Mirosław Dąbrowski Kto jeszcze gra w domino? Domino, choć wciąż jeszcze można jego zestawy kupić w sklepach z zabawkami, nie należy już chyba do bardzo popularnych dziecięcych rozrywek. Szkoda, bo gra ta może dostarczać dziecku wielu okazji do uczenia się i to nie tylko w zakresie bardzo prostej, wizualnej arytmetyki. Proponujemy więc powrót do domina i różnych gier oraz problemów (do wspólnego rozwiązania!) wykorzystujących jego kamienie. Na wszelki wypadek zacznijmy od przypomnienia reguł domina w jego (prawie) klasycznej wersji. W grze może brać udział od dwóch do czterech zawodników. Kamienie (w typowym zestawie jest ich 28) są zakrywane i starannie mieszane. Przed rozgrywką należy także ustalić, w jakiej kolejności gracze będą wykonywać ruchy, tzn. kto jako pierwszy, kto jako drugi itd. Każdy gracz dostaje po pięć kamieni, reszta pozostaje zakryta. Zawodnik rozpoczynający partię wykłada na stół jeden ze swoich kamieni, po czym dobiera jeden z kamieni zakrytych tak, aby mieć ich nadal pięć. Pozostali zawodnicy kolejno dokładają po jednym kamieniu do dowolnego końca powstającego łańcucha tak, aby stykające się połówki miały taką samą ilość kropek. Jeżeli któryś zawodnik nie ma pasującego kamienia, dobiera jeden z zakrytych jeśli kamień ten pasuje, może go od razu dołożyć, jeśli nie, to dołącza go do reszty posiadanych kamieni, a ruch wykonuje kolejny gracz. Gra kończy się w momencie, gdy któryś z graczy (zwycięzca) pozbył się już wszystkich kamieni i nie może dobrać nowego, ponieważ zakrytych kamieni już nie ma, albo gdy gra została zablokowana, tzn. nikt nie może dołożyć żadnego kamienia w tej sytuacji wygrywa ten gracz, który ma najmniejszą sumę oczek na swoich kamieniach.
Poniżej podajemy kilka modyfikacji klasycznego domina oraz serię zagadek z serii DOTTO. Te ostatnie, zwłaszcza w wersji dużego DOTTA mogą być rzeczywistym wyzwaniem także dla dorosłych. Pamiętajmy, jak zawsze przy grach, żeby na starcie upewnić się, że wszyscy dobrze rozumieją reguły gry, a także, aby wykorzystać powstające podczas rozgrywki sytuacje do formułowania pytań i zagadek do wspólnego(!) rozwiązywania. Przyjemnej rywalizacji! Błyskawica Zawsze 6 Piątki i dziesiątki Domino trójkowe Wojna Małe i duże DOTTO
Błyskawica Różnica w przepisach między tą grą a klasycznym dominem polega na tym, że każdy zawodnik w swoim ruchu może dołożyć nie jeden, lecz dwa lub więcej kolejnych kamieni. Jednak wszystkie te kamienie muszą do siebie pasować, zgodnie z obowiązującą regułą, tzn. na stykających się połówkach muszą mieć po tyle samo kropek. I wszystkie muszą być dołożone z tej samej strony łańcucha. Reszta przepisów bez zmian. Dla ilustracji przykładowy fragment rozgrywki. Na stole leży już w łańcuchu kilka kamieni: Zawodnik wykonujący ruch ma pięć swoich: Ma on w tym momencie kilka możliwych ruchów, np.: albo do prawego końca łańcucha może dołożyć te dwa klocki: do lewego końca natomiast te trzy: Może też dołożyć mniej klocków, jeśli uzna to za wskazane. Uwaga: Gra jest bardziej dynamiczna i szybciej daje rozstrzygnięcie niż ma to miejsce w klasycznej wersji domina.
Zawsze 6 W tej grze obowiązuje inna zasada dokładania klocków: ich stykające się połówki muszą mieć łącznie 6 kropek. Reszta przepisów taka, jak w klasycznym dominie. Oto przykładowy fragment rozgrywki. Na stole leży już całkiem długi łańcuch: Zawodnik wykonujący ruch ma pięć kamieni: i ma cztery ruchy do wyboru: do prawego końca łańcucha może dołożyć jeden z kamieni z mydłem, czyli lub natomiast do lewego końca jeden z kamieni z pięcioma kropkami, czyli lub Modyfikacje: 1. Zmieniamy liczbę dokładanych w jednym ruchu kamieni (por. Błyskawica): zawodnik może dołożyć kilka kamieni, ale muszą one do siebie pasować, czyli ich stykające się połówki muszą mieć łącznie po 6 kropek. Wszystkie kamienie muszą być dołożone z jednej strony. Zatem w przykładzie wyżej, gracz może do prawego końca łańcucha dołożyć aż cztery kamienie, np. takie: A ile kamieni mógłby dołożyć, gdyby dokładał je do lewego końca łańcucha?
Piątki i dziesiątki Kamienie dokłada się tak, jak w klasycznym dominie. Podczas gry zawodnicy zdobywają punkty ma to miejsce wówczas, gdy po dołożeniu przez gracza kamienia suma oczek na obu końcach łańcucha jest równa 5 (co daje 1 punkt) albo 10 (2 punkty). Każdy ruch, dzięki któremu zawodnik zdobywa punkty musi być przez niego zgłoszony! Punkty warto zapisywać. Ten zawodnik, który w chwili, gdy gra się kończy (por. klasyczne domino) nie ma kamieni, albo ma na swoich kamieniach łącznie najmniej kropek, zdobywa dwa dodatkowe punkty. Zwycięzcą zostaje ten gracz, który zdobył podczas całej rozgrywki najwięcej punktów. Dla ilustracji początek przykładowej rozgrywki, w której uczestniczy dwóch graczy: Gracz 1: Dwa punkty! Razem 10. Gracz 2: Ja też dwa! Gracz 1: Jeden punkt! 4 i 1 to 5. Gracz 2: Tym razem nic. Gracz 1 ma w tym momencie takie kamienie: Czy może w swoim ruchu zdobyć kolejne punkty? Modyfikacje: 1. Zawodnik może dołożyć w swoim ruchu dwa lub więcej pasujących do siebie kamieni (por. Błyskawica). Przy ustalaniu zdobytych punktów po wykonaniu takiego ruchu liczą się tylko końce łańcucha.
Domino trójkowe Kamienie dokłada się tak, jak w klasycznym dominie. Podczas gry zawodnicy zdobywają punkty ma to miejsce wówczas, gdy po dołożeniu przez gracza kamienia suma oczek na obu końcach łańcucha jest równa 3 lub jest wielokrotnością liczby 3. Uzyskuje się ich tyle, ile razy 3 mieści się w tej sumie, czyli np. utworzenie sumy 9, to 3 zdobyte punkty. Każdy ruch, dzięki któremu zawodnik zdobywa punkty musi być przez niego zgłoszony! Punkty warto zapisywać. Ten zawodnik, który w chwili, gdy gra się kończy (por. klasyczne domino) nie ma kamieni, albo ma na swoich kamieniach łącznie najmniej kropek, zdobywa dwa dodatkowe punkty. Zwycięzcą zostaje ten gracz, który zdobył podczas całej rozgrywki najwięcej punktów. Oto początek rywalizacji dwóch zawodników: Gracz 1: Dwa punkty! Gracz 2: A ja trzy! Razem 9. Gracz 1: Znowu 2. 6 i 0 to 6. Gracz 2 ma w tym momencie takie kamienie: Czy może w swoim ruchu zdobyć kolejne punkty? Ile? Modyfikacje: 1. Zawodnik może dołożyć w swoim ruchu dwa lub więcej pasujących do siebie kamieni (por. Błyskawica). Przy ustalaniu zdobytych punktów po wykonaniu takiego ruchu liczą się tylko końce łańcucha.
Wojna gra dla dwóch osób Gra ma analogiczne reguły jak znana karciana WOJNA karty zastępujemy kamieniami domina. Zakryte i wymieszane kamienie rozdaje się po równo pomiędzy obu zawodników. Gracze nadal mają je zakryte. Na sygnał każdy z nich odkrywa jeden swój kamień. Oba odkryte kamienie zdobywa ten gracz, który na swoim kamieniu ma więcej kropek. W przypadku identycznej łącznej liczby kropek następuje dogrywka gracze odkrywają znowu po jednym kamieniu itd. Zdobyte kamienie zawodnik odkłada na bok. Gra kończy się, gdy wszystkie początkowe kamienie zostaną wykorzystane. Wygrywa ten zawodnik, który zdobył więcej kamieni. Oto kilka starć w tej grze: Gracz 1: Gracz 2: Kamienie zdobywa gracz 1. Gracz 1: Gracz 2: Kamienie zdobywa gracz 2. Gracz 1: Gracz 2: Kamienie zdobywa gracz 2. Gracz 1: Gracz 2: Na razie remis. Kamienie zdobywa gracz 1. Modyfikacje: 1. Wygrywa ten zawodnik, który ma, na zdobytych przez siebie kamieniach, więcej łącznie kropek.
DOTTO zagadka dla jednej lub kilku współpracujących osób Pomoce: plansza (por. dalej), komplet kamieni domina, a także cierpliwość oraz umiejętność przewidywania i wyciągania wniosków Reguły: Należy ułożyć kamienie domina na planszy tak, aby wszystkie pola zostały pokryte połówkami kamieni o podanych na planszy ilościach kropek. Oto przykład stopniowego wypełniania kamieniami niewielkiej planszy: 1 3 5 2 1 3 5 2 1 3 5 2 1 3 5 2 4 6 1 6 4 6 1 6 4 6 1 6 4 6 1 6 6 2 4 5 6 2 4 5 6 2 4 5 6 2 4 5 3 5 4 1 3 5 4 1 3 5 4 1 3 5 4 1 2 6 3 5 2 6 3 5 2 6 3 5 2 6 3 5 Pozostały pola 3 i 5, ale kamień o tych połówkach już został wykorzystany. Co zmienić, aby plansza dała się jednak w całości zakryć? Ta zagadka stwarza doskonałe warunki do aktywności intelektualnej do badania różnych możliwych ułożeń, wyciągania wniosków z wykonanych prób, przewidywania i weryfikowania swoich przewidywań, dostrzegania prawidłowości (np. jeśli na planszy tylko w jednym miejscu są dwie szóstki obok siebie, to tam musi leżeć ). Warto spróbować! Załączamy kilka plansz o mniejszym (Małe DOTTO) oraz większym (Duże DOTTO) stopniu trudności im wyższy numer planszy, tym zagadka trudniejsza. W przypadku niektórych plansz proponujemy podpowiedzi na rozruch, bo najtrudniej jest zacząć. Małe DOTTO: plansza 1 plansza 2 plansza 3 plansza 4 Duże DOTTO: plansza 5 plansza 6 plansza 7 plansza 8 Powodzenia!
Plansza nr 1 MAŁE DOTTO Wybierzcie ze swojego zestawu te kamienie: Ułóżcie je na planszy tak, aby kropki i liczby pasowały do siebie! 5 0 4 0 2 1 6 2 1 1 3 3 6 6 4 2 Które kamienie od razu można położyć na właściwych miejscach?
Plansza nr 12 MAŁE DOTTO Wybierzcie ze swojego zestawu te kamienie: Ułóżcie je na planszy tak, aby kropki i liczby pasowały do siebie! 2 0 2 1 1 3 3 1 4 2 5 6 6 0 4 6 Gdzie musi leżeć np. podwójna szóstka?
Plansza nr 13 MAŁE DOTTO Wybierzcie ze swojego zestawu te kamienie: Ułóżcie je na planszy tak, aby kropki i liczby pasowały do siebie! 6 6 5 0 2 0 6 4 1 0 2 6 1 4 5 2 3 4 3 5 2 4 1 1
Plansza nr nr 41 MAŁE DOTTO Wybierzcie ze swojego zestawu te kamienie: Ułóżcie je na planszy tak, aby kropki i liczby pasowały do siebie! 4 5 5 0 6 6 2 0 0 6 3 1 6 2 3 4 5 2 4 4 1 1 2 1
Plansza nr 5 DUŻE DOTTO Ułóżcie na planszy 28 kamieni z zestawu domina tak, aby wszystkie połówki kamieni pasowały do pól planszy. Kilka kamieni już leży na właściwych miejscach. 1 0 0 1 1 6 4 1 3 1 4 3 5 5 4 5 0 3 5 6 6 4 4 4 2 1 4 2 2 2 1 0 3 3 3 0 0 2 5 2 2 2 1 0 4 6 6 6 5 5 6 5 3 6 3 0
Plansza nr 6 DUŻE DOTTO Ułóżcie na planszy 28 kamieni z zestawu domina tak, aby wszystkie połówki kamieni pasowały do pól planszy. Dwa kamienie już leżą na właściwych miejscach. 5 1 1 5 3 3 1 1 4 5 5 6 4 6 0 2 0 3 1 2 5 4 0 3 2 3 2 4 0 3 6 2 4 0 3 6 2 4 1 0 5 1 5 0 0 5 2 4 1 4 6 2 3 6 6 6
DUŻE DOTTO Plansza nr 7 Ułóżcie na planszy 28 kamieni z zestawu domina tak, aby wszystkie połówki kamieni pasowały do pól planszy. Jeden kamień jest już na swoim miejscu. 3 5 4 6 6 3 4 2 6 6 3 0 5 0 6 3 1 4 4 1 0 0 2 1 2 6 3 3 2 0 6 3 2 2 5 6 3 2 4 1 5 4 1 4 0 5 1 5 1 5 2 5 1 0 0 4
DUŻE DOTTO Plansza nr 8 Ułóżcie na planszy 28 kamieni z zestawu domina tak, aby wszystkie połówki kamieni pasowały do pól planszy. 6 3 3 3 3 6 1 1 1 1 6 4 4 4 4 6 2 2 2 2 6 1 1 1 1 6 5 5 5 5 6 2 2 2 2 6 0 0 0 0 0 5 0 5 0 5 0 5 3 4 3 4 3 4 3 4