NOWA USTAWA O PORZĄDKU I CZYSTOŚCI W GMINACH

NOWA USTAWA O PORZĄDKU I CZYSTOŚCI W GMINACH nowy system gospodarowania odpadami komunalnymi. Wojciech Główkowski Zastępca Dyrektora Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego

Nowe wymagania w zakresie planowania gospodarki odpadami - od 1 stycznia 2012 r. ustawa z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 152, poz. 897) m.in. zmiana systemu gospodarki odpadami komunalnymi, dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy (Dz. Urz. L 312 z 22.11.2008, str. 3) m.in. wprowadzenie programów zapobiegania powstawaniu odpadów, udział zainteresowanych stron, organów i ogółu społeczeństwa w opracowywaniu planów, częstotliwość aktualizacji (co 6 lat), ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2010 r. Nr 185, poz. 1243, z późn. zm.) - m.in. ograniczenie poziomów planowania gospodarki odpadów do dwóch poziomów: krajowego i wojewódzkiego, uchwała o realizacji wojewódzkiego planu gospodarki odpadami aktem prawa miejscowego.

Proponowany podział województwa na regiony wraz z istniejącymi RIPOK: Region I, Region II, Region III, Region IV. MBP zok kompostownia składowisko II 2 078 840 801 904 Mg III 996 145 333 060 Mg I 711 841 229 959 Mg IV 754 249 245 239 Mg

W województwie śląskim, na terenie wyznaczonych regionów gospodarki odpadami komunalnymi, funkcjonuje: 29 składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne przyjmujące odpady komunalne, 40 sortowni, 30 kompostowni, 14 instalacji do produkcji paliw alternatywnych, 5 instalacji do mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych.

Definicja ustawowa regionalnej instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych (art. 3 ust. 3, pkt 15c ustawy o odpadach) Regionalna instalacja do przetwarzania odpadów komunalnych rozumie się przez to: - zakład zagospodarowania odpadów o mocy przerobowej wystarczającej do przyjmowania i przetwarzania odpadów z obszaru zamieszkałego przez co najmniej 120 000 mieszkańców, - spełniający wymagania najlepszej dostępnej techniki lub technologii, o której mowa w art. 143 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska oraz zapewniający termiczne przekształcanie odpadów lub:

cd Definicja ustawowa regionalnej instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych lub: a) mechaniczno-biologiczne przetwarzanie zmieszanych odpadów komunalnych i wydzielanie ze zmieszanych odpadów komunalnych frakcji nadających się w całości lub w części do odzysku, b) przetwarzanie selektywnie zebranych odpadów zielonych i innych bioodpadów oraz wytwarzanie z nich produktu o właściwościach nawozowych lub środków wspomagających uprawę roślin, spełniającego wymagania określone w przepisach odrębnych, c) składowanie odpadów powstających w procesie mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych o pojemności pozwalającej na przyjmowanie przez okres nie krótszy niż 15 lat odpadów w ilości nie mniejszej niż powstająca w instalacji do mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych

Nie można uznać za regionalną instalację: - Instalacji położonych w różnych miejscach (nie stanowią zakładu - jedna lub kilka instalacji wraz z terenem, do którego prowadzący instalacje posiada tytuł prawny, oraz znajdującymi się na nim urządzeniami (art. 3 pkt 48 ustawy POŚ)) - Odrębnych instalacji, do których tytuły prawne mają różne podmioty (tytuł prawny - prawo własności, użytkowanie wieczyste, trwały zarząd, ograniczone prawo rzeczowe albo stosunek zobowiązaniowy - art. 3 pkt 41 POŚ) - Brak wymaganej mocy przerobowej (nie można sumować mocy przerobowych instalacji położonych na terenie różnych zakładów) - Instalacji spełniającej tylko część wymagań zawartych w ramach jednej litery (a, b lub c) w definicji

Uchwała sejmiku: - funkcjonujące na terenie województwa instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych, które w dniu wejścia w życie ustawy nowelizującej (01.01. 2012 r.) spełniają wymagania dotyczące regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych, - w przypadku zakończenia budowy instalacji spełniającej wymagania, dla której przed dniem wejścia w życie ustawy wydano decyzję środowiskową lub decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, instalację tę uwzględnia się w uchwale w sprawie wykonania wpgo lub dokonuje się zmiany w tej uchwale.

INSTALACJE ZASTĘPCZE (art. 14, ust. 8, pkt 2 ustawy o odpadach) - wskazane do przyjmowania odpadów z regionu: - do czasu uruchomienia regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych, - w przypadku, gdy znajdująca się w nich instalacja uległa awarii lub nie może przyjmować odpadów z innych przyczyn

INSTALACJE ZASTĘPCZE - brak ustawowych kryteriów - swoboda wyboru w WPGO, - wystarczy spełnienie wymagań ogólnych (wymagania ochrony środowiska, posiadanie decyzji z zakresu odzysku lub unieszkodliwiania odpadów), - nie muszą spełniać wymagań określonych dla instalacji regionalnej, - musi być wyznaczona, - może nią być inna regionalna instalacja, - może nią być instalacja położona na obszarze tego regionu lub poza nim (wyjątek od regionalnej zasady bliskości).

Przy opracowaniu Planu gospodarki odpadami dla województwa śląskiego wykorzystane zostały następujące źródła informacji: 1.Krajowy plan gospodarki odpadami 2014 (M.P. Nr 101, poz. 1183). 2.Sprawozdanie z realizacji Aktualizacji planu gospodarki odpadami dla województwa śląskiego za okres od 1 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r. 3.Dane z wojewódzkiego systemu odpadowego prowadzonego (zwany dalej WSO) (baza danych prowadzona przez Marszałka Województwa) 4.Dokumentacja Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego. 5.Ankietyzacja gmin. 6.Dane Głównego Urzędu Statystycznego (zwany dalej GUS) 7.Raporty i informatory ochrony środowiska. 8.Akty prawne z zakresu gospodarowania odpadami. 9.Materiały źródłowe.

Pgowś 2014 - przyjęte wg Kpgo 2014 poziomy selektywnego zbierania poszczególnych odpadów w 2013 rok: papier 15% (5,5%) szkło 25% (17,3%) metale 15% (2,5%) tw. sztuczne 15% (6,6%) niebezpieczne 10% (0,8%) wielkogabaryty 25% (54%) o. z terenów zielonych 70% (b.d.) (2010 r.) 7,4%

Identyfikacja problemów - odpady komunalne Brak objęcia wszystkich mieszkańców województwa zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych i systemem selektywnego odbierania odpadów komunalnych. Niewystarczająca ilość zbieranych selektywnie odpadów, w tym odpadów ulegających biodegradacji i w konsekwencji zbyt mała ilość odpadów poddanych procesom biologicznego przetwarzania. Zbyt wolny postęp w zakresie osiągania poziomów odzysku, oraz ograniczenia do składowania odpadów ulegających biodegradacji. Nieodbierane odpady trafiają do środowiska w sposób niekontrolowany lub też są spalane (np. w paleniskach domowych, na terenie ogródków działkowych itp.).

Identyfikacja problemów - odpady komunalne Średnia aktywność większości gmin w zakresie działań zmierzających do tworzenia ponadgminnych jednostek organizacyjnych, które zajmowałyby się gospodarką odpadami komunalnymi. Nie wywiązywanie się przez wszystkich prowadzących działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych z obowiązku sprawozdawczego, przez co wojewódzka baza informacji o odpadach jest niepełna. Niedostateczna świadomość ekologiczna społeczeństwa, co w konsekwencji powoduje brak postępów w selektywnym zbieraniu, zwłaszcza odpadów ulegających biodegradacji i odpadów niebezpiecznych oraz wykorzystywanie odpadów z tworzyw sztucznych w celach opałowych.

Identyfikacja problemów - odpady z sektora gospodarczego 1.Nieprzestrzeganie przez część przedsiębiorców obowiązków w zakresie dokonywania sprawozdawczości. 2.Wysokie koszty nowoczesnych rozwiązań technologicznych prowadzących do minimalizacji wytwarzanych odpadów. 3.Brak zachęt finansowych do wdrożenia innowacyjnych rozwiązań.

Rodzaje odpadów poza komunalnymi i przemysłowymi: Odpady zawierające PCB Oleje odpadowe Zużyte baterie i akumulatory Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny Pojazdy wycofane z eksploatacji Odpady zawierające azbest Przeterminowane środki ochrony roślin Zbędne środki bojowe i odpady materiałów wybuchowych Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych i infrastruktury drogowej Komunalne osady ściekowe Odpady ulegające biodegradacji inne niż komunalne Odpady opakowaniowe

Odpady komunalne - cele główne 1. Gospodarowanie odpadami w województwie w oparciu o regionalne i zastępcze instalacje przetwarzania odpadów. 2. Zwiększenie udziału odzysku, w szczególności recyklingu w odniesieniu do szkła, metali, tworzyw sztucznych oraz papieru i tektury, jak również odzysku energii z odpadów zgodnego z wymogami ochrony środowiska. 3. Selektywne zbieranie odpadów ulegających biodegradacji i w konsekwencji ograniczenie składowania tych odpadów. 4. Zwiększenie ilości zbieranych selektywnie odpadów niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów komunalnych. 5. Wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów.

Odpady komunalne - cele szczegółowe 1.Objęcie zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych wszystkich mieszkańców najpóźniej do 2015 roku. 2.Objęcie wszystkich mieszkańców systemem selektywnego zbierania odpadów najpóźniej do 2015 roku 3.Zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji unieszkodliwianych przez składowanie. W stosunku do ilości tych odpadów wytwarzanych w województwie śląskim w roku 1995, dopuszcza się do składowania następujące ilości odpadów ulegających biodegradacji: w 2013r. nie więcej niż 50%, w 2020r. nie więcej niż 35%.

Odpady komunalne - cele szczegółowe 4.Przygotowanie do ponownego wykorzystania i recyklingu materiałów odpadowych, przynajmniej takich jak papier, metal, tworzywa sztuczne i szkło z gospodarstw domowych i w miarę możliwości odpadów innego pochodzenia podobnych do odpadów z gospodarstw domowych na poziomie minimum 50% ich ilości wytwarzanych do końca 2020 roku. Natomiast dla roku 2013 przyjęto następujące poziomy selektywnego zbierania:: Papieru i tektury - 15%, Szkła 25%, Metali 15%, Tworzyw sztucznych 15%.

Odpady komunalne - cele szczegółowe 5.Wydzielenie odpadów wielkogabarytowych ze strumienia odpadów komunalnych. Zakłada się następujący rozwój systemu selektywnego gromadzenia odpadów wielkogabarytowych: Rok 2013: 25% Rok 2020: 50% 6.Wydzielenie odpadów budowlano-remontowych ze strumienia odpadów komunalnych. Zakłada się następujące poziomy przygotowania do ponownego użycia, recyklingu oraz innych form odzysku materiałów budowlanych i rozbiórkowych: Rok 2020: 70%

Zakaz składowania od 2013 roku Frakcji kalorycznej odpadów: ciepło spalania powyżej 6MJ/kg, zawartość ogólnego węgla organicznego (TOC) powyżej 5% suchej masy, straty prażenia (LOI) powyżej 8% suchej masy. 22

Odpady komunalne - cele szczegółowe 7.Wydzielenie odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych. Zakłada się następujące poziomy selektywnego gromadzenia odpadów niebezpiecznych: Rok 2013: 10% Rok 2020: 50% 8.Selektywne zbieranie odpadów ulegających biodegradacji kuchennych i ogrodowych. Zakłada się następujące poziomy selektywnego zbierania tych odpadów: Rok 2020: 20%

Odpady komunalne - cele szczegółowe 9.Selektywne zbieranie odpadów z terenów zielonych. Zakłada się następujące poziomy selektywnego zbierania tych odpadów: Rok 2013: 70% Rok 2020: 90% Zmniejszenie masy składowanych odpadów do max. 60% wytworzonych odpadów do końca roku 2014. 55,8 % w 2010r.

Kierunki rozwoju systemu gospodarki odpadami komunalnymi w regionie: W = N + S + Z W = const. S Z W całkowity strumień odpadów wytworzonych w regionie (na mieszkańca x liczba mieszkańców); N - strumień odpadów niebezpiecznych; S - strumień odpadów zebranych selektywnie ustawowy obowiązek gminy!!!; 25

Odpady zbierane selektywnie Wytwórca odpadów Odpady ulegające biodegradacji Odpady opakowaniowe i surowce wtórne Odpady wielkogabarytowe Odpady niebezpieczne Odpady zmieszane Recykler Recykler Recykler Kompost Biogaz KOMPOSTOWANIE LUB FERMENTACJA SORTOWANIE CELEM PODCZYSZCZENIA DEMONTAŻ ODZYSK I UNIESZKODLIWIANIE GMINNE I REGIONALNE PUNKTY ZBIERANIA ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH Mechaniczno biologiczne przetwarzanie Odzysk Zanieczyszczenia Unieszkodliwianie Odzysk/Unieszkodliwianie SKŁADOWISKO Instalacja termicznego przekształcania odpadów dzyskiem Odzysk energii Produkcja paliwa alternatywnego Inne odpady (np. osady ściekowe, odpady przemysłowe)

Kierunki rozwoju systemu gospodarki odpadami komunalnymi w regionie: 1. Konsekwentny rozwój selektywnej zbiórki odpadów; 2. Rozbudowa/budowa instalacji regionalnych: wariant a w instalacjach typu MBP; b w instalacji do termicznego przekształcania odpadów. Wariant perspektywiczny b Decyzja należy do gmin posiadaczy odpadów. 27

Przych. ze sprzed. Opłata na mieszkańca Koszty na bramie SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI Przepływy strumieni finansowych wersja historyczna Opłata marszałkowska odpady zmieszane Koszty operacyjne SKŁADOWISKO ODPADÓW SKŁADOWISKO ODPADÓW Koszty zbiórki transportu odpady z segregacji u źródła: - szkło - makulatura - tworzywa

KOMPOSTOWNIA STABILIZ. BIOLOG. tlenowa beztl. WYTWÓRCA ODPADÓW SORTOWNIA odpady niebezpieczne SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI Przepływy strumieni odpadów wersja docelowa PA? INSTALACJA REGIONALNA odpady zmieszane odpady zielone FP MBP FN ODP SKŁADOWISKO ODPADÓW B 6 MG/kg?! B- inst. wykorz. biogazu PA inst. dla paliw alt. FN frakcja nadsitowa odpady z segregacji u źródła: - szkło - makulatura - tworzywa - metale Biogazownia kompost kompost FP - frakcja podsitowa

ODPADY WYSEGREGOWANE Opłata na mieszkańca SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI Przepływy strumieni finansowych wersja z regionalną instalacją do termicznego przekształcania odpadów odpady niebezpieczne Odpady zmieszane odpady zmieszane Opłata marszałkowska REGIONALNA INSTALACJA DO TERMICZNEGO PRZEKSZTAŁCANIA ODPADOW EN. ELEKTRYCZNA SKŁADOWISKO ODPADÓW EN. CIEPLNA ŚWIAD. POCH.???? KOMPOST ENERGIA ŚWIAD.POCH.EN. Biogazownia KOMPOST

REGION II (2 078 840/ 801 904 Mg) wskaźnik wytwarzania odpadów komunalnych 402 kg/ma poziom selektywnego zbierania odpadów 12,3% wskaźnik wytwarzania zok 353 kg/ma Cz. mechaniczna (min. przepustowość dla 20 03 01): 120 000 353 = 42 400 Mg/rok Cz. biologiczna (min. przepustowość dla 19 12 12): 42 400 50% = 21 200 Mg/rok Docelowo spełnienie szczegółowych wymagań rozporządzenia w sprawie MBP zmieszanych odpadów komunalnych Składowisko: 42 400 50%/1,2 15 = 265 000 m 3

W Regionie II funkcjonują dwie instalacje mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych (MBP) należące do: - Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o., 40-833 Katowice, ul. Obroki 140, - Miejskiego Zakładu Przetwarzania Odpadów LIPÓWKA II, 42-263 Dąbrowa Górnicza, ul. Główna 144A. Wymagania instalacji regionalnych spełnia tylko instalacja MBP Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. (MPGK) w Katowicach zlokalizowana przy ul. Milowickiej 7a (MBP). Wydajność regionalnej instalacji MBP wynosi dla zmieszanych odpadów komunalnych 72 tys. Mg/rok. Zagospodarowanie w 2013r. całego strumienia zmieszanych odpadów komunalnych w regionalnych instalacjach wymaga funkcjonowania instalacji MBP o mocy przerobowej w części mechanicznej dla zmieszanych odpadów komunalnych na poziomie ok. 720 tys. Mg, czyli ok. 360 tys. Mg w części biologicznej.

Koszty (tys. zł) Okres realizacji ogółem 2012 2013 2014 2015 2016 2022 Źródła finansowania Region 1 107 138,2 40 994,0 35 962,8 7 733,8 1 716,8 3 281,9 Region 2 886 578,6 161 896,7 163 657,3 45 541,5 38 604,6 451 058,0 Region 3 167 412,7 22 376,0 20 996,3 104 893,8 2 039,8 11 428,0 Region 4 269 816,9 147 796,9 94 518,0 18 240,0 1 738,0 3 754,0 Razem 1 432 446,4 373 063,6 315 134,4 176 409,1 44 599,2 470 021,9 Środki własne gmin, WFOŚiGW, NFOŚiGW, środki pomocowe UE, środki mieszkańców

Lp. Nazwa wskaźnika Źródło danych Jednostka Wartość w 2010r. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. Odsetek masy zbieranych odpadów komunalnych w stosunku do masy powstających odpadów Odsetek odpadów komunalnych zebranych selektywnie Odsetek mieszkańców województwa zorganizowanym systemem gospodarki odpadami komunalnymi Zakładana wartość w 2013r. Zakładana wartość w 2020r. GUS, wskaźniki % 88 100 100 GUS % 8,7 11 33 ankietyzacja gmin % 92 100 100 Odsetek mieszkańców województwa objętych systemem selektywnego zbierania odpadów ankietyzacja gmin % 90 100 100 Liczba legalnych składowisk odpadów komunalnych nie spełniających wymogów technicznych Odsetek składowanych bez przetworzenia zmieszanych odpadów komunalnych Liczba czynnych składowisk odpadów komunalnych Ograniczenie składowania odpadów ulegających biodegradacji* Wydzielenie odpadów niebezpiecznych z odpadów komunalnych Poziom zbierania papieru, szkła, tw. sztucznych i metali Poziom selektywnego zbierania odpadów wielkogabarytowych Łączna przepustowość istniejących kompostowni odpadów zielonych Masa wytworzonych komunalnych osadów ściekowych Odsetek komunalnych osadów ściekowych zagospodarowanych Liczba instalacji termicznego przekształcania odpadów UMWŚ, WIOŚ szt. 1 1 0 GUS % w stos. do odpadów zbieranych 69 58 0 UMWŚ, WIOŚ szt. 29 28 18 GUS, sprawozdania ankietyzacja gmin, GUS GUS, sprawozdania GUS, ankietyzacja gmin o % w stos. do wytw. w 1995r 34% (GUS) 50 65 9,5 1,5% (GUS) 10 50 % w stos. do całk. ich ilości w zmiesz. odp. komun. % w stos. do całkowitych ich ilości w odp. komun. 8,0 17 50 % w stos. do całk. ilości wytw. odp. wielkogab. 33 25 50 UMWŚ tys. Mg/rok ok. 93,6 ok. 93,6 ok. 100,1 GUS tys. Mg suchej masy 58,5 74,6 91,3 GUS % 79 90 95 szt. - - 1

Dziękuję za uwagę!