MIECZYSŁAW AUGUSTYN SENATOR RP Założenia
Ile mamy osób niesamodzielnych: Mamy wiele szacunków i badań, na podstawie których wykonano ekspertyzę pod kierownictwem Prof. Błędowskiego 1,8 Liczba niesamodzielnych w mln 1,3 0,8 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 ZUS, MPiPS i badania PolSenior 1,02 1,02 1,03 1,04 1,06 1,07 1,09 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,15 Diagnoza Społeczna 2011 1,49 1,51 1,53 1,55 1,56 1,58 1,6 1,62 1,64 1,66 1,68 1,7 1,72 Diagnoza Społeczna 2011 i PolSenior 1,35 1,37 1,39 1,41 1,42 1,44 1,45 1,46 1,48 1,5 1,51 1,52 1,54 Według UE ok. 1 mln 770 tys. na podstawie wyliczeń Departamentu Analiz Strategicznych KPRM (2009)
Ograniczona dostępność, zbyt wysokie koszty dla niesamodzielnych, rodzin i samorządów; Niewłaściwie adresowane świadczenia, niska efektywność; Zła organizacja (brak koordynacji, kompleksowości, ciągłości, nakładanie się orzeczeń i uprawnień, różne zasady kwalifikacji i kontroli jakości, brak lub niejednolite standardy, nierówna konkurencja i przerzucanie kosztów; Słabo rozwinięty rynek usług (uboga oferta, rozległa szara strefa ).
Kompleksowość publicznej ochrony ubezpieczeniowej OD w krajach OECD, 2008r. Źródło: dane OECD dotyczące ochrony zdrowia, 2010.
Ile wydajemy na opiekę nad niesamodzielnymi (długoterminową): - Szacunki KE 0,4/0,5 PKB - Wyliczenia Grupy Roboczej 10 mld (0,8 PKB) - Wyliczenia ekspertów BŚ 13 mld (0,9%PKB)
Uwagi: Dane dla Austrii, Belgii, Kanady, Dani, Węgier, Islandii, Norwegii, Portugali, Szwajcarii oraz Stanów Zjednoczonych odnoszą się jedynie do wydatków na usługi opieki długoterminowej w związku z problemami zdrowotnymi. W innych przypadkach, koszty odnoszą się zarówno do wydatków w związku z problemami zdrowotnymi (opieka pielęgniarska) oraz na opiekę długoterminową. Dane dla Islandii i Stanów Zjednoczonych odnoszą się jedynie do usług opieki pielęgniarskiej w ośrodkach opieki długoterminowej. Dane dla Stanów Zjednoczonych zaniżają wydatki na w pełni prywatne usługi opieki długoterminowej. Dane dla Polski nie uwzględniają wydatków na infrastrukturę, stanowiących 0,25% Produktu Krajowego Brutto (2007). Dane dla Holandii nie uwzględniają opłat ponoszonych przez osoby korzystające z usług opieki, szacowanych na około 8% całkowitych wydatków na opiekę długoterminową (2007). Źródło Dane na temat zdrowia Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju 2010
Jak zmieni się sytuacja w przyszłości: - Znacząco wzrośnie zapotrzebowanie na usługi w opiece długoterminowej; - Zwiększą się wymagania jakościowe; - Skurczą się zasoby opieki krewniaczej; - Zmaleją możliwości samodzielnego sfinansowania usług przez niesamodzielnych i ich opiekunów; - Wzrośnie presja na władze publiczne na pomoc osobom niesamodzielnym;
Główne założenia : 1. Podmiotowość osób niesamodzielnych i ich bliskich. 2. Ciągłość i kompleksowość opieki oraz integracja działań systemów. 3. Jednakowy dostęp i wielkość pomocy. 4. Równa konkurencja pomiędzy świadczeniodawcami. 5. Nie tworzymy nowych instytucji model sieciowy. 6. Monitoring funkcjonowania systemu z udziałem ekspertów i interesariuszy.
Definicja niesamodzielności, stopnie i orzekanie; Ustalanie zakresu świadczeń podział ról między osoby bliskie, opiekunów formalnych i ochronę zdrowia; Kiedy refundacja kwalifikowanych kosztów opieki a kiedy czek opiekuńczy; Kompetencje opiekunów ( przeszkolenie, szkolenie i kształcenie);
Świadczenia, inne formy pomocy; usługi opiekuńcze i kwalifikowane kosztów opieki; Jednolity rynek, ale regulowany ( standardy usług i rejestracja); Kontrola jakości i zapobieganie nadużyciom Źródła i zasady finasowania;
Etapy wprowadzania ustawy : -Orzekanie i teleopieka od początku dla wszystkich niesamodzielnych - I ( 2014-16)- dla I stopnia niesamodzielności - II(2017-18)- dla II stopnia niesamodzielności - III(od 2019)- dla III stopnia niesamodzielności
Osoba niesamodzielna, lub jej bliscy(rodzina) Lekarz orzecznik Na podstawie wniosku OPS (Zespoły) Rodzina lub inni bliscy Składają wniosek do PZON w sprawie orzeczenia i przyznania świadczeń Orzeka o stopniu niesamodzielności Określają zakres świadczeń i zaangażowania bliskich Sprawują opiekę i/ lub zawierają umowę ze świadczeniodawcą ZADBANA OSOBA NIESAMODZIELNA, ZADOWOLENI BLISCY Osoby bliskie lub/i świadczeniodawcy Sprawują opiekę lub świadczą usługi OPS i wójt Wydają i rozliczają czeki oraz szkolą osoby bliskie (opiekunów) Bliscy,OPS, Wojewoda Kontrolują jakość opieki/świadczeń Wójt i Wojewoda Prowadzą rejestr świadczeniodawców
Realna możliwość zmian: Etap II dobrowolne ubezpieczenie od ryzyka niesamodzielności; Etap III powszechne, obowiązkowe ubezpieczenia opiekuńcze o finansowaniu budżetowo - ubezpieczeniowym
- Podtrzymanie i umocnienie opiekuńczej funkcji rodziny; - Zwiększenie możliwości wyboru formy opieki; - Zwiększenie oferty i dostępności do usług; - Gwarancje jakości usług; - Uzupełnienie dotychczasowych form pomocy;
Gdy niesamodzielny przebywa w domu a) z bliskimi sprawującymi opiekę: - przeszkolenie opiekunów w rodzinie; - pokrycie kosztów ubezpieczeń społecznych; - pokrycie kwalifikowanych kosztów opieki; - opieka zastępczą wytchnieniowa. b) z bliskimi pracującymi: - czek opiekuńczy na pokrycie kosztów opieki; - opieka zastępcza wytchnieniowa. c) samodzielnie - teleopieka; - czek na zatrudnienie opiekuna lub wynajęcie firmy.
Zmniejszenie lęku przed niesamodzielnością; Zdecydowane podniesienie wysokości świadczenia w wypadku niesamodzielności; Szansa na pracę (i godziwą emeryturę) dla osób w wieku okołoemerytalnym; Możliwość odpoczynku i leczenia, gdy osoby bliskie sprawują opiekę; Ograniczenie dostępności do świadczenia opiekuńczego po 75 rż do osób z orzeczeniem niesamodzielności.
OD to najbardziej obiecujący sektor zatrudnienia w UE ( do 2020 r. powstanie w UE w sektorze białej gospodarki 8 mln miejsc pracy) Powstanie ok. 200 tys. miejsc legalnej pracy; według ekspertyzy zespołu prof. Błędowskiego Ograniczona zostanie szara strefa zatrudnienia tzw. nierejestrowego ( ok. 250 tys legalnie zatrudnionych); Zmaleje odpływ wykwalifikowanych opiekunów z zawodu lub do innych krajów UE; Wzrośnie poziom zatrudnienia w grupie 60+.
Powstanie nowy rynek usług i kolejne kilkanaście tysięcy firm tzw. białej gospodarki; Podniesie się opłacalność w tym sektorze i wzrośnie poziom nowych inwestycji prywatnych; Stworzone zostaną warunki do równej konkurencji; Działalność gospodarcza w sektorze usług nad niesamodzielnymi będzie miała charakter swobodny na tyle ile to możliwe ( deregulacja), a będzie regulowana na tyle na ile to konieczne.
Gminy będą partnerami i jednym z głównych beneficjentów. Opieka pozostanie zadaniem własnym, ale zdecydowanie wzrośnie poziom finansowania usług opiekuńczych z budżetu państwa; - Niesamodzielni mieszkańcy gmin objęci zostaną opieką o gwarantowanym poziomie; - Znacząco zmaleją wydatki gmin na opiekę środowiskową, półstacjonarną i stacjonarną; - Zmaleje presja na wydatki inwestycyjne każdy podmiot będzie mógł wybudować i prowadzić ośrodek wsparcia; - Wzrosną wpływy podatkowe.
Obowiązki wynikające z ustawy w większości nie są nowe: - wnioskowanie OPS o orzekanie, gdy nikt inny tego nie robi, a jest to konieczne; - ustalenie zakresu świadczeń; - wydawanie i realizacja czeków; - refundowanie kwalifikowanych kosztów opieki; - kontrola jakości usług według harmonogramu i wskutek skargi; - Rejestrowanie świadczeniodawców, w tym asystentów.
Korzyści: - Zmaleje presja na wydatki inwestycyjne: na remonty i budowę nowych domów pomocy społecznej; - Wzrosną możliwości utrzymania placówek na poziomie określonym w odpowiadających standardach; - Pojawi się możliwość podwyżek płac w domach pomocy i ośrodkach wsparcia; - Obowiązek tak jak dotychczas nadzór nad PZON.
Wojewoda: - Prowadzenie nowego rejestru świadczeniodawców; - Przekazywanie środków budżetowych na realizację ustawy; - Kontrola wykonywanie programów naprawczych i standardów jakości świadczonych usług dla większej ilości świadczeniodawców;
Jasne rozdzielenie zadań medycznych i opiekuńczych w opiece nad niesamodzielnymi; Przejęcie finansowania usług z zakresu pielęgnacji podstawowej ( higienicznej) przez nowy system opieki; Zmniejszenie zjawiska pobytów socjalnych w szpitalach oraz ZOL i ZPO.
Możliwość wykorzystania części bazy materialnej w nowym systemie; Uwolnienie fachowego, deficytowego personelu pielęgniarskiego; Dodatkowe wpływy ze składek na ubezpieczenie zdrowotne.
Racjonalizacja wydatków publicznych w zakresie pomocy osobom niesamodzielnym(niezdolnym do samodzielnej egzystencji); Wpływy podatkowe z nowych firm i od nowo zatrudnionych; Nowe wpływy do ZUS zmniejszenie dotacji; Zmniejszenie wydatków na aktywizację bezrobotnych i pomoc społeczną.
Dobra koncepcja i projekt ustawy; Aprobata interesariuszy i zorganizowane działania informacyjne; Aktywność organizacji samorządowych; Aprobata i nacisk opinii publicznej; Wola polityczna.
MIECZYSŁAW AUGUSTYN SENATOR RP