dr hab. Aneta Gluch-Klucznik Pat'rstwowa Wy?sza Szkola Teatralna im. L. Solskiego w Krakowie Wroclaw 30.10.2015 Filia we Wroclawiu adres do korespondencji: ul. Braniborska 59 53-680 Wroclaw e-mail: adiat@wp.pl Recenzja pracy doktorskiej Pani magistra sztuki Katarzyny Siergiej, w zwi4zku z przewodem doktorskim w dziedzinie sztuk teatralnych przeprowadzanym przez Radg Wydzialu Sztuki Lalkarskiej Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie Rada Wydzialu SzIuki Lalkarskiej Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie, w pismie z dnta25.09.2015 r. roku, powierzyla mi funkcjg recenzenta pracy doktorskiej Pani mgr Katarzyny Siergiej. Tematem pracy jest: Improwizacja w teatrze fo*y. Analiza procesu budowania roli Olgi D. w przedstawieniu Wierszalin. Reportai o koricu iwiata w rezyserii Piotra Tomaszuka. Do wniosku o przeprowadzenie postgpowania doktorskiego zatqczone zostaly wszelkie wymagane dokumenty: praca doktorska, osi4gniecia artystyczne i dydaktyczne, informacje o dorobku zawodowym z obszemq, dokumenta cjq recenzji realizacji scenicznych. Podstawowe dane o doktorantce. Pani I(atarzyna Siergiej urodzila sig 03.12.1982 r. roku w Biatrymstoku. Na podstawie informacji ze starannie przygotowanej dokumentacji wynika, 2ePaniKatarzyna Siergiej, po ukoriczeniu Szkoty Podstawowej w rodzinnym miescie, ksztalcila sig w I Liceum Og6lnoksztalcEcym im. Adama Mickiewiczaw BiaLymstoku. W 2001 roku Pani \{atarzynarozpoczgla studia nawydziale Sztuki Lalkarskiej i w 2005 roku uzyskala tytul magistra sztuki. Jeszcze bgd4c na studiach podjgta sig wsp6ipracy, jako prezenterka radiowa w Radio Akadera dzialaj1cym przy Politechnice Bialostockiej, a po uzyskaniu tytutu magistra sztuki rozpoczgla studia na Uniwersytecie w Bialymstoku, na Wydziale Filologicznym, specjahzacja: filologia angielska. W 2007 roku uzyskala Dyplom ukofczenia studi6w wylszych zawodowych w zakresie nauczania jezyka angielskiego, a 2012 roku na Wydziale Filologii angielskiej uzyskala tylul. zawodowy magistra.
W 2007 roku Pani Katarzyna podjgla takze studia w Nauczycielskim Kolegium Jgzyk6w Obcych w Bialymstoku i w 2010 roku uzyskatra Dyplom ukofczenia studi6w wyhszych zawodowych, Wydzial: Filologia niemiecka, Specjalizacja : Nauczanie jgzyka niemieckiego. W 2006 roku Pani Katarzyna gra tytulow4 rolg w spektaklt Ofiara Wilgefortis w rezyserii Piotra Tomaszuka i ta wsp6lpraca zteatremwierszalin trwa do 2014 roku. W tym czasie zagralanie tylko znakomite role w Teatrze Wierszalin, ale takhe pelnila w nim funkcje asystenta re2ysera, inspicjenta, Asystenta Dyrektora ds. Zarzydzania t Marketingu oraz Koordynatora projekt6w edukacyjnych i arlystycznych. Od 2012 rol<vpanikalarzyna Siergiej rozpoczynapraca jako pedagog na Wydziale Sztuki Lalkarskiej w Bialymstoku. Prowadzi lektorat z jgzyka angielskiego t zajecia w przedmiocie: Improwizacje sceniczne ze studentami III roku. Jak podkresla w swojej rekomendacji dla Pani Katarzyny dr hab. Marek Waszkiel wszechstronnosi doktorantki, wrodzona inteligencj a, ntezwyldy talent i warsztat aktorski, gromadzone doswiadczenie, ale takhe doskonala znajomosi literatury i talent badawczy pozwalaj4 miei przekonanie, 2e Pani Kataruyna w swoim dorobku pedagogicznyrn takze osi4gnie bardzo wiele. Cz5t.ajqc entuzjastyczne recenzje z dokonari na polu artystycznym aktorki chcialoby sig powiedziel, 2e Pani Katarzyna powinrra czud sig spelnion4 artystk4 i spocz46 na laurach. Dlatego jestem pod wrazeniem r6wnie? jej zaangahowania w zakresie translacji czy samodoskonalenia zawodowego. Pani Kalarzyna w swojej rozprawie wspomina czasy SwietnoSci komedii dell'arte, kiedy najznamienitsi artysci byli lud2mr wyksztalconymi i nieustannie podnosili swoje umiejgtnosci praktyczne i wiedzg teorciycznq. Doktorantka w swoim dzialaniu przypomina Eleng Baletti, znakomit1 aktorkg, kt6ra w czasach jej wsp6lczesriych bytra osob4 niezwykle wyksztalcon4 i wlasnie temu wyksztalceniu przypisy\,vano czgsd kunsztu aktorskiego artystki. Marn wrahenie, 2e Pani Katarzyna nie powiedziala jeszcze ostatniego slowa. 11o56 dokonan artystycznych,udzian w festiwalach i warsztatach, prowadzenie zajg6 ze studentami i warsztat6w na przestrzeni dziewigciu lat dolqczona w dokumentacji Pani Siergiej jest naprawdg imponuj4ca. Swiadczy to nie tylko o talencie Pani Katarzyny, ale takle o jej uporze w d4zeniu do celu i ogromnej pasji. Na praca doktorsk4 Pani I(atarzyny Siergiej sktadajq sig: dzido artystyczne w postaci zarejestrowanej na plycie DVD realizacji roli Olgi D. w przedstawienru Wierszalin. Reportai o koricu iwiata, oraz rozprawa pisemna, kt6rej tematem jest improwizacja w tealrze formy i analiza procesu budowania postaci Olgi D. Nagranie przedstawione w postepowaniu przewodowym jest,,zywym" zapisem spektaklu, jest zalqczony takhe reporta? i rozmowa z widzami, co stanowi w moim odczuciu dodatkowy element buduj4cy oryginalnos6 prezentowanego materialu.
We wstgpie pracy pisemnej doktorantka stawia tezg, 2e pozornie wykluczajqce sig wzajemnie improwizacja i forma mogq by6 wykorzystywane w pracy nad ro14. PrzykNadem budowania roli formalnej technikami improwizacyjnymi ma by6 posta6 Olgi D. w spektaklu realizowanym w Teatrze Wierszalin, Autorka uwaha za zasadne zamieszczenie szerszego opisu metody pracy nad spektaklem, jak i samego jego opisu spektaklu Wierszalin. Reporta o koricu iwiata. W ten spos6b proces budowania roli Olgi D. z v?yciem technik improwizacyjnych zyska szerszy kontekst. W pracy odwolywa6 sig bgdzie takze do swojej pracy pedagogicznej, kt6rej gl6wnyrn zalozeniem jest przekonanie, 2e rozw6j tw6rczych metod pracy artystycznej mozliwy jest przede wszystkim dzieki konfrontowaniu dotychczasowej wiedzy student6w z nowsnni doswiadczeniami i ze techniki improwizacji mog4 stad sig znakomityn narzgdziemw szeroko rozumianym teatrze formy. Autorka vwaza takhe, 2e zarnieszczenie rysu historycznego pozwoli na pelniejsze spojrzenie na to, jak jej osobiste doswiadczenia i metody pracy przekl.adajq sig na praktykowany przez ni4 styl pracy ze studentami. W rozdziale I Pani Katarzyna dokonuje pr6by zdefiniowania pojgcia Improwizacji i podkrella, i2 mozna je traktowai na dwa sposoby; jako rodzaj przedstawieniabez scenariusza i jako technikg aktorsk4. Bardzo szczeg6lowo opisuje zar6wno pocz1tki sztuki improwizacji od starozytnych form improwizowanych, komedig dell'arte, dzialania uliczne, al po wsp6lczesne improwizacje komediowe typu stand-up show. R6wnie wnikliwie anahzuje rnetody wielkich prekursor6w i tw6rc6w teatru, kt6rzy w swoich metodach pracy z aktorem doceniali improwizacjg, jako narzgdzie do osi4gnigcia efektu koricowego. Opis prac nad warsztatem aktora takich tw6rc6w jak I(. Stanislawski, W. Mejerhold, J. Copeau, L. Strasberg, V. Spolin K. Johnstone, J. Grotowski, T. I(antor Swiadczq nie tylko o wnikliwym zgngbianiu przez doktorantkg zjawiska improwizacji w leatrze w kontekscie historycznp, ale takhe myslg wynika on z chgci znalezienia wlasnej metody. W tych poszukiwaniach niezwykle cenn4 rolg odegralo spotkanie z Piotrem Tomaszukiem. W rozdziale II Pani Kataruyna Siergiej przybliza nam specyfikg metod pracy w wierszalifrskim zespole. Przyr6wnuje atmosferg pracy do dzialan w zespole Tadeusza Kantora. Dokonuje bardzo, wnikliwych analogii w metodach praay I(antora i Tomaszuka. Podkresl a takae istotn4 kwestig, jak4 jest praca w zespole ludzi, kt6rym przewodzi jedna idea. To wsp6lna gotowosi na wyzwanie i spontaniczne improwizacje. Przygotowanie spektaklu staje sig swoistym rytualem i w efekcie koricowym wsp6lnym dzielem artyst6w. Pani Katarzyna niezwykle szczeg6lowo opisuje procesy obsadzania 161 w spektaklu i swoje inspiracje w budowani postaci scenicznej Olgi D. Zwracauwagg na niezwykly moment w pracy kiedy stare zardzewiale kajdany staly sig dla niej punktem wyjscia w budowani roli. Wzruszajqcy jest fragment, w kt6rym aktorka wspomina o chwilach zwqtpienia we wlasne sily, ale ciekawe te?sq opisy dzialan, kt6re wynikaly zprzypadlan, akt6re stawaly sig
ostatecznie elementem wykorzystanym w spektaklu. W obszemyrn opisie dziatahjakie dokonywaty sig podczas powstawania przedstawienia Pani Katarzyna podkresla, 2e to wlasnie wtedy ugruntowala swoje przekonanie o slusznosci wybranej drogi artystycznej i metody, kt6ra jej przyswieca. Ugruntowalo to jej przekonanie,'2e zapomocq technik improwizacji moze stosowad formalne rozwiqzania, aby osi4gn4i konkretne zalohenia sceniczne. W tym duchu prowadzr zajecia ze studentami. Opisywane w rozprawie iwiczenia opiera o wlasne doswiadczenia, posilkuj4c sig odkryciami dokonanymi przez uznanych artyst6w takich jak Konstantin Stanislawski i Michaitr A. Czechow czy wsp6lczesnych improwizator6w wykorzystuj4cy odkrycia Violi Spolin lub Keitha Johnstone'a. Gl6wne zalohenia w pracy dydaktycznej to zapoznanie student6w z technikami improwizatorskimi, konfrontacja nabytej jul przez nich wiedzy z nowymi rozwiqzamarm, podkreslenia wagi samorozwoju z uwzglgdnieniem attoanalizy i samodzielnym, czuwaniem nad swoim warsztatem. Pani Katarzyna opisuje konkretne przykjady lwrczefi, w kt6rych jej podopieczni maj4 szansg rozwinqd spontanicznos6, gotowos6 sceniczn1 poglgbiaj4c przy tym koncentracjg i wyobraznig. Bardzo ciekawie tel traktule w rozprawie kwestie technik lalkowych. PodkreSla, 2e nie ma sprzecznosci w pracy zlalke, gdzie potrzebaprecyzji i kunsztu technicznego w konfrontacji zwykorzystaniem technik improwizacyjnych, gdzie podstaw4 jest spontanicznosd. Sztuk4, zdaniem Pani Katarzyny jest osi4gn46 najwyisz4jakos6 w obu przypadkach. Posilkuje sig tu przyldadem wirtuozowskich dzialaf scenicznych angielskiej grupy Blind Summit Theatre. Bardzo istotne dla mnie jest tez podkrellane przez Paniq KatarzynE podejscie do partnera, do zespolu i do widza przede wszystkim. Zwracanie uwagi, 2e czas pracy aktora to akt tw6rczy, kt6ry wymaga od niego pelnej koncentracji i oddania. Jednocze6nie doktorantka zwraca uwagg nabardzo istotne kwestie, jakimi s4 umiejgtne wyci4ganie wniosk6w z popelnianych blgd6w i stawianie czola wyzwaniom, kt6re budzq lgk. Nauka oswajania student6w z negatywnymt emocjami mole im pom6c w samodzielnyrn podejmowaniu wyzwan, jakie napotkaj4 na swojej drodze zawodowej. Konkluzja. Praca doktorska Improwizacja w teatrze formy. Analiza procesu budowania roli Olgi D. w przedstawieniu Wierszalin. Reportat o koticu iwiata w rezyserii Piotra Tomaszuka. jednoznacznie wskazuje na ogromn4 aktywnosi artystyczn4 i naukow4 Pani mgr Katarzyny Siergiej. Jest napisana z dulq dojrzalo6cie i dociekliwosciq. Zawiera czytelnie zdefiniowane w tresci zagadnienta, problemy i wnioski. Obok anahzy samodzielnej pracy nad rol4 Olgi D., rysu historycznego zjawiska improwizacji mohemy Sledzi6 wybory, jakich dokonala autorka praay przygotowuj4c sig do roli w spektaklu Teatru Wierszalin i roli pedagoga na Wydziale Sztuki
Lalkarskiej. Uwalam, 2e rola Olgi D. jest doskonatym przykladem budowania roli formalnej technikami improwizacyjnymi. Przedstawiona mi do oceny praca doktorska spelnia wymogi art, 13 ust. 1 ustaw5r z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz.U. Nr 65, poz:595,d2.u.22005 nr 164 poz. 1365 orazdz.u. z2qlir, m 84 poz.455). Jestem przekonana, 2e Pani mgt Katarzyna Siergiej posiada wszelkie umiejgtnosci do prowadzenia samodzielnej pracy artystycznej i naukowej, kt6re w pol1czeniu z jej ogromnym dorobkiem i osi4gnieciami tw6rczymi, uzasadniajq nadanie doktorantce stopnia doktora sztuki w dziedzime sztuk teatralnych.