Załącznik do Uchwały Nr XXXII/516/09 Rady Miejskiej w Morągu z dnia 26 maja 2009 r. GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE NA LATA 2009 2013 MORĄG, MAJ 2009 R
Spis treści Wstęp 3 1. Podstawy prawne programu. 3 2. Diagnoza problemu przemocy w Gminie Morąg. 4 3. Zasoby Gminy. 4 4. Planowane kierunki działań 5 5. Cele programu. 5 6. Realizatorzy programu. 6 7. Oczekiwane rezultaty działań zawarte w programie. 6 8. Ewaluacja. 6 2
WSTĘP Przez przemoc w rodzinie należy rozumieć jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób wspólnie zamieszkujących i gospodarujących, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne osób dotkniętych przemocą. Przemoc domowa jest często problemem ukrytym, któremu towarzyszą inne dysfunkcje w rodzinie. Z punktu widzenia prawa przemoc uznawana jest za przestępstwo, co zobowiązuje służby policyjne i wymiar sprawiedliwości do interweniowania, podejmowania działań na rzecz ochrony ofiar, ścigania i karania. Aspekt psychologiczny zwraca uwagę na mechanizmy przemocy w rodzinie, na relacje między ofiarą i sprawcą, na odczuwane przez ofiary skutki przemocy a także na możliwości wyjścia z przemocy. Spojrzenie od strony moralnej odwołuje się do wartości takich jak poszanowanie życia ludzkiego, zdrowia i godności ludzkiej. Zaś z punktu widzenia społecznego zwracają uwagę na funkcjonujące mity i stereotypy usprawiedliwiające zachowania przemocowe. Wyróżnia się pięć podstawowych form przemocy w rodzinie: fizyczną najbardziej widoczną i trudną do ukrycia, od szturchania, popychania, ciągania za włosy aż po zachowania powodujące ostre urazy fizyczne wymagające hospitalizacji, psychiczną najtrudniejszą do udowodnienia, charakteryzującą się ignorowaniem potrzeb, krytykowaniem poglądów, zazdrością, ograniczaniem kontaktów z bliskimi, oskarżaniem, poniżaniem, wyśmiewaniem, upokarzaniem, szantażowaniem, stosowaniem gróźb, materialną uniemożliwiająca podjęcie pracy, dostępu do wspólnych środków finansowych i dóbr materialnych, niszczeniem własności, nie łożeniem na utrzymanie rodziny i domu, seksualną poprzez przedmiotowe traktowanie drugiej osoby w celu zaspokojenia własnych potrzeb seksualnych, zmuszanie do nieakceptowanych przez partnera praktyk i zachowań seksualnych ( od sytuacji zmuszania do oglądania pornografii po gwałt ), zaniedbanie najczęściej stosowane wobec dzieci a objawiające się niezaspokojeniem ich podstawowych potrzeb emocjonalnych i fizycznych. O zaniedbaniu mówimy też gdy dziecko jest odrzucone emocjonalnie, rodzice nie wyrażają zainteresowania jego rozwojem, problemami a także zdrowiem i higieną Skuteczne przeciwdziałanie przemocy domowej wymaga współpracy i współdziałania instytucji i organizacji pozarządowych zajmujących się pomocą rodzinie i dziecku. Współpraca ta winna polegać na diagnozowaniu i identyfikowaniu problemu w rodzinie, podejmowaniu interwencji, niesieniu pomocy konkretnemu dziecku czy rodzinie ale również na wspólnym wypracowywaniu strategii pomocy przez interdyscyplinarny zespół profesjonalistów. 1. PODSTAWY PRAWNE PROGRAMU Program realizowany będzie w oparciu o następujące przepisy: 1. Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2006-2016 2. ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie ( Dz. U. Nr 180, poz. 1493 ), 3
3. ustawę z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi ( Dz. U. Nr 147, poz. 1231 z 2002 r. z późn. zm. ) 4. ustawę o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r. ( tj. Dz. U. z 2008 r., Nr 115, poz. 728 z późn. zm. ), 2. DIAGNOZA Z informacji przekazanych przez szkoły ( podstawowe i gimnazja ) wynika, iż w 2007 r. problem przemocy rodzinnej dotyczył 93 uczniów szkół podstawowych ( w 2008 r. - 44 uczniów ) i 9 uczniów gimnazjów (w 2008 r. 26 uczniów). Powyższe statystyki są szacunkowe, nie zawsze w pełni wiarygodne, gdyż dotyczą niezwykle trudnej problematyki. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej odnotował w 2007 r. 26 przypadków przemocy w rodzinie (w 2008 r. 23), w tym przemoc wobec 12 dzieci ( w 2008 r. 12 dzieci ), które są świadkami przemocy dorosłych członków rodziny wobec siebie, są wyzywane i poniżane. Z danych statystycznych Komisariatu Policji wynika natomiast, że w 2007 roku i I półroczu 2008 r. funkcjonariusze odnotowali 8 aktów przemocy sporządzając dla ofiar przemocy 7 Niebieskich Kart. Przy funkcjonującym przy Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Punkcie Informacyjno- Konsultacyjnym ds. Uzależnień i Przemocy rokrocznie z poradnictwa psychologicznego i prawnego korzysta ok. ok. 1000 osób. 3. ZASOBY GMINY Na terenie Morąga funkcjonują służby, które w swoich kompetencji realizują zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Są to przede wszystkim: Punkt Konsultacyjny ds. Uzależnień i Przemocy, poszerzony o konsultacje terapeuty z MONAR-u, w którym zatrudnieni są m.in. psycholog, prawnik, pedagog (Morąg, ul. Dworcowa 7, tel. 089 7572373), Komisariat Policji (Morąg, ul. Mickiewicza 7, tel. 997, 089 757 8400) Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej zatrudniający m.in. pracowników socjalnych i radcę prawnego, realizującego również projekt Aktywność szansą na lepsze jutro do 2013 roku., w ramach którego wsparciem obejmowane są rodziny niewydolne wychowawczo, z problemami przemocy ze strony psychologa, psychoterapeuty, pedagoga i doradcy zawodowego (Morąg, ul. Dworcowa 9, tel. 757 4052, 757 4358), Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (Morąg, ul. Dworcowa 7, tel. 757 2373) Grupa AA Tramp (dla uzależnionych przy Kościele bł. M. Kozali) Grupa AL ANON (dla współuzależnionych przy ul. Dworcowej 7) Prokuratura Rejonowa w Ostródzie Oddział Zamiejscowy w Morągu (Morąg, ul. Warmińska 17 a, tel. 7574272) Chrześcijańskie Stowarzyszenie Dobroczynne (Morąg, ul. Przemysłowa 7, te. 757 6973) Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie powołany przez Burmistrza Morąga sekretariat Zespołu w MOPS Realizując zadania instytucje te współpracują z Poradnią Psychologiczno Pedagogiczną, Strażą Miejską, placówkami oświatowymi szkołami i przedszkolami poprzez pedagogów szkolnych i psychologów, placówkami służby zdrowia, Sądem Rejonowym w Ostródzie 4
Wydziałami: Rodzinnym i Karnym, z kuratorami zawodowymi i społecznymi, organizacjami pozarządowymi. 4. PLANOWANE KIERUNKI DZIAŁAŃ 1. Zapewnienie bezpieczeństwa ofiarom przemocy poprzez poradnictwo psychologiczne, prawne, pedagogiczne i socjalne. Udzielanie wsparcia w zależności do potrzeb ofiar przemocy w tym w formie działań interwencyjnych bezpośrednio w środowisku domowym ofiar przemocy przez zespół interdyscyplinarny złożony z pracownika socjalnego, funkcjonariusza Policji, pedagoga szkolnego, kuratora sądowego. 2. Zbudowanie partnerstwa w zakresie rozwiązywania problemów przemocy w rodzinie pomiędzy instytucjami i organizacjami zajmującymi się problematyką przemocy poprzez opracowywanie i realizację programów osłonowych 3. Efektywniejsze wykorzystanie procedury Niebieskiej Karty przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Komisariat Policji, Tworzenie grup wsparcia i grup samopomocowych dla osób doświadczających przemocy. 4. Organizowanie szkoleń interdyscyplinarnych, spotkań edukacyjnych, podnoszenie kwalifikacji osób zajmujących się zjawiskiem przemocy 5. CELE PROGRAMU Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy Rodzinie zakłada osiągnięcie następujących celów: 1. zmniejszenie skali zjawiska przemocy w rodzinie, 2. zwiększenie skuteczności ochrony ofiar przemocy w rodzinie i zwiększenie dostępności pomocy, 3. zwiększenie skuteczności działań interwencyjnych i korekcyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie. Cele ogólne będą realizowane poprzez: 1. monitorowanie i diagnozowanie zjawiska przemocy w rodzinie, 2. udzielanie profesjonalnej pomocy ofiarom przemocy w rodzinie: psychologicznej, prawnej, pedagogicznej i socjalnej. 3. podnoszenie kompetencji służb zajmujących się problematyką przemocy w rodzinie, 4. budowanie partnerstwa instytucjonalnego w zakresie przeciwdziałania przemocy domowej, 5. podnoszenie wrażliwości społecznej wobec przemocy w rodzinie, 6. oddziaływanie na sprawców przemocy. Poprzez realizację celów Programu zakłada się: 1. zmianę pojmowania przez społeczność lokalną zjawiska przemocy w rodzinie 2. promowanie wartości rodzinnych, 3. edukację dzieci, młodzieży i dorosłych w zakresie skutków stosowania przemocy w rodzinie, 4. promowanie metod wychowawczych bez użycia przemocy. 5
6. REALIZATORZY PROGRAMU: 1. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej. 2. Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. 3. Komisariat Policji. 4. Placówki edukacyjne. 5. Poradnia Psychologiczna Pedagogiczna. 6. Towarzystwo Przyjaciół Dzieci. 7. Straż Miejska. 8. Urząd Miejski w Morągu. 9. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Ostródzie. 10. Placówka Wielofunkcyjna Dom dla Dzieci i Młodzieży PROMYK w Morągu 11. Chrześcijańskie Stowarzyszenie Dobroczynne. 7. OCZEKIWANE REZULTATY DZIAŁAŃ ZAWARTYCH W PROGRAMIE 1. Wypracowanie w Gminie spójnego i efektywnego systemu pomagania osobom i rodzinom z problemami przemocy. 2. Wdrażanie i kontynuowanie programów edukacyjnych i informacyjnych, wspierających i terapeutycznych, kierowanych do ofiar przemocy oraz korekcyjnoedukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie w celu zapobiegania nasilaniu zjawiska przemocy, łagodzenia bądź eliminowania jej skutków oraz zapobiegania kolejnym aktom przemocy w rodzinie. 3. wypracowanie modelu współpracy między instytucjami i organizacjami działającymi na rzecz rodziny w celu zapobiegania jej dysfunkcjom. 4. Promowanie postaw przeciwdziałania przemocy domowej w społecznościach lokalnych. 8. EWALUACJA Ocenie podlegać będzie stopień realizacji celów oraz zaangażowanie realizatorów poszczególnych zadań, w tym projektów i inicjatyw, jak również efektywność współpracy instytucji i organizacji działających na rzecz osób i rodzin z problemami przemocy. 6