LAUREAT 2015 WINNER 2015 Turystyka aktywna Active tourism Dolina Środkowej Odry The Middle Odra River Valley
Spis treści / Contents 4 WSTĘP / INTRODUCTION... 6 O PROJEKCIE / ABOUT THE PROJECT... 8 OD NATURY / FROM NATURE...... 18 DO KULTURY /...TO CULTURE... 26 Z TURYSTYKĄ NA TY / ON FIRST-NAME TERMS WITH TOURISM... 32 DANE ADRESOWE / CONTACT DETAILS...
Polska Pięknieje Celem konkursu Polska Pięknieje 7 Cudów Funduszy Europejskich jest wyłonienie i nagrodzenie najlepszych przedsięwzięć współfinansowanych z Funduszy Europejskich w obszarze turystyki, infrastruktury sportowej i rekreacyjnej, zagospodarowania przestrzeni publicznej, rozwiązań cyfrowych, kultury i sztuki oraz rewitalizacji. Nagrody główne przyznawane są w 7 kategoriach. Projekt Odra dla turystów 2014 rozwój turystyki wodnej na transgranicznym obszarze Doliny Środkowej Odry etap II to laureat w kategorii Turystyka aktywna. Zachęcamy do wyprawy na ziemię lubuską, wycieczek statkami turystycznymi, kajakowych spływów, rowerowych i pieszych wypraw. Nadodrzańskie miasta i wsie już od strony rzeki pokazują swoje gościnne oblicze. 4 WSTĘP
Poland Even More Beautiful The aim of the competition Poland Even More Beautiful 7 Miracles of EU Funds is to select and award the best projects related to tourism, sports and recreation infrastructure, public space planning, digital solutions, culture and arts, and revitalisation that have been co-financed with EU funds. The main prizes are awarded in seven categories. The project entitled The Odra River for tourists 2014 development of water tourism within the cross-border area of the Middle Odra River Valley Phase II is the winner in the Active tourism category. You are invited to visit Lubusz Land, and take trips by pleasure crafts, with canoeing trips, as well as biking and hiking trips. The hospitable nature of the towns and villages on the Odra River can be noticed from afloat. INTRODUCTION 5
Królowa Odra Projekt: Odra dla turystów 2014 rozwój turystyki wodnej na transgranicznym obszarze Doliny Środkowej Odry etap II Projektodawca: Gmina Nowa Sól Miasto wraz z partnerami Lokalizacja: Nowa Sól, woj. lubuskie, Szlak Doliny Środkowej Odry (od Bytomia Odrzańskiego do Kostrzyna nad Odrą) Program: Program Operacyjny Współpracy Transgranicznej Polska (Województwo Lubuskie) Brandenburgia 2007-2013, 1.3 Rozwój regionalny i planowanie regionalne oraz rozwój między jednostkami samorządu terytorialnego Wartość projektu: ok. 29,4 mln zł Dofinansowanie z UE: ok. 22,7 mln zł www.odradlaturystow.pl Odra jest drugą pod względem długości rzeką w Polsce. W naszym kraju płynie na odcinku 742 km. W objętych projektem Odra dla turystów 2014 nadodrzańskich miastach lubuskich, takich jak Bytom Odrzański, Nowa Sól, Cigacice, oraz we Frankfurcie nad Odrą zbudowano porty z infrastrukturą dostosowaną do cumowania małych jednostek wodnych. Dzięki temu można tu organizować różne imprezy nastawione na promowanie turystyki i rekreacji wodnej, takie jak zloty łodzi motorowych i amatorów wodniactwa, zawody w ratownictwie wodnym, spływy i regaty kajakowe, wyścigi smoczych łodzi czy regaty pływających modeli. Rzeka znów łączy zarówno współpracujące ze sobą gminy, jak i turystów polskich oraz niemieckich. Wycieczkowe statki Laguna i Zefir pływają na trasie Głogów Kostrzyn nad Odrą, umożliwiając turystom poznawanie specyfiki i różnorodności rzeki oraz niezwykłych lubuskich krajobrazów i zabytków. W Nowej Soli warto się przesiąść także do galara, stylizowanego na XVIII-wieczną łódź wiosłową. Niespieszna żegluga w otoczeniu pięknej przyrody, umilana opowieściami kapitana, przenosi w inny świat. 6 O PROJEKCIE
The Odra River Queen Project: The Odra River for tourists 2014 development of water tourism within the cross- -border area of the Middle Odra River Valley Phase II Beneficiary: Commune of Nowa Sól the town together with its partners Location: Nowa Sól, Lubuskie Voivodeship, the Middle Odra River Valley Trail (from Bytom Odrzański to Kostrzyn nad Odrą) Programme: Poland (Lubuskie Voivodeship) Brandenburg Cross-border Co-operation Operational Programme 2007-2013, 1.3 Regional development and regional planning, and development between local government units Project value: approx. PLN 29.4 million EU Subsidies: approx. PLN 22.7 million www.odradlaturystow.pl The Odra River is the second longest river in Poland. Its Polish section is 742 km long. In the towns and villages of Lubusz Land, situated on the Odra River, such as Bytom Odrzański, Nowa Sól, Cigacice and Frankfurt (Oder), which are covered by the project The Odra River for tourists 2014, ports with infrastructure adjusted to the docking of small crafts were built. Thanks to this, various events focused on the promotion of water tourism and recreation can be organised here, such as motorboat rallies and gatherings of aquatics enthusiasts, water rescue competitions, canoeing trips and regattas, dragon boat races and sailing ship model regattas. The river once again unites the co-operating communes, as well as Polish and German tourists. The Lagoon and Zephyr pleasure crafts, going along the Głogów Kostrzyn nad Odrą route, enable tourists to become acquainted with the specificity and diversity of the river and the extraordinary landscapes and monuments of Lubusz Land. In Nowa Sól, it is also worth going on board a barge, which resembles an 18 th -century rowboat. The leisurely sailing in beautiful natural surroundings, to which charm is added by the captain s tales, will take you to a different world. ABOUT THE PROJECT 7
Żegluga w otoczeniu pięknej przyrody przenosi w inny świat Sailing in beautiful natural surroundings will take you to a different world 8 OD NATURY
FROM NATURE... 9
Potęga natury Rzeki przyciągają miłośników dzikiej przyrody. Szczególnych wrażeń dostarczy wycieczka do najmłodszego polskiego parku narodowego Ujście Warty w pobliżu Kostrzyna nad Odrą. Swą przystań znajduje tu wiele gatunków ptactwa wodnego, w tym gęsi zbożowe, gęgawy, a także bataliony i żurawie. Turystyczne ścieżki tematyczne, np. Na dwóch kółkach przez Polder Północny, wyjaśniają różnorodne zjawiska przyrody i melioracji. The power of nature The rivers attract enthusiasts of wildlife. Extraordinary impressions can be obtained during a trip to the youngest Polish national park, i.e. the Warta River Mouth National Park near Kostrzyn nad Odrą. It is a haven for numerous water bird species, including the bean goose and the greylag goose, as well as the ruff and the crane. The thematic tourist paths, e.g. On two wheels through the Northern Polder, explain diverse natural and drainage-related phenomena. 10 OD NATURY
FROM NATURE... 11
Wśród wzgórz Na położonych na południowy zachód od Bytomia Odrzańskiego Wzgórzach Dalkowskich znajduje się 5 rezerwatów przyrody: Dalkowskie Jary, Annabrzeskie Wąwozy, Buczyna Jakubowska, Uroczysko Obiszów i Dąbrowa Brzeźnicka. Poprzecinany wąwozami krajobraz wzgórz morenowych wzbogacają źródliska i strumienie ze śródleśnymi oczkami. Najwyższe wzniesienia to Dalkowskie Wzgórza (230 m n.p.m.) oraz Bonowska Góra (229 m n.p.m.). Among the hills On the Dalków Hills, which are situated to the south-west of Bytom Odrzański, there are five nature reserves: the Dalków Ravines, Annabrzeskie Gorges, Jakubów Beech Forests, Obiszów Forest Area and the Brzeźnica Oak Forests. The landscape of the morainic hills, cut with gorges, is enriched by groups of springs and streams with mid-forest small ponds. The highest hills are the Dalków Hills (230 m above sea level) and the Bonowska Mountain (229 m above sea level). 12 OD NATURY
FROM NATURE... 13
Jej wysokość trawa Muzeum Łąki w Owczarach jest poświęcone trawiastym ekosystemom okolic Odry oraz Polski i świata. Zobaczyć tu można wiele gatunków traw, np. ostnicę Jana i tymotkę Boehmera, a także mikołajka polnego czy macierzankę piaskową. To wyjątkowe muzeum zaprasza na Wiosenne i Letnie Spotkania z Łąką oraz Jesienne Spotkanie z Sadem. Her highness grass The Meadow Museum in Owczary is devoted to the grass eco- -systems existing in the Odra River area, and in other parts of Poland and the world. Here, visitors can observe numerous grass species, e.g. the feather grass and the Boehmer s cat s- -tail, as well as the field eryngo and the Breckland thyme. Tourists are also invited to the Spring and Summer Meetings with Meadows, and the Autumn Meetings with Orchards. 14 OD NATURY
FROM NATURE... 15
Wycieczki Laguną lub Zefirem pokazują różne oblicza Odry i nadodrzańskich miast. Bywa romantycznie Cruises by the Lagoon or Zephyr pleasure crafts present different faces of the Odra River and the towns situated on its banks. It can be romantic... 16 OD NATURY
FROM NATURE... 17
Od Alei Gwiazd do Solusia Na trasie wodnej wędrówki Odrą warto schodzić na ląd. W nadodrzańskich miejscowościach zobaczymy zabytki kultury i techniki, osobliwości i symbole regionu. W Nowej Soli uwagę zwraca zabytkowy most wyposażony w podnoszone przęsło. W Parku Krasnala trudno nie dostrzec pięciometrowego Solusia, największego krasnala ogrodowego na świecie, wpisanego do Księgi Rekordów Guinnessa. W kolei w Nowosolskiej Alei Gwiazd zobaczymy m.in. odcisk dłoni aktorki Magdaleny Różczki, piłkarza Józefa Młynarczyka czy lidera zespołu Perfect Grzegorza Markowskiego. From the Avenue of Stars to Soluś During a trip on the Odra River, it is worth going on shore. In the towns and villages situated on the Odra River, you will have a chance to see the monuments of culture and technology, and the curiosities and symbols of the region. In Nowa Sól, tourists attention is attracted by a historic bridge equipped with a span than can be lifted. In the Dwarf s Park, in turn, it is difficult not to notice the five-metre-high Soluś, which is the biggest garden dwarf in the world, entered into the Guinness Book of Records. Walking along the Avenue of Stars in Nowa Sól, on the other hand, you will find the handprint left here by actress Magdalena Różczka, football player Józef Młynarczyk and the leader of the music band Perfect, Grzegorz Markowski. 18 DO KULTURY
...TO CULTURE 19
Most w Stanach W okolicach wsi Stany nad Odrą (na północ od Nowej Soli) znajduje się piękny, wyłączony z użytku, ponadstuletni most kolejowy o długości ponad 600 m. The bridge in Stany Near the village of Stany on the Odra River (to the north of Nowa Sól), there is a beautiful, but no longer used bridge, which is over one hundred years old and has a length of over 600 m. 20 DO KULTURY
...TO CULTURE 21
Zatrzymane w czasie W skansenie w Ochli pod Zieloną Górą zgromadzono ponad 60 zabytkowych obiektów budownictwa ludowego reprezentujących architekturę wiejską środkowej części ziemi lubuskiej, zachodniej Wielkopolski, Dolnego Śląska i wschodnich Łużyc. Wyjątkową konstrukcją jest wieża winiarska z XVIII w., która symbolizuje tradycję i kulturę winiarską regionu. Time stopped In the open-air museum in Ochla, near Zielona Góra, there are over 60 historic monuments of folk architecture, representing the rural architecture of the central part of Lubusz Land, western Wielkopolska, Lower Silesia and eastern Lusatia. A unique structure is the winemaking tower dating back to the 18 th century, which is a symbol of the region s winemaking traditions and culture. 22 DO KULTURY
...TO CULTURE 23
24 DO KULTURY
Sacrum w Klępsku W Cigacicach warto zejść na ląd, by dotrzeć do kościoła pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Klępsku, zabytku protestanckiej architektury, z wyjątkową polichromią. We wnętrzu świątyni znajduje się ponad sto malowideł o tematyce biblijnej i z misternymi inskrypcjami. The sacred Klępsk In Cigacice, it is worth going on shore to get to the Church of the Visitation of Mary in Klępsk with its extraordinary polychromy, which is a monument of Protestant architecture. Inside the temple, you can find over one hundred paintings presenting Biblical themes with meticulous inscriptions....to CULTURE 25
Rozwój turystyki wodnej na Odrze przekłada się bezpośrednio na organizację imprez dla wodniaków. Są to m.in.: Regaty smoczych łodzi w Nowej Soli (czerwiec) Rejsy galarami w Nowej Soli i Cigacicach (od wiosny do października). Miłośnicy turystyki rowerowej mają do wyboru różne trasy, np.: Nowa Sól Modrzyca Bobrowniki Czarna Zabór Milsko Przewóz Bojadła Pyrnik Buczków Lipiny Stany Nowa Sól (47 km) Nowa Sól Siedlisko Bytom Odrzański Tarnów Bycki Kiełcz Stara Wieś Nowa Sól (26 km) Bytom Odrzański Sobolice Kromolin Dalków Góra Świętej Anny Annabrzeskie Wąwozy Wierzbnice Bytom Odrzański Miłaków Nowe Miasteczko Popęszyce Borów Diadoszyce Drwalewice Rudno Nowa Sól (65 km) The development of water tourism on the Odra River directly translates into the organisation of events for water sports enthusiasts, e.g.: Dragon boat regattas in Nowa Sól (June) Barge cruises in Nowa Sól and Cigacice (from spring to October). Enthusiasts of cycling tourism, in turn, are offered various trails, e.g.: Nowa Sól Modrzyca Bobrowniki Czarna Zabór Milsko Przewóz Bojadła Pyrnik Buczków Lipiny Stany Nowa Sól (47 km) Nowa Sól Siedlisko Bytom Odrzański Tarnów Bycki Kiełcz Stara Wieś Nowa Sól (26 km) Bytom Odrzański Sobolice Kromolin Dalków Góra Św. Anny Annabrzeskie Gorges Wierzbnice Bytom Odrzański Miłaków Nowe Miasteczko Popęszyce Borów Diadoszyce Drwalewice Rudno Nowa Sól (65 km) 26 Z TURYSTYKĄ NA TY
ON FIRST-NAME TERMS WITH TOURISM 27
Warto zejść na ląd. Lubuska arkadia zaprasza It is worth going on shore. The Lubusz Land arcadia welcomes all 28 Z TURYSTYKĄ NA TY
ON FIRST-NAME TERMS WITH TOURISM 29
Enoturystyka i lubuskie smaki Dzięki korzystnym warunkom klimatycznym okolice Zielonej Góry i Nowej Soli to polskie zagłębie uprawy winorośli. Region zaprasza na Lubuski Szlak Wina i Miodu. Rozwija się tu enoturystyka, czyli turystyka winiarska, wiążąca się ze zwiedzaniem gospodarstw nastawionych na produkcję wina i degustacje. W ramach sieciowania produktów turystycznych powstaje kompleksowy pakiet atrakcji regionalnych. Taką inicjatywą jest projekt Nadodrzańska przygoda, w którym rejs po rzece, jazdę konną lub przejazd bryczką można połączyć z pobytem w winnicy. Na przykład Winnica Kinga w Starej Wsi specjalizuje się w produkcji win, gołąbków w liściach winnych czy konfitur winogronowych. Turystę urzeka stare budownictwo, rustykalny wystój obejścia. Najważniejsze są jednak: pasja, pogoda ducha i serdeczność gospodarzy. Eno-tourism and the tastes of Lubusz Land Thanks to the favourable climatic conditions, the areas around Zielona Góra and Nowa Sól constitute the centre of grapevine farming in Poland. Here, you are invited to the Lubusz Land Route of Wine and Honey. The region is experiencing the development of eno-tourism, i.e. winemaking tourism connected with the visiting of farms focused on wine production and tasting. Thanks to the networking of tourism products, a comprehensive package of regional attractions is being developed here. One of the initiatives is the project entitled The Odra River Adventure, as part of which a river cruise, horse riding or chaise travelling can be combined with a stay at a vineyard. For example, the Kinga Vineyard in Stara Wieś specialises in the production of wine, meat-stuffed grape leaves and grape preserves. Here, tourists are enchanted by old buildings and the rustic decor of the farmyard. The most important things, however, are the owners passion, optimism and cordiality. 30 Z TURYSTYKĄ NA TY
ON FIRST-NAME TERMS WITH TOURISM 31
32 DANE ADRESOWE
Urząd Miejski w Nowej Soli (Nowa Sól Town Hall) ul. marsz. Józefa Piłsudskiego 12 67-100 Nowa Sól tel. + 48 68 459 03 00 e-mail: nowasol@nowasol.pl www.nowasol.pl Biuro Stowarzyszenia Odra dla Turystów (The Odra River for Tourists Association Office) Operator statków wycieczkowych Laguna i Zefir (The operator of the Lagoon and Zephyr pleasure crafts) ul. Garbarska 6/6 67-100 Nowa Sól tel. +48 53 10 13 193 e-mail: biuro@odradlaturystow.pl www.odradlaturystow.pl CONTACT DETAILS 33
Wydawca: Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju ul. Wspólna 2/4 00-926 Warszawa Departament Informacji i Promocji tel. 22 273 74 00 www.mir.gov.pl www.funduszeeuropejskie.gov.pl Published for: Ministry of Infrastructure and Development ul. Wspólna 2/4 00-926 Warsaw Department of Information and Promotion tel. +48 22 273 74 00 www.mir.gov.pl www.funduszeeuropejskie.gov.pl ISBN: 978-83-7610-560-4 ISBN: 978-83-7610-560-4 Realizacja: Smartlink Sp. z o.o. ul. Zjazd 2/4 60-653 Poznań tel. 61 849 90 40 e-mail: biuro@smartlink.pl www.smartlink.pl Published by: Smartlink Sp. z o.o. ul. Zjazd 2/4 60-653 Poznań tel. +48 61 849 90 40 e-mail: biuro@smartlink.pl www.smartlink.pl Koordynacja: Agata Rokita Redakcja: Joanna Gontarz, Agata Rokita Projekt graficzny: Nina Dereszewicz-Nowacka Skład: Maciej Pachowicz Teksty: Agata Rokita Zdjęcia: Piotr Chara, Maciej Pachowicz, Agata Rokita, Krzysztof Szoszkiewicz, Janusz Tatarkiewicz, Marek Krukiel, Urząd Miejski w Nowej Soli Korekta wersji polskojęzycznej: Dariusz Stryniak Tłumaczenie: KR Translations, www.krtranslations.pl Native speaker: Terence Riley Co-ordination: Agata Rokita Editing: Joanna Gontarz, Agata Rokita Graphic design: Nina Dereszewicz-Nowacka Page layout: Maciej Pachowicz Texts: Agata Rokita Photos: Piotr Chara, Maciej Pachowicz, Agata Rokita, Krzysztof Szoszkiewicz, Janusz Tatarkiewicz, Marek Krukiel, Nowa Sól Town Hall Polish language proofs: Dariusz Stryniak Translation: KR Translations, www.krtranslations.pl Native speaker: Terence Riley Egzemplarz bezpłatny Free copy Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013. Publication co-financed by the European Union within the Technical Assistance Operational Programme 2007-2013.