Tematy osobowe JHP BN. Dr hab. Marek Nahotko

HTML
DOWNLOAD

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Tematy osobowe JHP BN. Dr hab. Marek Nahotko"

Tadeusz Domański
6 lat temu
Przeglądów:

1 Tematy osobowe JHP BN Dr hab. Marek Nahotko 1

2 Tematy osobowe Nazwy własne osób lub grup osób będących przedmiotem opracowania rzeczowego Osoby istniejące realnie, w przeszłości lub obecnie: Tadeusz Kościuszko, Jan Paweł II Postaci mityczne, biblijne, legendarne: Zeus, Izajasz, Mojżesz, Twardowski Postaci fikcyjne, literacie i filmowe: Don Kichot, Hamlet, Szwejk Rodziny, rody i dynastie Nazwy paraosobowe: Bóg, Duch Święty, Trójca Święta 2

3 Hasło Hasło osobowe to nazwa własna identyfikująca osobę (rzeczywistą lub fikcyjną) lub grupę osób. Podstawa wyboru i redakcji hasła: norma PN-N : 2002 Hasło opisu bibliograficznego Hasło osobowe i instrukcja Marii Janowskiej Hasło osobowe. Wybór i zasady tworzenia w bibliografii narodowej i katalogach Biblioteki Narodowej, Warszawa

4 Hasło Hasło przedmiotowe z tematem osobowym otrzymuje publikacja, w której osoba występuje jako przedmiot główny lub równorzędny w stosunku do innych przedmiotów publikacji Jako temat może wystąpić nazwa osoby będącej podmiotem (autorem) dzieła, głównie autobiografii, pamiętnika, listów Podobnie dla dzieł plastycznych albo fotografii, składających się na wydawnictwo albumowe 4

5 Dzieło jak przedmiot Jeżeli przedmiotem publikacji jest dzieło, tzn. utwór literacki, praca naukowa lub dzieło sztuki, bezpośrednio po temacie podaje się tytuł tego dzieła Mickiewicz, Adam ( ). Dziady Słowacki, Juliusz ( ). Balladyna 5

6 Forma Temat osobowy może mieć postać imienia; nazwiska i imienia (imion); nazwiska (zgodną z hasłem w opisie bibliograficznym) Po temacie mogą wystąpić dopowiedzenia: daty biograficzne, określenia tytułów, stanowisk, godności, pokrewieństwa, zawodu itp. Daty biograficzne wyraża się cyframi arabskimi 6

7 Nazwy osobowe starożytne Forma w języku łacińskim Może być samo imię lub nazwisko z imieniem lub imionami Nazwy greckie zazwyczaj składają się z samego imienia Plato ( a.c.) Aeschylos ( a.c.) Caesar, Gaius Iulius ( a.c.) 7

8 Nazwy z okresu średniowiecza Otrzymują formę w języku ojczystym danej osoby lub w j. łacińskim, jeśli ta jest bardziej znana Abelard, Pierre (ca ) Bacon, Roger (ca 1214 ca 1294) Petrarca, Francesco ( ) Jan z Koszyczek (ca 1400 ca 1500) 8

9 Nazwy osób z XV XVI w. Podaje się w języku ojczystym osoby Biernat z Lublina (ca 1465 ca 1529) Leonado da Vinci ( ) 9

10 Postaci nowożytne (po r. 1500) Forma nazwy w języku narodowym Kochanowski, Jan ( ) Baczyński, Krzysztof Kamil ( ) 10

11 Nazwy wyrażane w językach niełacińskich Obowiązuje transliteracja wg norm Čehov, Anton Pavlovič ( ) Vazov, Ivan ( ) Bayhaqi, Ahmad ibn al-husayn (ca 996-ca 1077) Jeśli dana osoba jest powszechnie znana pod nazwą pisaną alfabetem łacińskim, należy tę nazwę przejąć do hasła. Formę transliterowaną należy podać w kartotece wzorcowej jako hasło odrzucone Avicenna ( ), nie: Aven Sina, Ibn Sina 11

12 Pseudonimy W hasłach przedmiotowych jedna osoba może wystąpić tylko pod jedną nazwą, wszystkie pozostałe traktujemy jako formy odsyłaczowe. Spośród nazw różnych, pod którymi dana osoba występuje, należy wybrać w następującej kolejności: nazwę najczęściej używaną przez daną osobę, np. nazwę używaną do podpisywania własnych dzieł, nazwę występującą we współczesnych wydawnictwach informacyjnych: bieżących bibliografiach narodowych, słownikach biograficznych, encyklopediach itp., wydanych przede wszystkim w kraju działalności (pobytu) danej osoby, nazwę ostatnią. 12

13 Święci i błogosławieni Nazwy osobowe świętych i błogosławionych podaje się w języku polskim i uzupełnia dopowiedzeniami Wojciech (św. ; ca ) Augustyn (św. ; ) Tomasz z Akwinu (św. ; ) Adam Chmielowski (bł. ; ) 13

14 Dostojnicy kościelni Nazwy zaczynające się od imion podaje się w języku polskim Po nazwie podaje się numer, na godność wskazuje dopowiedzenie Jan XXIII (papież ; ) Aleksy II (patriarcha Rosji ; ) Jakub Świnka (arcybiskup gnieźn. ;? 1314) 14

15 Władcy Nazwy władców, panujących i członków ich rodzin podaje się w języku polskim i jeśli trzeba uzupełnia numerami i dopowiedzeniami Elżbieta II (królowa Wielkiej Brytanii ; ) Ludwik I Wielki (król Węgier i Polski ; ) Jadwiga (królowa Polski ; ca ) Napoleon I (cesarz Francuzów ; ) 15

16 Rodziny Nazwy rodzin otrzymują formę liczby pojedynczej w języku kraju lub transliteracji z dopowiedzeniem Mickiewicz (rodzina) Radziwiłł (rodzina) Kennedy (rodzina) 16

17 Dynastie Nazwy dynastii otrzymują nazwę oryginalną z dopowiedzeniem Nie stosuje się dopowiedzenia: dynastia Piastowie (ród) Jagiellonowie (ród) Habsburg (ród) Vaois (ród) NU Walezjusze Vasa (ród) NU Wazowie, Mogołów Wielkich, dynastia ale: 17

18 Postaci biblijne Dla postaci biblijnych historycznych i twórców innych wielkich religii przyjmuje się nazwy w języku polskim Jezus Chrystus Maria (Matka Jezusa Chrystusa) Marek Ewangelista (św.) Budda (ca 560 ca 480 a.c.) Mahomet (ca ) 18

19 Postaci mityczne Postaci mityczne, biblijne oraz legendarne otrzymują nazwy w języku polskim z dopowiedzeniem Zeus (rel.) Mojżesz (postać bibl.) Twardowski (postać leg.) 19

20 Postaci fikcyjne Postaci fikcyjne, literackie, filmowe otrzymują nazwę w języku polskim lub oryginalnej, jeśli jest bardziej znana Postać literacka TW Don Kichot TW Baba Jaga (postać legendarna) TW Kłapouchy Postać filmowa TW Batman TW Tarzan TW Bond, James 20

21 Zasady wyboru haseł Zawsze ta sama nazwa danej osoby, Spośród nazw różnych, pod którymi dana osoba występuje, należy wybrać w następującej kolejności: nazwę najczęściej używaną przez daną osobę, np. nazwę używaną do podpisywania własnych dzieł, nazwę występującą we współczesnych wydawnictwach informacyjnych: bieżących bibliografiach narodowych, słownikach biograficznych, encyklopediach itp., wydanych przede wszystkim w kraju działalności (pobytu) danej osoby, nazwę ostatnią. 21

22 Dopowiedzenia Jako podstawowe dopowiedzenie podaje się daty biograficzne, tj. rok urodzenia i śmierci. Daty roczne sprzed naszej ery oznacza się skrótem a.c. (ante Christum). Jeżeli nie można ustalić dokładnych dat rocznych, podaje się daty przybliżone oznaczone skrótem ca lub?. Nie określa się w dopowiedzeniu stulecia. Jeśli znana jest tylko jedna z dat, w miejsce drugiej pozostawia się puste miejsce (spacja) lub znak zapytania. Dopowiedzenia podaje się w nawiasie okrągłym z odstępem przed pierwszym nawiasem. Dopowiedzenie jednego typu należy oddzielać kreską ukośną z odstępami po obu jego stronach. Poszczególne części takiego dopowiedzenia należy oddzielać przecinkiem i odstępem. Dopowiedzenia różnego typu oddziela się średnikiem z odstępami po obu jego stronach. 22

23 Dopowiedzenia W JHP BN daty te dodajemy obligatoryjnie do wszystkich nazw osobowych, nawet jeśli nie jest to niezbędne do identyfikacji danej osoby. Daty muszą pochodzić z ogólnodostępnych źródeł informacji (encyklopedie, informatory, słowniki biograficzne, artykuły w czasopismach, nekrologi, notki o autorach zamieszczane w publikacjach itp.). W żadnym wypadku nie należy podawać dat uzyskanych inną drogą, czy to od osoby zainteresowanej czy to osób trzecich, ani ustalać dat analizując treść publikacji, np. pamiętników. Nie stosuje się w hasłach przedmiotowych dopowiedzeń typu tytuł naukowy lub zawodowy, określenie zawodu, miejsce pracy, nawet, jeśli nie jest możliwe ustalenie dat biograficznych, a dodane dopowiedzenie pozwoliłoby rozróżnić dwie osoby o identycznej nazwie. Dodaje się określenia st. (starszy), mł. (młodszy) oraz ojciec i syn, o ile są ściśle związane z nazwą i występują w źródłach informacji, zawsze w języku polskim. Strauss, Johann ( ; ojciec) Strauss, Johann ( ; syn) 23

24 Dopowiedzenia Dla określeń typu: przed, nie przed, po, miedzy stosuje się odpowiednie sformułowania w języku łacinskim: A et czynny (a) fl. Między inter nie po non post nie przed non ante po post przed ante Widawski, Piotr Weyk, urodzony przed 1550 r. i zmarły po 1600 r a Widawski, Piotr Weyk d(ante 1550-post 1600) Tommaso da Celano, urodzony miedzy 1185 a 1190 r. i zmarły w 1260 r a Tommaso da Celano d(inter 1185 et ) 24

25 Dopowiedzenia Nie używa się w zapisie dat spójnika lub (1689 lub ); Katalogujący opowiada się za jedna z dat, za która przemawiają źródła. Natomiast informacje o obu datach podaje w polu 667 rekordu wzorcowego lub w polu 670 w podpolu b, w podpolu a podając nazwę źródła a Trotz, Michał Abraham d(ca ) 667 a Wydawca, autor słowników, ur. w 1689 lub 1700 r. 25

26 Dopowiedzenia Nie używa się w zapisie dat sformułowań typu: w. (wiek), połowa, koniec, początek, przełom wieków, itp. Powyższe daty zapisuje się w następujący sposób: żył w 19 w. d(18..-?) zm. w 19 w. d(?-18..) ur. w 18 w. zm. w 19 w. d(?-18..) lub d(17..-?) ur. w końcu 18 w. zm. w 19 w. d( ) ur. w połowie 18 w. zm. w 19 w. d( ) ur. w połowie 19 w. d(185.-?) żył w I połowie 19 w. d( ) zm. w połowie 19 w. d(?-185.) żył w II połowie 19 w. d(185.-?) zm. w II połowie 19 w. d(?-18..) ur. w końcu 19 w. d(189.- ) 26

Podobne dokumenty

Język Haseł Przedmiotowych Biblioteki Narodowej

Język Haseł Przedmiotowych Biblioteki Narodowej IV. 1. HASŁO OSOBOWE 1. UWAGI OGÓLNE... 1 2. FORMA HASŁA OSOBOWEGO... 1 3. ZMIANY NAZWY... 3 4. JĘZYK I PISOWNIA... 4 5. DOPOWIEDZENIA... 5 1. Uwagi ogólne