A 399316 POLSKA EUROPA Opinia ĆWTAT publiczna O V I A 1 w okresie integracji pod redakcją Krzysztofa Zagórskiego i Michała Strzeszewskiego Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR Warszawa 2005
Spis treści WSTĘP. OPINIA PUBLICZNA W KONTEKŚCIE POLSKIM I MIĘDZYNARODOWYM - KRZYSZTOF ZAGÓRSKI 9 1. POLSKA DROGA DO UNII EUROPEJSKIEJ - BEATA ROGUSKA 16 1.1. Poparcie dla członkostwa naszego kraju w UE 16 1.2. Poparcie dla członkostwa Polski w UE na tle poparcia dla integracji w Czechach i na Węgrzech 19 1.3. Społeczno-demograficzne zróżnicowanie poparcia dla członkostwa Polski w UE 21 1.4. Terytorialne zróżnicowanie poparcia dla członkostwa Polski w UE... 23 1.5. Opinie o skutkach integracji 26 1.6. Wizerunek typowego Polaka i Europejczyka - podobieństwa i różnice.. 37 1.7. Pozycja Polski w Europie i Unii Europejskiej 45 X 1.8. Postrzegany stosunek krajów UE do Polski 51 X 1.9. Wyobrażenia o kształcie Unii Europejskiej 52 X 2. POLSKA A ŚWIAT - ANNA GRUDNIEWICZ, MICHAŁ STRZESZEWSKI 58 2.1. Ocena polskiej polityki zagranicznej (Michał Strzeszewski) 58 v 2.2. Członkostwo w Unii Europejskiej a współpraca ze Stanami Zjednoczonymi (Michał Strzeszewski) 61 2.3. Poczucie zagrożenia z zewnątrz i stosunki z sąsiadami (Michał Strzeszewski) 62 2.4. Poparcie dla członkostwa Polski w NATO (Anna Grudniewicz) 66 Członkostwo w NATO a integracja z UE 68 2.5. Udział polskich jednostek wojskowych w misjach poza granicami kraju (Anna Grudniewicz) 69 Była Jugosławia 70 Afganistan 71 2.6. Stosunek do operacji w Iraku i udziału w niej Polski (Anna Grudniewicz) 72 > Przyczyny ataku na Irak 77 Skutki zaangażowania Polski w Iraku 78 Przygotowanie Polski do administrowania strefą stabilizacyjną w Iraku 80 Wpływ zaangażowania w Iraku na stosunki międzynarodowe 80 2.7. Poczucie zagrożenia terroryzmem (Anna Grudniewicz) 83 Skuteczność działań międzynarodowej koalicji antyterrorystycznej 86 Czym jest terroryzm? 86 2.8. Stosunek do innych narodów (Michał Strzeszewski) 87 2.9. Znajomość innych krajów i języków obcych (Michał Strzeszewski)... 95 X" Znajomość języków obcych 99 3. OCENY ZMIAN PO ROKU 1989 - KRZYSZTOF PANKOWSKI 103 3.1. Ogólne oceny przemian ustrojowych 103 3.2. Różnice w ocenach transformacji między Polakami, Czechami i Węgrami 109
4. DYNAMIKA NASTROJÓW SPOŁECZNYCH - MICHAŁ STRZESZEWSKI... 117 4.1. Oceny i prognozy rozwoju ogólnej sytuacji w kraju 117 4.2. Oceny i prognozy sytuacji politycznej 122 4.3. Oceny i prognozy sytuacji gospodarczej 124 4.4. Oceny i prognozy sytuacji w zakładach pracy 125 4.5. Porównanie opinii o czterech wskaźnikach nastrojów 127 5. POSTAWY WOBEC DEMOKRACJI - MICHAŁ WENZEL, MICHAŁ STRZESZEWSKI 129 5.1. Akceptacja wartości demokratycznych (Michał Wenzel) 130* 5.2. Ocena funkcjonowania demokracji w Polsce (Michał Wenzel) 132 5.3. Postrzegane zaawansowanie zmian w polityce i gospodarce (Michał Wenzel) 134 5.4. Ocena funkcjonowania demokracji w krajach Europy Środkowej (Michał Wenzel) 136 * 5.5. Poczucie możliwości oddziaływania na sprawy publiczne (Michał Strzeszewski) 136 6. DEMOKRACJA W DZIAŁANIU - AGNIESZKA CYBULSKA, MICHAŁ STRZESZEWSKI 140 6.1. Oceny działalności prezydenta (Michał Strzeszewski) 140 6.2. Oceny działalności parlamentu (Agnieszka Cybulska) 144 Reprezentatywność parlamentu 147 6.3. Oceny działalności kolejnych rządów (Agnieszka Cybulska) 150 Oczekiwania wobec rządu 150 Rozmiary społecznego poparcia - zwolennicy i przeciwnicy rządów III RP 154 Poczet premierów III RP 156 Wyniki działalności kolejnych rządów III RP 158 Rząd i gospodarka - społeczne nadzieje na poprawę sytuacji gospodarczej 161 / Oceny działań rządów w różnych dziedzinach życia 163 Rządy III RP i stosunek do integracji europejskiej 166 X 7. AUTOIDENTYFIKACJE POLITYCZNE POLAKÓW - AGNIESZKA CYBULSKA, KRZYSZTOF PANKOWSKI 168 7.1. Lewica-prawica (Krzysztof Pankowski) 168 X 7.2. Poglądy polityczne a stosunek do integracji europejskiej (Krzysztof Pankowski) 172;* 7.3. System partyjny i zmiany w poparciu dla partii politycznych (Agnieszka Cybulska, Krzysztof Pankowski) 174 7.4. Zwolennicy i przeciwnicy integracji Polski z UE w elektoratach partyjnych (Agnieszka Cybulska, Krzysztof Pankowski) 181 7.5. Spadek poczucia reprezentatywności partii politycznych (Agnieszka Cybulska, Krzysztof Pankowski) 182
8. PRZEKSZTAŁCENIA WŁASNOŚCIOWE I OBCY KAPITAŁ - BARBARA BADORA 188 8.1. Polacy wobec prywatyzacji 188 ">< 8.2. Stosunek do reprywatyzacji 191 ~x 8.3. Postrzeganie obecności kapitału zagranicznego w polskiej gospodarce. 193 y- 9. NIERÓWNOŚCI SPOŁECZNE - BARBARA BADORA, WŁODZIMIERZ DERCZYŃSKI, MACIEJA FALKOWSKA 197 9.1. Postawy egalitarne i antyegalitarne (Włodzimierz Derczyński) 197 x 9.2. Stosunek do bogactwa (Włodzimierz Derczyński) 200 y Postrzeganie obszaru bogactwa 200 Postrzeganie źródeł bogactwa i szans na wzbogacenie się 201 Stosunek do bogactwa 204 Przewidywania dotyczące bogactwa 204 9.3. Zagrożenie biedą i postrzeganie rozmiarów ubóstwa w Polsce (Macieja Falkowska) 205 9.4. Postrzegana i postulowana wysokość zarobków (Barbara Badora)... 215 10. SYSTEM WARTOŚCI MATERIALNYCH I NIEMATERIALNYCH - MACIEJA FALKOWSKA, JOANNA LEWANDOWSKA, BOGNA WCIÓRKA, MICHAŁ WENZEL 226 10.1. Wartości cenione w życiu (Michał Wenzel) 226 10.2. Polska rodzina - wzory i wartości (Macieja Falkowska) 232 Preferowane modele małżeństwa i rodziny 233 Wartości wychowawcze i warunki życiowego sukcesu 238 Bariery utrudniające założenie rodziny i posiadanie dzieci 241 10.3. Aspiracje edukacyjne Polaków w latach 1993-2004 (Bogna Wciórka). 245 10.4. Praca jako wartość (Joanna Lewandowska, Michał Wenzel) 253 11. SPOŁECZEŃSTWO OBYWATELSKIE NA PRZEŁOMIE WIEKÓW - BOGNA WCIÓRKA 259 y 12. DIALOG SPOŁECZNY I DZIAŁALNOŚĆ ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH - MICHAŁ WENZEL 268 12.1. Dialog społeczny w opinii publicznej 269 12.2. Opinie o roli związków zawodowych 271 12.3. Aprobata działalności NSZZ Solidarność" i OPZZ 275 13. WARUNKI ŻYCIA I ZRÓŻNICOWANIE MATERIALNE - WŁODZIMIERZ DERCZYŃSKI 276 13.1. Zmiany ocen warunków życia 276 13.2. Oszczędności i poczucie bezpieczeństwa materialnego 279 13.3. Sposoby postępowania w sytuacji niedoboru pieniędzy 281 13.4. Dobra trwałego użytku 283 Samochody w gospodarstwach domowych 285
14. BEZROBOCIE I BEZROBOTNI - BOGNA WCIÓRKA, MICHAŁ WENZEL.. 286 14.1. Bezrobocie w rodzinach (Bogna Wciórka) 287 14.2. Bezrobocie w doświadczeniu osobistym (Bogna Wciórka) 289 14.3. Bezrobotni o swoim położeniu życiowym (Bogna Wciórka) 291 14.4. Opinie o bezrobociu (Bogna Wciórka) 298 Oceny i przewidywania dotyczące sytuacji na rynku pracy 298 Zagrożenie bezrobociem 300 Skutki bezrobocia 301 Państwo wobec bezrobocia obywateli 302 14.5. Walka z bezrobociem (Michał Wenzel) 304 15. ZADOWOLENIE Z ŻYCIA I KONDYCJA PSYCHICZNA POLAKÓW - BOGNA WCIÓRKA 307 16. RELIGIJNOŚĆ I STOSUNEK DO KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO - BEATA ROGUSKA, BOGNA WCIÓRKA 319 16.1. Wiara i praktyki religijne (Bogna Wciórka) 319 / Religia a tożsamość narodowa i osobista 319 Więzi z Kościołem i papieżem 324 Religijność wśród innych wartości 326 Religijność a postawy obywatelskie 327 16.2. Zmiany opinii o społecznej działalności Kościoła (Beata Roguska)... 336 J^ Kościół a integracja Polski z UE 339 17. SPOŁECZEŃSTWO INFORMACYJNE - MICHAŁ WENZEL 343 17.1. Wyposażenie gospodarstw domowych w komputery >N i dostęp do Internetu 343 17.2. Posiadacze telefonów komórkowych 345 17.3. Korzystanie z Internetu 345><f Zakupy przez Internet i korzystanie z treści dostępnych za opłatą 346 17.5. Dostęp do Internetu w Polsce i innych krajach Europy Środkowej... 347XT 18. POSTRZEGANIE KORUPCJI W POLSCE - GRZEGORZ MAKOWSKI 349 /. 18.1. Korupcja jako problem społeczny 349 K 18.2. Korupcja w doświadczeniu codziennym 350 -y 18.3. Korupcja problemem urzędników i polityków 351 19. POCZUCIE BEZPIECZEŃSTWA I STOSUNEK DO KARY ŚMIERCI - MICHAŁ STRZESZEWSKI 360 19.1. Poczucie bezpieczeństwa w Polsce 360 19.2. Poczucie bezpieczeństwa w Polsce na tle krajów sąsiednich 364 19.3. Stosunek do kary śmierci 364