1 z 7 2016-11-16 16:30 I OSK 1916/15 - Wyrok NSA Data orzeczenia 2016-03-10 orzeczenie prawomocne Data wpływu 2015-06-25 Sąd Sędziowie Symbol z opisem Hasła tematyczne Naczelny Sąd Administracyjny Małgorzata Dałkowska - Szary /przewodniczący/ Marek Stojanowski Paweł Miładowski /sprawozdawca/ 6180 Wywłaszczenie nieruchomości i odszkodowanie, w tym wywłaszczenie gruntów pod autostradę Wywłaszczanie nieruchomości Sygn. powiązane I OSK 1261/11 - Wyrok NSA z 2012-11-09 I SA/Wa 1399/10 - Wyrok WSA w Warszawie z 2011-03-09 Skarżony organ Minister Infrastruktury~Minister Infrastruktury Treść wyniku Oddalono skargę o wznowienie postępowania Powołane przepisy Dz.U. 2000 nr 98 poz 1071 art. 156 2 Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r.- Kodeks postępowania administracyjnego - tekst jednolity Dz.U. 2002 nr 153 poz 1270 art. 272 1 Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. SENTENCJA Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Małgorzata Dałkowska-Szary, Sędzia NSA Paweł Miładowski (spr), Sędzia NSA Marek Stojanowski, Protokolant starszy sekretarz sądowy Monika Dworakowska, po rozpoznaniu w dniu 10 marca 2016 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. [...] w Ł. o wznowienie postępowania sądowego zakończonego wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 listopada 2012 r. sygn. akt I OSK 1261/11 oddalającym skargę kasacyjną Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. [...] w Ł. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 9 marca 2011 r. sygn. akt I SA/Wa 1399/10 w sprawie ze skarg Prezydenta Miasta Ł. wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej i Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. [...] w Ł. na decyzję Ministra Infrastruktury z dnia [...] kwietnia 2010 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności orzeczenia o wywłaszczeniu nieruchomości oddala skargę o wznowienie postępowania. UZASADNIENIE Wyrokiem z dnia 9 listopada 2012 r., sygn. akt I OSK 1261/11, Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną Wojewódzkiego Szpitala [...] od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 9 marca 2011 r., sygn. akt I SA/Wa 1399/10, w sprawie ze skarg Prezydenta Miasta Ł. wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej i Wojewódzkiego Szpitala [...] na decyzję Ministra Infrastruktury z dnia [...] kwietnia 2010 r., nr [...], w przedmiocie stwierdzenia nieważności orzeczenia o wywłaszczeniu nieruchomości. W uzasadnieniu wyroku Sąd przytoczył następujące okoliczności faktyczne i prawne sprawy. Orzeczeniem z dnia [...] listopada 1950 r., Nr [...], Prezydium Rady Narodowej m. Łodzi orzekło o wywłaszczeniu nieruchomości położonej w Ł. przy ul. [...] nr hip. [...] rep. hip. [...], stanowiącej współwłasność M. i J. z C. małż. A. oraz A. i C. z O. małż. M.. Prezydium Rady Ministrów decyzją z dnia [...] stycznia 1952 r., Nr [...], utrzymało w mocy powołane orzeczenie z dnia [...] listopada 1950 r. Z wnioskiem o stwierdzenie nieważności ww. orzeczeń wywłaszczeniowych wystąpiła T. K.. Decyzją z dnia [...] stycznia 2007 r., nr [...], Minister Budownictwa stwierdził nieważność obu powołanych orzeczeń o wywłaszczeniu, i decyzją z dnia [...] maja 2007 r. utrzymał w mocy swoją decyzję z dnia [...]
2 z 7 2016-11-16 16:30 stycznia 2007 r., lecz Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 17 grudnia 2007 r. sygn. akt I SA/Wa 1181/07 uchylił decyzję Ministra Budownictwa z dnia [...] maja 2007 r. Ponownie rozpatrując sprawę, Minister Infrastruktury decyzją z dnia [...] kwietnia 2010 r., nr [...], utrzymał w mocy decyzję Ministra Budownictwa z dnia [...] stycznia 2007 r. Wyrokiem z dnia 9 marca 2011 r., sygn. akt I SA/Wa 1399/10, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargi Prezydenta Miasta Ł. i Wojewódzkiego Szpitala [...] na decyzję Ministra Infrastruktury z dnia [...] kwietnia 2010 r. Skargę kasacyjną od wyroku z dnia 9 marca 2011 r., sygn. akt I SA/Wa 1399/10, złożył Wojewódzki Szpital [...]. W skardze kasacyjnej zarzucono naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 1 ust. 1 pkt 3 dekretu z dnia 7 kwietnia 1948 r. o wywłaszczeniu majątków zajętych na cele użyteczności publicznej w okresie wojny 1939-1945 r. (Dz. U. z 1949 r. Nr 65, poz. 527), zwanego dalej "dekretem z 1948 r.", przez przyjęcie, że nie została spełniona trzecia przesłanka dopuszczająca wywłaszczenie, ponieważ w dniu wejścia w życie dekretu nieruchomość położona przy ul. [...] w Ł. nie znajdowała się we władaniu Skarbu Państwa. W skardze kasacyjnej zarzucono również naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 106 3 i art. 141 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej "p.p.s.a.", przez niewyjaśnienie podniesionych w skardze wątpliwości dotyczących materiału dowodowego zebranego na okoliczność rzekomego władania przez współwłaścicieli przedmiotową nieruchomością po wejściu w życie dekretu z 1948 r. oraz przywrócenia im posiadania, a ponadto naruszenie art. 156 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.), zwanej dalej "K.p.a.", przez przyjęcie, że w sprawie nie występują nieodwracalne skutki prawne. W uzasadnieniu skargi kasacyjnej wskazano m.in. na kwestię braku uwierzytelnienia odpisów orzeczeń sądowych, które stanowiły dowód w sprawie na potwierdzenie, że w dniu wejścia w życie dekretu współwłaściciele władali przedmiotową nieruchomością, wykonując swoje uprawnienia właścicielskie. Ponadto, wskazano na kwestie związane z wykazywaniem "władania" nieruchomością oraz brak umowy najmu. Ponadto, z orzeczenia Prezydium Rady Ministrów wynika, że nie uwzględniło ono odwołania współwłaścicieli od orzeczenia o wywłaszczeniu z odjęciem prawa własności z dniem 9 maja 1945 r. z uwagi na to, że stan wynikający z umowy najmu świadczy o władaniu nieruchomością przez wywłaszczającego, o którym to władaniu mówi art. 1 dekretu z 1948 r. Sąd pominął również, że współwłaściciele przedmiotowej nieruchomości przez okres od 1 lutego 1945 r. do 31 grudnia 1948 r. czynszu nie pobierali. Przeczy to zatem postawionej przez Sąd tezie o wykonywaniu przez współwłaścicieli praw właścicielskich do spornej nieruchomości. Ponadto, dokonanie czynności cywilnoprawnej, mocą której nastąpiło obciążenie nieruchomości prawem rzeczowym (w tym przypadku prawem użytkowania) stanowi przeszkodę do stwierdzenia nieważności orzeczenia o wywłaszczeniu nieruchomości na podstawie art. 156 1 K.p.a. Decyzja uwłaszczeniowa Wojewody Ł. z dnia [...] maja 2002 r. ma bowiem charakter deklaratoryjny, a nie konstytutywny, dlatego nie z tą decyzją, lecz z aktem notarialnym z dnia [...] maja 2004 r., Rep. [...], mocą którego Województwo Ł. oddało przedmiotową nieruchomość skarżącemu Szpitalowi w nieodpłatne użytkowanie na okres 20 lat, wiążą się skutki prawne, których organ administracji nie jest w stanie odwrócić w ramach swych kompetencji realizowanych w postępowaniu administracyjnym. Objętym skargą o wznowienie postępowania wyrokiem z dnia 9 listopada 2012 r., sygn. akt I OSK 1261/11, Naczelny Sąd Administracyjny, przy rozpoznaniu skargi kasacyjnej Wojewódzkiego Szpitala [...], jako niezasadne uznał zarzuty skargi kasacyjnej dotyczące naruszenia art. 106 3 i art. 141 4 p.p.s.a. W
3 z 7 2016-11-16 16:30 sprawie wskazano na dokumenty będące postawą orzekania, jak i to, że strona nie wykazała by istniały jakieś inne dowody. W konsekwencji za niezasadny uznano zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 1 ust. 1 dekretu z 1948 r. Przepis stanowił bowiem, że dopuszczalne jest wywłaszczenie nieruchomości zajętych w okresie od 1 września 1939 r. do 9 maja 1945 r. na cele wymienione w art. 2 pkt 1 i znajdujących się w dniu wejścia w życie niniejszego dekretu we władaniu Skarbu Państwa, związków samorządu terytorialnego lub przedsiębiorstw państwowych. NSA w pełni podzielił pogląd Sądu I instancji zaczerpnięty ze wskazanych w zaskarżonym wyroku uprzednich orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego, że władanie nieruchomością przez Skarb Państwa w rozumieniu cytowanego wyżej art. 1 ust. 1 nie obejmuje władztwa wynikającego z umownego stosunku prawnego w rozpatrywanej sprawie z umowy najmu. Nie można bowiem władaniu nieruchomością opartemu na woli stron przypisać dopuszczalności jej wywłaszczenia na podstawie wskazanego przepisu. Analiza treści przepisów dekretu z 1948 r. wskazuje, że wywłaszczenie na podstawie tego dekretu służyło w istocie prawnemu usankcjonowaniu faktycznego władania gruntem przez Skarb Państwa niezależnie od woli jej dotychczasowego właściciela, a nawet wbrew jego woli. W rozpatrywanej zaś sprawie nie ulega wątpliwości potwierdził to bowiem organ I instancji w swoim orzeczeniu z dnia [...] listopada 1950 r. że władanie Skarbu Państwa przedmiotową nieruchomości wynikało z umowy najmu, a więc władztwo Skarbu Państwa było zależne od woli jej właściciela. Także zarzut kasacyjny naruszenia art. 156 2 K.p.a. NSA ocenił jako niezasługujący na uwzględnienie. Prawidłowo bowiem Sąd I instancji przyjął, że orzeczenia wywłaszczeniowe nie wywołały nieodwracalnych skutków prawnych. Oddanie przedmiotowej nieruchomości w użytkowanie Wojewódzkiemu Szpitalowi [...] umową notarialną przez Samorząd Województwa Ł. nastąpiło bowiem po uzyskaniu własności tej nieruchomości przez ten Samorząd z mocy prawa dopiero w dniu 1 stycznia 1999 r., co zostało potwierdzone deklaratoryjną decyzją Wojewody Ł. z dnia [...] maja 2002 r. Ustanowienie użytkowania w żaden więc sposób nie wynikało z orzeczeń wywłaszczeniowych, dlatego nie było skutkiem prawnym tych orzeczeń. Ustanowienie użytkowania w formie umowy notarialnej w sferze przyczynowo-skutkowej związane jest z przysługiwaniem Samorządowi Województwa Ł. prawa własności, którego nabycie potwierdzone zostało decyzją administracyjną z dnia [...] maja 2002 r. Takie zaś nabycie nie jest skutkiem prawnym orzeczeń wywłaszczeniowych, lecz stanowi odrębne od wywłaszczenia zdarzenie prawne, dlatego nie jest dla oceny legalności tych orzeczeń nieodwracalnym skutkiem prawnym w rozumieniu art. 156 2 K.p.a. Skargę o wznowienie postępowania zakończonego wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 listopada 2012 r., sygn. akt I OSK 1261/11, złożył Wojewódzki Szpital [...], wnosząc o wznowienie postępowania sądowego zakończonego ww. wyrokiem i uchylenie tego wyroku oraz wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 9 marca 2011 r. sygn. akt I SA/Wa 1399/10 i przekazanie sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania; oraz zasądzenie od zwrotu kosztów postępowania sądowego w sprawie według norm przepisanych. Jako podstawę wznowienia postępowania wskazano przepis art. 272 1 p.p.s.a. i wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 maja 2015 r., sygn. akt P 46/13, w któym orzeczono, że "Art. 156 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r. poz. 267 ze zm.) w zakresie, w jakim nie wyłącza dopuszczalności stwierdzenia nieważności decyzji wydanej z rażącym naruszeniem prawa, gdy od wydania decyzji nastąpił znaczy upływ czasu, a decyzja była podstawą nabycia prawa lub ekspektatywy, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej". Ponadto powołano się na uchwałę Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 czerwca 2010 r., sygn. akt II GPS 1/10, wskazując, że w świetle powyższego, skarżący ma prawo do ponownego rozpoznania sprawy w nowym stanie prawnym, ustalonym wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 maja 2015 r., sygn. akt P 46/13. Jest bowiem rzeczą bezsporną, że podstawą wydania decyzji, której sprawa dotyczy, był art.
4 z 7 2016-11-16 16:30 156 1 pkt 2 K.p.a. Skoro decyzję wydano na podstawie przepisu, o którego niezgodności z Konstytucją orzekł Trybunał Konstytucyjny, to należy uznać, że jest ona sprzeczna z prawem. Okoliczność ta przesądza o konieczności uchylenia zapadłych w sprawie wyroków sądów administracyjnych. Dlatego, w ocenie Szpitala, przy ponownym rozpoznaniu sprawy Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie powinien uchylić decyzję Ministra Infrastruktury z dnia [...] kwietnia 2010 r., nr [...], i ograniczyć się zgodnie z art. 158 2 K.p.a. do stwierdzenia wydania orzeczeń wywłaszczeniowych z naruszeniem prawa oraz wskazania okoliczności, z powodu których nie stwierdził nieważności tych orzeczeń. Zdaniem skarżącego Szpitala, wprawdzie Trybunał Konstytucyjny nie zdefiniował pojęcia "znacznego upływu czasu", lecz z pewnością należy przyjąć, że nie może to być okres dłuższy niż dziesięć lat, a okres sześćdziesięciu lat, który upłynął od daty wydania w niniejszej sprawie orzeczenia Prezydium Rady Narodowej m. Ł. z dnia [...] listopada 1950 r. nr [...] do daty wydania zaskarżonej decyzji Ministra Infrastruktury z dnia [...] kwietnia 2010 r. sprostowanego postanowieniem z dnia 9 czerwca 2010 r. jest bardzo znacznym upływem czasu. Skarżący Szpital byłby nadal użytkownikiem spornej nieruchomości do końca miesiąca kwietnia 2024 r., ponieważ otrzymał ją w nieodpłatne użytkowanie umową w formie aktu notarialnego z dnia 13 maja 2004 r. na okres 20 lat od Samorządu Województwa Ł., będącego jego organem założycielskim. Umowę nieodpłatnego użytkowania rozwiązano notarialnie w dniu 30 października 2013 r. wyłącznie z uwagi na treść orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 listopada 2012 r. sygn. akt I OSK 1261/11, którego dotyczy niniejsza skarga o wznowienie postępowania. Z tych wszystkich względów skarga o wznowienie postępowania jest w pełni zasadna. W odpowiedziach na skargę o wznowienie postępowania Minister Infrastruktury i Rozwoju oraz T. K. wnieśli o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania. Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje. W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że rozpatrywana skarga o wznowienie postępowania sądowego została wniesiona w ustawowym terminie i została prawidłowo oparta na ustawowej podstawie wznowienia określonej w art. 272 1 p.p.s.a. Strona wnosząca skargę o wznowienie postępowania sądowoadministracyjnego powołała się bowiem na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 maja 2015 r., sygn. akt P 46/13. W wyroku tym Trybunał wypowiedział się w przedmiocie niekonstytucyjności art. 156 2 K.p.a., który to przepis stanowił materialnoprawną podstawę oceny, jaka została wypowiedziana przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku objętym przedmiotową skargą o wznowienie postępowania sądowego. Powyższe okoliczności odpowiadają treści art. 190 ust. 4 Konstytucji RP, jak również zasadzie prawnej wyrażonej w uchwale z dnia 28 czerwca 2010 r., sygn. akt II GPS 1/10, przez Naczelny Sąd Administracyjny. Zgodnie z tą uchwałą przepis art. 272 1 p.p.s.a. stanowi podstawę wznowienia postępowania sądowoadministracyjnego w każdym przypadku, gdy orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności przepisów prawa materialnego i przepisów postępowania z Konstytucją obejmuje akt normatywny, jaki stosował lub powinien zastosować sąd administracyjny lub organ administracji publicznej w danej sprawie. Wobec zaistnienia przesłanki z art. 272 1 p.p.s.a., a zatem wobec dopuszczalności wznowienia postępowania Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznał sprawę na nowo w granicach, jakie zakreśla podstawa wznowienia określona we wskazanej wyżej normie, zgodnie z art. 282 1 p.p.s.a.
5 z 7 2016-11-16 16:30 Skarga o wznowienie postępowania sądowego nie zasługuje na uwzględnienie. Wbrew twierdzeniom zawartym w skardze o wznowienie postępowania o zastosowaniu art. 156 2 K.p.a. nie decyduje wyłącznie kwestia znacznego upływu czas od wydania decyzji wywłaszczeniowej w odniesieniu do wady rażącego naruszenia prawa. Jest to konsekwencja ww. wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał w swoim rozstrzygnięciu ową "czasowość" powiązał z zaistnieniem skutków w postaci nabycia prawa lub ekspektatywy na podstawie decyzji, co jednak wymaga zbadania proporcji między stwierdzonymi naruszeniami prawa, a upływem czasu; nawet jeżeli te skutki mają być wynikiem decyzji obarczonej kwalifikowaną wadą prawną. W tym miejscu należy wskazać, że Trybunał choć stwierdził niekonstytucyjność art. 156 2 K.p.a., to uczynił to tylko w zakresie owej "czasowości". Ponadto sam Trybunał wskazał, że jego wyrok jako mający charakter zakresowy o pominięciu prawodawczym, nie powoduje zmiany normatywnej, w szczególności nie oznacza derogacji art. 156 2 K.p.a. Wyrok Trybunału nakłada tylko na ustawodawcę obowiązek uregulowania tej kwestii. Oznacza to, że w dalszym ciągu obowiązuje art. 156 2 K.p.a. w brzmieniu poddanym ocenie konstytucyjności. W tej sprawie wyrok NSA objęty skargą o wznowienie postępowania w zakresie zarzutu skargi kasacyjnej naruszenia art. 156 2 K.p.a. dotyczył wyłącznie kwestii tego czy orzeczenia wywłaszczeniowe wywołały nieodwracalne skutki prawne. W związku z tak zakreśloną oceną dotyczącą zastosowania art. 156 2 K.p.a. zapadł wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 listopada 2012 r., sygn. akt I OSK 1261/11, oddalający skargę kasacyjną Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. Mikołaja Kopernika w Łodzi od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 9 marca 2011 r., sygn. akt I SA/Wa 1399/10. Kwestia owej "czasowości", co do której orzekł Trybunał nie ma zatem związku z oceną prawną dokonaną w wyroku NSA w zakresie braku wystąpienia w tej sprawie nieodwracalnych skutków prawnych, jakie miałyby wywołać orzeczenia wywłaszczeniowe. Należy przypomnieć i podtrzymać w całej rozciągłości ocenę NSA, zgodnie z którą ustanowienie użytkowania nieruchomości na rzecz ww. Szpitala w żaden więc sposób nie wynikało z orzeczeń wywłaszczeniowych, dlatego nie było skutkiem prawnym tych orzeczeń. Oznacza to, że decyzje wywłaszczeniowe nie były podstawą nabycia prawa lub ekspektarywy przez skarżący Szpital w postaci prawa do użytkowania nieruchomości, co nastąpiło ale w drodze odrębnej czynności cywilno-prawnej. Poza tym wskazane w skardze o wznowienie rozwiązanie umowy użytkowania jednoznacznie wskazuje, że pod względem skutków prawych zawarcia umowy użytkowania nie można było w ogólności zakwalifikować do nieodwracalnych skutków prawnych, nie mówiąc o tych z art. 156 2 K.p.a. Ponadto ustanowienie użytkowania w formie umowy notarialnej w sferze przyczynowo-skutkowej związane było z przysługującym Samorządowi Województwa Ł. prawem własności, którego nabycie potwierdzone zostało decyzją administracyjną z dnia [...] maja 2002 r. Takie zaś nabycie nie jest skutkiem prawnym orzeczeń wywłaszczeniowych, lecz stanowi odrębne od wywłaszczenia zdarzenie prawne, dlatego nie jest dla oceny legalności tych orzeczeń nieodwracalnym skutkiem prawnym w rozumieniu art. 156 2 K.p.a. Skarżący Szpital tej oceny nie podważył. Ponadto w skardze o wznowienie postępowania skarżący Szpital przywołuje sam fakt upływu ponad 60 lat od wydania decyzji wywłaszczeniowej. Jak już wyżej wskazano, możliwa jest ocena konstytucyjności art. 156 2 K.p.a. przez sądy administracyjne, co jednak wymaga przeprowadzenia procesu wyważania w oparciu o zasadę proporcjonalności. NSA wydając wyrok objęty skargą o wznowienie postępowania z uwagi na późniejsze wydanie wyroku przez Trybunał, jak i zarzuty skargi kasacyjnej nie miał możliwości dokonania takiej oceny. Ponadto w skardze o wznowienie postępowania skarżący Szpital w tym zakresie nie zawarł żadnej argumentacji, wskazując tylko na sam fakt upływu czasu, który to fakt był znany organowi,
6 z 7 2016-11-16 16:30 jak i sądom administracyjnym obu instancji. Z tych względów w tej sprawie nie mógł mieć zastosowania art. 156 2 K.p.a. nawet jeżeli zważy się, że decyzje wywłaszczeniowe zapadały ponad 60 lat temu, a więc ze znacznym upływem czasu, na co zasadnie wskazał skarżący Szpital w skardze o wznowienie postępowania. Jednak z uwagi na brak argumentacji strony co do możliwości dokonania prokonstytucyjnej wykładni art. 156 2 K.p.a., kwestia owej "czasowości" nie ma wpływu na wynik sprawy. Właśnie z tego względu na powyższą ocenę nie mają wpływu eksponowane w ww. wyroku Trybunału zasady trwałości i pewności obrotu społecznogospodarczego, ponieważ w tej sprawie tych zasad nie można odnieść do sytuacji prawnej skarżącego Szpitala. W tym zakresie Trybunał wskazał na doniosłość wyjątków od reguły trwałości decyzji administracyjnej, a w szczególności zasady trwałości decyzji kształtujących prawa byłych właścicieli nieruchomości i stron postępowania o wywłaszczenie, a nie innych podmiotów. Zasada praworządności nie uzasadnia rozwiązania prawnego umożliwiającego stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej, które może powodować zmianę ukształtowanej od kilkudziesięciu lat sytuacji prawnej [właśnie] adresatów decyzji, a przez co nie służyłoby ono też realizacji zasady zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa i zasady pewności prawa. Zaś działanie organów państwa na podstawie prawa, będące przejawem zasady praworządności (legalizmu), nie oznacza bezwzględnego obowiązku eliminowania z obrotu wadliwych decyzji, na podstawie których strona nabyła prawo lub jego ekspektatywę (w szczególności jeżeli z takim nabyciem powiązane było powstanie obowiązku państwa), po upływie znacznego czasu od wydania tego aktu administracyjnego. Takie aspekty i konsekwencje zasady praworządności są bowiem ograniczone przez jej inne oblicze, tj. potrzebę stabilizacji stanów społecznogospodarczych ukształtowanych mocą aktu administracyjnego, a ponadto przez zasadę zaufania obywatela do państwa, w tym zasadę pewności prawa, które wynikają z art. 2 Konstytucji. Ponadto Trybunał powołał się na dotychczasowy dorobek orzeczniczy, zgodnie z którym przyjmuje się równocześnie, że "w szczególnych okolicznościach, gdy przemawia za tym inna zasada konstytucyjna, jest dopuszczalne odstąpienie od zasady bezpieczeństwa prawnego (zob. wyroki z: 10 grudnia 2007 r., sygn. P 43/07, OTK ZU nr 11/A/2007, poz. 155; 23 kwietnia 2013 r., sygn. P 44/10, OTK ZU nr 4/A/2013, poz. 39). Precyzując pojęcie "szczególnych okoliczności", Trybunał stwierdził, że obejmują one "sytuacje nadzwyczaj wyjątkowe, gdy ze względów obiektywnych zachodzi potrzeba dania pierwszeństwa określonej wartości chronionej bądź znajdującej (...) oparcie w przepisach Konstytucji. Wyjątkowość sytuacji nakazuje dokonanie oceny pod tym względem w każdej z osobna sytuacji, jako że trudno jest tu o wypracowanie ogólniejszej, uniwersalnej reguły" (orzeczenie z 29 stycznia 1992 r., sygn. K 15/91, OTK w 1992 r., cz. I, poz. 8). Trybunał podkreślał też, że prawomocne rozstrzygnięcia organów mają za sobą konstytucyjne domniemanie wynikające z zasady praworządności, które może być jednak przełamane gdy samo rozstrzygnięcie odbiega od konstytucyjnego standardu, np. z uwagi na niekonstytucyjność dotyczącą prawa materialnego lub procedury. Trybunał zauważał przy tym, że podważenie prawomocności musi każdorazowo być przedmiotem skrupulatnego ważenia wartości (zob. wyrok z 24 października 2007 r., sygn. SK 7/06, OTK ZU nr 9/A/2007, poz. 108)". W ocenie składu Naczelnego Sądu Administracyjnego orzekającego w tej sprawie to wskazanie Trybunału oraz charakter zakresowy o pominięciu prawodawczym ww. wyroku Trybunału, uprawniają organy Państwa, w tym sądy administracyjne, do dokonania oceny owej przesłanki "czasowości" w oparciu o art. 156 2 K.p.a. w związku z wyrokiem Trybunału o sygn. akt P 46/13. Jednak w tej sprawie stwierdzony okres upływu ponad 60 lat od wydania orzeczenia o wywłaszczeniu nawet jeśli przyjąć, że jest znacznym upływem czasu, nie może powodować z automatu uchylenia wyroku objętego skargą o wznowienie. Ocena ta jednak, o czym wyżej była mowa, nie miała decydującego znaczenie dla braku wykazania w tej sprawie przez skarżący Szpital jakie skutki wynikają z zastosowania zasady proporcjonalności. Dlatego skarga o wznowienie postępowania nie zawiera usprawiedliwionych podstaw, które mogłyby przemawiać za jej uwzględnieniem.
7 z 7 2016-11-16 16:30 Powyższe stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego w składzie orzekającym w tej sprawie stanowi zatem poszerzenie i uszczegółowienie poglądu prezentowanego w dotychczasowym orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego (por. wyroki NSA: z 8 stycznia 2016 r., I OSK 1030/14; z 19 listopada 2015 r., II OSK 651/14), ponieważ o ile w kwestii stwierdzenia nieważności decyzji wywłaszczeniowych, rzeczywiście z uwagi na charakter prawny wyroku Trybunału, wyrok ten w tego rodzaju sprawach może nie mieć zastosowania, o tyle w okolicznościach konkretnej sprawy nie jest wykluczona możliwość oceny czy w sprawie występuje przesłanka owej "czasowości" (por. wyroki NSA: z 10 listopada 2015 r., I OSK 352/14; z 15 września 2015 r., I OSK 2940/14; z 15 lipca 2015 r., I OSK 2545/13; z 3 czerwca 2015 r., I OSK 2360/13). Mając powyższe na względzie, na podstawie art. 282 2 p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji wyroku.