Pomorskie Zintegrowany System Przeciwdziałania Uzależnieniom. Epidemiologia i Zasoby Jacek J.Sękiewicz Drug Expert COE
Znaczenie percepcji społecznej w budowaniu strategii przeciw uzależnieniom W przypadku budowania lokalnych strategii przeciw uzależnieniom niezwykle istotnym jest zbudowanie poparcia społecznego dla zaplanowanych działań Społeczności lokalne udzielają poparcia działaniom w ramach strategii jeżeli postrzegają problem jako istotny
Znaczenie percepcji społecznej w budowaniu strategii przeciw uzależnieniom Poparcie społeczne: zwiększa prawdopodobieństwo osiągnięcia rezultatów zwiększa stopień partycypacji we wdrażaniu zaplanowanych działań
Różnice w postrzeganiu problemów narkomanii na poziomie lokalnym i ogólnokrajowym 2008 2011 2015 Problem narkotyków postrzegany na poziomie lokalnym Problem narkotyków postrzegany na poziomie ogólnokrajowym 7.3% 17.7% 11.3% 14.3% 20.9% 17.5% Źródło: Moskalewicz, Świątkiewicz, Sierosławski 2015
Zmiany w postrzeganiu problemów społecznych na poziomie lokalnym 2008 2011 2015 Bezrobocie 66.8% 73.8% 80.5% Zanieczyszczenie środowiska 41.3% 16.3% 9.0% Zły stan zdrowia 40.6% 35.5% 19.4% Bieda 37.2% 44.9% 50.1% Alkoholizm 36.7% 31.5% 27.7% Przestępczość pospolita 28.8% 40.6% 15.1% Narkomania 7.3% 17.7% 11.3%
Zjawisko współwystępowania problemów społecznych Przestępczość Bieda Marginalizacja Alkoholizm
Zjawisko współwystępowania problemów społecznych Konflikt z prawem Niepowodzenia w szkole Zaburzone relacje Narkomania
Zjawisko współwystępowania problemów Znaczenie identyfikacji problemów współwystępujących dla szukania skutecznych rozwiązań Ograniczenie bezrobocia Zmniejszenie spożycia alkoholu
Zjawisko współwystępowania problemów Znaczenie identyfikacji problemów współwystępujących dla szukania skutecznych rozwiązań Poprawa relacji z otoczeniem Zmniejszenie liczby zachowań ryzykownych
Nadmierna koncentracja na jednym problemie bez identyfikacji problemów współistniejących może uniemożliwić optymalne wykorzystanie zasobów, w tym aktywności i partycypacji społecznej Pamiętaj
Czyn jest monitoring? Celowa i systematyczna obserwacja lub nadzorowanie zjawiska w czasie
Cel monitorowania zjawiska narkomanii Rozmiar używania alkoholu i narkotyków Społeczne i zdrowotne skutki używania alkoholu i narkotyków Wzory używania substancji Dostępność substancji Nakłady i efekty interwencji Wiedza na temat kierunków działań i rozwiązań praktycznych
Jaka jest odpowiedź na zjawisko uzależnień? Wprowadzenie prawa narkotykowego Profilaktyka i system informacji Redukcja szkód Leczenie i rehabilitacja
Demografia pucki Słupsk słupski lęborski wejherowski Gdynia Sopot Gdańsk kartuski nowodworski gdański bytowski malborski kościerski starogardzki tczewski sztumski Źródło: GUS, Gdańsk, 2016 człuchowski chojnicki kwidzyński do 50 osób na km 2 od 50 do 100 osób na km 2 od 100 do 300 osób na km 2 powyżej 300 osób na km 2
Bezrobocie - woj. pomorskie 2016 Źródło: WUP, Gdańsk 2017
Oszacowanie używania narkotyków w woj. pomorskim 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 < 25 25-39 40 + Total Źródło: Sękiewicz J. Project on Treatment Demand: Tracking long-term trends. Gdansk, 2017
Zgłoszenia osób uzależnionych do leczenia - pomorskie 2500 2000 1500 1000 500 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Mężczyźni Kobiety Suma Liniowy (Suma) Źródło: Sękiewicz J. Project on Treatment Demand: Tracking long-term trends, Gdansk 2017
Interwencje Pogotowia Ratunkowego z powodu używania narkotyków - pomorskie 800 700 600 500 400 300 200 100 0 Źródło: Pomorskie Centrum Zdrowia Publicznego, Gdańsk, 2017
Zgony z powodu narkotyków (ICD 10) 50 45 40 Male Female Total 35 30 25 20 15 10 5 0 1991199219931994 199519961997199819992000200120022003200420052006200720082009201020112012201320142015 Źródło: Zakład Medycyny Sądowej w Gdańsku, 2011; NFP, 2016
Nowe zakażenia wirusem HIV - pomorskie 120 Liczba przypadków Liczba IDU 100 80 60 40 20 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Źródło: Państwowy Zakład Higieny, 2017
Nowe zachorowania na AIDS - pomorskie 45 40 42 35 30 25 20 15 10 5 0 20 17 16 15 14 14 13 13 12 11 10 9 9 9 7 6 6 5 5 5 4 3 2 2 2 2 1 1 1 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Liczba przypadków IDU's - użytkownicy iniekcyjni Źródło: Państwowy Zakład Higieny, 2017
Przestępstwa w woj. pomorskim z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii 800 700 600 500 400 300 200 100 0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 absolute conditional suspension Źródło: Home Office, 2017
Ranking szkodliwości substancji psychoaktywnych min - max Grzyby halucynogenne LSD Ecstasy Benzodiazepiny Kanabinole Amfetamina Nikotyna Kokaina Metaafetamina Kokaina (crack) Heroina Alkohol 6 7 9 15 20 23 26 27 33 54 55 72 0 10 20 30 40 50 60 70 80 Źródło: Narcotic Science Committee, UK 2010
Picie napojów alkoholowych wśród uczniów 15-16 letnich 100 80 93 77 90 82 92 87 90 87 79 78 83 71 66 60 61 57 58 50 48 40 1995 1999 2003 2007 2011 2015 w czasie całego zycia życia w czasie ostatnich 12 miesięcy w czasie ostanich 30 dni Źródło: ESPAD, Gdańsk 2015
Picie napojów alkoholowych wśród uczniów 17-18 letnich 100 80 97 97 97 94 95 95 93 95 92 92 92 88 78 79 80 80 82 60 66 40 1995 1999 2003 2007 2011 2015 Kiedykolwiek w życiu W czasie 12 miesięcy przed badaniem W czasie 30 dni przed badaniem Źródło: ESPAD, Gdańsk 2015
Picie napojów alkoholowych w czasie ostatnich 30 dni wśród chłopców i dziewcząt (15-16 letnich) 100 88 80 72 60 56 45 54 60 60 62 54 53 50 62 40 20 0 1995 1999 2003 2007 2011 2015 Chłopcy Dziewczęta Źródło: ESPAD, Gdańsk 2015
Co piją dorośli? Konsumenci: napojów spirytusowych 69% wina 64% piwa 75% Źródło: Wzory użycia alkoholu, PARPA 2012
Wzory konsumpcji napojów alkoholowych Tylko napoje spirytusowe 8,5% Tylko wino 7,7% Tylko piwo 10,0% Spirytusowe i wino 8,4% Spirytusowe i piwo 17,6% Wino i piwo 13,5% Spirytusowe, wino, piwo 34,2% (5% deklaruje picie bimbru, 12% wina domowego) Źródło: Wzory użycia alkoholu, PARPA 2012
Średnia częstotliwość picia napojów alkoholowych w ciągu roku Napoje spirytusowe Wino Piwo 34 razy 18 razy 67 razy Źródło: Wzory użycia alkoholu, PARPA 2012
Średnia wielkość konsumpcji przy jednej okazji Napoje spirytusowe Wino Piwo 180 ml 180 ml 670 ml Źródło: Wzory użycia alkoholu, PARPA 2012
Kiedy pijemy weekendy 65% dni powszednie 4% trudno powiedzieć 31% Picie codzienne: napoje spirytusowe 0,7% wino 0,4% piwo 2,9% Źródło: Wzory użycia alkoholu, PARPA 2012
Okazje picia napojów alkoholowych Wódka: spotkania towarzyskie 34% imieniny bądź urodziny 33% święta (Wielkanoc, Boże Narodzenie) 8% bez żadnej okazji 7% Wino imieniny lub urodziny 21% spotkania towarzyskie 20% Święta (Wielkanoc, Boże Narodzenie)15% inne okoliczności 15% Piwo bez żadnej specjalnej okazji 42% spotkania towarzyskie 34% Imieniny, urodziny 5% Źródło: Wzory użycia alkoholu, PARPA 2012
Gdzie pijemy alkohol? mieszkanie prywatne 61% osób pijących piwo, 70% osób pijących wódkę, 80% pijących wino lokale gastronomiczne 12% piwo, 13% wino, 14% wódkę na wolnym powietrzu 6% wino, 15% wódkę, 28% piwo Źródło: Wzory użycia alkoholu, PARPA 2012
Z kim pijemy? wódka wino piwo sam 2% 2% 19% z rodziną 53% 67% 34% ze znajomymi 62% 45% 53% z nieznajomymi 2% 2% 0,3% Źródło: Wzory użycia alkoholu, PARPA 2012
Największe spożycie - kobiety 18-29 i 30-39 lat, panny, wykształcenie wyższe i średnie mieszkanki miast o wielkości 50-500tys i powyżej 500 tys. uczące się, studiujące pracujące jako pracownice umysłowe bez wyższego wykształcenia, nie deklarujące się jako wierzące i praktykujące, lepiej oceniające swoją sytuację materialną Źródło: Wzory użycia alkoholu, PARPA 2012
Największe spożycie - mężczyźni 30-39 lat i 40-49 lat, wykształcenie zasadnicze zawodowe, robotnicy niewykwalifikowani, mieszkający w miastach od 50-500tys. rozwiedzeni i kawalerowie nie deklarujący się jako wierzący i praktykujący, gorzej oceniający swoją sytuację materialną Źródło: Wzory użycia alkoholu, PARPA 2012
Przekraczanie limitów W czasie ostatniej konsumpcji alkoholu limit niskiego ryzyka szkód przekroczyło - 33% kobiet - 70% mężczyzn Źródło: Wzory użycia alkoholu, PARPA 2012
Współpraca wielosektorowa na poziomie Województwa Pomorskiego Zakłady służby zdrowia Narodowy Fundusz Zdrowia Sąd Okręgowy - kuratorzy UNDP Biura i jednostki organizacyjne Gdańska miasta europejskie Straż Miejska Urząd Pracy Krajowe Biuro ds. Przeciwdziała nia Narkomanii Samorząd Województwa Rada Ekspertów ds.. Uzależnień Policja Samorządy gmin i miast Komisja Rozwiązywani a Problemów Alkoholowych W Gdańsku Organizacje pozarządowe Instytuty naukowo- -badawcze Miejskie Zespoły Realizacji Programu Profilaktyki i Rozw. Probl. Alk. Ośrodki Pomocy Społecznej
Zasoby Leczenie uzależnień narkotykowych Detoksykacja Leczenie ambulatoryjne Leczenie stacjonarne (190 miejsc) 3 Oddziały 10 Poradni 9 Ośrodków Program Leczenia Substytucyjnego WOTU 70 pacjentów Hostele i mieszkania readaptacyjne (Gdańsk, Miastko, Jastrzębia Góra, Gajki).. Źródło: KBPN 2017
Zasoby Leczenie uzależnień alkoholowych Detoksykacja 3 Oddziały Leczenie ambulatoryjne 26 Poradni Odziały Dzienne 8 Oddziałów Leczenie stacjonarne 7 Ośrodków Źródło: PARPA 2017
Polityka Samorządu Województwa w przeciwdziałaniu alkoholizmowi i narkomanii Zmierza do ograniczenia rozpowszechnienia używania alkoholu i narkotyków oraz związanych z tym problemów poprzez systemowe podejście oraz koordynację działań jednostek i podmiotów organizacyjnych miejskich, WOTU oraz instytucji współpracujących. Zakłada: Integrację instytucji, służb i organizacji zobowiązanych do realizacji zadań (współpraca wielosektorowa). Integrację działań i środków podejmowanych w obszarze przeciwdziałania uzależnieniom. Wydatkowanie środków finansowych na realizację zadań zgodnie z określonymi potrzebami.
Polityka Samorządu Województwa w przeciwdziałaniu alkoholizmowi i narkomanii Strategię Wojewódzką wyznaczają: Wojewódzki Program Przeciwdziałania Alkoholizmowi, Narkomanii poziom wojewódzki Lokalne (Miejskie, Gminne) Programy Przeciwdziałania Uzależnieniom Zadania programów na poziomie wojewódzkim i lokalnym są kompatybilne oraz dostosowane do aktualnych potrzeb mieszkańców.
Obszary realizacji programów Programy są realizowane w 5 obszarach (działy programu) 1. Profilaktyka. 2. Leczenie, rehabilitacja i ograniczenie szkód zdrowotnych. 3. Postrehabilitacja i pomoc socjalna. 4. Ograniczanie popytu. 5. Koordynacja, monitoring i ewaluacja.
Efekt polityki województwa pomorskiego Zahamowanie tempa wzrostu popytu na alkohol i narkotyki. Optymalizacja działań na rzecz leczenia, rehabilitacji oraz ograniczania szkód zdrowotnych. Redukcja nawrotów oraz poprawa jakości życia osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych. Zintegrowanie środowisk i działań na rzecz ograniczenia zjawiska alkoholizmu i narkomanii.
Dziękuję za uwagę j.sekiewicz@wotu.pl tel. 663 995 957