SCENARIUSZ ZAJĘĆ przeprowadzonych w ramach programu profilaktyczno- terapeutycznego Jestem bezpieczny w niebezpiecznym świecie TEMAT: Zły dotyk, molestowanie naruszeniem intymności człowieka. CEL OGÓLNY: uświadomienie prawa do ochrony intymności; CELE SZCZEGÓŁOWE (OPERACYJNE): Wychowanek: wie, jak zbudowane jest ciało dziewczynki (kobiety) i chłopca (mężczyzny); wie, jakie zmiany zachodzą w człowieku w okresie dojrzewania; wie, skąd się biorą dzieci; zna pojęcie: dobry dotyk- zły dotyk oraz potrafi rozróżnić te sposoby dotykania; zna pojęcia: molestowanie, prostytucja, galerianka; wie, co to jest intymność i szacunek dla ciała; zna sposoby postępowania w sytuacjach naruszających intymność; METODY PRACY: werbalna, poglądowa, praktycznego działania; FORMY PRACY: indywidualna, zbiorowa, praca w grupach; ZASADY NAUCZANIA: - z. aktywnego i świadomego udziału dziecka w procesie nauczania- uczenia się; - z. dostosowania treści do możliwości i potrzeb dzieci; - z. trwałości wiedzy; - z. systematyczności; ŚRODKI DYDAKTYCZNE: ilustracje z budową człowieka (chłopca i dziewczynki), historyjka obrazkowa nt.. Skąd się biorą dzieci?, środki audiowizualne (płyta dvd Bezpiecznie i Szczęśliwie, programy profilaktyczne ), zielone i czerwone kółka, karteczki opisujące trudne sytuacje i sposoby ich rozwiązania, koło zaufania i karteczki z nazwami osób, klej, brystol;
PRZEBIEG ZAJĘCIA 1. Wprowadzenie w tematykę zajęć. Hasła przewodnie zajęć: Moje ciało jest tylko moje, Nie dotykaj mnie, kiedy mówię NIE. 2. Budowa małego człowieka /w oparciu o ilustracje chłopca i dziewczynki/. Każdy z nas ma ciało. Ciało to ręce, nogi, głowa, brzuch... Ciało chłopca wygląda inaczej niż ciało dziewczynki. Chłopiec ma siusiaka - nazywamy go członkiem. Dziewczynka nie ma siusiaka, ma specjalny otwór, dziurkę- nazywamy ją pochwą. Na co dzień członka i pochwy nie widać, bo wszyscy nosimy bieliznę- majtki. 3. Dojrzewanie człowieka. Dojrzewanie biologiczne- dotyczy naszego ciała. Gdy dziewczynka jest już duża, staje się kobietą. Rosną jej piersi, a pod pachami i na dole brzucha wyrastają jej włosy, w jajnikach (w brzuchu) rośnie co miesiąc maleńkie jajeczko. Co miesiąc z pochwy kobiety płynie krew. To jest miesiączka. Gdy chłopiec staje się mężczyzną, to rosną mu włosy pod pachami, na brzuchu i piersiach, na brodzie i na policzkach. Musi się golić albo nosi brodę i wąsy. W jego jądrach (które są w dole brzucha, tuż obok członka powstaje płyn, który czasem wypływa z członka. Dojrzałość społeczna- czekasz niecierpliwie na tzw. osiemnastkę. Dostaniesz dowód osobisty i od tej chwili uzyskasz prawa obywatelskie (będziesz mógł np. głosować). Wzrosną wobec ciebie liczne oczekiwania. Będziesz brał pełną odpowiedzialność za swoje czyny. Zdobycie wiedzy, zawodu (podać przykłady), możliwość utrzymania siebie i rodziny- to dowód, że jesteś gotów podjąć określoną rolę w społeczeństwie. Przebywanie wśród ludzi zobowiązuje do przestrzegania pewnych reguł i zwyczajów. Trzeba je zaakceptować. Dojrzałość psychiczna- to dojrzałość człowieka pod względem emocjonalnym, uczuciowym, moralnym i intelektualnym. Nie wypada już tupać ze złości i wybuchać płaczem z byle powodu. Wyrażanie radości wymaga pewnej kontroli. Człowiek staje się zdolny do przeżywania przyjaźni, miłości, poświęcenia się dla innych. Sam musi wypracować sobie system wartości (co jest dobre, a co złe). 4. Skąd się biorą dzieci? /w oparciu o historyjkę obrazkową/. Ciało jest potrzebne, by człowiek mógł robić różne rzeczy: nogi- by mógł chodzić, uszy- by mógł słyszeć. By człowiek mógł jeść, ma w brzuchu żołądek. By mógł oddychać- ma płuca, by mógł siusiaćma nerki. Dziewczynka (kobieta) ma też w brzuchu jajniki, a chłopiec (mężczyzna) ma jądra. Jajniki kobiety i jądra mężczyzny są po to, by mogli mieć dzieci. Gdy kobieta i mężczyzna chcą mieć dziecko, muszą się bardzo kochać. Mieszkają wtedy razem, śpią w jednym łóżku. Gdy leżą bardzo blisko siebie, płyn z członka mężczyzny wpływa do brzucha kobiety i łączy się z jajeczkiem. Wtedy powstaje dziecko. Mówimy, że kobieta jest w ciąży. Robi się gruba, bo 2
dziecko żyje i rośnie w jej brzuchu, pod jej sercem. Gdy dziecko jest już przygotowane do życia poza ciałem matki wychodzi z brzucha- rodzi się. 5. Poszanowanie ciała. Ciało nie jest do zabawy ani do tego, by je ktoś obcy oglądał i dotykał. Tylko niektóre osoby (mama, tata, babcia, pani w szkole, pan/pani doktor) mogą oglądać nas i dotykać, gdy jesteśmy bez ubranianago. Czasem niedobrzy ludzie chcą dotykać naszego ciała. Chcą je oglądać i nim się bawić. Obiecują nam różne dobre rzeczy (cukierki, prezenty ), gdy im na to pozwolimy. Projekcja filmów. Po obejrzeniu każdego z nich krótka pogadanka. Piwnica. Formułowanie odpowiedzi na pytania: - Co to jest dobry dotyk? (sprawia nam przyjemność, radość, uśmiech; to dotyk, który lubimy). - Co to jest zły dotyk? (sprawia nam ból, cierpienie, przykrość, złość, żal, płacz; to dotyk, którego nie lubimy). - Co to jest molestowanie? (to zły dotyk, który sprawia nam ból, cierpienie, złość, żal, przykrość; to dotyk naszych czułych, intymnych miejsc przez inną osobę). Gdy ktoś obcy zacznie cię dotykać, zdejmować ci bluzkę, spodnie czy majtki, może zrobić ci krzywdę, uderzyć, podrzeć twoje ubranie, sprawić ci ból. Nigdy nie pozwól mu na to, nawet wtedy, gdy ci coś obiecuje. Krzycz, wołaj o pomoc. Powiedz o tym komuś (mamie, tacie, pani w szkole ). Na pewno ci pomoże. Cukierek. Wskazanie najpopularniejszych artykułów spożywczych (słodycze, napoje, chipsy itp.) oraz gadżetów ofiarowywanych dzieciom przez osoby obce. Przedstawienie następstw ich użycia. 6. Zabawy ćwiczenia. Dobry dotyk- zły dotyk. Nauczyciel odczytuje zdania przedstawiające różne sposoby dotykania. Jeżeli stwierdzenie opisuje dobry dotyk, wychowankowie podnoszą do góry zielone kółko, jeżeli zły dotyk - czerwone. Przykłady zdań: - wychowawczyni przytula dziecko, które płacze; - dzieci biją się o piłkę; - pan w parku siada na ławce obok dziewczynki i proponuje, że w krzakach pokaże jej coś ciekawego, ale żeby nikomu o tym nie opowiadała; - ciocia całuje swoją siostrzenicę wręczając jej nowy prezent; - dziadek na powitanie całuje wnuczka i wnuczkę w policzki; - sąsiad bierze dziewczynkę za rękę i próbuje wciągnąć ją do swojego mieszkania, mówiąc, że chce jej zrobić zdjęcia; - brat szarpie siostrę za włosy; 3
- mamy nie ma w domu i tata sam musi przewinąć swoją małą córeczkę, która właśnie zrobiła siusiu, a dwoje starszych dzieci patrzy na to i trochę śmieje się z taty, że jest taki niezgrabny; - podpity wujek sadza siostrzenicę na kolanach i zaczyna ją całować, a gdy słyszy, że ktoś nadchodzi, szybko wstaje; Czy mogę cię dotykać? Ćwiczenie w parach. Jedna osoba z pary pyta drugą, czy może ją dotknąć w rękę, w policzek, nogę, brzuch, itp. Zapytany zastanawia się, czy się na to zgadza, czy nie i pozwala (lub nie) na taki dotyk. Jeżeli się nie zgadza, to osoba, która pytała musi uszanować tę decyzję i zadaje kolejne pytanie. Następnie zamiana ról. Nauczyciel pyta: - Czy były części ciała, których nie pozwoliliście dotknąć? - Czy były takie części ciała, o które wstydziliście się zapytać? Ostrożnie i z dystansem. Wychowankowie mają za zadanie połączyć w pary trudne sytuacje ze sposobem ich rozwiązania. - Kolega z klasy mówi ci o rzeczach, których nie chcesz słuchać. - Jadąc w zatłoczonym autobusie czujesz, że ktoś dotyka cię w miejscach intymnych. - Czujesz, że ktoś nieznajomy obserwuje cię i chodzi za tobą. - Na imieninach u koleżanki oglądane są zdjęcia i filmy, które cię krępują. - Zmień temat rozmowy. - Zawiadom o swoich odczuciach rodziców. - Powiedz stanowczo, że się na to nie zgadzasz. - Natychmiast odejdź lub uciekaj. - Przejdź do innego pomieszczenia lub zrezygnuj z udziału w spotkaniu. 7. Tworzenie Koła zaufania. /praca indywidualna/ Człowiek ustala wokół siebie pewne strefy. Im bliższa mu osoba, tym bliżej chce z nią przebywać. Wychowankowie otrzymują na kartkach koło. W kolejnych polach każdy indywidualnie umieszcza osoby, którym ufa i którym mógłby się zwierzyć, gdyby spotkała go któraś z sytuacji omawianych na zajęciach. Następnie ochotnicy pokazują i opisują swoje koła zaufania. [mama, tata, brat, siostra, koleżanka, kolega, nieznajomy, dziadek, babcia, lekarz, nauczyciel] JA 4
8. Zachowania przeciw intymności. Części ciała, które jeszcze bardziej niż reszta ciała, są tylko moje, o których czasami wstydzimy się mówić, to intymne części ciała. Z pojęciem intymności wiąże się problem szacunku dla ciała. Każdy człowiek ma prawo do intymności. Są jednak sytuacje, które naruszają intymność człowieka. przezywanie (laska, dzi*ka), obmawianie, wyśmiewanie; dotykanie w miejscach intymnych; opowiadanie wulgarnych dowcipów; słuchanie wulgarnej muzyki; agresja fizyczna (tzw. kręcenie wora); robienie zdjęć telefonem komórkowym; podglądanie; onanizowanie; czytanie cudzych smsów, listów, pamiętników; nagość w reklamach, filmach, teledyskach, gazetach; prostytucja/galerianka- świadczenie usług seksualnych w zamian za korzyści materialne, bez zaangażowania uczuciowego. [ukazanie zagrożeń i niebezpieczeństw dla zdrowia i życia, związanych z uprawianiem prostytucji]; 9. Podsumowanie- wnioski z zajęć. Pamiętaj! Nikt nie ma prawa naruszać twojej sfery intymności! Twoje ciało jest tylko twoje i sam wiesz najlepiej, kiedy i na co masz ochotę! Nikt nie ma prawa: - dotykać cię w sposób, który ci nie odpowiada; - mówić do ciebie o rzeczach, o których nie chcesz słuchać; - dotykać cię w miejscach intymnych; - pokazywać ci rzeczy, których nie chcesz oglądać, zwłaszcza zdjęć i filmów; - proponować ci udziału w czynnościach lub sytuacjach, które cię krepują. Większość omawianych dzisiaj sytuacji stanowi przestępstwo, nawet jeśli osoba, która to robi, jest twoim znajomym lub krewnym. Powiedz o tym komuś, nie wstydź się. Nie ma w tym żadnej twojej winy, że ktoś zachowuje się wobec ciebie niewłaściwie. 5