1. Aktualne akty prawne. 2. Prezentacje ORE w Warszawie. 3. Materiały ze stron internetowych m.in. http://www.men.gov.pl http://www.ore.edu.pl/ http://forum.ore.edu.pl/ http://oskko.edu.pl/ http://legislacja.rcl.gov.pl/

4. Wykorzystane materiały z publikacji Beata Domerecka, Izabela Leśniewska, Ryszard Sikora, Piotr Tałan: Poradnik - szkoła podstawowa Alicja Kapcia, Dorota Kulesza, Jacek Rudnik: Poradnik dla dyrektora gimnazjum. Ramowe plany nauczania Dorota Derecka, Tomasz Derecki, Zbigniew Sobór: Poradnik dla dyrektora liceum ogólnokształcącego. Ramowe plany nauczania Mirosław Krajewski: Poradnik dla organów prowadzących. Ramowe plany nauczania

5. Wykorzystane prezentacje i doświadczenie Pana Andrzeja Jasińskiego Pani Alicji Kapcia Pani Izabeli Leśniewskiej Pana Ryszarda Sikory Pana Edwarda Wiśniewskiego Dziękuję

wymiar godzin na danym etapie edukacyjnym przeznaczonych na poszczególne obowiązkowe zajęcia edukacyjne, tygodniowy wymiar godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych w klasach, minimalny i tygodniowy wymiar godzin zajęć rewalidacyjnych dla uczniów niepełnosprawnych, wymiar godzin do dyspozycji dyrektora.

Obecnie w ramowym planie nauczania określono minimalny wymiar godzin z danego przedmiotu, które muszą być zrealizowane w całym cyklu nauczania, a na tej podstawie dyrektor szkoły ma określić w szkolnym planie nauczania tygodniowy wymiar godzin.

Zastosowana została formuła nie mniej niż oznacza, że dyrektor w zakresie określonym przez przepisy może zwiększyć w szkolnym planie nauczania wymiar godzin przeznaczonych na realizację danego przedmiotu (nie może go zmniejszyć).

prawodawca nakłada na dyrektora nowe obowiązki zarówno w sferze planowania, jak też w sferze kontrolowania realizacji ilości zrealizowanych godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych.

Nie ma formuły nie więcej niż.., godziny dla klasy oddziału można zwiększać. Teraz określono liczbę tylko obowiązkowych zajęć edukacyjnych organizowanych na podstawie przepisów w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (ustalone limity nie obejmują więc zajęć religii/etyki, wychowania do życia w rodzinie, zajęć języka mniejszości narodowej, etnicznej oraz regionalnego, zajęć sportowych w szkołach i oddziałach sportowych oraz zajęć dodatkowych)

Są to godziny, które zostały określone na podstawie Rozporządzenia w sprawie ramowych planów nauczania

Przeznaczenie tych godzin jest uzależnione od dość swobodnej decyzji dyrektora, z tym, że dyrektor musi pamiętać o przestrzeganiu wszystkich innych reguł takich jak sztywna liczba godzin tygodniowo, liczba godzin w cyklu.

grupa oddziałowa: utworzona jest z uczniów tego samego oddziału, np. grupa 1 i 2 z klasy IVA. grupa międzyoddziałowa: utworzona jest z uczniów różnych oddziałów tej samej klasy, czyli np. z uczniów klas V A i V B, grupa międzyklasowa: utworzona jest z uczniów różnych klas (i oddziałów) np. chłopcy z klasy IVA i klasy V B. grupa międzyszkolna: utworzona jest z uczniów różnych szkół tej samej klasy

Opracowanie szkolnego planu nauczania wymaga odpowiedniego przygotowania danych. Pamiętać należy, że planujemy pracę od razu na cały etap edukacyjny. Szczególną uwagę należy zwrócić na kalendarz każdego roku szkolnego w cyklu.

Organ prowadzący szkołę, na wniosek dyrektora szkoły, może przyznać nie więcej niż 3 godziny tygodniowo dla każdego oddziału (grupy międzyoddziałowej lub grupy międzyklasowej) w danym roku szkolnym, a w przypadku szkół w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich od 6 do 12 godzin, na: 1) okresowe lub roczne zwiększenie liczby godzin wybranych obowiązkowych zajęć edukacyjnych;

2) realizację następujących dodatkowych zajęć edukacyjnych rozwijających zainteresowania i uzdolnienia uczniów: a) zajęć z języka obcego nowożytnego innego niż język obcy nowożytny nauczany obowiązkowo w szkole, b) zajęć edukacyjnych, dla których nie została ustalona podstawa programowa, lecz program nauczania tych zajęć został włączony do szkolnego zestawu programów nauczania.

Dodatkowe zajęcia edukacyjne dyrektor szkoły może wprowadzić do szkolnego planu nauczania po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej i rady rodziców. W przypadku wprowadzenia dodatkowych zajęć edukacyjnych udział uczniów w tych zajęciach jest obowiązkowy.

a) edukacja polonistyczna, edukacja społeczna, edukacja przyrodnicza, edukacja matematyczna i zajęcia techniczne łącznie 1150 godzin (podziału godzin na poszczególne zajęcia dokonuje nauczyciel prowadzący dane zajęcia), b) język obcy nowożytny - 190 godzin, c) edukacja muzyczna - 95 godzin, d) edukacja plastyczna - 95 godzin, e) zajęcia komputerowe - 95 godzin, f) wychowanie fizyczne - 290 godzin;

a) język polski - 510 godzin, b) język obcy nowożytny 290 godzin, c) muzyka - 95 godzin, d) plastyka - 95 godzin, e) historia i społeczeństwo - 130 godzin, f) przyroda - 290 godzin, g) matematyka - 385 godzin, h) zajęcia komputerowe - 95 godzin, i) zajęcia techniczne 95 godzin, j) wychowanie fizyczne - 385 godzin, k) zajęcia z wychowawcą - 95 godzin;

1) obowiązkowych zajęć edukacyjnych dla uczniów poszczególnych klas: a) klasa I - 20 godzin, b) klasa II - 21 godzin, c) klasa III - 21 godziny, d) klasa IV - 25 godzin, e) klasa V - 26 godzin, f) klasa VI - 28 godzin;

2) zajęć rewalidacyjnych dla uczniów niepełnosprawnych, w każdym roku szkolnym, wynosi: a) w oddziale specjalnym - po 12 godzin na oddział, b) w oddziale ogólnodostępnym lub integracyjnym po 2 godziny na ucznia.

1-3 a) edukacja polonistyczna, edukacja społeczna, edukacja przyrodnicza, edukacja matematyczna i zajęcia techniczne b) język obcy nowożytny c) edukacja muzyczna, d) edukacja plastyczna, e) zajęcia komputerowe, f) wychowanie fizyczne; 4-6 a) język polski, b) język obcy nowożytny, c) muzyka, d) plastyka, e) historia i społeczeństwo, f) przyroda, g) matematyka, h) zajęcia komputerowe, i) zajęcia techniczne, j) wychowanie fizyczne, k) zajęcia z wychowawcą,

Rok szkolny liczy około 43 tygodni (1 września - ostatni piątek czerwca) zostaje 36 tygodni zajęć po odliczeniu: ferie zimowe, świąteczne to około 4 tygodnie święta państwowe, kościelne to około 1 tydzień dni dyrektora, początek, koniec roku szkolnego - 2 tygodnie podstawa programowa planowana jest na 32 tygodnie rocznie

obliczenia liczby godzin dla przedmiotu realizowanego jeden raz w tygodniu: 95 godzin w cyklu na realizację podstawy programowej z ramowych planów 108 godzin w cyklu - zajęć (3 lata x 36 tygodni x 1 godzina) 96 godzin - (3 lata x 32 tygodnie x 1 godzina) różnica 108 95 =13 godzin dodatkowych w cyklu dla przedmiotu realizowanego raz w tygodniu

Edukacja polonistyczna, edukacja społeczna, edukacja przyrodnicza, edukacja matematyczna i zajęcia techniczne - 1150 godzin 1150 : 32 tyg = 35,9 godzin czyli możemy przyznać godziny np. 12 + 12 + 12 = 36 godzin

j. polski - 510 godzin 510 : 32 (tygodnie) = 15,94 godzin czyli możemy przyznać godziny np. 5 + 5 + 6 = 16 godzin

powstają jako różnica pomiędzy: minimalna liczba godzin wynikających z rozporządzenia a liczbą godzin wynikających z organizacji roku szkolnego uwaga: można zmienić organizację zajęć przy zachowaniu etatów nauczycielskich.

Minimalna liczba godzin Liczba tygodni Średnia liczba godzin w tygodniu dla etapu edukacyjnego W zaokrągleniu Przedmiot edukacje 1150 32 35,94 36 Język obcy 190 32 5,94 6 Edukacja muzyczna 95 32 2,97 3 Edukacja plastyczna 95 32 2,97 3 Zajęcia komputerowe 95 32 2,97 3 Wychowanie fizyczne 290 32 9,06 9 Razem 59,85 60

kl. 1 kl. 2 kl. 3 suma 20 21 21 62 Różnica 2

Minimalna liczba godzin Liczba tygodni Średnia liczba godzin w tygodniu dla etapu edukacyjnego W zaokrągleniu Przedmiot Język polski 510 32 15,94 16 Język obcy 290 32 9,06 9 Muzyka 95 32 2,97 3 Plastyka 95 32 2,97 3 Historia i społeczeństwo 130 32 4,06 4 Przyroda 290 32 9,06 9 Matematyka 385 32 12,03 12 Zajęcia komputerowe 95 32 2,97 3 Zajęcia techniczne 95 32 2,97 3 Wychowanie fizyczne 385 32 12,03 12 Zajecia z wychowawcą 95 32 2,97 3 Razem 77,03 77

kl. 4 kl. 5 kl. 6 suma 25 26 28 79 Różnica 2

Szkoła Podstawowa nr Plan nauczania dla klasy 1 w roku szk..../... Trzyletni plan nauczania Tyg. wymiar zajęć Łączny wymiar zajęć Cały etap 2012/13 2013/14 2014/15 2012/13 2013/14 2014/15 I II III I II III Cały etap Planowana liczba tygodni 32 32 32 96 min Różn. Edukacja polonistyczna, edukacja społeczna, edukacja przyrodnicza, edukacja matematyczna i zajęcia techniczne 36+1 12 12 13 384 384 416 1184 1150 34 Język obcy nowożytny 6 2 2 2 64 64 64 192 190 2 Edukacja muzyczna 3+1 1 2 1 32 64 32 128 95 33 Edukacja plastyczna 3 1 1 1 32 32 32 96 95 1 Zajęcia komputerowe 3 1 1 1 32 32 32 96 95 1 Wychowanie fizyczne 9 3 3 3 96 96 96 288 290-2 razem godzin 62 20 21 21 Tygodniowa liczba godzin obowiązkowych 62 20 21 21 Różnica 0 zajęcia rewalidacyjne 6 2 2 2 64 64 64 192 190 2 religia/etyka 6 2 2 2

Od 1 września 2011 r. w gimnazjum obowiązuje wyłącznie nowa podstawa programowa. Jest ona tak napisana, że jej realizacja jest możliwa w ciągu 32 tygodni nauki w każdym roku szkolnym w cyklu.

Ważne jest zatem takie zaplanowanie realizacji poszczególnych przedmiotów aby w cyklu kształcenia odbyła się co najmniej minimalna liczba godzin określona w rozporządzeniu. Wynika z tego konieczność budowania szkolnych planów nauczania od razu na cały cykl, z uwzględnieniem możliwości organizacyjnych i kadrowych szkoły.

klasa I - 29 godzin klasa II - 30 godzin klasa III - 31 godzin RAZEM 90 godzin w cyklu tygodniowy wymiar godzin zajęć rewalidacyjnych dla uczniów niepełnosprawnych: - w oddziałach specjalnych 12 godzin na oddział - w oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych 2 godziny na ucznia

Przedmiot Minimalna liczba godzin w cyklu kształcenia Tygodniowa liczba godzin w cyklu kształcenia Język polski 450 14 Dwa języki obce nowożytne 450 14 Muzyka 30 1 Plastyka 30 1 Historia 190 6 Wiedza o społeczeństwie 65 2 Geografia 130 4 Biologia 130 4 Chemia 130 4 Fizyka 130 4 Matematyka 385 12 Informatyka 65 2 Wychowanie fizyczne 385 12 Edukacja dla bezpieczeństwa 30 1 Zajęcia artystyczne 65 2 Zajęcia techniczne 65 2 Godziny z wychowawcą 95 3 Razem 88

Godziny wynikające z różnicy pomiędzy sumą godzin ustalonych w projekcie do zrealizowania w każdej klasie (kl. I -29, kl. II -30, kl. III- 31 razem: 90) i sumy godzin wynikających z minimum określonego dla poszczególnych przedmiotów (razem: 88) różnica: 2 godziny w cyklu Można je przeznaczyć wyłącznie na zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych.

W przykładach przedstawionych poniżej kolorem czerwonym oznaczono godziny do dyspozycji dyrektora. Do zrealizowania wymaganego minimum godzin, określonego w rozporządzeniu w niektórych przedmiotach brakuje 1 lub 2 godzin.

Rok szkolny trwa przeciętnie 36 38 tygodni, więc przy rytmicznej pracy te braki z pewnością zostaną zrealizowane, a nawet uzyskamy pewną nadwyżkę godzin, które możemy przeznaczyć na utrwalanie wiadomości, doskonalenie różnych umiejętności, rozszerzenie treści programowych, pracę metodą projektu lub innymi aktywizującymi metodami a także na wycieczki tematyczne, festiwal nauki, organizację konkursów itp. Przedstawione przykłady zostały opracowane przy założeniu, że rok szkolny trwa 32 tygodnie.

Przykład 1 Zwiększona liczba godzin matematyki Przydzielając 2 godziny do matematyki zyskujemy w cyklu 64 godziny przy założeniu, że nauka będzie trwać przez 32 tygodnie w roku. Dodając do tego godziny zrealizowane w pozostałych tygodniach, zysk jest jeszcze większy. W takim przypadku powinniśmy zadbać o odpowiedni program nauczania dostosowany do rzeczywistej liczby godzin oraz możliwości uczniów. PRZEDMIOT klasa I klasa II klasa III razem Liczba godzin zrealizowana* wymagane minimum Język polski 5 5 4 14 448 450 Język obcy I 3 3 2 8 256 260 Język obcy II 2 2 2 6 192 190 Muzyka 1 1 32 30 Plastyka 1 1 32 30 Historia 2 2 2 6 192 190 Wiedza o społeczeństwie 1 1 2 64 65 Geografia 1 2 1 4 128 130 Biologia 2 1 1 4 128 130 Chemia 2 1 1 4 128 130 Fizyka 1 2 1 4 128 130 Matematyka 4+1 4+1 4 14 385+64 385 Informatyka 2 2 64 65 Wychowanie fizyczne 4 4 4 12 384 385 Edukacja dla bezpieczeń. 1 1 32 30 Zajęcia artystyczne 1 1 2 64 65 Zajęcia techniczne 2 2 64 65 Godziny z wychowawcą 1 1 1 3 96 95 Razem 29 30 31 90

Przykład 2 Zwiększona liczba godzin języka polskiego i języka obcego PRZEDMIOT klasa I klasa II klasa III razem Liczba godzin zrealizowana* wymagane minimum Język polski 5 5 4+1 15 450+32 450 Język obcy I 3 3 2+1 9 260+32 260 Język obcy II 2 2 2 6 192 190 Muzyka 1 1 32 30 Plastyka 1 1 32 30 Historia 2 2 2 6 192 190 Wiedza o społeczeństwie 1 1 2 64 65 Geografia 2 1 1 4 128 130 Biologia 2 1 1 4 128 130 Chemia 1 2 1 4 128 130 Fizyka 1 2 1 4 128 130 Matematyka 4 4 4 12 384 385 Informatyka 1 1 2 64 65 Wychowanie fizyczne 4 4 4 12 384 385 Edukacja dla bezpieczeństwa 1 1 32 30 Zajęcia artystyczne 1 1 2 64 65 Zajęcia techniczne 2 2 64 65 Godziny z wychowawcą 1 1 1 3 96 95 Razem 29 30 31 90

PRZEDMIOT klasa I klasa II klasa III razem Liczba godzin zrealizowana* wymagane minimum Język polski 5 5 4 14 448 450 Język obcy I 3 3 2 8 256 260 Język obcy II 2 2 2 6 192 190 Muzyka 1 1 32 30 Plastyka 1 1 32 30 Historia 2 2 2 6 192 190 Wiedza o społeczeństwie 1 1 2 64 65 Geografia 2 1 1 4 128 130 Biologia 2 1 1 4 128 130 Chemia 1 2 1 4 128 130 Fizyka 1 2 1 4 128 130 Matematyka 4 4 4 12 384 385 Informatyka 2 2 64 65 Wychowanie fizyczne 4 4 4 12 384 385 Edukacja dla bezpieczeństwa 1 1 32 30 Zajęcia artystyczne 2 +2 4 65+64 65 Zajęcia techniczne 2 2 64 65 Godziny z wychowawcą 1 1 1 3 96 95 Razem 29 30 31 90 Przykład 3 Zwiększona liczba godzin zajęć artystycznych

PRZEDMIOT klasa I klasa II klasa III razem Liczba godzin zrealizowana* wymagane minimum Język polski 5 5 4 14 448 450 Język obcy I 3 3 2 8 256 260 Język obcy II 2 2 2 6 192 190 Muzyka 1 1 32 30 Plastyka 1 1 32 30 Historia 2 2 2 6 192 190 Wiedza o społeczeństwie 1 1 2 64 65 Geografia 1 2 1 4 128 130 Biologia 2 1 1 4 128 130 Chemia 2 1+0,5 1 4,5 130+16 130 Fizyka 2 1+0,5 1 4,5 130+16 130 Matematyka 4+1 4 4 13 385+32 385 Informatyka 2 2 64 65 Wychowanie fizyczne 4 4 4 12 384 385 Edukacja dla bezpieczeństwa 1 1 32 30 Zajęcia artystyczne 2 2 64 65 Zajęcia techniczne 2 2 64 65 Godziny z wychowawcą 1 1 1 3 96 95 Razem 29 30 31 90 Przykład 4 Zwiększona liczba godzin matematyki, fizyki i chemii

PRZEDMIOT klasa I klasa II klasa III razem Liczba godzin zrealizowana* wymagane minimum Język polski 5 5 4 14 448 450 Język obcy I 3 3 2 8 256 260 Język obcy II 2 2 2 6 192 190 Muzyka 1 1 32 30 Plastyka 1 1 32 30 Historia 2 2 2 6 192 190 Wiedza o społeczeństwie 1 1 2 64 65 Geografia 1 2 1 4 128 130 Biologia 2 1 1 4 128 130 Chemia 2 1 1 4 128 130 Fizyka 2 1 1 4 128 130 Matematyka 4 4 4 12 384 385 Informatyka +1 +1 2 4 64+64 65 Wychowanie fizyczne 4 4 4 12 384 385 Edukacja dla bezpieczeństwa 1 1 32 30 Zajęcia artystyczne 2 2 64 65 Zajęcia techniczne 2 2 64 65 Godziny z wychowawcą 1 1 1 3 96 95 Razem 29 30 31 90 Przykład 5 Zwiększona liczba godzin informatyki

Przykład 6 PRZEDMIOT klasa I klasa II klasa III razem Liczba godzin zrealizowana* wymagane minimum Zwiększona liczba godzin wychowania fizycznego Język polski 5 5 4 14 448 450 Język obcy I 3 3 2 8 256 260 Język obcy II 2 2 2 6 192 190 Muzyka 1 1 32 30 Plastyka 1 1 32 30 Historia 2 2 2 6 192 190 Wiedza o społeczeństwie 1 1 2 64 65 Geografia 1 2 1 4 128 130 Biologia 2 1 1 4 128 130 Chemia 2 1 1 4 128 130 Fizyka 2 1 1 4 128 130 Matematyka 4 4 4 12 384 385 Informatyka 2 2 64 65 Wychowanie fizyczne 4+1 4+1 4 14 385+64 385 Edukacja dla bezpieczeństwa 1 1 32 30 Zajęcia artystyczne 2 2 64 65 Zajęcia techniczne 2 2 64 65 Godziny z wychowawcą 1 1 1 3 96 95 Razem 29 30 31 90

Przykład 7 PRZEDMIOT klasa I klasa II klasa III razem Liczba godzin zrealizowana* wymagane minimum zwiększona liczba godzin języka obcego Język polski 5 5 4 14 448 450 Język obcy I 3+1 3 2+1 10 256+64 260 Język obcy II 2 2 2 6 192 190 Muzyka 1 1 32 30 Plastyka 1 1 32 30 Historia 2 2 2 6 192 190 Wiedza o społeczeństwie 1 1 2 64 65 Geografia 1 2 1 4 128 130 Biologia 2 1 1 4 128 130 Chemia 2 1 1 4 128 130 Fizyka 2 1 1 4 128 130 Matematyka 4 4 4 12 384 385 Informatyka 1 1 2 64 65 Wychowanie fizyczne 4 4 4 12 384 385 Edukacja dla bezpieczeństwa 1 1 32 30 Zajęcia artystyczne 2 2 64 65 Zajęcia techniczne 2 2 64 65 Godziny z wychowawcą 1 1 1 3 96 95 Razem 29 30 31 90

Przykład 8 PRZEDMIOT klasa I klasa II klasa III razem Liczba godzin zrealizowana* wymagane minimum zwiększona liczba godzin z wychowawcą Język polski 5 5 4 14 448 450 Język obcy I 3 3 2 8 256 260 Język obcy II 2 2 2 6 192 190 Muzyka 1 1 32 30 Plastyka 1 1 32 30 Historia 2 2 2 6 192 190 Wiedza o społeczeństwie 1 1 2 64 65 Geografia 1 2 1 4 128 130 Biologia 2 1 1 4 128 130 Chemia 2 1 1 4 128 130 Fizyka 2 1 1 4 128 130 Matematyka 4 4 4 12 384 385 Informatyka 2 2 64 65 Wychowanie fizyczne 4 4 4 12 384 385 Edukacja dla bezpieczeństwa 1 1 32 30 Zajęcia artystyczne 2 2 64 65 Zajęcia techniczne 2 2 64 65 Godziny z wychowawcą 1+1 1+1 1 5 96+64 95 Razem 29 30 31 90

Przeczytaj dokładnie podstawę programową przedmiotu nie tylko dla swojego etapu edukacyjnego, ale również dla etapu wcześniejszego i późniejszego. Nie wymagaj od ucznia tego, czego nie mógł się nauczyć na etapie wcześniejszym, pomóż mu wyrównać braki. Zauważ, że nowa podstawa programowa zawiera standardy wymagań egzaminacyjnych i jest napisana językiem wymagań, a więc wskazuje na efekty kształcenia. Możesz sam napisać lub wybrać program, który zostanie dopuszczony przez dyrektora. Śledź proces zatwierdzania podręczników na stronie internetowej MEN - przyda Ci się w momencie podejmowania decyzji. Planując swoją pracę pamiętaj, że masz efektywnie realizować minimalną liczbę godzin określoną w rozporządzeniu w sprawie ramowych planów nauczania. Przeanalizuj swoje kompetencje (dot. przede wszystkim nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej) pod kątem umiejętności językowych, komputerowych, plastycznych, muzycznych i wychowania fizycznego.

Jeśli jesteś nauczycielem języka obcego zaplanuj, opracuj lub wybierz narzędzia diagnostyczne badające poziom zaawansowania języka przez ucznia. Rok szkolny trwa średnio 35-36 tygodni nauki, podstawa programowa została ustalona tak, by można ją było zrealizować w ciągu 32 tygodni, masz więc czas na powtórki i na realizację swoich projektów. Korzystaj z nowych pomocy dydaktycznych - np. programów multimedialnych. Jeśli ich nie masz - zgłaszaj ten problem dyrektorowi - może uda się go rozwiązać. Pomocne będzie numerowanie efektywnie zrealizowanych godzin obowiązkowych przedmiotu celem monitorowania realizacji treści podstawy programowej. Zwracaj się z problemami do dyrektora szkoły, zwłaszcza, gdy widzisz problemy z realizacją treści podstawy programowej. Miej świadomość, że to Ty jesteś odpowiedzialny za realizację podstawy programowej. Dbaj o doskonalenie zawodowe. Bądź elastyczny. Zmień swój sposób myślenia!

Dokładnie i ze zrozumieniem przeczytaj (nawet kilka razy) rozporządzenie w sprawie ramowych planów nauczania i podstawę programową. Pracuj z kalendarzem, policz dni robocze w każdym roku szkolnym. Zwróć uwagę na konkretne dni tygodnia, czy przypadkiem z planu nie wypada" częściej któryś dzień (np. poniedziałek lub czwartek). Licz w cyklu 3-letnim. Zaplanuj liczbę tygodni, przez którą będziesz dzielił liczbę godzin przeznaczonych na dany przedmiot lub edukację. Nanieś koncepcję na swój kalendarz. Pozyskaj liderów! Pamiętaj, że szkoła jest DLA UCZNIA!