba występuje wyłącznie pod pseudonimem, należy przejąć pseudonim do hasła wzorcowego. Jeżeli dana osoba występuje pod różnymi pseudonimami lub pod rzeczywistą nazwą i pseudonimem (pseudonimami), należy przejąć do hasła nazwę dominującą wg powyższych kryteriów. Jeżeli dwie osoby (lub więcej) występują razem pod jednym pseudonimem, należy uwzględnić go jako formę odrzuconą dla każdej z osób pod nim występujących, a w haśle wzorcowym przyjąć imię i nazwisko danej osoby. dwie osoby występujące wspólnie pod jednym pseudonimem Andrzej Zbych. 15

100 1 a Safjan, Zbigniew d (1922-2011) 400 1 a Zbych, Andrzej 667 a prozaik, pseud. Andrzej Zbych wspólnie z Andrzejem Szypulskim 100 1 a Szypulski, Andrzej d (1936-2011) 400 1 a Janowicz, Remigiusz 400 1 a Zbych, Andrzej 667 a pisarz, scenarzysta, dziennikarz, Andrzej Zbych: pseudonim wspólnie ze Zbigniewem Safjanem Nazwiska zawierające wiele elementów (nazwiska złożone, z rodzajnikami, przyimkami itp.) należy porządkować według zasad przyjętych w wydawnictwach informacyjnych odpowiedniego kraju. Nazwisk ani imion we współczesnych językach europejskich nie należy podawać w hasłach w formie spolszczonej Chopin, Fryderyk (1810-1849) nie: Szopen, Fryderyk Schubert, Franz (1797-1828) nie: Schubert, Franciszek Szubert, Franciszek Hašek, Jaroslav (1883-1923) nie: Haszek, Jarosław Nazwy wyrażone pismem niełacińskim należy poddać konwersji. Jeśli dana osoba jest powszechnie znana pod nazwą pisaną alfabetem łacińskim, należy tę nazwę przejąć do hasła. Formę transliterowaną należy podać w kartotece wzorcowej jako hasło odrzucone Avicenna (980-1037) nie: Aven Sina Ibn Sina Husain ibn Abd Allah Ibn Sina, Abu Ali Ibn Sina, abu Ali al-husain Ibn Sina, Abu Ali al-husain Ibn Abd Allah 16

III.1.4. Dopowiedzenia Jako podstawowe, obligatoryjne dopowiedzenie podaje się daty biograficzne, tj. rok urodzenia i śmierci. Dopowiedzenia podaje się po nazwie w nawiasie okrągłym z odstępem przed pierwszym nawiasem Dopowiedzenia tego samego typu należy oddzielać przecinkiem i odstępem. Dopowiedzenia różnego typu oddziela się średnikiem z odstępami po obu jego stronach. Jadwiga c (królewna, córka Władysława Jagiełły, króla Polski ; d 1408-1431) Małgorzata c (księżniczka, hrabina Snowdon ; d 1930-2002) Elżbieta Granowska c (królowa Polski, żona Władysława Jagiełły ; d ca 1372-1420) Kazimierz b VII c (książę pomorski ; d 1557-1605) Małgorzata b I c (królowa Danii, Norwegii i Szwecji ; d 1353-1412) Dopowiedzenie (pseud.) stosujemy obligatoryjnie po - pseudonimach wyrażonych nazwą pospolitą np. Sowa (pseud.), Żołnierz (pseud.), - po nazwach będących nazwami własnymi obiektów innego typu (geograficznych i korporatywnych), np. Malta (pseud.), Unia Wolności (pseud.). Nie stosujemy go po imionach i nazwiskach. Nazwy pseudonimów zapisujemy bez cudzysłowu. Dopowiedzenie (ród) stosujemy dla nazw rodzin panujących, dla pozostałych dopowiedzenie (rodzina). Inne stosowane dopowiedzenia to m.in.: (św.), (bł.), (papież), oznaczenie zakonu, tytułu kościelnego, dopowiedzenia typu: cesarz, król, królowa, książę, księżna, księżniczka itp., wszystkie tytuły rodowe i administracyjne. Nie stosuje się w hasłach przedmiotowych dopowiedzeń typu tytuł naukowy lub zawodowy, określenie zawodu, miejsce pracy, nawet, jeśli nie jest możliwe ustalenie dat biograficznych, a dodane dopowiedzenie pozwoliłoby rozróżnić dwie osoby o identycznej nazwie. Nie dodaje się określenia st. (starszy), mł. (młodszy), sen. (senior), jr (junior), ojciec i syn, jeżeli znane są daty biograficzne. 17

Holbein, Hans (1465-1524) i Holbein, Hans (ca 1497-1543) Strauss, Johann (1804-1849) i Strauss, Johann (1825-1899) Dozwolone jest stosowanie tych dopowiedzeń tylko w przypadku, gdy nie można ustalić dat biograficznych osoby. Stosowane też są w formach odrzuconych. 100 1 a Dumas, Alexandre d (1802-1870) 400 1 a Dumas, Aleksander c (ojciec) 400 1 a Dumas, Alexsandre c (ojciec) 400 1 a Dumas, Alexandre c (pére) 400 1 a Dumas c (pére) Po nazwach osób boskich, postaci mitycznych, legendarnych, bohaterów literackich i filmowych stosuje się dopowiedzenia identyfikujące: - (rel.), - (mit.), - (postać bibl.), - (postać lit.), - (postać film.). 18

III.1.4.1. Daty biograficzne Daty biograficzne dodaje się zasadniczo w celu rozróżnienia osób o takich samych nazwach Długosz, Jan (1415-1480) i Długosz, Jan (1929-1962) Radziwiłł, Janusz (1612-1655) i Radziwiłł, Janusz (1880-1967) Kowalski, Jan (1921- ) i Kowalski, Jan (1930- ) W JHP BN daty te dodajemy obligatoryjnie do wszystkich nazw osobowych (poza nazwami osób fikcyjnych), nawet jeśli nie jest to niezbędne do identyfikacji danej osoby. Daty muszą pochodzić z ogólnodostępnych źródeł informacji (encyklopedie, informatory, słowniki biograficzne, artykuły w czasopismach, nekrologi, notki o autorach zamieszczane w publikacjach itp.). W żadnym wypadku nie należy podawać dat uzyskanych inną drogą, czy to od osoby zainteresowanej czy to osób trzecich, ani ustalać dat analizując treść publikacji, np. pamiętników. Jeżeli w opracowywanym dokumencie wyraźnie podane są daty biograficzne, np. urodził się w roku 1920, żył w latach 1925-1980, przyjmujemy je do hasła osobowego, weryfikując w miarę możliwości w innych źródłach informacji (w pierwszej kolejności encyklopedie, słowniki, a następnie katalogowana pozycja). Jeżeli informacja podana w publikacji jest niepełna, ma charakter opisowy, umowny np. w 1925 roku miałem pięć lat, zmarł w 1990 mając osiemdziesiąt lat, nie należy ustalać dat samodzielnie, (w tym przypadku nie obliczać daty urodzenia). Zapis daty w dopowiedzeniu: W zapisie daty przed i po myślniku nie wstawia się spacji. d (1875-1940) d (ca 1625-ca 1700) d (1595-ante 1651) d (ante 1725-non post 1799) Daty roczne sprzed naszej ery oznacza się skrótem a.c. (ante Christum). Sophocles (ca 496-406 a.c.) 19

W przypadku, gdy nie znana jest jedna z dat, w jej miejsce wstawia się znak? Wyjątek dla osób żyjących współcześnie w miejscu drugiej daty zostawia się spację (cezurę stanowi 120 lat, czyli dla osoby urodzonej w 1889 roku, należy w miejscu drugiej daty wstawić znak zapytania, dla osoby urodzonej w 1950 roku należy w miejscu drugiej daty wstawić spację). Uwaga: od każdego nowego roku data graniczna ulega przesunięciu, należy wiec pamiętać o aktualizacji haseł. d (?-1827) d (1515-?) d (1887-?) d (1889-?) d (1950- ) Nie używa się określeń: ur. i zm.. Poprawny zapis: d (1671-?) d (?-1750) Przełom lat oznaczony kreską ukośną / stosuje się tylko dla lat po sobie następujących. d (1870/1871-1967) d (1615-1795/1796) Uwaga: oznaczenie przełomu dla dat oddalonych od siebie jest zapisem błędnym (1870/1875). Nie używa się w zapisie dat spójnika lub. Katalogujący opowiada się za jedną z dat, za którą przemawiają źródła. Natomiast informacje o obu datach podaje w polu 667 rekordu wzorcowego lub w polu 670 w podpolu b, w podpolu a podając nazwę źródła. 100 1 a Trotz, Michał Abraham d (ca 1689-1764) 667 a wydawca, autor słowników, ur. w 1689 lub 1700 r. 20

100 1 a Sonnewend, Stefan d (1885-1942) 670 a IAP b data śm. 1942 670 a www.polonia-art.pl/pl/aukcje b data śm. 1942 670 a Stefan Czesław Sonnewend (1885-1939) / Jarosław Mulczynski. - Poznań, 2001 b data śm. 1939 Nie używa się w zapisie dat sformułowań typu: w. (wiek), połowa, koniec, początek, przełom wieków itp. Powyższe dane zapisuje się w następujący sposób: żył w 19 w. d(18..-?) zm. w 19 w. d(?-18..) ur. w 18 w. zm. w 19 w. d(?-18..) lub d(17..-?) nie używa się zakresu dwóch stuleci ur. w końcu 18 w. zm. w 19 w. d(179.-18..) ur. w połowie 18 w. zm. w 19 w. d(175.-18..) ur. w połowie 19 w. d(185.-?) żył w I połowie 19 w. d(18..-185.) zm. w połowie 19 w. d(?-185.) żył w II połowie 19 w. d(185.-?) zm. w II połowie 19 w. d(?-18..) zm. w końcu 19 w. d(?-189.) ur. na początku 19 w. d(18..-?) zm. na początku 19 w. d(?-18..) ur. na początku 19 w. zm. w końcu 19 w. d(18..-?) przełom 18/19 w. d(179.-18..) Dziesięciolecia i lata wieku w datach oznaczamy 3 cyframi i kropką: - pierwsze dziesięciolecie 19 w. 180. - drugie dziesięciolecie 19 w. 181. - lata 20-te 19 w. 182. - lata 30-te 19 w. 183. - lata 40-te 19 w. 184. 21

- lata 50-te 19 w. 185. - lata 60-te 19 w. 186. - lata 70-te 19 w. 187. - lata 80-te 19 w. 188. - lata 90-te 19 w. 189. Uwaga: analogiczne zapisy stosuje się dla innych wieków. Zapis podany wyżej stosuje się w przypadku, gdy zachodzi potrzeba rozróżnienia osób. Jeśli nie występuje konieczność rozróżnienia haseł, informacje o wieku, dziesięcioleciu itp., w którym żyła osoba, dla której tworzony jest rekord wzorcowy podaje się w polu 667. W przypadku, gdy w przyszłości zaistnieje konieczność rozróżnienia haseł, informacja ta przeniesiona zostanie do pola 100, zgodnie z powyższymi zasadami. Dla określeń typu: przed, nie przed, po, między stosuje się odpowiednie sformułowania w języku łacińskim: a, i = et czynny(a) = fl. między = inter nie po = non post nie przed = non ante po = post przed = ante Widawski, Piotr Weyk urodzony przed 1550 r. i zmarły po 1600 r. 100 1 a Widawski, Piotr Weyk d (ante 1550-post 1600) Tommaso da Celano urodzony miedzy 1185 a 1190 r. i zmarły w 1260 r. 100 1 a Tommaso da Celano d (inter 1185 et 1190-1260) Mostowska, Anna urodzona około 1762 r. i zmarła przed 1833 r. 100 1 a Mostowska, Anna d (ca 1762-ante 1833) 22

Skrót fl. (łac. floruit), odpowiadający określeniu czynny(a) (w znaczeniu czynny (a) zawodowo lub publicznie), stosuje się po nazwach osób, dla których nie udało się nawet w przybliżeniu ustalić dat urodzenia i śmierci, a tylko daty poświadczające, że w danych latach lub w danym roku osoba ta żyła. Dopowiedzenie fl. stosuje się w polu 100 w przypadku, gdy zachodzi potrzeba rozróżnienia osób. 100 1 a Nowak, J. d (fl. 1905-1914) (pracownik kolei w latach 1905-1914) 100 1 a Wójcik, Józef d (fl. 1929) (pedagog, dyr. Szkoły Powszechnej nr 29 w Warszawie w roku 1929) Jeśli nie występuje konieczność rozróżnienia haseł, informację, kiedy dana osoba była czynna podaje się w polu 667. 23

III.1.5. Warianty nazwy (odsyłacze) Wszystkie ustalone warianty nazwy zapisujemy w rekordzie wzorcowym w polach 400. Należy tu uwzględnić odmienne nazwy, odmienne formy nazwy danej osoby i pseudonimy, zarówno występujące w opisach zawartych w danym zbiorze jak i te w nim nie występujące. W przypadku nazwiska składającego się z wielu części należy sporządzić odsyłacz od dalszej części nazwiska do jego części podanej na pierwszym miejscu. Nazwisko panieńskie odrzucamy w przypadku, kiedy dana osoba używała go do podpisywania dzieł. 100 1 a Słabuszewska-Krauze, Iwona d (1976- ) 400 1 a Krauze, Iwona Słabuszewska- 667 a psycholog, dziennikarka 670 a Hotel Irlandia / Iwona Słabuszewska-Krauze. - Warszawa, 2006 Nie umieszczamy odsyłaczy w formie inicjałów. 100 1 a Mistrz E.S. 400 1 a Meister E.S. 400 1 a Meister von 1466 400 1 a Monogrammist E.S. 667 a anonimowy miedziorytnik (niem.?), czynny ok. 1450-1467, gł. w Nadrenii i pn Szwajcarii 670 a ULAN 670 a NEP Nie odrzucamy formy E.S. Jeśli forma odrzucona jest identyczna jak nazwa w haśle osobowym wzorcowym innej osoby, do formy odrzuconej dopisujemy w polu 400 daty biograficzne. 100 1 a Englert, Adam Wincenty d (1890-1958) 400 1 a Englert, A. 400 1 a Judym (pseud.) 400 1 a Korybut, Tadeusz 400 1 a Sęp (pseud.) 400 1 a Wysocki, Piotr d (1890-1958) 400 1 a Żołnierz (pseud.) 667 a dr historii, podpułkownik żandarmerii, uczestnik walk o niepodległość Polski w I i II wojnie światowej oraz wojnie z bolszewikami 670 a MEW 670 a Wikipedia 670 a Kp. Exlibris Mjr. A. Englert / MS. - [1938]. Daty biograficzne do wariantu nazwy Wysocki, Piotr dołączono ze względu na konieczność 24

odróżnienia od nazwy Wysocki, Piotr (1797-1875) funkcjonującej już w katalogu wzorcowym. W odsyłaczach zamieszczamy też dopowiedzenia w innych językach wraz z nazwą osobową. 100 0 a Anna c (księżna pomorska ; d 1554-1626) 400 0 a Anna c (Herzogin zu Mecklenburg-Schwerin) 400 0 a Anna c (Megapolitana, Dux) 400 0 a Anna c (Herzogin zu Pommern) 400 0 a Anna c (Pomerania, Dux) 667 a księżniczka pomorska, córka Filipa I z dynastii Gryfitów, od 1558 żona Ulryka III 670 a CERL online 670 a Rodowód książąt pomorskich, t. II / E. Rymar. - Szczecin 1995 Odrzucenie nazwy z drugim imieniem danej osoby nie jest obligatoryjne, jeżeli osoba ta oficjalnie imienia tego nie używała i nazwa ta nie pojawia się w piśmiennictwie z nią związanym. 100 1 Chmielewski, Bogdan d (1952- ) (nie odrzucamy formy : Chmielewski, Bogdan Adam) Jeżeli drugie imię (imiona) lub jego skrót są spotykane w piśmiennictwie związanym z daną osobą, umieszczamy tę nazwę jako formę odrzuconą. 100 1 a McCarthy, Mary d (1912-1989) 400 1 a McCarthy, Mary Therese 400 1 a West, Mary Therese 400 1 a Wilson, Mary Therese 667 a amer. pisarka 670 a LCA Nie odrzucamy innej formy nazwy rodziny w polu 400. Jeśli poprzednia forma nazwiska używanego przez rodzinę różni się od obecnej, należy uwagę o tym umieścić w polu 667. Dla nazw polskich i spolszczonych tworzymy natomiast odsyłacze całkowite od nazw w mianowniku liczby mnogiej, np.: Radziwiłł (rodzina) NU Radziwiłłowie Kościelski (rodzina) NU Kościelscy 25

Boniecki (rodzina) NU Bonieccy Borgia (rodzina) NU Borgiowie Romanov (ród) NU Romanow (ród) Romanowowie 26

III.2. Hasło wzorcowe osobowe przedmiotowe pola wymagane do wypełnienia rekordu wzorcowego w formacie MARC 21 W rekordzie hasła przedmiotowego osobowego utworzonego w Bibliotece Narodowej występują obligatoryjnie: - etykieta rekordu - pole 008 - pole 040 - pole 100 - pole 667 - pole 670 oraz pola lokalne (9xx) Mogą ponadto wystąpić: - pole 400 - pola grupy 5XX - pole 675 Uwaga: symbol (P) oznacza pole/podpole powtarzalne, (NP) oznacza pole/podpole niepowtarzalne Etykietę rekordu oraz pola 008 i 040 wypełnia się zgodnie z zasadami wypełniania rekordu kartoteki wzorcowej w formacie MARC 21 Pole 100 (NP) nazwa osobowa Wskaźnik pierwszy typ pierwszego elementu nazwy 0 nazwa rozpoczynająca się od imienia 1 nazwa rozpoczynająca się od nazwiska i innej formy poza imieniem 3 nazwa rodu, rodziny, dynastii Wskaźnik drugi nie zdefiniowany, zawiera <znak spacji> 100 0 a Anna z Podgórza 100 0 a Karol de Foucauld c (bł. ; d 1858-1916) 100 0 a Maria Ena d (1917-2006) 27

100 1 a Słowacki, Euzebiusz d (1773-1814) 100 1 a Litwin-Gawron, Krystyna d (1928- ) 100 1 a Skanderbeg d (1405?-1468) 100 3 a Makowski c (rodzina) 100 3 a Mogołów Wielkich, dynastia 100 3 a Wettin c (ród) podpole a nazwa sformułowana zgodnie z podanymi zasadami podpole b numeracja podpole c tytuł lub inna nazwa związana z osobą podpole d daty biograficzne 100 0 a Henryk b IV Probus c (książę śląski i krakowski ; d ca 1257-1290) 100 0 a Jan b III Sobieski c (król Polski ; d 1629-1696) 100 0 a Jerzy b II c (król Wielkiej Brytanii ; d 1683-1760) 100 0 a Jerzy Narymuntowicz c (książę bełski, chełmski i piński ; d ca 1326-post 1398) Jeżeli nazwa osobowa zaczynająca się od imienia zawiera nazwisko lub przydomek oraz numerację, numeracja umieszczana jest po imieniu, a przed nazwiskiem/przydomkiem. Nazwy osobowe w postaci imienia poprzedzone innym wyrazem lub rodzajnikiem otrzymają wskaźnik 0. Nazwy osobowe w postaci nazwiska (lub innej nazwy niż imię) poprzedzone innym wyrazem lub rodzajnikiem otrzymają wskaźnik 1. 100 0 a Ciocia Elwira 100 0 a Brat Tomasz 100 0 a Gąska Balbinka 100 0 a Wuj Sam 100 0 a Strażak Grześ 100 0 a La Francesca 100 1 a Wujek Malinowski 100 1 a Ojciec Bednarski 100 1 a Znajomy z Lublina 100 1 a Mistrz 1486/87 28

Pole 400 (P) nazwa osobowa odsyłacz całkowity 100 0 a Jadwiga c (królowa Polski ; d 1374-1399) 400 0 a Hedwig d'anjou d (1374-1399) 400 0 a Hedvigis c (królowa Polski ; d 1374-1399) 400 0 a Jadwiga c (św. ; d 1374-1399) 400 0 a Jadwiga Andegaweńska d (1374-1399) 400 0 a Jadvyga c (królowa Polski ; d 1374-1399) 100 0 a Teresa Benedykta od Krzyża c (św. ; d 1891-1942) 400 0 a Edyta Stein c (św.) 400 0 a Teresia Benedicta a Cruce 400 0 a Teresia Benedicta von Kreuz 400 1 a Stein, Edith 400 1 a Stein, Edyta c (św.) 100 1 a Komorowski, Tadeusz Bór d (1895-1966) 400 1 a Bór (pseud.) 400 1 a Bór-Komorowski, Tadeusz 400 1 a Korczak 400 1 a Lawina (pseud.) 400 1 a Znicz (pseud.) Wskaźniki i podpola stosowane w polu 400 są takie same jak w polu 100. Formy odrzucone szeregujemy w rekordzie wzorcowym według kolejności alfabetycznej imion, nazwisk i pseudonimów. Pole 5XX (P) hasła wchodzące w relacje hierarchiczne lub kojarzeniowe z hasłem w polu z grupy 1XX 100 1 a Kolberg, Oskar d (1814-1890) 550 a Nagroda im. Oskara Kolberga 100 0 a Maria Antonina Kratochwil c (bł. ; d 1881-1942) 500 0 a 108 polskich męczenników za wiarę c (bł.) 100 1 a Mickiewicz, Adam d (1798-1855) 510 2 a Legion Mickiewicza Pole 667 (P) uwaga ogólna nieprzeznaczona do prezentacji publicznej Wskaźniki nieużywane Podpole a (NP) treść uwagi 100 1 a Chopin, Fryderyk d (1810-1849) 667 a kompozytor, pianista 100 1 a Fischer, Josef Ludvík d (1894-1973) 667 a czes. filozof i socjolog 29

W rekordach haseł osobowych pole 667 zawiera informację o osobie, dla której utworzono hasło. Uwagę zapisuje się z małej litery, zaczynając od narodowości, a następnie zamieszcza się nazwę zawodu, specjalizacji, funkcji. Dla osób narodowości polskiej nie podaje się uwagi o narodowości. Nazwę nacji podaje się w skrócie. Uwaga powinna być zwięzła i zawierać tylko podstawowe informacje lub informacje szczególnie ważne dla opracowywanego dokumentu na temat danej osoby. Jeśli w polu 100 wystąpi dopowiedzenie zawierające określenie funkcji, można z wypełnienia pola 667 zrezygnować, np.: 100 0 a Bolesław b III c (książę brzesko-legnicki ; d ca 1291-1352) 400 0 a Bolesław Hojny 400 0 a Bolesław Rozrzutny 400 0 a Bolesław Szczodry c (książę brzesko-legnicki ; d ca 1291-1352) 400 0 a Bolko b III c (książę brzesko-legnicki ; d ca 1291-1352) 670 a PSB 670 a Nagrobek Bolesława III legnicko-brzeskiego / oprac. Bożena Sobota. - Wrocław, 1991 Pole 670 (P) źródło informacji Wskaźniki nieużywane Podpole a (NP) źródło informacji Podpole b (NP) znaleziona informacja 100 1 a Canaletto d (1697-1768) 670 a BNI 670 a LCA 100 0 a Jan Chryzostom c (św. ; d ca 350-407) 670 a CG b (Jean, Chrysostôme, Saint) 670 a Lexikon für Theologie und Kirche. - Freiburg im Breisgau, 1931 b (Chrysostomus, Johannes) 670 a BLC'90/92 b (John Chrysostom, Saint, d. 407) 670 a Mała Encyklopedia Kultury Świata Antycznego. - Warszawa, 1958 b (Jan Złotousty) 670 a EKat. b data ur. ca 350 100 0 a Andrzej Łaskarz d (1362-1426) 670 a NEP b Andrzej z Gosławic zw. Łaskarz Nazwę osobową inną niż polska obligatoryjnie należy sprawdzić w bibliografii narodowej i/lub kartotece wzorcowej prowadzonej przez odpowiednie agencje bibliograficzne kraju zamieszkania lub działalności danej osoby. Jeżeli nie można ustalić kraju pobytu lub działalności, jako podstawę należy przyjąć bibliografię i/lub kartotekę wzorcową kraju, którego językiem posługuje się dana osoba w swojej twórczości lub działalności. Pole 675 (NP) źródła, w których nie znaleziono informacji. 30

W polu 675 odnotowujemy brak informacji o osobie w źródłach, które są podstawowe dla ustalenia nazw danej osoby. Wskaźniki nieużywane Podpole a (P) źródło, w którym nie znaleziono informacji 100 1 a Jurgielewiczowa, Irena d (1903-2003) 675 a NEP 100 1 a Dembińska, Antonina d (1878-1966) 675 a PSB a Słownik Pisarzy Polskich / red. Jan Tomkowski. - Warszawa, 2002 31

III.3. Przykłady haseł wzorcowych Święci i błogosławieni 100 0 a Zefiryn Giménez Malla c (bł. ; d 1861-1936) 400 0 a Ceferino Giménez Malla 400 1 a El Kalo 400 1 a El Pelé 400 1 a Giménez Malla, Ceferino 400 1 a Jiménez Malla, Ceferino 400 1 a Kalo, El 400 1 a Malla Giménez, Ceferino 400 1 a Malla Jiménez, Ceferino 400 1 a Pelé, El 667 a hiszp. Rom, tercjarz franciszkański, męczennik 670 a BNE 670 a http://es.wikipedia.org/wiki/ceferino_gim%c3%a9nez_malla 670 a L'Osservatore Romano, 1995 r., nr. 6 100 0 a Grzegorz Pielszemski c (św. ; d?-1442) 400 0 a Grigorij Pel'šemskij 400 1 a Pel'šemskij, Grigorij 400 1 a Pielszemski, Grzegorz 667 a ros. św. prawosławny 670 a Žitiâ Dimitriâ Priluckogo, Dionisiâ Glušickogo i Grigoriâ Pel'šemskogo : teksty i slovoukazatel' / pod red. A. S. Gerda ; [sost. I. V. Azarova et al.] ; S.-Peterburgskij gosudarstvennyj universitet, Vologodskij gosudarstvennyj pedagogičeskij universitet. - S.-Peterburg, 2003 670 a http://www.wikalim.republika.pl/1200_patroni0930.html Osoby zakonne 100 0 a Moris c (mały brat ; d 1928- ) 400 0 a Brat Moris 400 0 a Mauricijus 400 1 a Maurin, Moris 400 0 a Mazasis Brolis Mauricijus 400 0 a Mazasis Brolis Moris 400 0 a Moris Maurin 667 a Francuz; członek wspólnoty Małych Braci 670 a Z powodu Jezusa i Ewangelii : autobiografia i nie tylko / brat Moris ; [przekł. Maria Żurowska]. - Kraków, 2010 670 a kat alf. BN 675 a BNF 100 0 a Eckhart c (Mistrz ; d ca 1260-ca 1328) 400 0 a Eckart 400 0 a Eckehart 400 0 a Eckhardt 400 0 a Eckhardus 400 1 a Eckhart, Johannes 400 0 a Eckhart c (Meister) 32

400 0 a Eckhart von Hochheim 400 0 a Meister Eckhart 400 0 a Mistrz Eckhart 667 a niem. dominikanin, mistyk, filozof, teolog, twórca nadreńskiej szkoły duchowości 670 a DNB 670 a EKat. 670 a Kazania / Mistrz Eckhart. - Poznań, 1986 100 1 a Gerigk, Alojzy d (1909-1991) 400 0 a Brat Paweł Gerigk 400 1 a Gerigk, Paweł Alojzy 667 a brat zakonny i misjonarz Zgromadzenia Słowa Bożego; imię zakonne: Paweł 670 a Moja droga / br. Paweł Alojzy Gerigk. - Nysa, 2010 Papieże 100 0 a Pius b XII c (papież ; d 1876-1958) 400 1 a Pacelli, Eugenio 400 0 a Pio b XII 667 a papież od 1939 r., właśc. nazwa: Eugenio Pacelli 670 a Encyklika Jego Świątobliwości Piusa XII z Bożej Opatrzności Papieża do czcigodnych braci patriarchów [...] O pewnych fałszywych poglądach zagrażających podstawom Nauki katolickiej / - Warszawa, 1987 670 a BNCF 670 a NEP 100 0 a Jan Paweł b II c (papież ; d 1920-2005) 400 0 a Giovanni Paolo b II 400 1 a Gruda, Stanisław A. 400 0 a Jan Paweł Wielki 400 0 a Jan Paweł b II c (bł.) 400 0 a János Pál b II 400 1 a Jasień, Piotr 400 1 a Jawień, Andrzej 400 0 a Jean-Paul b II 400 0 a Ioan Pavel b II 400 0 a Joannes Paulus b II 400 0 a Johannes Paul b II 400 0 a John Paul b II 400 0 a Jono Pauliaus b II 400 1 a Wojtyła, Karol 550 a Dzień Papieża Jana Pawła II 667 a teolog, filozof, kaznodzieja, poeta, dramatopisarz, właśc. nazw.: Karol Wojtyła, od 1978 papież; pseud. lit.: Andrzej Jawień, Stanisław A. Gruda, Piotr Jasień 670 a LP 670 a NUC 670 a Kp. Varcare la soglia della speranza / Giovanni Paolo II con Vittorio Messori. - Milano, 1994 Władcy 100 0 a Mieszko b I Plątonogi c (książę raciborski, opolski i krakowski ; d ca 1132-1211) 33

400 0 a Mieszko Plątonogi 400 0 a Mieszko b I c (książę opolsko-raciborski ; d ca 1132-1211) 400 0 a Mieszko b I c (książę śląski ; d ca 1132-1211) 400 0 a Mieszko Laskonogi 400 0 a Mieszko Władysławowic 400 0 a Mieszko Raciborski 400 0 a Mieszko Loripes 667 a syn Władysława Wygnańca i Agnieszki z austriackiego rodu Babenbergów, ur. ca 1131-1146 670 a www.poczet.com 670 a http://pl.wikipedia.org/wiki/mieszko_i_pl%c4%85tonogi 670 a Mieszko syn Władysława II Wygnańca, książę raciborski i pan Krakowa - dzielnicowy władca Polski 670 a LHP 670 a DNB uhttp://d-nb.info/gnd/137996683 100 0 a Kazimierz b VII c (książę pomorski ; d 1557-1605) 400 0 a Casimirus b VII 400 0 a Kasimir b VI c (Pomeranorum, Dux) 400 0 a Kasimir b IX d (1557-1605) 400 0 a Kazimierz b IX c (książę pomorski ; d 1557-1605) 400 0 a Kazimierz c (bp kamieński ; d 1557-1605) 667 a młodszy syn Filipa I, bp kamieński 1574-1602, od 1600 książę na Darłowie i Bytowie, w 1603 książę szczeciński 670 a Rymar, Rodowód książąt pomorskich 670 a DNB b Kasimir VI uhttp://d-nb.info/gnd/137808453 670 a http://pl.wikipedia.org/wiki/kazimierz_vii 670 a http://de.wikipedia.org/wiki/kasimir_vi._(pommern) 100 0 a Henryk b IV c (król Francji ; d 1553-1610) 400 0 a Henri b IV 400 0 a Henri b IV Bourbon 400 0 a Henri de Navarre 400 0 a Henri b III de Navarre 400 0 a Henryk b III c (król Nawarry) 670 a BNF 670 a NEP 1995 670 a Król Henryk IV u szczytu sławy / Heinrich Mann. - Katowice, 1997 Nazwy starożytne i średniowieczne 100 0 a Socrates d (469-399 a.c.) 400 0 a Sokrates 667 a grec. filozof 670 a EPop.'91 670 a BUW 100 1 a Sacro Bosco, Joannes de d (ca 1195-1256) 400 0 a Jan z Halifax 400 0 a Jan ze Świętego Lasu 400 0 a Johannes de Sacrobosco 34

400 0 a John of Holywood 400 1 a Sacrobusto, Joannes de 667 a ang. astronom i matematyk 670 a BL 670 a Wielka Ilustrowana Encyklopedja Powszechna Gutenberga / Kraków 670 a Encyklopedja Powszechna Orgelbranda / Warszawa, 1866 100 1 a Albertus, Thoma 667 a pastor w Prenzlau (Przęsław), fl. ca 1597 670 a Iolas Ecloga in honorem nvptiarvm [...] Thomae Alberti [...] sponsi et [...] Margarethae Gregorii Brandes p.m. relictae filiae et nunc [...] Adami Kalbij [...] priuginae, sponsae [...] scripta a m. Davide Herlitzio [...]. - Gryphisvvaldiae, 1587 675 a DNB a DBI Nazwy współczesne 100 1 a Kostrzewska-Przanowska, Teresa d (1897-1988) 400 1 a Kostrzewska, Teresa 400 1 a Przanowska, Teresa Kostrzewska- 400 1 a Wiara (pseud.) 400 1 a Ziemia (pseud.) 667 a nauczycielka, poetka, mieszkanka Grodna, żołnierz AK, po wojnie mieszkanka Gorzowa Wlkp. 670 a Odejść w milczeniu / [wybór wierszy i dok. Teresa Jolanta Sobolewska]. Gorzów Wielkopolski, 2010 100 1 a Owoc, Władysław d (1887-1980) 400 1 a Fructus (pseud.) 400 0 a Paweł 400 1 a Wujek (pseud.) 400 1 a Wysociński 667 a ppłk., komendant krak. Okręgu Narodowej Organizacji Wojskowej, zmarł na emigracji we Francji; używał pseud.: Fructus, Paweł, Wujek, Wysociński 670 a Krakowska Narodowa Organizacja Wojskowa / Władysław Owoc ; [słowo wstępne Tadeusz Bielecki]. - Warszawa, 1988 670 a dione.ids.pl/~~ijp/pol/aog.html (5.08.02) 100 1 a Wantowska, Maria d (1922-1991) 400 0 a Ciocia Lila 400 0 a Stefania 667 a dr nauk humanistycznych, współzałożycielka Ruchu Apostolskiego "Rodzina Rodzin"; pseud. AK "Stefania" 670 a Obecność / zebrał i oprac. Piotr Kordyasz. - Warszawa, 2002 100 1 a Buyno-Arctowa, Maria d (1877-1952) 400 1 a Arctowa, Maria Buyno- 400 1 a Bambaju 400 0 a Ciocia Mania 400 1 a Jagmin (pseud.) 400 1 a Jamnin (pseud.) 35

400 1 a Jaśmin (pseud.) 400 1 a Myśliwi z Dobrzanowa (pseud.) 400 0 a Zbisław z Dobrzanowa 400 0 a Zbysław z Dobrzanowa 667 a autorka książek dla dzieci i młodzieży, redaktorka pism dziecięcych 670 a NL PWN Nazwy rodzin, rodów i dynastii 100 3 a Rurykowicze c (ród) 400 3 a Rûrikoviči 667 a ród ks. ruskich od legend. Ruryka, panujący do końca 16 w. 670 a NEP 100 3 a Julijsko-Klaudyjska, dynastia 670 a Divus Augustus Pater / Ryszard Sajkowski. - Olsztyn, 2001 100 3 a Mickiewicz c (rodzina) 400 3 a Mickiewiczowie 670 a Rodzina M. / Ewa K. Kossak. - Warszawa 1991 100 3 a Myszkowski c (rodzina) 400 3 a Myszkowscy 670 a Rozprawy nad sprzedażą dóbr z Ordynacyi Myszkowskich / Jan Olrych Szaniecki. - Warszawa, 1825 Postaci filmowe, literackie i legendarne 100 1 a Jones, Indiana 400 0 a Indiana Jones 550 w g a Postać filmowa 670 a LCA 100 1 a Dziewczynka z zapałkami c (postać lit.) 400 1 a Lille pige med svovlstikkerne 500 1 a Andersen, Hans Christian d (1805-1875). t Lille pige med svovlstikkerne 550 w g a Postać literacka 100 0 a Baba Jaga c (postać legendarna) 400 0 a Baba Jędza 400 0 a Baba Roga 400 0 a Baba Ruga 400 0 a Baba Zima 400 0 a Jága bába 400 0 a Ježibaba 550 w g a Czarownice i czarownicy 550 w g a Postać literacka 555 a Legendy i podania słowiańskie 36

III.4. Określniki stosowane po hasłach osobowych III.4.1. - a... określnik ten pozwala wyrazić w haśle stosunek danej osoby do rzeczy, zjawisk, pojęć, wydarzeń, dziedzin wiedzy a także jej relacje z innymi osobami i związki z krajami czy miejscowościami. Określnik a... może wiązać się z dowolnym tematem używanym w JHP BN, np. Piłsudski, Józef (1867-1935) a Lwów (Ukraina) Kant, Immanuel (1724-1804) a medycyna Goethe, Johann Wolfgang von (1749-1832) a Polska Kochanowski, Jan (1530-1584) a poezja francuska Mickiewicz, Adam (1798-1855) a Słowacki, Juliusz (1809-1849) -relacje osoba a osoba Słowacki - Cervantes : związki i analogie / [Zofia Szmydtowa]. - [Kraków, 1950]. 600 14 a Cervantes Saavedra, Miguel de d (1547-1616) x a Słowacki, Juliusz (1809-1849) 600 14 a Słowacki, Juliusz d (1809-1849) x a Cervantes Saavedra, Miguel de (1547-1616) 655 4 a Literatura hiszpańska x a literatura polska 655 4 a Literatura hiszpańska x historia y16-17 w. 655 4 a Literatura polska x a literatura hiszpańska 655 4 a Literatura polska x historia y 19 w. -relacje osoba a terytorium, miejscowość Śladami prymasa Wyszyńskiego w diecezji sandomierskiej / Jacek Uliasz. - Sandomierz, 2001. 600 14 a Wyszyński, Stefan d (1901-1981) x a Sandomierska, diecezja (katol.) 650 4 a Duchowieństwo katolickie z Polska y 1944-1989 r. 650 4 a Kardynałowie z Polska y1944-1989 r. 650 4 a Prymasi z Polska y 1944-1989 r. 651 4 a Sandomierska, diecezja (katol. ; 1818-1992) y 1944-1989 r. 655 4 a Biografie Maria Skłodowska-Curie in Italia : nel centenario della nascita 1867-1934 / Mauro Picone, Bronisław Biliński. - Wrocław, 1969 600 14 a Skłodowska-Curie, Maria d (1867-1934) x a Włochy 650 4 a Fizyka jądrowa x historia 37

650 4 a Promieniotwórczość x teoria x historia 655 4 a Materiały konferencyjne Ziemia kielecka w hołdzie Marszałkowi Polski : jednodniówka wydana przez redakcję Radostowej z okazji pobytu Marszałka E. Śmigłego-Rydza w Czarncy i Kielcach w dniu 16 października 1937 r. / [komitet red.: J. Gębica et al. ; red. odpow. Jan Pazdur]. 600 14 a Rydz-Śmigły, Edward d (1886-1941) x a Czarnca (woj. świętokrzyskie) 600 14 a Rydz-Śmigły, Edward d (1886-1941) x a Kielce (woj. świętokrzyskie) 650 4 a Wojsko z Polska y 1918-1939 r. 651 4 a Czarnca (woj. świętokrzyskie) y 1918-1939 r. 651 4 a Kielce (woj. świętokrzyskie) y 1918-1939 r. 655 4 a Jednodniówki -relacje osoba a instytucja/organizacja Marszałek Józef Piłsudski a Centralna Bibljoteka Wojskowa / [Marjan Łodyński]. - Kraków, 1935 600 14 a Piłsudski, Józef d (1867-1935) x a Centralna Biblioteka Wojskowa 610 24 a Centralna Biblioteka Wojskowa im. Marszałka Józefa Piłsudskiego y 1918-1939 r. 650 4 a Biblioteki wojskowe z Polska y 1918-1939 r. 650 4 a Politycy z Polska y 1918-1939 r. 650 4 a Przywódcy i głowy państw z Polska y 1918-1939 r. -relacje osoba a grupa osób, dziedzina, zagadnienie Orędzie Ojca Świętego Benedykta XVI do młodych całego świata z okazji XXIII ŚDM /[tł. Grzegorz Suchodolski]. - Opole, 2008 600 04 a Benedykt b XVI c (papież ; d 1927- ) x a młodzież 650 4 a Młodzież x religia y od 1989 r. 655 4 a Orędzia papieskie y od 1965 r. Stan wojenny w Polsce : słowa Papieża. - Warszawa, 1982 600 04 a Jan Paweł b II c (papież ; d 1920-2005) x a stan wojenny 1981-1983 r. w Polsce 650 4 a Stan wojenny 1981-1983 r. w Polsce 655 4 a Mowy i homilie papieskie y od 1965 r. Hugo Kołłątaj a bibliotekarstwo polskie / Marian Łodyński. - Warszawa, 1952 600 14 a Kołłątaj, Hugo d (1750-1812) x a bibliotekarstwo 650 4 a Bibliotekarstwo z Polska y 18-19 w. 38

III.4.2. adaptacje filmowe określnik ten zwykle występuje po haśle autor-tytuł (gdy opracowywany dokument omawia adaptacje konkretnego dzieła danego autora), np.: Sienkiewicz, Henryk (1846-1916). Quo vadis adaptacje filmowe; zob. informacje na temat 5. Autor-Tytuł Może jednak - gdy opracowywany dokument omawia adaptacje wielu dzieł danego autora - wystąpić bezpośrednio po nazwie osobowej, np.: Prus, Bolesław (1847-1912) adaptacje filmowe Nowe kino szekspirowskie : adaptacje sztuk Williama Szekspira w kinie lat dziewięćdziesiątych / Sylwia Kołos. - Kraków, 2007 600 12 a Shakespeare, William d (1564-1616) x adaptacje filmowe 655 4 a Dramat angielski x adaptacje filmowe 655 4 a Dramat angielski x historia y 15-16 w. 655 4 a Film x historia y od 1989 r. Kino Marka Hłaski / Konrad Ludwicki. - Katowice, 2004 600 14 a Hłasko, Marek d (1934-1969) x adaptacje filmowe 655 4 a Film polski x historia y 1944-1989 r. 655 4 a Proza polska x adaptacje filmowe 655 4 a Proza polska x historia y 1944-1989 r. -antropologia zob. 3. 4.34 określniki stosowane wyłącznie po nazwach rodów 39

III.4.3. - cuda określnik -cuda stosujemy po nazwie osoby, zwykle osoby boskiej lub świętej, będącej sprawcą wydarzeń cudownych Józef (św.) cuda Cuda Pana Jezusa / [przekł. Tomasz Wasilewski]. - Częstochowa : Edycja Świętego Pawła, cop. 2008 600 04 a Jezus Chrystus x cuda 650 4 a Biblia dla dzieci 650 4 a Układanki 655 4 a Wydawnictwa dla dzieci Cuda Ojca Pio / Renzo Allegri ; tł. Loretta Micek Bartalini. - Kraków, 2002 600 04 a Pio z Pietrelciny c (św. ; d 1887-1968) x cuda 610 24 a Kapucyni x biografie z Włochy y 20 w. 650 4 a Cuda z Włochy y 20 w. 650 4 a Mistycy x katolicyzm z Włochy y 20 w. 655 4 a Biografie Nowe cuda świętego Jana Ruskiego / Joannes Vernezou ; przeł. Joanna Matwiejczuk. - Lublin, 1997 600 04 a Jan Ruski c (św. ; d ca 1690-1730) x cuda 650 4 a Cuda y 20 w. 40

III.4.4.- dedykacje hasło osobowe wyraża osobę, której opisywany utwór jest dedykowany, np.: Potocka, Anna (1846-1926) dedykacje Netto in memoriam Wiktor Osadzin : na fagot i fortepian = for bassoon and piano / Adam Wesołowski. - Łódź, 2010 600 14 a Osadzin, Wiktor d (1921-2002) x dedykacje 650 4 a Muzyka polska y 21 w. 655 4 a Muzyka na fagot i fortepian y 21 w. 655 4 a Partytura i głosy Zbiory Henryka Markiewicza w Książnicy Pomorskiej w Szczecinie / [red. wyd. Cecylia Judek]. - Szczecin, 2009 600 14 a Markiewicz, Henryk d (1922- ) x dedykacje 600 14 a Markiewicz, Henryk d (1922- ) x zbiory 610 24 a Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica (Szczecin) x zbiory 650 4 a Biblioteki publiczne x zbiory z Polska 650 4 a Księgozbiory domowe z Polska y 20-21 w. 651 4 a Szczecin (woj. zachodniopomorskie) x bibliotekarstwo x zbiory 41

III.4.5. - duchowość określnik ten stosuje się w opracowaniu dokumentów na temat życia wewnętrznego, doznań mistycznych danej osoby, np.: Maria Faustyna Kowalska (św. ; 1905-1938) duchowość Różaniec z błogosławionym Honoratem Koźmińskim / oprac. Janina Kowalczyk. - Warszawa, 2001 600 04 a Honorat Koźmiński c (bł. ; d 1829-1916) x duchowość 650 4 a Różaniec (modlitwa) Duchowość s. Marii Celeste Crostarosa / tł. Siostry Redemptorystki. - Kraków, 2000 600 14 a Crostarosa, Maria Celeste d (1696-1755) x duchowość 610 24 a Redemptorystki x duchowość 610 24 a Redemptorystki z Włochy y 18 w. 650 4 a Mistyka x katolicyzm z Włochy y 18 w. 655 4 a Rozmyślania religijne Duchowość św. Józefa z Nazaretu : pod red. Marka Chmielewskiego. - Lublin,cop. 2003 600 04 Józef c (św.) x duchowość Duchowość o. Eustachio Van Lieshout ss.cc. / Angel Lucas. - Łomianki,2004 600 04 a Eustachy van Lieshout c (bł. ; d 1890-1943) x duchowość 610 24 a Sercanie Biali x duchowość x historia y 20 w. 650 4 a Duchowość katolicka x historia z Holandia y 20 w. Z Maryją zawsze i we wszystkim : duchowość maryjna św. Rafała Kalinowskiego / Szczepan T. Praśkiewicz. - Kraków, 2007 600 04 a Maria c (Matka Jezusa Chrystusa) x kult x katolicyzm 600 04 a Rafał Kalinowski c (św. ; d 1835-1907) x duchowość 610 24 a Karmelici Bosi x duchowość x historia y 19-20 w. 650 4 a Duchowość katolicka x historia z Polska y 19-20 w. 42