1 Polsk språk 1 POL1110 Forelesning 4 H2006 ORDKLASSER alle polske ord kan deles i to grupper som bøyes og som ikke bøyes ordklassene bøyes substantiv adjektiv pronomen verb tallord ikke bøyes adverb partikler preposisjoner konjunksjoner
2 być + NEKTELSE = mieć + GENITIV Piotr jest tutaj. On jest tutaj. Tutaj nie ma Piotra. Nie ma go tutaj. Tu jest Zosia. Ona tu jest. Tu nie ma Zosi. Jej tu nie ma. Tutaj są wszyscy. Oni tutaj są. Tutaj nie ma nikogo. Tutaj ich nie ma. HARDE / BLØTE KONSONANTER fremre sentrale bakre p b t d f w ł m n r s z c dz cz dż sz ż (rz) ć (ci) dź (dzi) ś (si) ź (zi) ń (ni) l j k g ch (h) harde funksjonelt bløte bløte harde fremre og bløte: pi bi fi wi mi
3 GENITIV uttrykker eiendomsforhold noe(n) tilhører noe(n) eller er del av noe torebka pani E autor książki data urodzenia obywatel Polski følger etter en nektelse (her erstattes Akk. av Gen.) Czytam gazetę (Akk.) Nie czytam gaze (Gen.) betegner fravær Nie ma torebki pani E. følger etter alle uttrykk for mål og mengde kilogram cukru litr mleka animatum -a pana Piotra pająka psa m GENITIV -a -u komputera traktora stołu inanimatum długopisu -y frem. harde + funk. bløte + h l -i / -ii bak. harde + bløte + l h gaze władzy nogi mafii f n -a okna pióra błka
4 GENITIV SINGULARIS AV ADJEKTIV m -ego Nom. dobry długopis f -ej Nom. dobra książka n -ego Nom. dobre dziecko dobrego długopisu dobrej książki dobrego dziecka EIENDOMSPRONOMEN mój, twój, nasz, wasz Czytam moją książkę. Akk. jf. Czytam fajną książkę. Nie czytam mojej książki. Gen. Nie czytam fajnej książki. Oglądam twój film. Akk. jf. Oglądam głupi film. Nie oglądam twojego filmu. Gen. Nie oglądam głupiego filmu. Widzę nasze dziecko. Akk. jf. Widzę małe dziecko. Nie widzę naszego dziecka. Gen. Nie widzę małego dziecka. Sprzątacie wasz samochód. Akk. jf. szybki samochód Nie sprzątacie waszego samochodu. Gen. szybkiego samochodu NB! Czytam jego list. Akk. Nie czytam jego listu. Gen. Oglądam jej książkę. Akk. Nie oglądam jej książki. Gen.
5 PERSONLIGE PRONOMEN Genitiv Nom. Genitiv Nom. Genitiv on ona ono mnie cię, ciebie go, jego, niego jej, niej go, niego oni one nas was ich, nich ich, nich nikt nic nikogo niczego wszyscy wszystkich JECHAĆ / IŚĆ betegner en bestemt retning, en bevegelse utført på et konkret tidspunkt med henholdsvis farkost/transportmiddel el. til fots Jadę do Warsza. (i morgen, på mandag) Idzie do szkoły. (nå, om 10 minutter)
6 JEŹDZIĆ / CHODZIĆ betegner en ubestemt retning, en bevegelse uten referanse til tidsaspekt eller varighet, dvs. rutine, gjentakelse eller potensiell bevegelse Jeżdżę do Warsza. (ofte, hvert år) Chodzi do szkoły. (vi går på skole) JEŹDZIĆ on, ona, ono (pan, pani) jeżdżę jeździsz jeździ oni, one (państwo) jeździ jeździcie jeżdżą
7 CHODZIĆ on, ona, ono (pan, pani) chodzę chodzisz chodzi oni, one (państwo) chodzi chodzicie chodzą BEVEGELSESVERB substantiv + verb + substantiv + preposisjon + substantiv (Nom.) (Instr.) (Gen.) do (na) / z (ze) Basia jedzie rowerem do szkoły. Ela i Ula idą piechotą na zakupy. (Wy) płyniecie statkiem z Gdańska. (Ja) wracam promem ze Szczecina.
8 BRAĆ on, ona, ono (pan, pani) biorę bierzesz bierze oni, one (państwo) bierze bierzecie biorą MODALT HJELPEVERB CHCIEĆ on, ona, ono (pan, pani) chcę chcesz chce oni, one (państwo) chce chcecie chcą
9 MODALT HJELPEVERB MÓC on, ona, ono (pan, pani) mogę możesz może oni, one (państwo) może możecie mogą MODALT HJELPEVERB MUSIEĆ on, ona, ono (pan, pani) muszę musisz musi oni, one (państwo) musi musicie muszą
10 MODALE HJELPEVERB MUSIEĆ, MÓC, CHCIEĆ, LUBIĆ musieć, móc, chcieć, lubić + Infinitiv Muszę iść do pracy. Kasia może zrobić obiad. Chcecie uczyć się języka polskiego? Lubisz chodzić do kina. VERB SOM TAR AKKUSATIV chcieć + Gen. // Akk. Chcę ka (Gen.) // Chcę kawę (Akk.) lubić + Akk. Lubię Jolę. uwielbiać + Akk. Ula uwielbia swojego brata.
11 VERB SOM TAR GENITIV słuchać + Gen. Czasem słucham radia. bać się + Gen. Wojtek strasznie boi się egzaminu. potrzebować + Gen. Czy potrzebujecie tej gaze. uczyć się + Gen. W m semestrze uczę się (języka) francuskiego. szukać + Gen. Szka ładnego mieszkania. VERB SOM TAR INSTR. bawić się + Instr. Ania bawi się lalką. NB! Ania bawi się z Markiem. interesować się + Instr. Interesuję się koszykówką. opiekować się + Instr. Opiekuje się chorymi zwierzętami.
12 PREPOSISJONER Z BEZ z + Instr. Piję herbatę z cukrem. Maria lubi kawę ze śmietanką. bez + Gen. Piję herbatę bez cukru. Maria lubi kawę bez śmietanki. PERSONLIGE PRONOMEN AKKUSATIV OG GENITIV Akk. Patrzę na niego Patrzę na nią Patrzę na nich Patrzę na nie Gen. Idę do niego Idę do niej Idę do nich Idę do nich Widzę go Widzę ją Widzę ich Widzę je Szukam go Szukam jej Szukam ich Szukam ich
13 PERSONLIGE PRONOMEN INSTR. Nom. Instrumentalis Nom. Instrumentalis mną nami tobą wami on nim oni nimi ona nią one nimi ono nim GRUNNTALL 1 jeden 2 dwa 3 trzy 4 cztery 5 pięć 6 sześć 7 siedem 8 osiem 9 dziewięć 10 dziesięć 11 jedenaście 12 dwanaście 13 trzynaście 14 czternaście 15 piętnaście 16 szesnaście 17 siedemnaście 18 osiemnaście 19 dziewiętnaście 20 dwadzieścia
14 GRUNNTALL forts. 21 dwadzieścia jeden 22 dwadzieścia dwa 23 dwadzieścia trzy 24 dwadzieścia cztery 25 dwadzieścia pięć 26 dwadzieścia sześć 27 dwadzieścia siedem 28 dwadzieścia osiem 29 dwadzieścia dziewięć 30 trzydzieści 40 czterdzieści 50 pięćdziesiąt 60 sześćdziesiąt 70 siedemdziesiąt 80 osiemdziesiąt 90 dziewięćdziesiąt 100 sto ORDENSTALL 1 pierwszy 2 drugi 3 trzeci 4 czwar 5 pią 6 szós 7 siód 8 ós 9 dziewią 10 dziesią 11 jedenas 12 dwunas 13 trzynas 14 czternas 15 piętnas 16 szesnas 17 siedemnas 18 osiemnas 19 dziewiętnas 20 dwudzies 21 dwudzies pierwszy 22 dwudzies drugi 23 dwudzies trzeci 24 dwudzies czwar
15 ORDENSTALL forts. m -y, -i pierwszy raz drugi raz trzeci raz f -a pierwsza godzina druga godzina trzecia godzina n -e pierwsze dziecko drugie dziecko trzecie dziecko