Biuletyn Informacyjny PRS S.A.

P O LS K I R EJES T R 1 9 3 6 S TA T K Ó W Biuletyn Informacyjny PRS S.A. Nr 4/248 Gdańsk sierpień 2004 Uznanie Polskiego Rejestru Statków przez Unię Europejską W dniach 12-16 lipca br. w Centrali Polskiego Rejestru Statków odbył się audyt sprawdzający spełnienie przez naszą instytucję wymagań dyrektywy Unii Europejskiej nr 94/57/EC (ze zmianami). Audyt przeprowadziło 4 audytorów Europejskiej Agencji ds. Bezpieczeństwa Morskiego (EMSA): pan Jacob Terling (przewodniczący), pan Nico van Wijk, pan Bernardino Rio, pan Dimitris Fokas, oraz obserwator z ramienia Komisji Europejskiej pan Jesus Bonet. Podczas audytu obecni byli również dwaj przedstawiciele Administracji Morskiej Polski: pan Marek Chmielewski z Ministerstwa Infrastruktury i pan Tadeusz Wojtasik z Urzędu Morskiego w Szczecinie. W spotkaniu otwierającym uczestniczyli (jako gospodarze, ponieważ procedura uznaniowa uruchomiona została na wniosek Rządu RP): z-ca dyrektora Departamentu Administracji Morskiej i Śródlądowej pan Adam Kowalewski i dyrektor Urzędu Morskiego w Gdyni pan Igor Jagniszczak. Wyniki audytu są generalnie pomyślne. Stwierdzono jednak konieczność przeprowadzenia działań korygujących w niektórych dziedzinach. Struktura firmy, umocowanej do działania ustawą sejmową oraz sposób działania PRS uznano za prawidłowy. Główne uwagi audytorów dotyczyły konsekwencji w przeprowadzaniu szkoleń, monitorowania pracy inspektorów (zwłaszcza zatrudnionych poza Polską) oraz częstotliwości audytowania przedstawicielstw zagranicznych. Pisemne uwagi audytorów przekazane zostaną do Ministerstwa Infrastruktury. O uwagach tych PRS powiadomiony będzie przez Rząd. PRS zaproponuje wówczas i uzgodni działania korygujące z Administracją Morską, która działać będzie z upoważnienia Komisji. Zgodnie z wcześniejszą zapowiedzią, audytorzy EMSA przeprowadzili 9-10 września audyt placówki morskiej PRS w Pireusie. 145

Kwestia uznania PRS może być rozpatrywana przez Komitet Komisji Europejskiej ds. Bezpieczeństwa Żeglugi i Czystości Mórz (COSS) nie wcześniej niż w listopadzie br. (na najbliższym posiedzeniu). PRS w swoich staraniach o uznanie przez UE ma pełne poparcie Rządu RP, co jego przedstawiciele podczas audytu jednoznacznie potwierdzili. Od lewej: Jan Jankowski Prezes Zarządu PRS S.A., Jerzy Wyrzykowski Członek Zarzadu PRS S.A., Dimitris Fokas EMSA, Marek Chmielewski Min. Infrastruktury, Jesus Bonet Komisja Europejska, Nico van Wijk EMSA, Tadeusz Wojtasik UM Szczecin, Jacob Terling EMSA, Bernardino Rio EMSA, Igor Jagniszczak UM Gdynia. Jerzy Wyrzykowski 146

IMO WAŻNIEJSZE POSTANOWIENIA MIĘDZYNARODOWEJ ORGANIZACJI MORSKIEJ (IMO) W I PÓŁROCZU 2004 r. Wykaz obejmuje wszystkie postanowienia końcowe organów IMO, które zostały nadesłane do Ośrodka ds. IMO od stycznia do końca lipca 2004 r. Poprzednie zestawienie ukazało się w numerze 1/2004 Informatora. Zestawienia półroczne postanowień IMO są również zamieszczane na stronie internetowej PRS www.prs.pl odnośnik IMO. Kopie dokumentów IMO można zamawiać przez Biuro Wydawnictw PRS tel. 346 17 00 (w. 566), E-mail: hw@prs.pl lub fax 341 20 69. REZOLUCJE Z 78 Sesji KOMITETU BEZPIECZEŃSTWA NA MORZU (MSC 78) Rezolucja MSC.151(78) z dnia 20.05.2004 r. Poprawki do Międzynarodowej konwencji SOLAS, 1974 wraz z późniejszymi zmianami. Przyjęte przez Komitet poprawki do SOLAS dot. Rozdziału II-1 Budowa konstrukcja, niezatapialność i stateczność, urządzenia maszynowe i instalacje elektryczne Część A-1 Konstrukcja statków : prawidło 3-6 Dostęp do i wewnątrz przedziałów w rejonie ładunkowym na zbiornikowcach olejowych i na masowcach dodano w tytule uszczegółowienie w części dziobowej oraz w par. 1.1 zmieniono datę obowiązywania przepisu (z 1.01.2005 r. na 1.01.2006 r.); dodatkowo w par. 2.1, 3.1 i 4.1 poprawiono przedziały, których dotyczą nowe przepisy. Zmiany dot. kontrowersyjnych poprawek uchwalonych rez. MSC.134(76), które jeszcze nie weszły w życie. Obecne poprawki wejdą w życie 1 stycznia 2006 roku. Rezolucja MSC.152(78) z dnia 20.05.2004 r. Poprawki do Międzynarodowej konwencji SOLAS, 1974 wraz z późniejszymi zmianami. Przyjęte poprawki dot.: Rozdziału III Środki i urządzenia ratunkowe : prawidło 19 Szkolenie i ćwiczenia opuszczania statku zmieniono zapis w par. 3.3.3 dot. wodowania łodzi wraz z załogą; prawidło 20 Gotowość do użytku, konserwacja i inspekcje zmieniono zapisy w par. 1, 3,6,7 i 11 dotyczące konserwacji, przeglądów cotygodniowych i comiesięcznych oraz okresowych przeglądów urządzeń wodujących i zwalniających pod obciążeniem; 147

prawidło 32 Osobiste środki ratunkowe wprowadzono nową treść par. 3 dot. kombinezonów ratunkowych (zwiększono ilość wymaganych kombinezonów dla każdej osoby znajdującej się na statku, zamiast 3 szt. na łódź ratunkową obowiązujące dotychczas); Statki zbudowane przed 1.07.2006 r. należy wyposażyć w dodatkowe kombinezony podczas pierwszego przeglądu po tej dacie; Rozdziału IV Radiokomunikacja : prawidło 15 Utrzymanie gotowości eksploatacyjnej urządzeń zmieniono treść par. 9 dot. terminów sprawdzania EPIRB. Zamiast co 12 miesięcy obecnie: 3 miesiące przed datą ważności certyfikatu dla statków pasażerskich, a dla statków towarowych 3 miesiące przed lub po dacie rocznego potwierdzenia certyfikatu, Dodatku Certyfikaty Wykaz wyposażenia do Certyfikatu bezpieczeństwa wyposażenia statku towarowego (Wzór E) w części 2 wykreślono pozycję 9 i odpowiednio przenumerowano poz.10,10.1 i 10.2. Poprawki te wejdą w życie na zasadach milczącej akceptacji z dniem 1 lipca 2006 r. Rezolucja MSC.153(78) z dnia 20.05.2004 r. Poprawki do Międzynarodowej konwencji SOLAS, 1974 wraz z późniejszymi zmianami. Rezolucja zawiera poprawki do Rozdziału V Bezpieczeństwo żeglugi : prawidło 2 Definicje dodano nowy par. 5 Serwis SAR ; prawidło 33 Wzywanie pomocy w niebezpieczeństwie: obowiązki i procedury zmieniono tytuł na Sytuacje niebezpieczeństwa..., wprowadzono poprawki do par.1, dodano nowy par. 1-1 i 6 dotyczący współpracy państw nadbrzeżnych z kapitanami przy zdawaniu rozbitków; prawidło 34 Bezpieczna nawigacja i unikanie niebezpiecznych sytuacji treść par. 3 dotyczącego nieograniczania decyzji kapitana została poprawiona i przeniesiona do nowego prawidła 34-1 Uprawnienia kapitana, w celu podkreślenia ważności tych zapisów w konwencji. Poprawki te wejdą w życie z dniem 1 lipca 2006 r. na zasadzie milczącej akceptacji. Rezolucja MSC.154(78) z dnia 20.05.2004 r. Poprawki do Protokołu 1988 do Międzynarodowej konwencji SOLAS, 1974. Rezolucja zawiera poprawki do Załącznika do Protokołu do Wykazu wyposażenia do Certyfikatu bezpieczeństwa wyposażenia statku towarowego (Wzór E) oraz do Wykazu wyposażenia do Certyfikatu bezpieczeństwa statku towarowego (Wzór C); Zmiany dot. wykreślenia poz. 9 i odpowiedniego przenumerowania poz. 10, 10.1 i 10.2. Poprawki wejdą w życie na zasadzie milczącej akceptacji 1 lipca 2006 r. 148

Rezolucja MSC.155(78) z dnia 20.05.2004 r. Poprawki do Międzynarodowej konwencji o poszukiwaniu i ratownictwie morskim SAR, 1979 wraz z późniejszymi zmianami. Przyjęte poprawki dot.: Rozdziału 2 Organizacja i współpraca w prawidle 2.1 par. 2.1.1 poprawiono i rozszerzono definicję rozbitków ; Rozdziału 3 Współpraca pomiędzy państwami w prawidle 3.1 poprawiono par. 3.1.6 oraz dodano nowy par. 3.1.9 na temat obowiązku współpracy w zdejmowaniu rozbitków państw nabrzeżnych z kapitanami statków; Rozdziału 4 Procedury operacyjne w prawidle 4.8 dodano nowy par. 4.8.5 na temat funkcji ROC w wyznaczeniu miejsca dla zdania rozbitków uratowanych przez statki. Poprawki ww. wejdą w życie z dniem 1 lipca 2006 r. na zasadzie milczącej akceptacji. Rezolucja MSC.156(78) z dnia 20.05.2004 r. Poprawki do Kodeksu wyszkolenia marynarzy, wydawania świadectw oraz pełnienia wacht (STCW Code). Przyjęte poprawki dot. Części A Kodeksu, Rozdział I Standardy dot. postanowień ogólnych Sekcja A-I/2 Świadectwa i potwierdzenia; Zmiany o znaczeniu porządkowym dot. paragrafów 1, 2 i 3 w nagłówkach wzorów świadectw została wykreślona końcowa fraza... z 1995 roku. Poprawki do Kodeksu STCW wejdą w życie z dniem 1 lipca 2006 r. Rezolucja MSC.157(78) z dnia 20.05.2004 r. Poprawki do Międzynarodowego morskiego kodeksu towarów niebezpiecznych (IMDG Code). Rezolucja Komitetu zawiera obszerne poprawki (147 stron) do Kodeksu IMDG wprowadzonego rezolucją MSC.122(75) (Kodeks ten od dnia 1.01.2004 r. jest obowiązkowy zgodnie z rozdz. VII SOLAS). Obecne poprawki do Kodeksu IMDG, oznaczone przez Dział Wydawniczy IMO jako Poprawki 32-04, wejdą w życie od dnia 1.01.2006 r., jednak Komitet zachęca Rządy do ich dobrowolnego stosowania już od 1.01.2005 r. Rezolucja MSC.158(78) z dnia 20.05.2004 r. Poprawki do Wymagań technicznych dot. środków dostępu dla inspekcji. Rezolucja nowelizuje niedawno uchwalone wymagania w tym zakresie (dotyczące instalowania środków dostępu w przestrzeniach ładunkowych zbiornikowców i masowców, zawarte w Rez. MSC.133(76), która wejdzie w życie 1.01.2005 r.). Znowelizowane wymagania, uwzględniające dotychczas dostrzeżone problemy przy realizacji ww. zaleceń, będą obowiązywały od 1.01.2006 r. Rezolucja MSC.159(78) z dnia 21.05.2004 r. Tymczasowe wytyczne dot. środków kontroli i zgodności w zakresie wzmocnienia ochrony żeglugi. Szczegółowe rekomendacje zawarte w tej rezolucji mają ułatwić wdrożenie nowych wymagań w zakresie ochrony żeglugi przez Administracje państw stron 149

konwencji, a przede wszystkim ujednolicić wymagania kontrolne oraz stosowane środki kontroli przez PSC w tym zakresie zgodnie z nowym prawidłem XI-2/9 Konwencji SOLAS. Dodatek zawiera także wzór raportu z przeprowadzonej kontroli statku w zakresie ochrony. Rezolucja MSC.160(78) z dnia 20.05.2004 r. Uchwalenie programu nadawania wyróżniających numerów identyfikacyjnych IMO dla armatorów i właścicieli rejestrowych. Nowy program IMO, poprzez nadanie numerów identyfikacyjnych armatorom i właścicielom statków, ma wzmocnić bezpieczeństwo i ochronę żeglugi oraz ochronę środowiska morskiego, jak również zapobiegać morskim oszustwom. Program jest zalecany administracjom do stosowania na zasadzie dobrowolności i dotyczy armatorów eksploatujących statki o pojemności brutto 100 i większej w żegludze międzynarodowej. Numery identyfikacyjne IMO armatora i właściciela rejestrowego powinny być naniesione na następujące certyfikaty statku (w czasie ich wystawiania lub odnawiania): dokumenty związane z ISM Code (Dokument zgodności, Certyfikat zarządzania bezpieczeństwem) dokumenty związane z ISPS Code (Zapis historii statku, Międzynarodowy certyfikat ochrony statku). Rezolucja MSC.161(78) z dnia 17.05.2004 r. Poprawki do istniejących obowiązkowych systemów meldunkowych ze statków In the Torres strait and inner route of the Great Barrier Reef. Rezolucja zawiera poprawki do obowiązującego systemu REEFREP rez. MSC.52(66). Dotyczą one Aneksu 1 do rezolucji zmiana formatu oraz zawartości meldunków, a także pozycji składania meldunków przez statki. Poprawki wejdą w życie 1.12.2004 r. Rezolucja MSC.162(78) z dnia 17.05.2004 r. Poprawki do istniejących obowiązkowych systemów meldunkowych ze statków Off Cape Finisterre. Uchwalona rezolucja zawiera poprawki do obowiązującego systemu meldunkowego OFF CAPE FINISTERRE rez. MSC.63(67). Dotyczą Aneksu 3 do rezolucji zwiększają obszar geograficzny pokrycia systemu o nowe strefy zewnętrzne rozgraniczenia ruchu (dołączono mapkę akwenu), które zostały zmienione ostatnio rez. A.957(23). Zmiany wejdą w życie dnia 1.12.2004 r. Rezolucja MSC.163(78) z dnia 17.05.2004 r. Wymagania technicznoeksploatacyjne dla statkowych uproszczonych rejestratorów danych z podróży (S-VDR). Uproszczone rejestratory danych z podróży (S-VDR) wkrótce będą musiały być obowiązkowo instalowane na statkach istniejących, których nie dotyczą 150

obecne wymagania prawidła V/20 SOLAS w tym zakresie (odpowiednie poprawki do SOLAS zostaną uchwalone na MSC 79). Komitet, zatwierdzając przygotowane przez NAV wymagania techniczne dla urządzeń S-VDR, zachęca jednocześnie Rządy do jak najwcześniejszego ich instalowania na tego rodzaju statkach istniejących. Rezolucja MSC.164(78) z dnia 17.05.2004 r. Znowelizowane wymagania techniczno-eksploatacyjne dla reflektorów radarowych. Opracowane nowe wymagania dla reflektorów radarowych uwzględniają dotychczas zebrane doświadczenia, postęp techniczny oraz postanowienia rez. A.886(21). Znowelizowane wymagania będą obowiązywały reflektory radarowe instalowane po 1.07.2005 r. Instalowane przed tą datą reflektory mogą spełniać dotychczas obowiązujące wymagania techniczne zawarte w rez. A.384(X). Rezolucja MSC.165(78) z dnia 17.05.2004 r. Uchwalenie poprawek do Ogólnych wymagań dot. tras żeglugowych (rez. A.572 (14) z późniejszymi zamianami). Poprawki dot. Części H Ogólnych wymagań w Aneksie 2 został zmieniony par. 3.13 dot. archipelagowych tras żeglugowych (wprowadzono obowiązek powiadamiania IMO) oraz dodano nowy par. 3.14 zawierający procedurę wejścia w życie ustanowionych tras (6 miesięcy po prawidłowym ich opublikowaniu w Wiadomościach Żeglarskich). Rezolucja MSC.166(78) z dnia 20.05.2004 r. Stosowanie wymagań techniczno-eksploatacyjnych dla morskich urządzeń transmisji danych o kursie (THDS) do morskich magnetycznych urządzeń transmisji danych o kursie (TMHDS). Rezolucja wyjaśnia wątpliwości dot. zasad stosowania znowelizowanych wymagań dla ww. urządzeń przyjęto, że dla urządzeń TMHDS instalowanych po 1.07.2002 r. obowiązują wymagania zawarte w rez. MSC.116(73), natomiast dla urządzeń zainstalowanych przed tą datą obowiązują w dalszym ciągu wymagania zawarte w poprzedniej rez. MSC 86(70). Rezolucja MSC.167(78) z dnia 20.05.2004 r. Wytyczne do postępowania z osobami uratowanymi na morzu. Opracowane przez Komitet ww. wytyczne mają na celu ułatwić Rządom i kapitanom statków stosowanie procedur, zawartych w uchwalonych na obecnej sesji poprawkach do Konwencji SOLAS (rez. MSC.153(78)) i do Konwencji SAR (rez.155(78)), w zakresie traktowania rozbitków i innych osób uratowanych na morzu. Obszerny komentarz prawny, z podziałem odpowiedzialności stron, powinien być bardzo przydatny w praktyce na morzu. 151

OKÓLNIKI KOMITETU BEZPIECZEŃSTWA NA MORZU MSC/Circ.1104 z dnia 15.01.2004 r. Wdrożenie rozdziału XI-2 SOLAS i Kodeksu ISPS. Okólnik zwraca uwagę Państw członkowskich na krótki termin wdrożenia nowych wymagań w zakresie ochrony 1 lipca 2004 r. i zachęca administracje do jak najwcześniejszego ich wdrażania. Przypomina również o koniecznym zawiadomieniu Organizacji po ich wdrożeniu (zgodnie z prawidłem XI-2/13 SOLAS i okólnikiem C/L No. 2514). MSC/Circ.1105 z dnia 25.02.2004 r. Wytyczne w zakresie odpowiedzialności i zobowiązań związanych z używaniem awaryjnych zestawów medycznych (EMK) oraz oceną ich zastosowania w wypadkach zagrożenia. W związku z zaleceniem stosowania na statkach pasażerskich ro-ro ww. zestawów EMK (patrz MSC/Circ.1042), Komitet przypomina kapitanom o obowiązkach związanych z ich użyciem i opieką medyczną nad pasażerami oraz o konieczności dokonywania okresowych przeglądów tych zestawów. Zwraca się także z prośbą o składanie raportów po ich zastosowaniu wraz z oceną przydatności EMK. MSC/Circ.1106 z dnia 29.03.2004 r. Implementacja rozdziału XI-2 SOLAS i Kodeksu ISPS przez obiekty portowe. Okólnik przypomina państwom członkowskim o konieczności wdrożenia do 1 lipca 2004 r. nowych wymagań w zakresie ochrony przez porty oraz o obowiązku złożenia do IMO odpowiednich raportów zgodnie z rozdz. XI-2/13 SOLAS. MSC/Circ.1107 z dnia 25.05.2004 r. Stosowanie prawidła II-1/3-6 SOLAS dot. dostępu do i w obrębie przedziałów dziobowych w rejonie ładunkowym na zbiornikowcach olejowych i na masowcach oraz stosowanie wymagań technicznych dot. środków dostępu dla inspekcji. Komitet, w związku z uchwalonymi nowymi poprawkami do tych prawideł (patrz rez. MSC.151(78) i rez. MSC.158(78)), zwraca się z apelem do państw członkowskich, aby na okres przejściowy (tj. od 1.01.2005 r., gdy wejdą w życie poprzednio uchwalone wymagania do czasu wejścia w życie obecnych zmian, tj. do dnia 1.01.2006 r.) stosowały i egzekwowały przez PSC już nowe (łagodniejsze) ww. wymagania. MSC/Circ.1108 z dnia 25.05.2004 r. Wytyczne do przeprowadzania oceny wytrzymałości wzdłużnej na masowcach podczas operacji za- i wyładunkowych oraz podczas wymiany wód balastowych. Okólnik, przygotowany przez DE, zawiera wytyczne w zakresie przygotowania i zawartości poradnika ładowania dla kapitana statku oraz podaje wymagania techniczne dla załadunkowych instrumentów obliczeniowych, niezbędnych do dokonania oceny ww. wytrzymałości. 152

MSC/Circ.1109 z dnia 7.06.2004 r. Fałszywe sygnały alertu o zagrożeniu ochrony i podwójne sygnały niebezpieczeństwa/ochrony. W związku z koniecznością ograniczenia ilości fałszywych ww. alertów, Komitet postanowił zająć się tym tematem na następnej 79 sesji w grudniu br. W obecnym okólniku zwraca się do państw członkowskich z prośbą o zbieranie doświadczeń i przekazywanie danych o takich fałszywych alertach. MSC/Circ.1110 z dnia 7.06.2004 r. Sprawy związane z wymaganiami prawideł XI-2/6 i XI-2/7 SOLAS. Komitet rozpatrzył sprawy związane z alertami o zagrożeniu ochrony statku i podwójnymi alarmami niebezpieczeństwa/ochrony, w związku z nowymi wymaganiami ww. prawideł, które wejdą w życie 1.07.2004 r., oraz przygotował odpowiednie wytyczne postępowania dla Administracji po odebraniu alertu o zagrożeniu statku (w załączniku do tego okólnika). MSC/Circ.1111 z dnia 7.06.2004 r. Wytyczne związane z implementacją rozdziału XI-2 SOLAS i Kodeksu ISPS. W związku z wejściem w życie z dniem 1.07.2004 r. nowych wymagań SO- LAS i Kodeksu ISPS, Komitet przygotował ww. wytyczne, które mają ułatwić państwom członkowskim wdrożenie wymagań w zakresie ochrony żeglugi uzupełniają one wytyczne tymczasowe zawarte w rez. MSC.159(78). Wytyczne zostaną zweryfikowane po wdrożeniu kodeksu i zebraniu odpowiedniego doświadczenia. MSC/Circ.1112 z dnia 7.06.2004 r. Zejście na ląd i dostęp do statków zgodnie z Kodeksem ISPS. Kolejne wytyczne związane z wdrożeniem Kodeksu ISPS podają zalecaną interpretację zapisów prawideł A/16.3.15 i B/16.8.14 związanych z tym tematem. Procedury w Planie ochrony obiektów portowych powinny umożliwiać bez przeszkód dostęp załogi i armatora do statku. MSC/Circ.1113 z dnia 7.06.2004 r. Wytyczne dla oficerów PSC w zakresie poprawek 2002 do SOLAS nie związanych z ochroną. Okólnik zawiera wytyczne dla inspektorów PSC w zakresie przeprowadzania kontroli pozostałych nowych wymagań SOLAS: V/19, XI-1/3 i XI-1/5, wchodzących w życie 1.07.2004 r. (dot.: AIS, oznakowania statków numerem identyfikacyjnym i prowadzenia zapisu historii statku). MSC/Circ.1114 z dnia 25.05.2004 r. Wytyczne do przeprowadzania prób okresowych szwów i zamknięć kombinezonów ratunkowych i środków ochrony cieplnej. Komitet zatwierdził przygotowane przez DE ww. wytyczne do przeprowadzania prób okresowych ww. środków ratunkowych jako uzupełnienie wymagań zawartych w SOLAS III/20.7 i zaleceń w MSC/Circ.1047. Wytyczne zalecają próby sprężonym powietrzem w stacji atestacji lub na burcie statku, w odstępach co 3 lata wg rekomendacji producenta. 153

MSC/Circ.1115 z dnia 25.05.2004 r. Zapobieganie wypadkom podczas wodowania z dużej wysokości łodzi ratunkowych typu swobodnego spadku. Zawarte w okólniku wytyczne mają zapobiegać wypadkom podczas wodowania ww. łodzi zaleca się podczas prób, zgodnie z SOLAS praw. III/19.3.3.4, symulację wodowania w okresach co 6 miesięcy zamiast zrzutu (jeżeli miejsce wodowania znajduje się powyżej 20 m od powierzchni morza). MSC/Circ.1116 z dnia 2.06.2004 r. Ujednolicone interpretacje do Kodeksów IBC i IGC. W celu ujednoliconego stosowania wymagań ww. kodeksów w zakresie systemu wentylacji zbiorników ładunkowych IBC par. 8.3.2 i par. 8.3.3.2 oraz IGC par. 8.2.10, Komitet zatwierdził ujednoliconą interpretację zapisu tych wymagań, którą zawiera załącznik do okólnika. Wymagania dotyczą chemikaliowców i gazowców zbudowanych po 1 lipca 2004 r. MSC/Circ.1117 z dnia 24.06.2004 r. Wytyczne przeprowadzania inspekcji konstrukcji na masowcach. Okólnik zawiera wytyczne dla inspektorów PSC, przygotowane przez FSI 12, które mają ułatwić im przeprowadzanie inspekcji stanu konstrukcji, zwłaszcza na starszych masowcach. W dodatkach do okólnika zamieszczono rysunki elementów konstrukcji, które są najbardziej podatne na korozję oraz uszkodzenia i które szczególnie powinny zostać sprawdzone podczas inspekcji PSC. MSC/Circ.1118 z dnia 27.05.2004 r. Wdrożenia prawidła V/9 SOLAS Służby hydrograficzne. Okólnik w Załączniku zawiera Notę organizacji IHO do państw nabrzeżnych w sprawie poprawy współpracy służb nawigacyjnych i hydrograficznych tych państw w ramach IHO apeluje się w niej, aby państwa wypełniły zobowiązania w tym zakresie, zgodnie z postanowieniami SOLAS V/9 i z Rez. A.958(23). MSC/Circ.1119 z dnia 10.06.2004 r. Usprawnienie na masowcach współpracy statek/terminal. Okólnik przekazuje wnioski z raportu Grupy Roboczej ds. Bezpieczeństwa Masowców, gdzie m. in. zwraca się uwagę na potrzebę ograniczenia zagrożeń wynikających z niewłaściwej współpracy statku z terminalami przeładunkowymi. Podkreśla się potrzebę usprawnienia współpracy w relacjach statek/terminal, oraz konieczność harmonizacji na całym świecie programów szkoleniowych dla operatorów terminali (zaleca się stosowanie w tym zakresie bezpiecznych praktyk zawartych w Kodeksie BLU). 154

MSC/Circ.1120 z dnia 2.06.2004 r. Ujednolicone interpretacje do rozdziału II-2 SOLAS, Kodeksów FSS i FTP oraz do związanych z nimi procedur prób ogniowych. Okólnik zawiera zebrane przez FP zalecane ujednolicone interpretacje do prawideł rozdziału II-2 SOLAS oraz do związanych nim kodeksów i procedur, które powinny być stosowane na statkach zbudowanych po 1 lipca 2004 r. MSC/Circ.1121 z dnia 20.05.2004 r. Międzynarodowa Konwencja STCW, 1978, wraz z późniejszymi zmianami lista Państw sygnatariuszy Konwencji, które złożyły raporty o pełnym wdrożeniu postanowień konwencji. Okólnik zawiera znowelizowaną listę (ostania była ogłoszona w MSC/Circ.1092) z aktualnym wykazem państw, które złożyły prawidłowe raporty o wdrożeniu Konwencji SCTW lista obejmuje stan do 78 sesji MSC. MSC/Circ.1122 z dnia 24.05.2004 r. Przyjęcie znowelizowanego Poradnika NAVTEX. Okólnik zawiera uchwalony znowelizowany Poradnik systemu ostrzeżeń nawigacyjnych i meteorologicznych NAVTEX, który wejdzie w życie z dniem 1.01.2006 r. MSC/Circ.1123 z dnia 26.05.2004 r. Wytyczne do przeprowadzania rocznych przeglądów satelitarnych radiopław EPIRBs L-band. Wytyczne podają zakres wymaganych prób podczas przeglądów ww. radiopław, zgodnie z SOLAS rozdz. IV/15.9, które weszły w życie 1.07.2002 r. i uzupełniają wytyczne zawarte w MSC/Circ.1040 dot. EPIRBs 406 MHz. MSC/Circ.1124 z dnia 26.05.2004 r. Poprawki do Międzynarodowego lotniczego i morskiego poradnika poszukiwania i ratowania (IAMSAR). Okólnik zawiera, uchwalone przez Wspólną Grupę Roboczą ICAO/IMO i zatwierdzone przez Komitet, poprawki do Poradnika IAMSAR. Zmiany dotyczą: Tom I: wstęp uzupełnienia w skrótach i słowniku ; par. 2.6.3 i 2.6.4 (wspólne szkolenia ACO); par. 4.5.26 (poprawienie skrótu AMVER); oraz dodatek D/1 (uaktualnienie informacji adresowych) Tom II: wstęp uzupełnienia w skrótach i słowniku ; par. 1.2.6 (wspólny raport początkowy); par. 1.3.5, 1.11.8 i 2.18.5 (poprawienie skrótu AMVER); dodano par.: 6.17.7, 8.9.1, 8.9.2, 8.9.3 i 8.9.4 (dot. nowych procedur) Tom III (dla statków): wstęp uzupełniono definicje w skrótach i w słowniku ; część 1 poprawiono skrót AMVER; część 3 dodano nowy podpunkt Wspólny raport początkowy. Poprawki do IAMSAR wejdą w życie 1 stycznia 2005 roku. 155

REZOLUCJE z 51 SESJI KOMITETU OCHRONY ŚRODOWISKA MORSKIEGO (MEPC 51) Rezolucja MEPC. 115(51) z dnia 1.04.2004 r. Poprawki do Aneksu do Protokołu z 1978 r. do Międzynarodowej konwencji o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki, 1973 (Znowelizowany Załącznik IV do Konwencji MARPOL 73/78). Rezolucja zawiera nowy Załącznik IV o treści identycznej jak uchwalony rez. MEPC.88(44) jednak z przyczyn proceduralnych, dopiero po wejściu w życie starego Załącznika IV (wszedł dn. 27.09.2003 r.), mógł być formalnie zatwierdzony. Zgodnie z ww. procedurą, poprawki zostały ponownie uchwalone na MEPC 51 i rozesłane do wiadomości stron. Poprawki te wejdą w życie 1.08.2005 r. na zasadzie milczącej akceptacji ; do czasu wejścia w życie znowelizowanego Załącznika IV, Komitet zaleca stosować zasady postępowania określone w okólniku MEPC/Circ.408 z dn. 17.10.2003 r. Polskie tłumaczenie znowelizowanego Załącznika IV zostało zawarte w ostatnim wydaniu Poprawek do MARPOL PRS 2003. Rezolucja MEPC.116(51) z dnia 1.04.2004 r. Poprawki do Aneksu do Protokołu z 1978 r. do Międzynarodowej konwencji o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki, 1978 (Poprawki do Uzupełnienia do Załącznika V do Konwencji MARPOL73/78). Poprawki dotyczą umieszczania zapisu o resztkach ładunkowych w formularzu do Książki zapisów śmieciowych (będą zapisywane w kategorii 4 śmieci w części 3). Uchwalone poprawki wejdą w życie na zasadzie milczącej akceptacji 1.08.2005 r. OKÓLNIKI KOMITETU OCHRONY ŚRODOWISKA MORSKIEGO MEPC/Circ.412 z dnia 17.02.2004 r. i MEPC/Circ.412/Rev.1 z dnia 4.03.2004 r. Wcześniejsze i skuteczne stosowanie Poprawek do Załącznika I do Konw. MARPOL 73/78 (Znowelizowane prawidło 13G i nowe prawidło 13H) Komunikat Hiszpanii. Okólniki powiadamiają o otrzymanym z Ambasady Hiszpanii komunikacie z dnia 29.01.2004 r., informującym Organizację, że zgodnie z delegacją zawartą w rezolucji MEPC.114(50), Hiszpania już obecnie stosuje wymagania nowych prawideł 13G i 13H Konwencji MARPOL. 156

MEPC/Circ.413 z dnia 18.03.2004 r. Urządzenia równoważne zgodnie z Załącznikiem I Konwencji MARPOL 73/78 Powiadomienie Administracji Norweskiej. Okólnik przekazuje powiadomienie Administracji Norweskiej o wydanym zezwoleniu, zgodnie z praw. 3(1) Załącznika I MARPOL 73/78, na zamontowanie urządzeń równoważnych na czterech statkach LPG. MEPC/Circ.414 z dnia 10.05.2004 r. Zwolnienia wydane zgodnie z prawidłem 2(4) Załącznika I Konwencji MARPOL 73/78 Komunikat Administracji Barbadosu. Okólnik przekazuje komunikat Administracji Barbadosu o zwolnieniu od wymagań praw. 16 i 19 rozdz. II i praw. 26 rozdz. IV Załącznika I MARPOL, wydanym dla statku Bibby Goteberg. MEPC/Circ.415 z dnia 12.05.2004 r. Zwolnienie wydane zgodnie z prawidłem 5A(7) Załącznika II Konwencji MARPOL 73/78 Komunikat Administracji Wysp Marshalla. Okólnik przekazuje komunikat Administracji Wysp Marshalla o zwolnieniu od wymagań, praw. 5A par. 1, 2, 3 i 4 Załącznika II MARPOL, wydanym dla statku Scipion. MEPC/Circ.416 z dnia 3.06.2004 r. Program oceny stanu technicznego (CAS) dla zbiornikowców olejowych 1 kategorii. Okólnik zawiera zatwierdzone przez MEPC 51 wytyczne dot. zasad uznawania CAS przeprowadzonego wg starego prawidła 13G Załącznika I MARPOL dla zbiornikowców 1 kategorii (dot. okresu do 5.04.2005r. do wejścia w życie znowelizowanego prawidła 13G przyjętego rez. MEPC.111(50)). INNE WAŻNIEJSZE OKÓLNIKI COMSAR/Circ.33 z dnia 26.02.2004 r. Kurs modelowy na świadectwo operatora stacji brzegowej (CSOC) GMDSS. Okólnik zawiera program wzorcowego kursu dla CSOC, opracowany przez Podkomitet COMSAR na 8 sesji. Kurs na świadectwo operatora stacji brzegowej systemu GMDSS przeznaczony jest dla personelu pełniącego wachty na stacjach brzegowych i w centrach operacyjnych RCC. COMSAR/Circ.34 z dnia 21.05.2004 r. Wyjaśnienia w zakresie używania charakterystyk NAVTEX B3B4=00 i rejonów serwisowych NAVTEX. Opracowane przez COMSAR wytyczne zalecają: a) prawidłowe używanie ww. charakterystyk w systemie NAVTEX powinny być używane tylko do retransmisji komunikatów o niebezpieczeństwie; 157

b) konieczność uzgadniania przez stacje serwisowe NAVTEX rejonów pracy zgodnie z rekomendacjami zawartymi w Załączniku 4 do Rez. A.801(19). COMSAR/Circ.35 z dnia 21.05.2004 r. Zalecenia w zakresie próbnych wywołań stacji brzegowych na średnich i wysokich częstotliwościach (MF/HF) selektywnego cyfrowego wywołania (DSC). Okólnik, zgodnie z rekomendacjami ITU, zaleca ograniczenie ilości ww. próbnych wywołań do 1 razu w tygodniu (dot. prób zalecanych w COM- SAR/Circ.17), ponieważ ich nadmierna ilość powoduje przeładowanie systemu i może stanowić zagrożenie dla wywołań w niebezpieczeństwie. STCW.7/Circ.14 z dnia 24.05.2004 r. Wytyczne dla kapitanów w zakresie pełnienia bezpiecznej wachty kotwicznej. Zatwierdzony przez MSC okólnik Podkomitetu STW zawiera wytyczne dla kapitanów, które mają ułatwić wyznaczanie na statku odpowiedniej obsady wachty kotwicznej uzupełniają one wymagania w tym zakresie zawarte w rozdz. VIII, sekcja A-VIII/2, część 3-1, par. 41 Kodeksu STCW. STCW.7/Circ.15 z dnia 24.05.2004 r. Wymagane dane, które powinny być zawarte w dokumentach ewidencyjnych stanowiących podstawę do wydania świadectw kwalifikacyjnych. Opracowane przez Podkomitet STW wytyczne w tym zakresie, adresowane do Administracji i Uczelni/Ośrodków szkoleniowych, mają na celu harmonizację wzorów świadectw i dokumentów ewidencyjnych oraz mają zapobiegać ich fałszowaniu. SN/Circ.234 i SN/Circ.235 z dnia 28.05.2004 r. Poprawki do tras żeglugowych i obowiązkowych systemów meldunkowych oraz inne środki związane ze szlakami przepływu statków. Okólniki zawierają zatwierdzone przez MSC.78 poprawki, które dot. ruchu statków na trasach żeglugowych w rejonach: a) Północno-wschodniego wybrzeża Nowej Zelandii b) Australijskiego Dużego kanału NE w Cieśninie Torresa c) Rezerwatu Paracas w Peru d) Przylądka Finisterre. Zmiany wejdą w życie 1.12.2004 r. SN/Circ.236 z dnia 28.05.2004 r. Wytyczne do zakresu stosowania meldunków binarnych AIS. Wytyczne opracowane przez Podkomitet NAV dot. możliwości stosowania w systemie AIS dodatkowych 7 meldunków binarnych. Zostały one zatwierdzone do stosowania na czteroletni okres próbny. Aneks 1 zawiera wymagania operacyjne i techniczne, Aneks 2 zawiera formaty dla 7 zatwierdzonych meldunków. 158

SN/Circ.237 z dnia 28.05.2004 r. Poprawki do Ogólnych wymagań w zakresie tras żeglugowych. Okólnik informuje o uchwalonych przez Komitet poprawkach rez. MSC.165(78) do Ogólnych wymagań w zakresie projektowania i zatwierdzania tras żeglugowych (Rez. MSC.71(69)). Zmieniają one zasady wprowadzania i zatwierdzania nowych archipelagowych torów wodnych będą mogły być wprowadzane dopiero 6 miesięcy po ich opublikowaniu w Wiadomościach żeglarskich. LL.3/Circ.155 z dnia 14.06.2004 r. Międzynarodowa konwencja o liniach ładunkowych, 1966 Ujednolicone interpretacje do konwencji. Na wniosek Podkomitetu SLF zatwierdzone zostały przez MSC 78 dodatkowe interpretacje do następujących przepisów konwencji: a) prawideł 27 LL oraz II-1/25-1 SOLAS dot. statków z wyznaczoną zredukowaną wolną burtą, które zamierzają przewozić ładunki pokładowe. Interpretacja wyjaśnia sposób obliczeń stateczności awaryjnej dla tego typu statków. b) prawideł 17(1), 26(1), 27(9) i 27(10) LL dot. otworów do przedziału maszynowego. Rekomendują one, dla statków typu A lub B ze zmniejszoną wolną burtą, stosowanie podwójnych drzwi i odpowiednią grubość poszycia. C/L No.2554 z dnia 24.06.2004 r. Wdrożenie postanowień Rez. MSC.160(78) Program nadawania wyróżniających numerów identyfikacyjnych IMO Armatorom i Właścicielom rejestrowym. List okólny zawiera wyjaśnienia do ww. rezolucji oraz podaje procedury oraz formularze (Dodatek 1 i 2: Request for Company, Identification Number; Request for Registered Owner Identfication Number), które należy wypełnić i przesłać dla nadania numerów przez Lloyd s Register-Fairplay (LR-F). Dodatek 3 do Okólnika zawiera wzór danych o statkach, które powinna przekazać Administracja bandery do LR-F (dane powinny być uaktualniane co kwartał). Wojciech Czarny 159

160 ŻAGLOWCE KRUZENSZTERN W GDYNI Włodarze Gdyni wprowadzili w tym roku w życie kolejny udany program pod nazwą Przyjazny port. W ramach tego programu duże żaglowce (klasy A) przybywające do Gdyni zwalniane są z opłat za wejście i wyjście z portu oraz korzystanie z urządzeń portowych, w zamian powinny być dostępne dla zwiedzających. Jako jeden z pierwszych skorzystał z tej formy popularyzacji żeglarstwa drugi co do wielkości żaglowiec świata, rosyjski bark czteromasztowy KRU- ZENSZTERN. Przebywał on w gdyńskim porcie w dniach 25 29 sierpnia 2004 r. Jest to stalowy bark, zbudowany w1926 r. przez niemiecką stocznię J.C. Tecklenborg w Wasermuende na zamówienie armatora żaglowców F. Laeisza. Nazwany został wówczas Padua, a pływał jako statek szkolno-towarowy, wożąc saletrę z Chile, potem pszenicę z Australii. Wkrótce po rozpoczęciu pierwszego rejsu okazało się, że statek ma kłopot z krzywym bezanmasztem. Podczas oględzin w porcie wykryto, że gniazdo masztu zostało w czasie budowy przesunięte w stronę jednej z burt. Nie można było już tego zmienić i od tej pory żaglowiec pływa szybciej lewym halsem. Mimo to, Kruzensztern w latach 30-tych XX w. bił rekordy szybkości, m. in. w 1933 r. podczas pływania na linii australijskiej przepłynął w ciągu doby 351 Mm. Po II wojnie przejęty został w ramach reparacji wojennych przez Związek Radziecki i oddany do dyspozycji Ministerstwa Rybołówstwa Morskiego, gdzie pływał jako statek szkolny. Obecnie żaglowiec należy do Wyższej Technicznej Szkoły Morskiej w Kaliningradzie i zachowany jest w niemal oryginalnym stanie. W tegoroczny rejs zabrał na pokład 60 osób stałej załogi (w tym 11 kobiet) oraz 120 osób szkolących się. Żaglowiec osiąga prędkość ponad 20 węzłów i może spędzić na morzu 90 dni bez zawijania do portu. Jego nazwa pochodzi od nazwiska rosyjskiego żeglarza i admirała Iwana Kruzenszterna (1770-1846), który w latach 1803-1806 kierował pierwszą rosyjską wyprawą dookoła świata, przeprowadzając badania oceanograficzne i etnograficzne na wszystkich trzech oceanach. Dane techniczne żaglowca: długość max 114,5 m tonaż 3725 BRT wysokość max 55,3 m liczba żagli 34 szerokość 14 m powierzchnia żagli 3400 m 2 zanurzenie 6,8 m silnik Diesel. Dodać trzeba, że żaglowiec ten zdobył w 1974 r. trofeum zwycięzcy regat międzynarodowych Cutty Sark (przyznawane właśnie od tego roku) w uznaniu za przybycie na te regaty, co zostało ocenione jako przełamywanie barier politycznych. Nie był to pierwszy pobyt żaglowca KRUZENSZTERN na Wybrzeżu gdańskim, ale niezmiennie pozostajemy pod wrażeniem jego piękna. Andrzej Michalski

Kruzensztern pod żaglami Kruzensztern w gdyńskim porcie 161

Replika kogi z Bremen www.kamper-kogge.de www.hansekogge.de Replika kogi z Kamper 162

Koga z Brzeźna KOGA STATEK HANZY W Brzeźnie, które obecnie jest dzielnicą Gdańska, w 1872 r. rozbudowywano port. Z piasku odkopano dobrze zachowane fragmenty statku średniowiecznego. Miał on 17 m długości i poszycie klepkowe na zakładkę (klinker), dębowe, spajane nitami żelaznymi oraz płaskie dno. Prosty dziób wznosił się pod kątem ostrym nad stępką. Były to charakterystyczne cechy konstrukcji kogi statku panującego na północnych wodach Europy od XII do XIV w. Nie stwierdzono oznak steru rufowego, co wskazywałoby na okres budowy statku przed 1240 r. Po tym okresie ster rufowy dominował już w budownictwie okrętowym. Wydobyty statek został niestety pocięty na opał. W naszych czasach takie znalezisko z pewnością zostałoby potraktowane z dużo większym szacunkiem. W połowie XII w. wspólnoty osad na obszarach niemieckich stawały się coraz silniejsze gospodarczo. Szybki rozkwit rzemiosła i kupiectwa w tych ośrodkach doprowadził do uniezależnienia się ich od władzy feudalnej i powstania gmin miejskich zarządzanych według osobnych praw. Wzorcowym przypadkiem była w tym względzie Lubeka, która po lokowaniu w 1158 r., z małej starosłowiańskiej osady handlowej przekształciła się, pod rządami księcia saskiego Henryka Lwa (1129 1195) w zupełnie nowe centrum kupieckie, z własnym mieszczańskim samorządem, własnymi przepisami prawnymi. Prawo lubeckie, które przyznawało m.in. wolność osobistą ludności miejskiej, zgodnie z dewizą: powietrze miejskie czyni wolnym, stało się modelem prawa wykorzystywanego w późniejszych dziesięcioleciach przy tworzeniu nowych ośrodków miejskich. Jednocześnie tworzyły się pierwsze wspólnoty kupieckie, takie jak wspólnota kupców z Kolonii działająca w Londynie, która od 1157 r. korzystała w handlu z takich samych praw jak Anglicy, a od króla Ryszarda Lwie Serce otrzymała dodatkowe przywileje, które przyciągnęły do niej kupców z innych miast niemieckich. Podobnie flandryjscy żeglarze pływający do Anglii tworzyli od XII w. związki miast m.in. w Brugii i Lille, aby w pierwszej połowie XII w. połączyć się we flandryjską hanzę Brugijczyków oraz tych, którzy do tej hanzy należą, która miała od tej pory monopol na flandryjski handel z Anglią. Wraz z niemiecką ekspansją na wschód od połowy XII w. związaną z poszukiwaniem lepszych możliwości pracy i zarobku, tworzyły się również w miastach nadbałtyckich wspólnoty niemieckie, takie jak wspólnota lubecka w Królewcu czy w Gdańsku. 163

Na Bałtyku ośrodkiem handlu stało się miasto Visby na Gotlandii, które otrzymało specjalne przywileje od władcy Lubeki Henryka Lwa w 1163 r. Miasto na Gotlandii szybko stało się bazą dla niemieckich kupców na obszarze Bałtyku. Stąd prowadzili oni handel z ośrodkami w Rosji, m.in. z Nowgorodem i na pdn.-wsch. wybrzeżach Bałtyku (Ryga, Elbląg, w późniejszym okresie Gdańsk). Ekspansja kupców niemieckich dotarła także nad Morze Północne: do Norwegii (przywóz zboża i płodów rolnych do Bergen i wywóz stamtąd ryb), do Brugii (handel suknem flandryjskim) i Anglii. W latach 1266 1267 Hamburg i Lubeka otrzymały od króla angielskiego pozwolenie, podobnie jak kupcy kolońscy, na utworzenie własnego związku kupieckiego. W 1282 r. trzy niezależne niemieckie związki kupieckie połączyły się w jedną wspólną niemiecką Hanzę. W tym okresie krańcowymi punktami hanzeatyckich szlaków handlowych były: Nowgorod na wschodzie, Bergen na północy oraz Londyn i Brugia na zachodzie. Do końca XIII w. ukształtował się system wymiany towarów obejmujący Bałtyk i Morze Północne, z Lubeką jako najważniejszym centrum. System ten stał się bazą dla związków miast obejmujących określony obszar, które stanowiły przeciwwagę dla rosnącej na znaczeniu szlachty, broniły swych kupców i towarów, zabezpieczały szlaki handlowe. Kupiec hanzeatycki był ściśle związany z morzem i żeglarstwem. Jego statkiem była koga, przypominająca konstrukcją przedhanzeatyckie statki fryzyjskie. Jest prawdopodobne, że pierwszą kogę zbudowali właśnie Fryzyjczycy w Niderlandach w połowie XII w. Konstrukcję tę przyjęli szybko Sasi niemieccy i rozwinęli ten typ statku, dostosowując go do przybrzeżnej żeglugi na Bałtyku i Morzu Północnym. Możliwość prowadzenia dalekich podróży morskich w pobliżu lądu była prawdziwą rewolucją w handlu między krajami leżącymi nad morzem. Podstawowymi cechami statku kogi były: poszycie klinkierowe (na zakładkę) burt (dno miało często poszycie karwelowe), mocne prostokątne belki wystające z burt, prostopadłe do osi wzdłużnej, które wzmacniały konstrukcję statku, prosta dziobnica i tylnica, w porównaniu z okrągłymi dziobnicami statków wikingów, płaskie dno, połączenie desek poszycia za pomocą żelaznych gwoździ, 164 jeden maszt z jednym kwadratowym żaglem, poprzeczny w stosunku do osi statku układ desek pokładu, które można było wyjmować, dzięki czemu łatwiejszy był dostęp do ładowni. Najwcześniejsze kogi miały otwarte kadłuby. Dopiero w XIII w. pojawiły się pokłady i kasztele, czyli wysokie, zwykle kilkupokładowe nadbudówki na dziobie i na rufie, związane na stałe z kadłubem, mieszczące kajuty oficerów, często bogato zdobione rzeźbami lub malowidłami. Kasztele były także w pewnym sensie konstrukcjami obronnymi, jako że na morzach roiło się od statków pirackich.