Warszawa, wrzesień 2009 BS/130/2009 POLAK ZADBANY TROSKA O SYLWETKĘ I WŁASNE CIAŁO

Warszawa, wrzesień 2009 BS/130/2009 POLAK ZADBANY TROSKA O SYLWETKĘ I WŁASNE CIAŁO

GWARANCJA R JAKOŚCI PRACY ANKIETERSKIEJ Znak jakości przyznany CBOS przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 3 października 2008 roku

Polacy przywiązują do swojego wyglądu dużą wagę. Zdaniem większości ankietowanych, wygląd zewnętrzny ma decydujące znaczenie zarówno dla powodzenia w życiu osobistym, jak i może nawet w nieco większym stopniu dla osiągnięcia sukcesów w życiu zawodowym. Wyniki ostatniego sondażu 1 dotyczącego tej kwestii wskazują na poprawę samooceny i samopoczucia Polaków częściej niż sześć lat temu akceptują oni swój wygląd, rzadziej są z siebie niezadowoleni i rzadziej czują się w obowiązku coś w swoim wizerunku zmienić 2. Zapytaliśmy ankietowanych także o to, w jaki sposób dbają o swój wygląd, czy korzystają z coraz szerszego wachlarza usług służących pielęgnacji ciała oraz jak oceniają motywacje ludzi korzystających z gabinetów odnowy czy siłowni. ZNACZENIE DBAŁOŚCI O WYGLĄD Prawie połowa ankietowanych (45%) jest zdania, że dbałość o wygląd, czyli ubranie, fryzurę, makijaż itp., ma duże znaczenie dla możliwości osiągnięcia życiowego sukcesu. Według oceny tej grupy respondentów, człowiek zadbany dużo bardziej pozytywnie usposabia do siebie otoczenie, jest lepiej postrzegany i łatwiej mu osiągnąć swoje cele, niż takiemu, który o siebie nie dba. Tyle samo badanych (45%) ocenia ten wpływ jako średni, a tylko 8% respondentów uważa, że to, jak wyglądamy, w niewielkim stopniu umożliwia osiągnięcie powodzenia w życiu. Według opinii Polaków, dbałość o wygląd zewnętrzny, czyli ubranie, fryzurę, makijaż itp., ma nieco większe znaczenie dla życiowych sukcesów niż troska o kształt sylwetki jej szczupłość czy też muskulaturę. Tylko niespełna co trzeci badany (29%) sądzi, że dbanie 1 Badanie Aktualne problemy i wydarzenia (230) przeprowadzono w dniach 2 8 lipca 2009 roku na liczącej 1125 osób reprezentatywnej próbie losowej dorosłych Polaków. 2 Patrz komunikat CBOS Jak cię widzą, tak cię piszą Polacy o znaczeniu wyglądu w życiu, sierpień 2009.

- 2 - o sylwetkę ma duże znaczenie dla życiowych sukcesów, połowa (50%) ocenia ten wymiar osobowości jako średnio znaczący, a co szósty (16%) uważa, że to, czy jesteśmy szczupli czy też mamy muskularną sylwetkę, w niewielkim stopniu decyduje o możliwości osiągnięcia powodzenia w życiu. Jak można przypuszczać, taki układ opinii bierze się stąd, że z jednej strony nasza fizyczność w niewielkim stopniu zależy od nas, jest bowiem pochodną naszego wyposażenia genetycznego, a z drugiej jej ewentualne mankamenty mogą być jeśli nie całkiem zniwelowane, to ukryte za pomocą ubrania, odpowiedniej fryzury czy makijażu. CBOS RYS. 1. JAK PAN(I) SĄDZI, CZY DBAŁOŚĆ O WYGLĄD / SYLWETKĘ MA WPŁYW NA SUKCESY ŻYCIOWE? O wygląd - fryzurę, ubranie, makijaż itp. O sylwetkę - szczupłość, muskulaturę itp. 50% 45% 45% 29% 8% 16% 1% 3% 1% 2% W dużym stopniu W średnim stopniu W niewielkim stopniu W ogóle nie decyduje Trudno mi to ocenić Najczęściej wskazywanym motywem troski o sylwetkę jest własne samopoczucie. Prawie trzy czwarte badanych (72%) sądzi, że ludzie dbają o własny wygląd zewnętrzny, bo gdy dobrze wyglądają, to lepiej się czują, mają lepszą samoocenę. Dbałość o sylwetkę to zdaniem Polaków także sposób na zdrowy tryb życia. Równie często wskazywaną motywacją jest chęć podobania się jak można przypuszczać przede wszystkim płci przeciwnej (po 45% wskazań). Mniej badanych mówiło o tym, że ludzie dbają o własny wygląd, bo chcą dać wyraz swojej osobowości: czy to przez wyróżnienie się z tłumu, zwrócenie na siebie uwagi (24%), czy też przez podążanie za modą i bycie w jej awangardzie (20%). Jeszcze mniej osób (16%) ocenia, że ludzie dbają o siebie, bo obawiają się odrzucenia, chcą być lubiani i wzbudzać aprobatę.

- 3 - CBOS RYS. 2. OGÓLNIE RZECZ BIORĄC, JAK PAN(I) SĄDZI, DLACZEGO LUDZIE DBAJĄ O WŁASNĄ SYLWETKĘ, WŁASNY WYGLĄD ZEWNĘTRZNY? Czują się dzięki temu lepiej, mają lepsze samopoczucie Chcą się podobać Jest to sposób na zdrowy tryb życia Chcą zwrócić na siebie uwagę, wyróżnić się Inni tak robią, jest taka moda Chcą być akceptowani, chcą zyskać sympatię otoczenia Chcą osiągnąć konkretny cel w życiu osobistym Chcą osiągnąć konkretny cel w życiu zawodowym Chcą stać się obiektem pożądania Trudno powiedzieć 73% 72% 54% 45% 43% 45% 32% 24% 19% 20% 25% 16% 13% 9% VIII 2003 10% VII 2009 8% 6% 7% 2% 2% Ankietowani mogli wybrać nie więcej niż trzy powody W porównaniu z pomiarem sprzed sześciu lat lista czynników motywujących ludzi do troski o swój wygląd, swoją sylwetkę praktycznie się nie zmieniła. Poza jednym wyjątkiem kolejność czynników pozostaje bez zmian, jedynie niektóre wskazania są nieco mniej częste niż w 2003 roku. W JAKI SPOSÓB POLACY DBAJĄ O WŁASNĄ SYLWETKĘ Wśród rozmaitych środków służących odnowie biologicznej, a szerzej dbałości o własne ciało, najbardziej popularne jest korzystanie z sauny, łaźni, bądź jacuzzi. Prawie jedna trzecia ankietowanych (31%) co najmniej raz w życiu korzystała z tego rodzaju usług. Dostępność urządzeń takich jak wanny z systemem jacuzzi pozwala przypuszczać, że w tym przypadku ankietowani mówili nie tylko o odwiedzinach w wyspecjalizowanych ośrodkach, ale także o korzystaniu z tego rodzaju urządzeń w domu. Niewiele mniej osób (29%) chodzi lub chodziło na siłownię. Więcej niż co piąty respondent co najmniej raz w życiu odwiedził

- 4 - salon kosmetyczny, był w solarium lub korzystał z masażu czy hydromasażu (po 22%). Nieco mniej popularne okazały się zajęcia fitness lub aerobik (15%). Stosunkowo nieliczni ankietowani korzystali z wyspecjalizowanych programów odchudzania (5%), modelowania sylwetki (4%) lub programów pozwalających powiększyć masę mięśniową (3%). Najmniej respondentów przyznało, że mieli jakiś zabieg chirurgii plastycznej. RYS. 3. CZY KIEDYKOLWIEK KORZYSTAŁ(A) PAN(I) Z: CBOS sauny, łaźni, jacuzzi siłowni salonu kosmetycznego solarium masażu, hydromasażu zajęć fitness, aerobiku programów odchudzania programów pomagających nabrać masy mięśniowej programów modelowania, leczenie cellulitisu, ujędrniania chirurgii plastycznej Odsetki odpowiedzi twierdzących 20 31 26 29 17 22 16 22 16 22 12 15 6 5 4 3 VIII 2003 2 VII 2009 4 1 2 Porównanie tegorocznych deklaracji z uzyskanymi w 2003 roku pozwala stwierdzić, że poza korzystaniem z programów pomagających nabrać masy mięśniowej wszystkie wymienione w pytaniu sposoby dbałości o ciało są obecnie popularniejsze niż sześć lat temu. Najbardziej (o 11 punktów) wzrósł odsetek badanych, którzy korzystali z sauny, łaźni bądź jacuzzi. W mniejszym stopniu wzrosła liczba Polaków korzystających z masażu lub hydromasażu oraz solarium (w obu przypadkach o 6 punktów procentowych), usług salonu kosmetycznego (wzrost o 5 punktów), siłowni czy zajęć fitness (po 3 punkty).

- 5 - Popularność poszczególnych sposobów dbałości o ciało dość wyraźnie różni się wśród mężczyzn i kobiet (zob. tabele aneksowe). Polki dużo częściej niż Polacy korzystają z usług salonów kosmetycznych (odpowiednio 38% i 5%), solarium (30% i 12%), zajęć fitness (25% i 4%), masażu (25% i 19%), a także z programów odchudzania (8% i 2%) oraz modelowania sylwetki (6% i 1%). Z kolei mężczyźni częściej niż kobiety bywają na siłowni (odpowiednio 36% i 23%), stosują programy wspomagające rozwój tkanki mięśniowej (5% i 1%), nieco częściej też korzystają z sauny, łaźni bądź jacuzzi (33% i 29%). Najczęściej deklarowany rodzaj odnowy biologicznej: sauna, łaźnia czy jacuzzi, jest najpopularniejszy wśród młodych ludzi korzystała z niego ponad połowa badanych w wieku od 18 do 24 lat (56%) i prawie połowa mających od 25 do 34 lat (47%); im starsi są respondenci, tym rzadziej mówią o tego rodzaju doświadczeniach. Na decyzje o poddaniu się wymienionym zabiegom wyraźnie wpływa wykształcenie wśród osób z wykształceniem wyższym większość (64%) choć raz w życiu korzystała z tego rodzaju usług, wśród mających wykształcenie podstawowe tylko 13%. Jest zrozumiałe, że dbanie o własną sylwetkę zależy też od deklarowanych dochodów wśród badanych z najwyższej grupy dochodowej (powyżej 1500 zł na osobę w rodzinie) większość (61%) odwiedziła saunę, łaźnię bądź jacuzzi, natomiast wśród respondentów zarabiających najmniej (poniżej 500 zł per capita) tylko 14%. Powyższe zróżnicowania powtarzają się w mniejszym lub większym zakresie w przypadku niemal wszystkich wymienionych typów usług. Warto zaznaczyć, że jeśli chodzi o wiek, to największe różnice dotyczą chodzenia na siłownię aż 70% ludzi młodych (do 24 roku życia) korzysta z ćwiczeń na siłowni, a jednocześnie 8% tej grupy wiekowej przyznaje się do stosowania jakiegoś programu wspomagającego rozwój masy mięśniowej. ODCHUDZANIE Prawie dwie trzecie Polaków (65%) twierdzi, że nigdy w życiu się nie odchudzali, czyli nie zdarzyło im się stosować diety w celu zmniejszenia wagi ciała. Do podejmowania prób odchudzania przyznaje się w sumie ponad jedna trzecia badanych niemal co piąty (19%) robił to kilka razy, dalsze 8% próbowało się odchudzać kilkanaście razy, a nieliczni (3%) zmuszeni są stale pilnować wagi i praktycznie nieustannie stosują jakąś dietę.

- 6 - CBOS RYS. 4. CZY ZDARZYŁO SIĘ PANU(I) SAMODZIELNIE ODCHUDZAĆ, PRZESTRZEGAĆ DIETY W CELU ZMNIEJSZENIA WAGI CIAŁA? Tak, raz w życiu 5% 19% Tak, kilka razy 8% 3% Tak, kilkanaście razy Tak, cały czas jestem na diecie, muszę pilnować wagi 65% Nie, nigdy Dbanie o linię wyraźnie częściej deklarują kobiety (44%) niż mężczyźni (25%). O odpowiednią wagę w większym stopniu zabiegają osoby mieszkające w miastach niż na wsi, przy czym im większe miasto, tym mniejszy odsetek osób, które nigdy nie próbowały się odchudzać. Dbałość o wagę jest związana przede wszystkim z poziomem wykształcenia, a także osiąganymi dochodami. Wśród respondentów z wykształceniem podstawowym tylko co piąty (20%) deklaruje, że kiedykolwiek w życiu się odchudzał, a wśród mających wyższe wykształcenie ponad połowa (57%) składa tego rodzaju deklaracje. Im wyższe dochody na osobę w rodzinie, a także lepsza ocena własnych warunków materialnych, tym częstsze próby odchudzania. Interesujące, że do dbania o linię częściej przyznają się osoby deklarujące lewicowe niż prawicowe poglądy polityczne. Tabela 1 Czy zdarzyło się Panu(i) samodzielnie odchudzać, przestrzegać diety Deklarowane poglądy polityczne w celu zmniejszenia wagi ciała? Tak Nie w procentach Lewicowe 42 58 Centrowe 38 62 Prawicowe 33 67 Współczesna medycyna pozwala na wspomaganie odchudzania rozmaitymi produktami pochodzenia roślinnego czy syntetycznego, które ograniczają łaknienie, przyspieszają przemianę materii lub w inny sposób wspomagają odchudzanie. Co jedenasty

- 7 - dorosły Polak (9%) stosował podczas odchudzania jakieś suplementy diety czy środki farmakologiczne wspomagające ten proces. Wśród osób, które co najmniej raz w życiu się odchudzały, co trzecia (33%) sięgała po tego rodzaju środki. CBOS RYS. 5. CZY KIEDYKOLWIEK STOSOWAŁ(A) PAN(I) OSOBIŚCIE ŚRODKI DIETETYCZNE, TAKIE JAK NP. DOSTĘPNE W APTEKACH BEZ RECEPTY SUPLEMENTY DIETY LUB ŚRODKI FARMAKOLOGICZNE SŁUŻĄCE ODCHUDZANIU? Nie 91% 9% Tak Wspomaganie odchudzania za pomocą dostępnych na rynku środków farmakologicznych czy dietetycznych jest stosowane przede wszystkim przez kobiety (14%). Ponieważ jest skorelowane także z wiekiem, dotyczy zatem głównie młodych kobiet (17% w grupie 18 24 lata), mieszkających w największych miastach (17% wśród mieszkańców największych aglomeracji), częściej tych lepiej wykształconych (15% wśród osób z wyższym wykształceniem, 13% z wykształceniem średnim), niż mających tylko wykształcenie zawodowe (6%) czy podstawowe (4%). Najczęściej w ten sposób odchudzają się pracownicy administracyjno-biurowi, a także uczniowie i studenci (po 20%) oraz gospodynie domowe (18%) i pracownicy usług (15%). Jednym z najlepszych i najbardziej efektywnych sposobów pozbywania się zbędnych kalorii jest niewątpliwie aktywność fizyczna. Z uzyskanych deklaracji wynika jednak, że ponad połowa Polaków nie uprawia żadnego sportu ani w ogóle nie ćwiczy. Od 2003 roku ich liczebność zmieniła się tylko w niewielkim stopniu. Obecnie do regularnego uprawiania jakiejś dyscypliny sportowej lub też po prostu do regularnej aktywności fizycznej przyznaje się 13% ankietowanych. Tyle samo osób ćwiczy często, choć nieregularnie. Co piąty ankietowany dba o swoją kondycję fizyczną ćwicząc tylko sporadycznie tak jak mu czas pozwala bądź na ile mu starcza motywacji.

- 8 - CBOS RYS. 6. CZY UPRAWIA PAN(I) JAKIŚ SPORT BĄDŹ INNE ZAJĘCIA, CZYNNOŚCI LUB ĆWICZENIA SŁUŻĄCE UTRZYMANIU LUB POPRAWIE SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ? Tak, regularnie Tak, dość często Tak, rzadko Nie, wcale I 2003 9% 12% 21% 59% VIII 2003 12% 14% 21% 53% VII 2009 13% 13% 20% 54% W ciągu ostatnich sześciu lat liczba Polaków regularnie lub często uprawiających aktywność fizyczną praktycznie się nie zmieniła. Bez zmian pozostał także odsetek badanych ćwiczących tylko sporadycznie. Kobiety (57%) nieco częściej niż mężczyźni (52%) przyznają, że nie uprawiają sportu ani ćwiczeń fizycznych. Zrozumiałe, że aktywność fizyczna idzie w parze z wiekiem: sport to domena ludzi młodych. W grupie ankietowanych do 24 roku życia uprawia go zdecydowana większość (81%), a wśród mających od 25 do 34 lat prawie dwie trzecie (62%). W kolejnych grupach wyróżnionych ze względu na wiek coraz mniej osób deklaruje aktywność fizyczną (43% wśród mających 35 44 lata i 40% w grupie 45 54 lata). Wśród seniorów powyżej 55 roku życia ćwiczenia lub jakakolwiek forma aktywności fizycznej to już rzadkość żadnej formy czynnego ruchu nie uprawia 68% osób w wieku 55 64 lata i 79% powyżej 65 roku życia. Aktywność fizyczna wiąże się z poziomem wykształcenia oraz wysokością dochodów. Najbardziej pasywne fizycznie są osoby z wykształceniem podstawowym 73% spośród nich nie uprawia żadnego sportu, wśród badanych z wykształceniem wyższym jest ich zdecydowanie mniej tylko 22%. Wśród respondentów najlepiej zarabiających tylko 30% nie uprawia żadnego sportu, natomiast w grupie deklarujących najniższe dochody jest ich ponad dwukrotnie więcej (68%). Jest oczywiste, że sport i aktywność fizyczna są popularne przede wszystkim w tych grupach społecznych i zawodowych, których praca i życie codzienne nie są związane ze znacznym wysiłkiem fizycznym. Uprawianie sportu jest rzadkością wśród mieszkańców wsi, mieszkańcy miast przyznają się do rekreacyjnej aktywności fizycznej prawie dwa razy częściej. W grupach zawodowych najbardziej usportowieni są przedstawiciele kadry kierowniczej i inteligencji oraz uczniowie i studenci. Najrzadziej do

- 9 - uprawiania jakiegokolwiek sportu przyznają się rolnicy, robotnicy niewykwalifikowani, a wśród biernych zawodowo co oczywiste emeryci i renciści, ale także osoby bezrobotne (zob. tabele aneksowe). NAPAKOWANY WZÓR MĘSKOŚCI W ciągu ostatnich sześciu lat zmienił się wśród Polaków stosunek do osób odwiedzających siłownie oraz innego rodzaju przybytki służące budowaniu muskulatury. Jeszcze w 2003 roku przeważali respondenci skłaniający się do opinii, że ci, którzy spędzają czas na siłowni, nadmiernie koncentrują się na własnym wyglądzie, rujnują własne zdrowie zbyt wyczerpującymi ćwiczeniami i są na najlepszej drodze do bigoreksji uzależnienia polegającego na patologicznej dbałości o muskulaturę. Obecnie proporcje się odwróciły dominują badani twierdzący, że osoby ćwiczące na siłowni prowadzą zdrowy tryb życia, a ich dążeniem jest tylko utrzymanie lub poprawienie swojej sprawności fizycznej. CBOS RYS. 7. OBECNIE CORAZ WIĘCEJ MĘŻCZYZN I KOBIET SPĘDZA WOLNY CZAS NA SIŁOWNI, GDZIE ZA POMOCĄ RÓŻNYCH URZĄDZEŃ I PRZYRZĄDÓW SPORTOWYCH WYKONUJĄ ĆWICZENIA FIZYCZNE. JAK PAN(I) UWAŻA, CZY TAKIE OSOBY W WIĘKSZOŚCI: dążą do utrzymania lub podniesienia sprawności fizycznej i ćwicząc na siłowni prowadzą zdrowy tryb życia nadmiernie koncentrują się na własnym wyglądzie, a poprzez zbyt wyczerpujące ćwiczenia siłowe rujnują własne zdrowie Trudno powiedzieć 38% 48% 47% 39% 14% 14% VIII 2003 VII 2009 Siłownie są odwiedzane przede wszystkim przez mężczyzn (36%), choć była tam przynajmniej raz niemal co czwarta kobieta (23%). Chodzą tam głównie młodzi mężczyźni

- 10 - w najmłodszej grupie wiekowej (18 24 lata) siłownię odwiedziło aż 70% respondentów, wśród osób w wieku 25 34 lata z jej usług korzystała ponad połowa (54%), a w grupie o jeszcze jedną dekadę starszej (35 44 lata) co czwarty (25%). Częściej bywają tam osoby dobrze wykształcone z wykształceniem wyższym (57%) bądź średnim (36%). Wśród najlepiej sytuowanych (osiągających dochody powyżej 1500 zł na osobę w rodzinie) siłownie są bardzo popularne co drugi respondent z tej grupy (50%) był tam przynajmniej raz. Choć do siłowni nieco częściej chodzą osoby, którym lepiej się powodzi pod względem finansowym, trudno jednak uznać je za przybytek elitarny także wśród grup zarabiających poniżej średniej bywa tam więcej niż co piąty (21% 22%). Zdaniem zdecydowanej większości Polaków, dbałość i troska o własny wygląd nie kłócą się z aktualnym wyobrażeniem o tym, co jest, a co nie jest męskie. Tylko co dziesiąty ankietowany uważa, że przywiązywanie dużej wagi i poświęcanie czasu własnemu wyglądowi jest zajęciem mało męskim. RYS. 8. KTÓRE Z PONIŻSZYCH STWIERDZEŃ JEST BLIŻSZE PANA(I) POGLĄDOM? CBOS Nie ma w tym nic niezwykłego, że mężczyźni dbają o swój wygląd 83% 10% 7% Przywiązywanie dużej wagi do wyglądu jest czymś mało męskim Trudno powiedzieć Jeszcze sześć lat temu dość wyraźną przewagę miała wśród Polaków opinia, że muskuły to oznaka braku wrażliwości i inteligencji. Obecnie rozbudowane umięśnienie częściej kojarzy się pozytywnie, jest oznaką męskości. Silnie umięśniony mężczyzna, jeszcze niedawno budzący skojarzenia negatywne, teraz jest postrzegany pozytywnie, jako osoba dbająca o własną kondycję i imponująca kobietom.

- 11 - CBOS RYS. 9. KTÓRE Z PONIŻSZYCH STWIERDZEŃ JEST BLIŻSZE PANA(I) POGLĄDOM? Muskuły kojarzą się z męskością, imponują kobietom Muskuły kojarzą się z brakiem wrażliwości i inteligencji Trudno powiedzieć 35% 44% 42% 39% 21% 19% VIII 2003 VII 2009 Co ciekawe, to przede wszystkim mężczyznom wydaje się, że muskuły kojarzą się z męskością i imponują kobietom, kobiety nieco częściej są zdania, że to raczej korelat braku wrażliwości i inteligencji. Także poziom wykształcenia wyraźnie różnicuje rodzaj skojarzeń z wielkością umięśnienia męskiej sylwetki. Im wyższe wykształcenie oceniającego, tym częstsze skojarzenie muskulatury z brakiem inteligencji i wrażliwości. Wśród osób z wykształceniem podstawowym prawie połowa jest zdania, że muskuły kojarzą się z męskością i imponują kobietom, przeciwnego zdania jest ponad jedna czwarta. Natomiast wśród respondentów z wykształceniem wyższym ponad połowie bliższa jest opinia, że muskuły to oznaka braku wrażliwości i inteligencji, a mniej niż jednej trzeciej mięśnie kojarzą się pozytywnie jako oznaka męskości. Kult mięśni i siły jest bliższy osobom o prawicowych i centrowych poglądach politycznych, zwolennikom lewicy tężyzna i krzepa fizyczna przywodzą na myśl raczej negatywne skojarzenia. W grupach społeczno-zawodowych muskuły kojarzą się pozytywnie przede wszystkim osobom bezrobotnym, a także pracującym na własny rachunek, rolnikom, robotnikom wykwalifikowanym oraz pracownikom usług. Natomiast zbyt wyrobiona muskulatura negatywnie usposabia kadrę kierowniczą i specjalistów, średni personel techniczny oraz robotników niewykwalifikowanych.

- 12 - Tabela 2 Które z poniższych stwierdzeń jest bliższe Pana(i) poglądom? Muskuły kojarzą się Muskuły kojarzą się Trudno powiedzieć z męskością, imponują kobietom z brakiem wrażliwości i inteligencji w procentach Płeć Mężczyźni 48 33 19 Kobiety 37 44 18 Wykształcenie Podstawowe 43 28 28 Zawodowe 48 35 17 Średnie 42 43 15 Wyższe 32 52 16 Poglądy polityczne Lewicowe 37 48 14 Centrowe 45 37 18 Prawicowe 43 40 17 Zapytaliśmy ankietowanych o to, czy kiedykolwiek osobiście stosowali jakieś środki wspomagające budowę masy mięśniowej, nad którą przede wszystkim pracuje się na siłowni. W całej populacji tylko 3% badanych przyznało się do stosowania tego rodzaju środków, jednocześnie trzeba zaznaczyć, że wyłącznymi konsumentami takich preparatów są mężczyźni (6%), żadna z ankietowanych kobiet ich nie używała. RYS. 10. CZY KIEDYKOLWIEK STOSOWAŁ(A) PAN(I) OSOBIŚCIE ŚRODKI LUB ODŻYWKI SŁUŻĄCE BUDOWIE MASY MIĘŚNIOWEJ? CBOS Nie 97% 3% Tak Jak już wspominaliśmy, aż 70% ludzi młodych (do 24 roku życia) deklaruje, że korzysta z ćwiczeń na siłowni, a jednocześnie 8% z nich twierdzi, że stosowało jakiś program wspomagający rozwój masy mięśniowej. Co dziesiąta osoba z tej grupy (10%) przyznaje się również do stosowania rozmaitego rodzaju dopalaczy, czyli dostępnych na rynku środków

- 13 - lub odżywek służących budowie masy mięśniowej. Preparaty tego rodzaju częściej stosują osoby lepiej wykształcone, w grupach społeczno-zawodowych relatywnie najczęściej używają ich mężczyźni pracujący na własny rachunek (11%), uczniowie i studenci oraz technicy i personel średniego szczebla (po 10%).!!! Polacy są przekonani, że dla osiągnięcia życiowego sukcesu nieco istotniejsze znaczenie ma wygląd zewnętrzny, tj. ubranie, fryzura, makijaż, niż to, co kryje się pod ubraniem, czyli ciało i jego mniej lub bardziej wdzięczny kształt. Niemniej jednak własna sylwetka pozostaje dla Polaków ważna, jest przedmiotem troski i pracy. Wielu ankietowanych podejmuje długotrwałe wysiłki, by ukształtować ją zgodnie z aktualnie obowiązującymi kanonami urody. Według własnego przekonania robi to jednak nie tyle dla innych, ile dla siebie, dla dobrego samopoczucia. Polacy najczęściej dbają o własne ciało w saunach, łaźniach lub jacuzzi oraz na siłowniach. Często odwiedzają także salony kosmetyczne, solaria i gabinety masażu. Wysiłki w celu ukształtowania swego ciała zgodnie z własnymi pragnieniami podejmują przede wszystkim ludzie młodzi. Młode Polki się odchudzają (ponad jedna trzecia próbowała tego co najmniej kilka razy), relatywnie często wspomagając to stosowaniem środków farmakologicznych lub ziołowych (prawie jedna piąta). Dbają o urodę odwiedzając gabinety kosmetyczne, solaria, korzystając z zajęć fitness i masażu. Młodzi Polacy pakują, czyli pracują nad swoim umięśnieniem na siłowniach (ponad dwie trzecie), wspomagając rozwój mięśni stosowanymi według specjalistycznego programu lub własnego widzimisię odżywkami i innymi środkami. (W czasie wywiadu przyznał się do tego co dziesiąty badany, jednak biorąc pod uwagę z jednej strony pewną wstydliwość tego rodzaju deklaracji, a z drugiej wielkość czarnego rynku w tej branży, można przypuszczać, że dane te w stosunku do stanu faktycznego są mocno zaniżone.) W porównaniu z sytuacją sprzed sześciu lat obecnie Polacy bardziej dbają o swój wygląd. Częściej korzystają z usług służących poprawie urody, odnowie biologicznej czy kondycji fizycznej. Jedynie popularność sportu nie uległa zmianie ani ćwiczeń fizycznych, ani żadnych zajęć sportowych nie podejmuje ponad połowa Polaków.

- 14 - Na podstawie deklaracji badanych można wnioskować, że w ciągu ostatnich sześciu lat zmieniło się postrzeganie męskiej urody. Przede wszystkim dbałość panów o własny wygląd, poświęcanie czasu własnej sylwetce na siłowni nie są już oceniane jako symptom narcyzmu, przedsięwzięcie niegodne prawdziwego mężczyzny, ale raczej jako oznaka sprawności fizycznej i zdrowego stylu życia. Napakowany osobnik płci męskiej rzadziej kojarzy się z tępym i pozbawionym wrażliwości osiłkiem mającym kłopoty z prawem, częściej zaś jest postrzegany jako człowiek sukcesu, król życia imponujący kobietom czy strong man pewny siebie i nieznający lęku wzór dla męskiej młodzieży. Wydaje się, że do tej zmiany przyczyniły się m.in. media i sukces takich postaci jak np. Mariusz Pudzianowski oraz rosnąca popularność zdrowego stylu życia. Opracował Krzysztof PANKOWSKI

ANEKS Tabela 1 Czy kiedykolwiek korzystał(a) Pan(i) z usług salonu kosmetycznego (oczyszczanie skóry, usuwanie owłosienia)? Tak Nie Liczba osób % % Ogółem 22 78 1123 Płeć Mężczyźni 5 95 535 Kobiety 38 62 588 18-24 lata 26 74 156 25-34 33 67 212 Wiek 35-44 29 71 163 45-54 18 82 201 55-64 17 83 188 65 lat i więcej 11 89 202 Wieś 14 86 421 Miasto do 20 tys. 27 73 153 Miejsce zamieszkania 20-100 tys. 26 74 212 101-500 tys. 23 77 183 501 tys. i więcej mieszk. 33 67 155 Podstawowe 7 93 287 Wykształcenie Zasadnicze zawodowe 12 88 287 Średnie 31 69 385 Wyższe 46 54 164 Kadra kier., spec. z wyższym wykszt. 45 55 93 Grupa społ.- zaw. pracujący Bierni zawodowo Pracuje w: Dochody na jedną osobę Ocena własnych war. mater. Udział w prakt. religijnych Poglądy polityczne Średni personel, technicy 27 73 42 Pracownicy adm.-biurowi 53 47 85 Pracownicy usług 25 75 73 Robotnicy wykwalifikowani 11 89 137 Robotnicy niewykwalifik. 2 98 61 Rolnicy 7 93 56 Pracujący na własny rach. 30 70 38 Renciści 8 92 88 Emeryci 15 85 243 Uczniowie i studenci 31 69 81 Bezrobotni 20 80 77 Gospodynie domowe i inni 33 67 49 inst. państw., publicznej 38 62 147 spółce właścicieli prywatnych i państwa 22 78 76 sekt. pryw. poza rolnict. 26 74 274 prywatnym gosp. rolnym 8 92 50 Do 500 zł 16 84 234 501-750 15 85 186 751-1000 24 76 191 1001-1500 25 75 163 Powyżej 1500 zł 40 60 135 Złe 13 87 195 Średnie 18 82 505 Dobre 32 68 422 Kilka razy w tygodniu 20 80 67 Raz w tygodniu 20 80 556 1-2 razy w miesiącu 27 73 170 Kilka razy w roku 27 73 204 W ogóle nie uczestniczy 17 83 126 Lewica 22 78 149 Centrum 24 76 337 Prawica 22 78 361 Trudno powiedzieć 20 80 275

- 16 - Tabela 2 Czy kiedykolwiek korzystał(a) Pan(i) z sauny, łaźni, jacuzzi? Tak Nie Liczba osób % % Ogółem 31 69 1124 Płeć Mężczyźni 33 67 535 Kobiety 29 71 589 18-24 lata 56 44 156 25-34 47 53 212 Wiek 35-44 36 64 163 45-54 24 76 201 55-64 19 81 188 65 lat i więcej 8 92 204 Wieś 19 81 421 Miasto do 20 tys. 27 73 154 Miejsce zamieszkania 20-100 tys. 40 60 212 101-500 tys. 42 58 183 501 tys. i więcej mieszk. 43 57 155 Podstawowe 13 87 288 Wykształcenie Zasadnicze zawodowe 17 83 287 Średnie 40 60 385 Wyższe 64 36 164 Kadra kier., spec. z wyższym wykszt. 66 34 93 Grupa społ.- zaw. pracujący Bierni zawodowo Pracuje w: Dochody na jedną osobę Ocena własnych war. mater. Udział w prakt. religijnych Poglądy polityczne Średni personel, technicy 51 49 42 Pracownicy adm.-biurowi 50 50 85 Pracownicy usług 28 72 73 Robotnicy wykwalifikowani 27 73 137 Robotnicy niewykwalifik. 20 80 61 Rolnicy 6 94 56 Pracujący na własny rach. 61 39 38 Renciści 13 87 88 Emeryci 13 87 244 Uczniowie i studenci 60 40 81 Bezrobotni 22 78 77 Gospodynie domowe i inni 35 65 49 inst. państw., publicznej 50 50 147 spółce właścicieli prywatnych i państwa 36 64 76 sekt. pryw. poza rolnict. 44 56 274 prywatnym gosp. rolnym 9 91 50 Do 500 zł 14 86 234 501-750 18 82 187 751-1000 33 67 191 1001-1500 46 54 163 Powyżej 1500 zł 61 39 135 Złe 12 88 195 Średnie 22 78 506 Dobre 50 50 422 Kilka razy w tygodniu 16 84 69 Raz w tygodniu 26 74 556 1-2 razy w miesiącu 31 69 170 Kilka razy w roku 43 57 204 W ogóle nie uczestniczy 41 59 126 Lewica 33 67 150 Centrum 33 67 337 Prawica 34 66 361 Trudno powiedzieć 23 77 275

- 17 - Tabela 3 Czy kiedykolwiek korzystał(a) Pan(i) z siłowni? Tak Nie Liczba osób % % Ogółem 29 71 1123 Płeć Mężczyźni 36 64 535 Kobiety 23 77 589 18-24 lata 70 30 156 25-34 54 46 212 Wiek 35-44 25 75 163 45-54 16 84 200 55-64 11 89 188 65 lat i więcej 4 96 204 Wieś 20 80 420 Miasto do 20 tys. 29 71 154 Miejsce zamieszkania 20-100 tys. 37 63 212 101-500 tys. 31 69 183 501 tys. i więcej mieszk. 42 58 155 Podstawowe 14 86 288 Wykształcenie Zasadnicze zawodowe 19 81 287 Średnie 36 64 385 Wyższe 57 43 163 Kadra kier., spec. z wyższym wykszt. 58 42 93 Grupa społ.-zaw. pracujący Bierni zawodowo Pracuje w: Dochody na jedną osobę Ocena własnych war. mater. Udział w prakt. religijnych Poglądy polityczne Średni personel, technicy 58 42 42 Pracownicy adm.-biurowi 43 57 85 Pracownicy usług 32 68 73 Robotnicy wykwalifikowani 27 73 137 Robotnicy niewykwalifik. 22 78 61 Rolnicy 6 94 56 Pracujący na własny rach. 49 51 37 Renciści 8 92 88 Emeryci 6 94 244 Uczniowie i studenci 70 30 81 Bezrobotni 33 67 77 Gospodynie domowe i inni 27 73 49 inst. państw., publicznej 44 56 147 spółce właścicieli prywatnych i państwa 29 71 76 sekt. pryw. poza rolnict. 46 54 273 prywatnym gosp. rolnym 11 89 50 Do 500 zł 22 78 234 501-750 21 79 187 751-1000 28 72 191 1001-1500 34 66 163 Powyżej 1500 zł 50 50 135 Złe 14 86 195 Średnie 22 78 506 Dobre 44 56 421 Kilka razy w tygodniu 20 80 69 Raz w tygodniu 24 76 556 1-2 razy w miesiącu 32 68 170 Kilka razy w roku 39 61 204 W ogóle nie uczestniczy 36 64 126 Lewica 28 72 150 Centrum 34 66 337 Prawica 30 70 361 Trudno powiedzieć 23 77 275

- 18 - Tabela 4 Czy zdarzyło się Panu(i) samodzielnie odchudzać, przestrzegać diety w celu zmniejszenia wagi ciała? Tak, cały czas jestem na diecie, muszę pilnować wagi Tak, kilkanaście razy Tak, kilka razy Tak, raz w życiu % % % % % Ogółem 3 8 19 5 65 1121 Płeć Mężczyźni 2 5 14 4 76 533 Kobiety 3 11 24 6 55 588 18-24 lata 3 9 18 5 64 156 25-34 0 8 25 7 59 211 Wiek 35-44 1 7 24 7 60 163 45-54 2 10 21 5 62 201 55-64 4 9 20 4 63 188 65 lat i więcej 5 4 7 3 81 202 Wieś 2 6 15 4 74 419 Miasto do 20 tys. 1 9 21 3 66 153 Miejsce zamieszkania 20-100 tys. 2 10 19 7 63 212 101-500 tys. 5 8 26 6 55 183 501 tys. i więcej mieszk. 6 10 20 9 54 155 Podstawowe 2 5 10 3 80 287 Wykształcenie Zasadnicze zawodowe 3 7 14 5 71 286 Średnie 3 10 22 6 59 384 Wyższe 4 9 36 8 43 164 Kadra kier., spec. z wyższym wykszt. 3 15 36 8 39 93 Grupa społ.-zaw. pracujący Bierni zawodowo Pracuje w: Dochody na jedną osobę Ocena własnych war. mater. Udział w prakt. religijnych Poglądy polityczne Nie, nigdy Liczba osób Średni personel, technicy 7 2 38 7 46 42 Pracownicy adm.-biurowi 3 15 25 8 49 85 Pracownicy usług 3 13 27 4 54 73 Robotnicy wykwalifikowani 0 7 15 6 71 136 Robotnicy niewykwalifik. 1 8 7 3 81 61 Rolnicy 2 1 8 89 55 Pracujący na własny rach. 2 8 21 6 62 38 Renciści 4 6 17 4 69 88 Emeryci 5 5 11 3 76 243 Uczniowie i studenci 4 10 21 3 61 81 Bezrobotni 2 5 19 10 65 77 Gospodynie domowe i inni 6 26 8 61 49 inst. państw., publicznej 4 10 27 10 50 147 spółce właścicieli prywatnych i państwa 1 9 25 3 62 75 sekt. pryw. poza rolnict. 1 12 23 5 58 274 prywatnym gosp. rolnym 1 1 5 2 91 50 Do 500 zł 1 7 16 6 70 234 501-750 0 8 17 5 71 187 751-1000 5 9 21 5 61 190 1001-1500 5 7 19 6 63 162 Powyżej 1500 zł 5 10 26 8 51 134 Złe 3 7 13 4 73 195 Średnie 2 7 18 4 68 504 Dobre 4 10 23 7 57 421 Kilka razy w tygodniu 3 7 17 4 68 69 Raz w tygodniu 2 8 18 5 67 556 1-2 razy w miesiącu 3 6 23 3 66 170 Kilka razy w roku 2 11 23 8 56 203 W ogóle nie uczestniczy 8 6 13 7 66 124 Lewica 5 9 23 5 58 149 Centrum 3 9 22 5 62 337 Prawica 2 7 17 6 67 360 Trudno powiedzieć 3 7 16 4 69 274

- 19 - Tabela 5 Czy uprawia Pan(i) jakiś sport bądź inne zajęcia, czynności lub ćwiczenia służące utrzymaniu lub poprawie sprawności fizycznej? Liczba osób Tak, dość Tak, regularnie Tak, rzadko Nie, wcale często % % % % Ogółem 13 13 20 54 1122 Płeć Mężczyźni 15 13 20 52 534 Kobiety 10 13 19 57 588 18-24 lata 25 26 30 19 155 25-34 19 11 31 38 212 Wiek 35-44 10 11 22 57 162 45-54 6 14 20 60 201 55-64 10 9 13 68 188 65 lat i więcej 8 8 5 79 203 Wieś 9 9 14 68 420 Miasto do 20 tys. 12 12 19 57 154 Miejsce zamieszkania 20-100 tys. 13 15 27 45 210 101-500 tys. 16 15 24 45 183 501 tys. i więcej mieszk. 18 20 20 41 155 Podstawowe 6 8 12 73 287 Wykształcenie Zasadnicze zawodowe 6 11 16 68 287 Średnie 15 16 25 45 383 Wyższe 30 19 29 22 164 Kadra kier., spec. z wyższym wykszt. 26 21 36 18 93 Grupa społ.-zaw. pracujący Bierni zawodowo Pracuje w: Dochody na jedną osobę Ocena własnych war. mater. Udział w prakt. religijnych Poglądy polityczne Średni personel, technicy 30 13 26 31 42 Pracownicy adm.-biurowi 20 16 24 40 84 Pracownicy usług 7 21 24 48 73 Robotnicy wykwalifikowani 6 10 25 59 137 Robotnicy niewykwalifik. 4 10 22 64 61 Rolnicy 2 2 7 89 56 Pracujący na własny rach. 14 12 34 40 38 Renciści 9 10 12 69 87 Emeryci 9 8 8 74 243 Uczniowie i studenci 31 28 27 13 81 Bezrobotni 7 7 17 70 77 Gospodynie domowe i inni 13 16 22 49 49 inst. państw., publicznej 23 21 21 35 147 spółce właścicieli prywatnych i państwa 12 8 26 53 76 sekt. pryw. poza rolnict. 11 15 31 44 273 prywatnym gosp. rolnym 4 3 15 78 50 Do 500 zł 8 11 13 68 233 501-750 6 12 16 65 187 751-1000 12 17 20 50 191 1001-1500 18 12 26 44 163 Powyżej 1500 zł 29 17 24 30 135 Złe 5 6 13 75 194 Średnie 9 12 17 62 505 Dobre 21 17 26 36 422 Kilka razy w tygodniu 10 17 18 54 69 Raz w tygodniu 13 12 17 58 556 1-2 razy w miesiącu 10 12 27 52 168 Kilka razy w roku 12 14 26 47 204 W ogóle nie uczestniczy 18 13 12 56 125 Lewica 14 16 19 51 149 Centrum 17 12 19 52 337 Prawica 13 14 20 54 361 Trudno powiedzieć 6 11 22 61 274

- 20 - Tabela 6 Które z poniższych stwierdzeń jest bliższe Pana(i) poglądom? Muskuły kojarzą się z brakiem Trudno wrażliwości powiedzieć i inteligencji Muskuły kojarzą się z męskością, imponują kobietom Odmowa odpowiedzi % % % % Ogółem 42 39 19 0 1125 Płeć Mężczyźni 48 33 19 0 535 Kobiety 37 44 18 1 590 18-24 lata 47 43 9 156 25-34 44 45 12 212 Wiek 35-44 43 33 24 163 45-54 47 38 15 201 55-64 42 37 20 1 189 65 lat i więcej 32 35 31 2 204 Wieś 43 35 22 421 Miasto do 20 tys. 37 41 22 154 Miejsce zamieszkania 20-100 tys. 46 38 14 1 212 101-500 tys. 48 37 15 183 501 tys. i więcej mieszk. 34 46 18 1 155 Podstawowe 43 28 27 1 288 Wykształcenie Zasadnicze zawodowe 48 35 17 287 Średnie 42 43 15 1 385 Wyższe 32 52 16 165 Kadra kier., spec. z wyższym wykszt. 32 55 13 94 Grupa społ.-zaw. pracujący Bierni zawodowo Pracuje w: Dochody na jedną osobę Ocena własnych war. mater. Udział w prakt. religijnych Poglądy polityczne Liczba osób Średni personel, technicy 30 48 22 42 Pracownicy adm.-biurowi 42 44 13 1 85 Pracownicy usług 49 38 13 73 Robotnicy wykwalifikowani 50 34 16 137 Robotnicy niewykwalifik. 36 45 19 61 Rolnicy 53 28 20 56 Pracujący na własny rach. 53 21 26 38 Renciści 42 30 28 88 Emeryci 34 37 28 1 244 Uczniowie i studenci 44 44 12 81 Bezrobotni 56 34 10 77 Gospodynie domowe i inni 47 43 10 49 inst. państw., publicznej 39 46 15 148 spółce właścicieli prywatnych i państwa 40 49 10 76 sekt. pryw. poza rolnict. 44 39 18 274 prywatnym gosp. rolnym 58 27 16 50 Do 500 zł 45 37 18 234 501-750 43 38 18 1 187 751-1000 43 39 19 191 1001-1500 36 48 15 1 163 Powyżej 1500 zł 35 48 17 136 Złe 43 33 23 1 195 Średnie 41 38 21 1 506 Dobre 44 42 14 0 423 Kilka razy w tygodniu 28 38 33 69 Raz w tygodniu 42 37 20 0 556 1-2 razy w miesiącu 50 32 16 1 170 Kilka razy w roku 43 47 11 204 W ogóle nie uczestniczy 38 41 21 1 126 Lewica 37 48 14 1 150 Centrum 45 37 18 0 337 Prawica 43 40 17 362 Trudno powiedzieć 40 34 25 1 275