HASŁA OSOBOWE WERSJA ROBOCZA (VIII.2011)

Transkrypt

1 Małgorzata Witkowska Pracownia Języka Haseł Przedmiotowych Instytut Bibliograficzny Biblioteka Narodowa HASŁA OSOBOWE WERSJA ROBOCZA (VIII.2011)

2 SPIS TREŚCI I. Hasło przedmiotowe osobowe. Część teoretyczna Uwagi ogólne Forma hasła osobowego Wybór nazwy, zmiany nazwy Dopowiedzenia Odsyłacze Forma pseudonimu Nazwiska wieloczłonowe Nazwy dawne, nazwy kościelne, nazwy władców II. Określniki stosowane po hasłach osobowych (niektóre wyłącznie po nich, inne także po innych tematach) III. Metodyka opracowania przedmiotowego z użyciem hasła osobowego - wybrane zagadnienia. Przykłady zastosowania... 53

3 I. Hasło przedmiotowe osobowe. Część teoretyczna HASŁO WZORCOWE OSOBOWE PRZEDMIOTOWE POLA WYMAGANE DO WYPEŁNIENIA REKORDU W FORMACIE MARC 21 W rekordzie hasła przedmiotowego osobowego utworzonego w Bibliotece Narodowej występują obligatoryjnie: - etykieta rekordu - pole pole pole pole pole pole pole lokalne Mogą ponadto wystąpić: - pole pola grupy 5XX - pole 675 Uwaga: symbol (P) oznacza pole/podpole powtarzalne, (NP) oznacza pole/podpole niepowtarzalne Etykietę rekordu oraz pola 008 i 040 wypełnia się zgodnie z zasadami wypełniania rekordu kartoteki wzorcowej w formacie MARC 21 Pole 100 (NP) nazwa osobowa Wskaźnik pierwszy typ pierwszego elementu nazwy 0 nazwa rozpoczynająca się od imienia 1 nazwa rozpoczynająca się od nazwiska i innej formy poza imieniem 3 nazwa rodu, rodziny, dynastii Wskaźnik drugi nie zdefiniowany, zawiera <znak spacji> 100 0_ a Anna z Podgórza 100 0_ a Karol de Foucauld c (bł. ; d ) 100 0_ a Maria Ena d ( ) 100 1_ a Słowacki, Euzebiusz d ( ) _ a Litwin-Gawron, Krystyna d (1928- ) 100 1_ a Skanderbeg d (1405?-1468) 100 3_ a Makowski c (rodzina) _ a Mogołów Wielkich, dynastia _ a Wettin c (ród)

4 Podpole a (NP) nazwa sformułowana zgodnie z podanymi zasadami Podpole b (NP) numeracja Podpole c (NP) tytuł lub inna nazwa związana z osobą Podpole d (NP) daty biograficzne 100 0_ a Henryk b IV Probus c (książę śląski i krakowski ; d ca ) _ a Jan b III Sobieski c (król Polski ; d ) _ a Jerzy b II c (król Wielkiej Brytanii ; d ) _ a Jerzy Narymuntowicz c (książę bełski, chełmski i piński ; d ca 1326-post 1398) Jeżeli nazwa osobowa zaczynająca się od imienia zawiera nazwisko lub przydomek oraz numerację, numeracja umieszczana jest po imieniu, a przed nazwiskiem/przydomkiem. Pole 400 (P) nazwa osobowa odsyłacz całkowity 100 0_ a Jadwiga c (królowa Polski ; d ) 400 0_ a Hedwig d'anjou d ( ) 400 0_ a Hedvigis c (królowa Polski ; d ) 400 0_ a Jadwiga c (św. ; d ) 400 0_ a Jadwiga Andegaweńska d ( ) 400 0_ a Jadvyga c (królowa Polski ; d ) 100 0_ a Teresa Benedykta od Krzyża c (św. ; d ) 400 0_ a Edyta Stein c (św.) 400 0_ a Teresia Benedicta a Cruce 400 0_ a Teresia Benedicta von Kreuz 400 1_ a Stein, Edith 400 1_ a Stein, Edyta c (św.) 100 1_ a Komorowski, Tadeusz Bór d ( ) 400 1_ a Bór (pseud.) 400 1_ a Bór-Komorowski, Tadeusz 400 1_ a Korczak 400 1_ a Lawina (pseud.) 400 1_ a Znicz (pseud.) Wskaźniki i podpola stosowane w polu 400 są takie same jak w polu 100 Pole 5XX (P) hasła wchodzące w relacje z hasłem w polu z grupy 1XX 100 1_ a Kolberg, Oskar d ( ) 550 a Nagroda im. Oskara Kolberga

5 100 0_ a Maria Antonina Kratochwil c (bł. ; d ) 500 0_ a 108 polskich męczenników za wiarę c (bł.) 100 1_ a Mickiewicz, Adam d ( ) 510 2_ a Legion Mickiewicza Pole 667 (P) uwaga ogólna nieprzeznaczona do prezentacji publicznej Wskaźniki nieużywane Podpole a (NP) treść uwagi 100 1_ a Chopin, Fryderyk d ( ) 667 kompozytor, pianista 100 1_ a Fischer, Josef Ludvík d ( ) 667 czes. filozof i socjolog W rekordach haseł osobowych pole 667 zawiera informację o osobie, dla której utworzono hasło. Uwagę zapisuje się z małej litery, zaczynając od narodowości, a następnie zamieszcza się nazwę zawodu, specjalizacji, funkcji. Dla osób narodowości polskiej nie podaje się uwagi o narodowości. Nazwę nacji podaje się w skrócie. Uwaga powinna być zwięzła i zawierać tylko podstawowe informacje. Jeśli w polu 100 wystąpi dopowiedzenie zawierające określenie funkcji, można z wypełnienia pola 667 zrezygnować, np. : Bolesław b III c (książę brzesko-legnicki ; d ca ) _ a Bolesław b III c (książę brzesko-legnicki ; d ca ) 400 0_ a Bolesław Hojny 400 0_ a Bolesław Rozrzutny 400 0_ a Bolesław Szczodry c (książę brzesko-legnicki ; d ca ) 400 0_ a Bolko b III c (książę brzesko-legnicki ; d ca ) 670 a PSB 670 a Nagrobek Bolesława III legnicko-brzeskiego / oprac. Bożena Sobota. - Wrocław, 1991 Pole 670 (P) źródło informacji Wskaźniki nieużywane Podpole a (NP) źródło informacji Podpole b (NP) znaleziona informacja 100 1_ a Canaletto d ( ) 670 a BNI

6 670 a LCA 100 0_ a Jan Chryzostom c (św. ; d ca ) 670 a CG b (Jean, Chrysostôme, Saint) 670 a Lexikon für Theologie und Kirche. - Freiburg im Breisgau, 1931 b (Chrysostomus, Johannes) 670 a BLC'90/92 b (John Chrysostom, Saint, d. 407) 670 a Mała Encyklopedia Kultury Świata Antycznego. - Warszawa, 1958 b (Jan Złotousty) 670 a EKat. b data ur. ca _ a Andrzej Łaskarz d ( ) 670 a NEP b Andrzej z Gosławic zw. Łaskarz Pole 675 (NP) źródła, w których nie znaleziono informacji Wskaźniki nieużywane Podpole a (P) źródło, w którym nie znaleziono informacji 100 1_ a Jurgielewiczowa, Irena d ( ) 675 a NEP 100 1_ a Dembińska, Antonina d ( ) 675 a PSB a Słownik Pisarzy Polskich / red. Jan Tomkowski. - Warszawa, 2002 Nazwy osobowe w postaci imienia poprzedzone innym wyrazem lub rodzajnikiem otrzymają wskaźnik 0. Nazwy osobowe w postaci nazwiska (lub innej nazwy niż imię) poprzedzone innym wyrazem lub rodzajnikiem otrzymają wskaźnik _ a Ciocia Elwira 100 0_ a Brat Tomasz 100 0_ a Gąska Balbinka 100 0_ a Wuj Sam 100 0_ a Strażak Grześ 100 0_ a La Francesca 100 1_ a Wujek Malinowski 100 1_ a Ojciec Bednarski 100 1_ a Znajomy z Lublina 100 1_ a Mistrz 1486/87 Nazwę osobową obcą obligatoryjnie należy sprawdzić w bibliografii narodowej kraju

7 zamieszkania lub działalności danej osoby. Jeżeli nie można ustalić kraju pobytu lub działalności, jako podstawę należy przyjąć bibliografię kraju, którego językiem posługuje się dana osoba w swojej twórczości lub działalności. Formy odrzucone szeregujemy według kolejności alfabetycznej imion, nazwisk i pseudonimów. PRZYKŁADY HASEŁ WZORCOWYCH: Święci i błogosławieni 100 0_ a Zefiryn Giménez Malla c (bł. ; d ) 400 0_ a Ceferino Giménez Malla 400 1_ a El Kalo 400 1_ a El Pelé 400 1_ a Giménez Malla, Ceferino 400 1_ a Jiménez Malla, Ceferino 400 1_ a Kalo, El 400 1_ a Malla Giménez, Ceferino 400 1_ a Malla Jiménez, Ceferino 400 1_ a Pelé, El 667 hiszp. Rom, tercjarz franciszkański, męczennik 670 a BNE 670 a a L'Osservatore Romano, 1995 r., nr _ a Grzegorz Pielszemski c (św. ; d?-1442) 400 0_ a Grigorij Pel'šemskij 400 1_ a Pel'šemskij, Grigorij 400 1_ a Pielszemski, Grzegorz 667 ros. św. prawosławny 670 a Žitiâ Dimitriâ Priluckogo, Dionisiâ Glušickogo i Grigoriâ Pel'šemskogo : teksty i slovoukazatel' / pod red. A. S. Gerda ; [sost. I. V. Azarova et al.] ; S.- Peterburgskij gosudarstvennyj universitet, Vologodskij gosudarstvennyj pedagogiĉeskij universitet. - S.-Peterburg, a Osoby zakonne 100 0_ a Moris c (mały brat ; d ) 400 0_ a Brat Moris 400 0_ a Mauricijus 400 1_ a Maurin, Moris 400 0_ a Mazasis Brolis Mauricijus 400 0_ a Mazasis Brolis Moris

8 400 0_ a Moris Maurin 667 a Francuz; członek wspólnoty Małych Braci 670 a Z powodu Jezusa i Ewangelii : autobiografia i nie tylko / brat Moris ; [przekł. Maria Żurowska]. - Kraków, a kat alf. BN 675 a BNF 100 0_ a Eckhart c (Mistrz ; d ca 1260-ca 1328)??? czy od _ a Eckehart 400 1_ a Eckhart, Johannes 400 0_ a Eckhart c (Meister) 400 0_ a Meister Eckhart 400 0_ a Mistrz Eckhart 667 niem. dominikanin, mistyk, filozof, teolog, twórca nadreńskiej szkoły duchowości 670 a EKat. 670 a Kazania / Mistrz Eckhart. - Poznań, _ a Gerigk, Alojzy d ( ) 400 0_ a Brat Paweł Gerigk 400 1_ a Gerigk, Paweł Alojzy 667 brat zakonny i misjonarz Zgromadzenia Słowa Bożego; imię zakonne: Paweł 670 a Moja droga / br. Paweł Alojzy Gerigk. - Nysa, 2010 Papieże a Pius b XII c (papież ; d ) a Pacelli, Eugenio a Pio b XII 667 a papież od 1939 r. Właśc. nazwa: Eugenio Pacelli 670 a Encyklika Jego Świątobliwości Piusa XII z Bożej Opatrzności Papieża do czcigodnych braci patriarchów [...] O pewnych fałszywych poglądach zagrażających podstawom Nauki katolickiej / - Warszawa, a BNCF 670 a NEP 100 0_ a Jan Paweł b II c (papież ; d ) 400 0_ a Giovanni Paolo b II 400 1_ a Gruda, Stanisław A _ a Jan Paweł Wielki 400 0_ a Jan Paweł b II c (bł.) 400 0_ a János Pál b II 400 1_ a Jasień, Piotr 400 1_ a Jawień, Andrzej 400 0_ a Jean-Paul b II

9 400 0_ a Ioan Pavel b II 400 0_ a Joannes Paulus b II 400 0_ a Johannes Paul b II 400 0_ a John Paul b II 400 0_ a Jono Pauliaus b II 400 1_ a Wojtyła, Karol 550 Dzień Papieża Jana Pawła II 667 teolog, filozof, kaznodzieja, poeta, dramatopisarz, właśc. nazw.: Karol Wojtyła, od 1978 papież; pseud. lit.: Andrzej Jawień, Stanisław A. Gruda, Piotr Jasień 670 a LP 670 a NUC 670 a Kp. Varcare la soglia della speranza / Giovanni Paolo II con Vittorio Messori. - Milano, 1994 Władcy 100 0_ a Mieszko b I Plątonogi c (książę raciborski, opolski i krakowski ; d ca ) 400 0_ a Mieszko Plątonogi 400 0_ a Mieszko b I c (książę opolsko-raciborski ; d ca ) 400 0_ a Mieszko b I c (książę śląski ; c a ) 400 0_ a Mieszko Laskonogi 400 0_ a Mieszko Władysławowic 400 0_ a Mieszko Raciborski 400 0_ a Mieszko Loripes 667 syn Władysława Wygnańca i Agnieszki z austriackiego rodu Babenbergów, ur. ca a a a Mieszko syn Władysława II Wygnańca, książę raciborski i pan Krakowa - dzielnicowy władca Polski 670 a LHP 670 a DNB uhttp://d-nb.info/gnd/ _ a Kazimierz b VII c (książę pomorski ; d ) 400 0_ a Casimirus b VII 400 0_ a Kasimir b VI c (Pomeranorum, Dux) 400 0_ a Kasimir b IX d ( ) 400 0_ a Kazimierz b IX c (książę pomorski ; d ) 400 0_ a Kazimierz c (bp kamieński ; d ) 667 młodszy syn Filipa I, bp kamieński , od 1600 książę na Darłowie i Bytowie, w 1603 książę szczeciński 670 a Rymar, Rodowód książąt pomorskich 670 a DNB bkasimir VI uhttp://d-nb.info/gnd/ a

10 670 a Nazwy starożytne i średniowieczne 100 0_ a Socrates d ( a.c.) 400 0_ a Sokrates 667 grec. filozof 670 a EPop.' a BUW 100 1_ a Sacro Bosco, Joannes de d(?-1256) 400 0_ a Jan z Halifax 400 0_ a Johannes de Sacrobosco 400 1_ a Sacrobusto, Joannes de 667 astronom i matematyk 670 a Wielka Ilustrowana Encyklopedja Powszechna Gutenberga / Kraków 670 a Encyklopedja Powszechna Orgelbranda / Warszawa, _ a Albertus, Thoma 667 pastor w Prenzlau (Przęsław), fl. ca a Iolas Ecloga in honorem nvptiarvm [...] Thomae Alberti [...] sponsi et [...] Margarethae Gregorii Brandes p.m. relictae filiae et nunc [...] Adami Kalbij [...] priuginae, sponsae [...] scripta a m. Davide Herlitzio [...]. - Gryphisvvaldiae, a DNB a DBI Nazwy współczesne 100 1_ a Kostrzewska-Przanowska, Teresa d ( ) 400 1_ a Kostrzewska, Teresa 400 1_ a Przanowska, Teresa Kostrzewska _ a Wiara (pseud.) 400 1_ a Ziemia (pseud.) 667 nauczycielka, poetka, mieszkanka Grodna, żołnierz AK, po wojnie mieszkanka Gorzowa Wlkp. 670 a Odejść w milczeniu / [wybór wierszy i dok. Teresa Jolanta Sobolewska]. Gorzów Wielkopolski, _ a Owoc, Władysław d ( ) 400 1_ a Fructus (pseud.) 400 0_ a Paweł 400 1_ a Wujek (pseud.) 400 1_ a Wysociński 667 ppłk., komendant krak. Okręgu Narodowej Organizacji Wojskowej, zmarł na emigracji we Francji; używał pseud.: Fructus, Paweł, Wujek, Wysociński 670 a Krakowska Narodowa Organizacja Wojskowa / Władysław Owoc ; [słowo

11 wstępne Tadeusz Bielecki]. - Warszawa, a dione.ids.pl/~~ijp/pol/aog.html ( ) 100 1_ a Wantowska, Maria d ( ) 400 0_ a Ciocia Lila 400 0_ a Stefania 667 dr nauk humanistycznych, współzałożycielka Ruchu Apostolskiego "Rodzina Rodzin"; pseud. AK "Stefania" 670 a Obecność / zebrał i oprac. Piotr Kordyasz. - Warszawa, _ a Buyno-Arctowa, Maria d ( ) 400 1_ a Bambaju 400 0_ a Ciocia Mania 400 1_ a Jagmin (pseud.) 400 1_ a Jamnin (pseud.) 400 1_ a Jaśmin (pseud.) 400 1_ a Myśliwi z Dobrzanowa (pseud.) 400 0_ a Zbisław z Dobrzanowa 400 0_ a Zbysław z Dobrzanowa 400 1_ a Arctowa, Maria Buyno- 667 autorka książek dla dzieci i młodzieży, redaktorka pism dziecięcych 670 a NL PWN Nazwy rodzin, rodów i dynastii 100 3_ a Rurykowicze c (ród) 400 3_ a Rûrikoviĉi 667 a ród ks. ruskich od legend. Ruryka, panujący do końca 16 w. 670 a NEP 100 3_ a Julijsko-Klaudyjska, dynastia 670 a Divus Augustus Pater / Ryszard Sajkowski. - Olsztyn, _ a Mickiewicz c (rodzina) 400 3_ a Mickiewiczowie 670 a Rodzina M. / Ewa K. Kossak. - Warszawa _ a Myszkowski c (rodzina) 400 3_ a Myszkowscy 670 a Rozprawy nad sprzedażą dóbr z Ordynacyi Myszkowskich / Jan Olrych Szaniecki. - Warszawa, 1825 Postaci filmowe, literackie i legendarne

12 100 1_ a Jones, Indiana 400 0_ a Indiana Jones 550 wg a Postać filmowa 670 a LCA 100 1_ a Dziewczynka z zapałkami c (postać lit.) 400 1_ a Lille pige med svovlstikkerne 500 1_ a Andersen, Hans Christian d ( ). t Lille pige med svovlstikkerne 550 wg a Postać literacka 100 0_ a Baba Jaga c (postać legendarna) 400 0_ a Baba Jędza 400 0_ a Baba Roga 400 0_ a Baba Ruga 400 0_ a Baba Zima 400 0_ a Jága bába 400 0_ a Ježibaba 550 wg a Czarownice i czarownicy 550 wg a Postać literacka 555 Legendy i podania słowiańskie 1. Uwagi ogólne Hasło osobowe to nazwa własna identyfikująca osobę (rzeczywistą lub fikcyjną) lub grupę osób. Podstawa wyboru i redakcji hasła: norma PN-N : 2002 Hasło opisu bibliograficznego Hasło osobowe i instrukcja Marii Janowskiej Hasło osobowe. Wybór i zasady tworzenia w bibliografii narodowej i katalogach Biblioteki Narodowej. Warszawa, 1998 W hasłach przedmiotowych mogą wystąpić nazwy identyfikujące: osoby rzeczywiste, bóstwa, postaci mityczne i legendarne, postaci fikcyjne (bohaterowie literaccy i filmowi), rodziny, rody i dynastie. 2. Forma hasła osobowego W JHP BN nazwa danej osoby zawsze występuje w tej samej formie 2.1. Nazwy wyrażone imieniem i nazwiskiem Nazwa własna składająca się z imienia i nazwiska jest zapisywana w haśle w szyku nazwisko imię, przed imieniem występuje przecinek oraz spacja. Dotyczy to również

13 pseudonimów oraz nazw osób fikcyjnych. Np..: Mickiewicz, Adam ( ) Proust, Marcel ( ) Prus, Bolesław ( ) Poirot, Hercule Holmes, Sherlock 2.2. Nazwy rozpoczynające się od imienia i nazwy wyrażone samym imieniem Nazwy, które zapisuje się zaczynając od imienia, to przede wszystkim: - nazwy świętych i błogosławionych oraz papieży zawsze gdy to możliwe, w wersji spolszczonej. Jeśli nie ma formy spolszczonej nazwiska świętego/błogosławionego, przyjmujemy oryginalną pisownię, a po polsku podajemy jedynie imię (imiona). Wojciech (św. ; ca ) Joanna d Arc (św. ; ca ) Paula Elżbieta Cerioli (św. ; ) Serafin z Sarowa (św. ; ) Atanazy Brzeski (św. ; ca ) Eufrozyn Pskowski (św. ; ca ) Piotr Casani (bł. ; ) Piotr Jerzy Frassati (bł. ; ) Jan XXIII (papież ; ) Pius IX (papież ; ) - nazwy dostojników kościelnych, przywódców religijnych, nazwy zakonne Bartłomiej I (patriarcha Konstantynopola ; ) Sathya Sai Baba ( ) Moris (mały brat ; ) - nazwy władców i członków ich rodzin - zawsze gdy to możliwe, w wersji spolszczonej Elżbieta II (królowa Wielkiej Brytanii ; ) Henryk IV (król Francji ; ) Bolesław Krzywousty (książę Polski ; ) Septymiusz Sewer (cesarz rzymski ; ) Jerzy II Rakoczy (książę Siedmiogrodu ; ) 2.3. Nazwy wyrażone samym nazwiskiem Nazwy wyrażone samym nazwiskiem to nazwy osób, których imienia nie znamy (dotyczy to również pseudonimów i nazwisk osób fikcyjnych) oraz nazwy rodów, rodzin i dynastii ( w tym przypadku obligatoryjnie stosujemy dopowiedzenie rodzina, ród).

14 -brak informacji o imieniu Święcicki (fl. 1944) Niczke, W. - nazwy rodów, rodzin i dynastii Nazwę osobową należy podawać w haśle w mianowniku liczby pojedynczej. Dotyczy to nazw rodzin, z wyjątkiem nazw rodów i dynastii pochodzących od imienia. Kwiatkowski (rodzina) Radziwiłł (rodzina) Montesquieu (rodzina) Szabo (rodzina) Kennedy (rodzina) Vasa (ród) Habsburg (ród) Bourbon (ród) Piastowie (ród) Przemyślidzi (ród) Jagiellonowie (ród) Arpadowie (ród) Dopowiedzenie (ród) stosujemy dla rodzin panujących, dla pozostałych - dopowiedzenie (rodzina). W wyjątkowych przypadkach występują inne formy, poświadczone w źródłach informacyjnych Mogołów Wielkich, dynastia Julijsko-Klaudyjska, dynastia Askańska, dynastia Herodiańska, dynastia 2.4. Nazwy w innej formie - nazwy w formie pseudonimów nie będących imieniem ani nazwiskiem, przydomki - nazwy zbiorowe 108 polskich męczenników za wiarę (bł.) 51 hiszpańskich męczenników za wiarę (bł.) Brauliusz Maria Corres, Fryderyk Rubio i ich 69 towarzyszy Męczenników (bł.) Nazwę osobową należy podawać w haśle w mianowniku liczby pojedynczej, z wyjątkiem współczesnych nazw greckich, których części mające charakter patronimiczny występują w dopełniaczu. Kuprianou, Spuros Paulu

15 Nazwy osobowe islandzkie zaczynają się od imienia, po nim następuje nazwisko patronimiczne lub matronimiczne. Jón Hjálmarsson Nazwiska patronimiczne islandzkie tworzone są od imienia ojca z dodatkiem końcówki -son (syn) lub dóttir (córka) w zależności od płci. Nazwiska matronimiczne islandzkie tworzone są od imienia matki z dodatkiem końcówki -son (syn) lub dóttir (córka) w zależności od płci _ a Davỉð Stefánsson d ( ) 400 0_ a Davỉð Stefánsson frá Fagraskógi 400 0_ a David Stefánsson frá Fagraskógi 400 1_ a Stefánsson, David 100 0_ a Arnaldur Indriðason d (1961- ) 400 1_ a IndriĊason, Arnaldur _ a Yrsa SigurĊardóttir d (1963- ) _ a Vilborg, Yrsa SigurĊardóttir _ a SigurĊardóttir, Yrsa Jeżeli w opisie bibliograficznym nazwa osobowa występuje w liczbie mnogiej (np. nazwisko małżeństwa lub rodzeństwa), w haśle należy podać indywidualne nazwy poszczególnych osób. 3. Wybór nazwy, zmiany nazwy Podstawowe zasady wyboru haseł: - zawsze ta sama nazwa danej osoby, podana w tej samej formie W przypadku, gdy dana osoba używa/używała lub jest znana pod różnymi nazwami, polska norma dopuszcza zachowanie tych nazw w hasłach i powiązanie ich odsyłaczami zob. też. W hasłach przedmiotowych JHP BN nie wprowadza się takich haseł: jedna osoba może wystąpić tylko pod jedną nazwą, wszystkie pozostałe traktujemy jako formy odsyłaczowe. Szczypiorski, Andrzej ( ) nie: Andrews, Maurice S. Jan Paweł II (papież ; ) nie: Wojtyła, Karol Henryk III (król Francji ; )

16 nie: Henryk Walezy (król Polski ; ) Słomczyński, Maciej ( ) nie: Alex, Joe nie: Kwaśniewski, Kazimierz - spośród nazw różnych, pod którymi dana osoba występuje, należy wybrać w następującej kolejności: a) nazwę najczęściej używaną przez daną osobę, np. nazwę używaną do podpisywania własnych dzieł Prus, Bolesław ( ) Stendhal ( ) Orwell, George ( ) Celan, Paul ( ) Dietrich, Marlene ( ) Callas, Maria ( ) Worcell, Henryk ( ) b) nazwę występującą we współczesnych wydawnictwach informacyjnych: bieżących bibliografiach narodowych, słownikach biograficznych, encyklopediach itp., wydanych przede wszystkim w kraju działalności (pobytu) danej osoby. Modrzewski, Andrzej Frycz (ca ) Kossak, Zofia ( ) c) nazwę ostatnią Sayn-Wittgenstein, Karolina ( ) Beck, Jadwiga ( ) Kalergis, Maria ( ) August II Mocny (król Polski ; ) Teresa Benedykta od Krzyża (św. ; ) Jan Paweł II (papież ; ) Jeżeli dana osoba występuje wyłącznie pod pseudonimem, należy go przejąć do hasła wzorcowego. Jeżeli dana osoba występuje pod różnymi pseudonimami lub pod rzeczywistą nazwą i pseudonimem (pseudonimami), należy przejąć do hasła nazwę dominującą wg powyższych kryteriów. Jeżeli dwie osoby (lub więcej) występują razem pod jednym pseudonimem, należy umieścić go jako formę odrzuconą dla każdej z osób pod nim występujących, a w haśle wzorcowym przyjąć imię i nazwisko danej osoby. Dwie osoby występujące wspólnie pod jednym pseudonimem Andrzej Zbych _ a Safjan, Zbigniew d (1922- ) 400 1_ a Zbych, Andrzej

17 667 o 667 prozaik, pseud. Andrzej Zbych wspólnie z Andrzejem Szypulskim 670 a NL PWN _ a Szypulski, Andrzej d ( ) 400 1_ a Janowicz, Remigiusz 400 1_ a Zbych, Andrzej 667 o 667 pisarz, scenarzysta, dziennikarz, Andrzej Zbych: pseudonim wspólnie ze Zbigniewem Safjanem 670 a 4. Dopowiedzenia Jako podstawowe dopowiedzenie podaje się daty biograficzne, tj. rok urodzenia i śmierci. Daty roczne sprzed naszej ery oznacza się skrótem a.c. (ante Christum). Jeżeli nie można ustalić dokładnych dat rocznych, podaje się daty przybliżone oznaczone skrótem ca lub daty przypuszczalne oznaczone znakiem zapytania (?). Znak zapytania zawsze stawiamy po dacie. Nie określa się w dopowiedzeniu stulecia. Jeśli znana jest tylko jedna z dat, w miejsce drugiej pozostawia się puste miejsce (spacja) lub znak zapytania. Dopowiedzenia podaje się w nawiasie okrągłym z odstępem przed pierwszym nawiasem. Sophocles (ca a.c.) Bacon, Roger (1214?-1294) Lubomirska, Dorota (?-1854) Brodrick, Alan Houghton (1890-?) Frolova, Irina Ivanovna (1928?- ) Dardenne, Sabine (1983- ) Dopowiedzenie jednego typu należy oddzielać kreską ukośną z odstępami po obu jego stronach. Poszczególne części takiego dopowiedzenia należy oddzielać przecinkiem i odstępem. Dopowiedzenia różnego typu oddziela się średnikiem z odstępami po obu jego stronach. Kazimierz b VII c (książę pomorski ; d ) Jadwiga c (królewna, córka Władysława Jagiełły, króla Polski ; d ) Małgorzata c (księżniczka, hrabina Snowdon ; d ) Elżbieta Granowska c (królowa Polski ; żona Władysława Jagiełły ; d ca ) Małgorzata b I c (królowa Danii, Norwegii i Szwecji ; d )

18 Daty biograficzne dodaje się zasadniczo w celu rozróżnienia osób o takich samych nazwach Długosz, Jan ( ) Długosz, Jan ( ) Radziwiłł, Janusz ( ) Radziwiłł, Janusz ( ) Kowalski, Jan (1921- ) Kowalski, Jan (1930- ) W JHP BN daty te dodajemy obligatoryjnie do wszystkich nazw osobowych (poza nazwami osób fikcyjnych), nawet jeśli nie jest to niezbędne do identyfikacji danej osoby. Daty muszą pochodzić z ogólnodostępnych źródeł informacji (encyklopedie, informatory, słowniki biograficzne, artykuły w czasopismach, nekrologi, notki o autorach zamieszczane w publikacjach itp.). W żadnym wypadku nie należy podawać dat uzyskanych inną drogą, czy to od osoby zainteresowanej czy to osób trzecich, ani ustalać dat analizując treść publikacji, np. pamiętników. Nie stosuje się w hasłach przedmiotowych dopowiedzeń typu tytuł naukowy lub zawodowy, określenie zawodu, miejsce pracy, nawet, jeśli nie jest możliwe ustalenie dat biograficznych, a dodane dopowiedzenie pozwoliłoby rozróżnić dwie osoby o identycznej nazwie. Nie dodaje się określenia st. (starszy), mł. (młodszy), sen. (senior), jr (junior), ojciec i syn, jeżeli znane są daty biograficzne. Dozwolone jest stosowanie tych dopowiedzeń tylko w przypadku, gdy nie można ustalić dat biograficznych osoby. Stosowane też będą w formach odrzuconych. Holbein, Hans ( ) Holbein, Hans (ca ) Strauss, Johann ( ) Strauss, Johann ( ) 100 1_ a Dumas, Alexandre d ( ) 400 1_ a Dumas, Aleksander c (ojciec) 400 1_ a Dumas, Alexsandre c (ojciec) 400 1_ a Dumas, Alexandre c (pére) 400 1_ a Dumas c (pére) 100 1_ a Dumas, Alexandre d ( ) 400 1_ a Dumas, Aleksander c (syn) 400 1_ a Dumas, Alexandre c (fils) 400 1_ a Dumas, Alexandre c (syn) 400 1_ a Dumas c (fils) Dopowiedzenie (pseud.) stosujemy przy nazwach pospolitych np. Sowa (pseud.),

19 Żołnierz (pseud), przy nazwach będących nazwami własnymi innych obiektów np. Malta (pseud.). Nie stosujemy go po imionach i nazwiskach. Nazwy pseudonimów zapisujemy bez cudzysłowia. Dopowiedzenie (ród) stosujemy dla rodzin panujących, dla pozostałych - dopowiedzenie (rodzina). Inne dopowiedzenia: św., bł., papież, oznaczenie zakonu, tytułu kościelnego, dopowiedzenia typu: cesarz, król, królowa, książę, księżna, księżniczka itp., wszystkie tytuły rodowe i administracyjne. Określenia typu: przed, po, nie przed, między. Dla określeń typu: przed, nie przed, po, miedzy stosuje się odpowiednie sformułowania w języku łacińskim: A et czynny (a) fl. między inter nie po non post nie przed non ante po post przed ante Widawski, Piotr Weyk urodzony przed 1550 r. i zmarły po 1600 r. Widawski, Piotr Weyk d (ante 1550-post 1600) Tommaso da Celano urodzony miedzy 1185 a 1190 r. i zmarły w 1260 r. Tommaso da Celano d (inter 1185 et ) Mostowska, Anna urodzona około 1762 r. i zmarła przed 1833 r. Mostowska, Anna d (ca 1762-ante 1833) Skrót - fl. (łac. floruit), odpowiadający określeniu czynny(a), stosuje się po nazwach osób, dla których nie udało się nawet w przybliżeniu ustalić dat urodzenia i śmierci, a tylko daty poświadczające, że w danych latach lub w danym roku osoba ta żyła. Dopowiedzenie fl. stosuje się w polu 100 w przypadku, gdy zachodzi potrzeba rozróżnienia osób. Jeśli nie występuje konieczność rozróżnienia haseł, informację, kiedy dana osoba była czynna podaje się w polu a Nowak, J. d (fl ) (pracownik kolei w latach ) a Wójcik, Józef d (fl. 1929)

20 (pedagog, dyr. Szkoły Powszechnej nr 29 w Warszawie w roku 1929) Daty w dopowiedzeniu: 1. W zapisie daty przed i po myślniku nie wstawia się spacji. d ( ) d (ca 1625-ca 1700) d (1595-ante 1651) d (ante 1725-non post 1799) 2. W przypadku, gdy nie znana jest jedna z dat, w jej miejsce wstawia się znak? Wyjątek dla osób żyjących współcześnie w miejscu drugiej daty zostawia się spacje (cezurę stanowi 120 lat, czyli dla osoby urodzonej w 1889 roku, należy w miejscu drugiej daty wstawić spacje). Uwaga: od każdego nowego roku data graniczna ulega przesunięciu, należy wiec pamiętać o aktualizacji haseł. d (?-1827) d (1515-?) d (1887-?) d (1889-?) d (1950- ) 3. Nie używa się określeń typu: (ur. 1671), (zm. 1750). Poprawny zapis to: d (1671-?) d (?-1750) 4. Przełom lat oznaczony kreska ukośna / stosuje się tylko dla lat po sobie następujących. Oznaczenie przełomu dla dat oddalonych od siebie jest zapisem błędnym (1870/1875). d (1870/ ) d ( /1796) 5. Nie używa się w zapisie dat spójnika lub (1689 lub ). Katalogujący opowiada się za jedną z dat, za która przemawiają źródła. Natomiast informacje o obu datach podaje w polu 667 rekordu wzorcowego lub w polu 670 w podpolu b, w podpolu a podając nazwę źródła a Trotz, Michał Abraham d (ca ) 667 a wydawca, autor słowników, ur. w 1689 lub 1700 r a Sonnewend, Stefan d ( ) 670 a IAP b data śm a b data śm. 1942

21 670 a Stefan Czesław Sonnewend ( ) / Jarosław Mulczynski. - Poznań, 2001 b data śm Nie używa się w zapisie dat sformułowań typu: w. (wiek), połowa, koniec, początek, przełom wieków, itp. Powyższe daty zapisuje się w następujący sposób: żył w 19 w. d(18..-?) zm. w 19 w. d(?-18..) ur. w 18 w. zm. w 19 w. d(?-18..) lub d(17..-?) czyli nie używa się zakresu dwóch stuleci ur. w końcu 18 w. zm. w 19 w. d( ) ur. w połowie 18 w. zm. w 19 w. d( ) ur. w połowie 19 w. d(185.-?) żył w I połowie 19 w. d( ) zm. w połowie 19 w. d(?-185.) żył w II połowie 19 w. d(185.-?) zm. w II połowie 19 w. d(?-18..) ur. w końcu 19 w. d(189.- ) w tym przypadku druga data jest spacja, zob. cezura 120 lat w pkt. 2. zm. w końcu 19 w. d(?-189.) ur. na początku 19 w. d(18..-?) zm. na początku 19 w. d(?-18..) ur. na początku 19 w. zm. w końcu 19 w. d(18..-?) przełom 18/19 w. d( ) Dziesięciolecia i lata wieku w datach oznaczamy 3 cyframi i kropka: - pierwsze dziesięciolecie 19 w drugie dziesięciolecie 19 w lata 20-te 19 w lata 30-te 19 w lata 40-te 19 w lata 50-te 19 w lata 60-te 19 w lata 70-te 19 w lata 80-te 19 w lata 90-te 19 w Uwaga: Analogiczne zapisy stosuje się dla innych wieków. Sposoby zapisu dat podane w pkt. 6 stosuje się w przypadku, gdy zachodzi potrzeba rozróżnienia osób. Jeśli nie występuje konieczność rozróżnienia haseł, informacje o wieku, dziesięcioleciu itp., w którym żyła osoba, dla której tworzony jest rekord wzorcowy podaje się w polu 667. W przypadku, gdy w przyszłości zaistnieje konieczność rozróżnienia haseł, informacja ta przeniesiona zostanie do pola 100, stosując powyższe zasady zapisu.

22 5. Odsyłacze W polu 400 umieszczamy wszystkie nazwy odrzucone. Należy sporządzać odsyłacze od odmiennych nazw, odmiennych form nazwy danej osoby i pseudonimów, występujących w opisach zawartych w danym zbiorze i tych w nim nie występujących. W przypadku nazwiska składającego się z wielu części należy sporządzić odsyłacz od dalszej części nazwiska do jego części podanej na pierwszym miejscu. Nazwisko panieńskie odrzucamy w przypadku, kiedy dana osoba posługiwała się nim w piśmiennictwie _ a Słabuszewska-Krauze, Iwona d (1976- ) 400 1_ a Krauze, Iwona Słabuszewska- 667 o 667 psycholog, dziennikarka 670 a Hotel Irlandia / Iwona Słabuszewska-Krauze. - Warszawa, XX W polu 400 odrzucamy też pseudonimy. Nie umieszczamy odsyłaczy w formie inicjałów. Nie odrzucamy formy E.S _ a Mistrz E.S _ a Meister E.S _ a Meister von _ a Monogrammist E.S. 667 o 667 anonimowy miedziorytnik (niem.?) czynny ok gł. w Nadrenii i pn Szwajcarii 670 a ULAN 670 a NEP 999 XX Jeśli forma odrzucona osobowa pokrywa się z hasłem osobowym wzorcowym innej osoby, do formy odrzuconej dopisujemy w polu 400 daty biograficzne _ a Englert, Adam Wincenty d ( ) 400 1_ a Englert, A _ a Judym (pseud.) 400 1_ a Korybut, Tadeusz

23 400 1_ a Sęp (pseud.) 400 1_ a Wysocki, Piotr d ( ) 400 1_ a Żołnierz (pseud.) 667 o 667 dr historii, podpułkownik żandarmerii, uczestnik walk o niepodległość Polski w I i II wojnie światowej oraz wojnie z bolszewikami 670 a MEW 670 a Wikipedia 670 a Kp. Exlibris Mjr. A. Englert / MS. - [1938]. 999 XX W indeksie istnieje hasło wzorcowe osobowe Wysocki, Piotr d ( ), dlatego w formie odrzuconej, dla rozróżnienia osób, dodano daty. W odsyłaczach zamieszczamy też dopowiedzenia w innych językach wraz z nazwą osobową. np.: 100 0_ a Anna c (księżna pomorska ; d ) 400 0_ a Anna c (Herzogin zu Mecklenburg-Schwerin) 400 0_ a Anna c (Megapolitana, Dux) 400 0_ a Anna c (Herzogin zu Pommern) 400 0_ a Anna c (Pomerania, Dux) 667 o 667 księżniczka pomorska, córka Filipa I z dynastii Gryfitów, od 1558 żona Ulryka III 670 a CERL online 670 a Rodowód książąt pomorskich, t. II / E. Rymar. - Szczecin XX Odrzucenie nazwy z drugim imieniem danej osoby nie jest obligatoryjne, jeżeli osoba ta oficjalnie imienia tego nie używała _ Chmielewski, Bogdan d (1952- ) (Nie odrzucamy formy : Chmielewski, Bogdan Adam) Jeżeli drugie imię (imona) lub jego skrót są spotykane w piśmiennictwie związanym z daną osobą, umieszczamy tę nazwę jako formę odrzuconą _ a Wilson, Edward Osborne d (1929- ) 400 1_ a Wilson, Edward O. 667 o 667 amer. biolog, entomologia, zoologia porównawcza 670 a NUKAT 670 a LCA 999 XX

24 100 1_ a McCarthy, Mary d ( ) 400 1_ a McCarthy, Mary Therese 400 1_ a West, Mary Therese 400 1_ a Wilson, Mary Therese 667 o 667 amer. pisarka 670 a LCA 999 XX Nie odrzucamy innej formy nazwy rodziny w polu 400. Jeśli poprzednia forma nazwiska używanego przez rodzinę różni się od obecnej, należy uwagę o tym umieścić w polu 667. Tworzymy natomiast odsyłacze całkowite od nazw w mianowniku liczby mnogiej, np.: Radziwiłł (rodzina) NU Radziwiłłowie Kościelski (rodzina) NU Kościelscy Boniecki (rodzina) NU Bonieccy Odsyłacze te umieszczamy również przy nazwach własnych innych niż polskie, o ile funkcjonuje w piśmiennictwie spolszczona wersja nazwy, np.: Borgia (rodzina) NU Borgiowie Romanov (ród) NU Romanow (ród) Romanowowie 6. Forma pseudonimu Pseudonim mający postać: - imienia i nazwiska należy podać w formie: nazwisko i imię Lechoń, Jan ( ) Samozwaniec, Magdalena ( ) Twain, Mark ( ) - jeżeli któraś z części pseudonimu ma charakter nazwiska, należy ją podać na pierwszym miejscu; części pseudonimu przestawione na dalsze miejsca należy poprzedzać przecinkiem i odstępem. Jeżeli osoba używa pseudonimu zawierającego

25 nazwę innej osoby, należy go podać zachowując kolejność wyrazów występującą w pseudonimie Hurkowa, Pani Pietraszek, Dr Niby Rej Nie Mickiewicz - jeżeli żadna z części pseudonimu nie może być traktowana jako nazwisko, należy zachować kolejność wyrazów występującą w pseudonimie, jedynie rodzajnik stojący na początku pseudonimu należy przestawić na jego koniec i poprzedzić przecinkiem i odstępem Ciocia Mania Obywatel kaliski Oficer sztabu polskiego Ojciec z Ojcowa Polonais, Un Pole, Ein - kryptonim Kryptonim należy przejmować, zachowując kolejność części i pisownię (wielkie i małe litery oraz znaki przestankowe); należy przejmować wszystkie wyrażenia towarzyszące kryptonimowi. Docteur R. M. C. Dr. F. S. Ref-Ren Q.q. 7. Nazwiska wieloczłonowe Nazwiska zawierające wiele elementów (nazwiska złożone, z rodzajnikami, przyimkami itp.) należy porządkować według zasad przyjętych w wydawnictwach informacyjnych odpowiedniego kraju. Nazwisk ani imion we współczesnych językach europejskich nie należy podawać w hasłach w formie spolszczonej Chopin, Fryderyk ( ) nie: Szopen, Fryderyk Schubert, Franz ( ) nie: Schubert, Franciszek Szubert, Franciszek Hašek, Jaroslav ( )

26 nie: Haszek, Jarosław Nazwy wyrażone pismem niełacińskim należy poddać konwersji. Alfabety cyrylickie należy transliterować zgodnie z PN-ISO 9:2000 Informacja i dokumentacja Transliteracja znaków cyrylickich na znaki łacińskie Języki słowiańskie i niesłowiańskie Alfabet grecki zgodnie z PN-ISO 843:1999 Informacja i dokumentacja Konwersja znaków greckich na znaki łacińskie Alfabet hebrajski zgodnie z PN-74/N Transliteracja alfabetu hebrajskiego Pismo jidysz zgodnie z PN-74/N Transliteracja pisma jidysz Esenin, Sergej Aleksandroviĉ ( ) Ahmatova, Anna Andreevna ( ) Hměl'nic'kij, Bogdan Zinovij (ca ) Marangozov, Cvetan (1933- ) Bayhaqi, Ahmad ibn al-husayn (ca 996-ca 1077) Przy konwersji innych pism niełacińskich należy oprzeć się na normach i zaleceniach międzynarodowych. W praktyce opracowania przedmiotowego najczęściej przejmuje się nazwy z takich źródeł informacji, w których zapisane są pismem łacińskim (encyklopedie, bazy danych, monografie). Jeśli dana osoba jest powszechnie znana pod nazwą pisaną alfabetem łacińskim, należy tę nazwę przejąć do hasła. Formę transliterowaną należy podać w kartotece wzorcowej jako hasło odrzucone Avicenna ( ) nie: Aven Sina Ibn Sina Husain ibn Abd Allah Ibn Sina, Abu Ali Ibn Sina, abu Ali al-husain Ibn Sina, Abu Ali al-husain Ibn Abd Allah 8. Nazwy dawne, nazwy kościelne, nazwy władców 8.1. Nazwy dawne Greckie nazwy starożytne należy podawać w języku łacińskim. Należy podawać: -tylko imię, jeżeli wystarcza do identyfikacji osoby Np. Aristoteles ( a.c.) Plato ( a.c.) Sophocles ( a.c.) -imię i przydomek

27 Apollonius Rhodius (ca 295-ca 215 a.c.) Apollonius Dyscolus (ca 100 ca 200) Dyonysius Periegeta Starożytne nazwy rzymskie należy podawać w języku łacińskim. Na początek należy wysuwać część, pod którą dana osoba jest wykazywana w wydawnictwach informacyjnych. Np. Horatius Flaccus, Quintus (65-8 a.c.) Vergilus Maro, Publius (70-19 a.c.) Sulla, Lucius Cornelius ( a.c.) Nazwy średniowieczne należy podawać w języku ojczystym danej osoby. Jeżeli występują wątpliwości, przyjmuje się formę zlatynizowaną. Np. Długosz, Jan ( ) Iacobus Aquensis Dante Alighieri ( ) Nazwy renesansowe podajemy w języku ojczystym danej osoby. Jeżeli jest ona bardziej znana pod formą zlatynizowaną bądź pod przybraną nazwą łacińską lub grecką, należy w haśle umieścić tę nazwę. Np. Kochanowski, Jan ( ) Petrarca, Francesco ( ) Erasmus, Desiderius Rotterodamus ( ) (a nie: Gerhards, Gerhard) Janicki, Klemens ( ) (a nie: Janicius) 8.2. Nazwy kościelne -W nazwie papieży należy podać imię (imiona) papieża w języku polskim. Kolejny numer związany z imieniem (imionami) należy podawać cyframi rzymskimi. Należy dodawać jako dopowiedzenie określenie godności papież. Jeżeli uwzględnia się daty biograficzne, należy je podawać jako drugie dopowiedzenie. Nie należy uwzględniać przydomków towarzyszących imieniu (imionom) papieża, dodatkowych tytułów kościelnych (np. ojciec Kościoła ) ani faktu jego beatyfikacji czy kanonizacji. W kartotece wzorcowej należy umieszczać jako formy odrzucone znane wersje w innych językach (w tym przede wszystkim w języku łacińskim i języku ojczystym danej osoby). Np. Jan Paweł II (papież ; ) Pius XI (papież ; )

28 100 0_ a Pius b V c (papież ; d ) 400 1_ a Ghislieri, Michele 400 1_ a Ghislieri, Antonio 400 0_ a Pio b V - Za nazwę świętych i błogosławionych przyjmujemy tę nadaną przy kanonizacji lub beatyfikacji. Nazwę tę należy podawać w języku polskim, jeżeli nazwa taka istnieje (imiona, dopowiedzenia, nazwisko jeżeli istnieje wersja spolszczona). Należy dodawać jako dopowiedzenie skrót odpowiedniego określenia w języku polskim: św. (święty) lub bł. (błogosławiony). Nie należy uwzględniać dodatkowych tytułów kościelnych (np. patriarcha Rusi ). Jeżeli uwzględnia się daty biograficzne, należy je podawać jako następne dopowiedzenie. W kartotece wzorcowej należy umieszczać jako formy odrzucone znane wersje w innych językach (w tym przede wszystkim w języku ojczystym danej osoby). Joanna Berenta Molla (św. ; ) Piotr Mohyła (św. ; ) Jan Bosco (św. ; ) Augustyn (św. ; ) Pio z Pietrelciny (św. ; ) Maksymilian Maria Kolbe (św. ; ) Maria od Jezusa Ukrzyżowanego (bł. ; ) - Dla dostojników Kościoła oraz członków zgromadzeń zakonnych należy wybierać nazwę (zawierającą imię i nazwisko bądź imię, ewentualnie z przydomkiem), pod którą dana osoba jest bardziej znana. Nazwę tę należy podawać w języku ojczystym danej osoby. Nazwy dostojników i zakonne z okresu starożytności należy podawać w języku łacińskim, z okresu średniowiecza i renesansu w języku ojczystym, chyba że są wątpliwości lub jest ona bardziej znana pod formą zlatynizowaną - wtedy przyjmujemy nazwę łacińską. W przypadku nazw zaczynających się od imienia oraz nazw w języku łacińskim dopuszcza się podawanie ich w formie spolszczonej, jeżeli taka jest w użyciu. Jeżeli na początek nazwy wysuwa się imię danej osoby, należy dodać dopowiedzenie zawierające odpowiednie określenie: kardynał, arcybiskup, metropolita, biskup, patriarcha, ojciec Kościoła lub inny tytuł kościelny (ewentualnie z nazwą geograficzną, jeżeli jest związany z diecezją), nazwę zakonu. Dopowiedzenie należy podawać w języku polskim. Poszczególne wyrazy dopowiedzenia można skracać, dbając o zrozumiałość skrótów. Np. Jakub ze Żnina (arcybp gniezn.) Moris (mały brat ; ) Wyszyński, Stefan ( )

29 Jeżeli dostojnik Kościoła został kanonizowany lub beatyfikowany, należy podać jego nazwę ostatnią, tzn. nazwę nadaną przy kanonizacji lub beatyfikacji i pominąć tytuł kościelny. Np. Stanisław (św. ; ca ) (a nie: Stanisław (św. ; bp krak.)) Honorat Koźmiński (bł. ; ) (a nie: Honorat Koźmiński (bł. ; kapucyn)) 8.3. Nazwy władców Należy podać: imię (imiona) władcy, kolejny numer związany z imieniem (imionami), przydomek, nazwisko, nazwę dynastii itp. Imię, przydomek itp. należy podawać w języku polskim. W kartotece wzorcowej należy umieszczać jako formy odrzucone znane wersje w innych językach (w tym przede wszystkim w oficjalnym języku kraju rządzonego przez władcę). Numer należy podawać cyframi rzymskimi. Należy dodawać sformułowane w języku polskim dopowiedzenie zawierające tytuł władcy (król, królowa, cesarz, car itp.) z nazwą państwa (terytorium, ludu), nad którym dana osoba sprawuje władzę. Poszczególne wyrazy dopowiedzenia można skracać, dbając o zrozumiałość skrótów. Jeżeli uwzględnia się daty biograficzne, należy je podawać jako następne dopowiedzenie. Nie należy uwzględniać informacji o beatyfikacji lub kanonizacji władcy. Np. Jerzy Dołgoruki (wielki książę kijowski ; ca ) Jerzy II Rakoczy (książę Siedmiogrodu ; ) Tyberiusz (cesarz rzymski ; 42 a.c.-37) -nazwy innych członków rodzin panujących Należy podawać na pierwszym miejscu imię (imiona) danej osoby, a jako dopowiedzenie tytuł rodowy lub nazwę godności. Maria Kazimiera (królowa Polski ; ) Anna (księżniczka ; córka Elżbiety II, królowej Wielkiej Brytanii) W nazwach członków rodzin, które już nie sprawują władzy, na pierwsze miejsce należy wysuwać nazwisko. Można dodawać jako dopowiedzenie tytuł rodowy przysługujący danej rodzinie. Orléans, Henriette-Anne ( )

30 (ang. księżniczka, córka króla ang. Karola I, żona Filipa księcia Orleańskiego, hrabina Orleanu) II. Określniki stosowane po hasłach osobowych (niektóre wyłącznie po nich, inne także po innych tematach) a... określnik ten pozwala wyrazić w haśle stosunek danej osoby do rzeczy, zjawisk, pojęć, wydarzeń, dziedzin wiedzy a także jego relacje z innymi osobami i związki z krajami czy miejscowościami. Określnik a... może wiązać się z dowolnym tematem używanym w JHP BN, np. Piłsudski, Józef ( ) a Lwów (Ukraina) Kant, Immanuel ( ) a medycyna Goethe, Johann Wolfgang von ( ) a Polska Kochanowski, Jan ( ) a poezja francuska Mickiewicz, Adam ( ) a Słowacki, Juliusz ( ) Słowacki - Cervantes : związki i analogie / [Zofia Szmydtowa]. - [Kraków, 1950] a Cervantes Saavedra, Miguel de d ( ) x a Słowacki, Juliusz ( ) a Słowacki, Juliusz d ( ) x a Cervantes Saavedra, Miguel de ( ) a Literatura hiszpańska x a literatura polska a Literatura hiszpańska x historia y16-17 w a Literatura polska x a literatura hiszpańska a Literatura polska x historia y 19 w. Sokrates Norwida : kontekst, recepcja, kontynuacja / Tomasz Mackiewicz. - Warszawa, a Socrates d ( a.c.) x a Norwid, Cyprian Kamil ( ) a Norwid, Cyprian Kamil d ( ) a Filozofia x a literatura polska a Romantyzm x filozofia x historia z Polska a Poezja polska x historia y 19 w. Śladami prymasa Wyszyńskiego w diecezji sandomierskiej / Jacek Uliasz. - Sandomierz, a Wyszyński, Stefan d ( ) x a Sandomierska, diecezja (katol.)

31 650 4 a Duchowieństwo katolickie z Polska y r a Kardynałowie z Polska y r a Prymasi z Polska y r a Sandomierska, diecezja (katol. ; ) y r a Biografie Maria Skłodowska-Curie in Italia : nel centenario della nascita / Mauro Picone, Bronisław Biliński. - Wrocław, a Skłodowska-Curie, Maria d ( ) x a Włochy a Fizyka jądrowa x historia a Promieniotwórczość x teoria x historia a Materiały konferencyjne Ziemia kielecka w hołdzie Marszałkowi Polski : jednodniówka wydana przez redakcję Radostowej z okazji pobytu Marszałka E. Śmigłego-Rydza w Czarncy i Kielcach w dniu 16 października 1937 r. / [komitet red.: J. Gębica et al. ; red. odpow. Jan Pazdur] a Rydz-Śmigły, Edward d ( ) x a Czarnca (woj. świętokrzyskie) a Rydz-Śmigły, Edward d ( ) x a Kielce (woj. świętokrzyskie) a Wojsko z Polska y r a Czarnca (woj. świętokrzyskie) y r a Kielce (woj. świętokrzyskie) y r a Jednodniówki Marszałek Józef Piłsudski a Centralna Bibljoteka Wojskowa / [Marjan Łodyński]. - Kraków, a Piłsudski, Józef d ( ) x a Centralna Biblioteka Wojskowa a Centralna Biblioteka Wojskowa im. Marszałka Józefa Piłsudskiego y r a Biblioteki wojskowe z Polska y r a Politycy z Polska y r a Przywódcy i głowy państw z Polska y r. Orędzie Ojca Świętego Benedykta XVI do młodych całego świata z okazji XXIII ŚDM /[tł. Grzegorz Suchodolski]. - Opole, a Benedykt b XVI c (papież ; d ) x a młodzież a Młodzież x religia y od 1989 r a Orędzia papieskie y od 1965 r. Stan wojenny w Polsce : słowa Papieża. - Warszawa, a Jan Paweł b II c (papież ; d ) x a stan wojenny r. w Polsce a Stan wojenny r. w Polsce a Mowy i homilie papieskie y od 1965 r.

32 Hugo Kołłątaj a bibliotekarstwo polskie / Marian Łodyński. - Warszawa, a Kołłątaj, Hugo d ( ) x a bibliotekarstwo a Bibliotekarstwo z Polska y w. - adaptacje filmowe określnik ten zwykle występuje po haśle autor-tytuł (gdy opracowywany dokument omawia adaptacje konkretnego dzieła danego autora), np.: Sienkiewicz, Henryk ( ). Quo vadis adaptacje filmowe może wystąpić także bezpośrednio po nazwie osobowej (gdy opracowywany dokument omawia adaptacje wielu dzieł danego autora), np.: Prus, Bolesław ( ) adaptacje filmowe Władca Pierścieni :przewodnik po filmie / Brian Sibley ; [przekł. Aleksandra Jagiełowicz (Marjoram Took)]. - Warszawa, cop a Jackson, Peter d (1961- ) a Tolkien, J. R. R. d ( ). t Lord of the Rings x adaptacje filmowe a Lord of the Rings (film) a Film amerykański x historia y od 1989 r a Film nowozelandzki x historia y od 1989 r a Powieść fantastyczna angielska x adaptacje filmowe a Powieść angielska x historia y r. Jak powstało "Przesłuchanie" / Ryszard Bugajski. - Warszawa, a Bugajski, Ryszard d (1943- ). t Przesłuchanie x a daptacje filmowe a Przesłuchanie (film) a Film polski x historia y r a Powieść polska x adaptacje filmowe a Powieść polska x historia y r. Nowe kino szekspirowskie : adaptacje sztuk Williama Szekspira w kinie lat dziewięćdziesiątych / Sylwia Kołos. - Kraków, a Shakespeare, William d ( ) x adaptacje filmowe a Dramat angielski x adaptacje filmowe a Dramat angielski x historia y w a Film x historia y od 1989 r. Kino Marka Hłaski / Konrad Ludwicki. - Katowice, 2004

33 a Hłasko, Marek d ( ) x adaptacje filmowe a Film polski x historia y r a Proza polska x adaptacje filmowe a Proza polska x historia y r. -antropologia zob. określniki stosowane po nazwach rodów -baza danych np.: Newerly, Igor ( ) baza danych - cuda określnik cuda stosujemy po haśle osobowym dla wyrażenia cudów, jakie się dokonały za sprawą danej osoby np.: Józef (św.) cuda Cuda Pana Jezusa / [przekł. Tomasz Wasilewski]. - Częstochowa : Edycja Świętego Pawła, cop a Jezus Chrystus x cuda a Biblia dla dzieci a Układanki a Wydawnictwa dla dzieci Cuda Jana Pawła II : na drodze do świętości. Nr / [red. prowadzący Marcin Perfuński]. - Warszawa, cop a Jan Paweł b II c (papież ; d ) x cuda a Duchowieństwo katolickie z Polska y w a Papiestwo x biografie y od 1965 r a Uzdrowienia cudowne y od 1945 r a Biografie Cuda Ojca Pio / Renzo Allegri ; tł. Loretta Micek Bartalini. - Kraków, a Pio z Pietrelciny c (św. ; d ) x cuda a Kapucyni x biografie z Włochy y 20 w a Cuda z Włochy y 20 w a Mistycy x katolicyzm z Włochy y 20 w a Biografie Nowe cuda świętego Jana Ruskiego / Joannes Vernezou ; przeł. Joanna Matwiejczuk. - Lublin, a Jan Ruski c (św. ; d ca ) x cuda

34 650 4 a Cuda y 20 w. - dedykacje hasło osobowe wyraża osobę, której opisywany utwór jest dedykowany, np.: Potocka, Anna ( ) dedykacje Netto in memoriam Wiktor Osadzin : na fagot i fortepian = for bassoon and piano / Adam Wesołowski. - Łódź, a Osadzin, Wiktor d ( ) x dedykacje a Muzyka polska y 21 w a Muzyka na fagot i fortepian y 21 w a Partytura i głosy Na Anioł Pański : na duży chór mieszany a cappella = The Angelus bells are tolling : for large unaccompanied mixed choir : op. 57 / Henryk Mikołaj Górecki ; fragment z poematu Kazimierza Przerwy-Tetmajera. - Kraków, a Tetmajer, Kazimierz Przerwa d ( ) x dedykacje a Muzyka polska y 20 w a Pieśń chóralna (chór mieszany a capp.) y 20 w a Partytura Zbiory Henryka Markiewicza w Książnicy Pomorskiej w Szczecinie / [red. wyd. Cecylia Judek]. - Szczecin, a Markiewicz, Henryk d (1922- ) x dedykacje a Markiewicz, Henryk d (1922- ) x zbiory a Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica (Szczecin) x zbiory a Biblioteki publiczne x zbiory z Polska a Księgozbiory domowe z Polska y w a Szczecin (woj. zachodniopomorskie) x bibliotekarstwo x zbiory - duchowość określnik ten stosuje się w opracowaniu dokumentów na temat życia wewnętrznego, doznań mistycznych danej osoby, np.: Maria Faustyna Kowalska (św. ; ) duchowość Różaniec z błogosławionym Honoratem Koźmińskim / oprac. Janina Kowalczyk. - Warszawa, a Honorat Koźmiński c (bł. ; d ) x duchowość