Kształtowanie innowacyjnej polityki rozwoju przedsiębiorczości ości w Regionie Zbigniew Wawrzyniak Wielkopolska Izba Przemysłowo-Handlowa Departament Innowacji i Zaawansowanych Technologii
Plan wystąpienia 1. Wprowadzenie 2. Doświadczenia z realizacji przez Wielkopolską Izbę Przemysłowo-Handlową ł Projektów dotyczących problematyki budowy i funkcjonowania klastrów Doświadczenia innych krajów w zakresie wspierania polityki klastrowej Doświadczenia z funkcjonowania Wielkopolskiego Klastra Zaawansowanych Technik Automatyzacji ELPROTECH 3. Dobre praktyki. Prezentacja przygotowanego filmu promującego usługi doradcze Izby wspierające innowacyjność organizacyjną przedsiębiorstw poprzez stymulowanie relacji kooperacyjnych i współpracy pomiędzy firmami, w tym klastrów
Doświadczenia z realizacji przez Wielkopolską Izbę Przemysłowo-Handlową Projektów dotyczących problematyki budowy i funkcjonowania klastrów
Doświadczenia Izby w realizacji : A. Projektu: Kształtowanie innowacyjnej polityki rozwoju regionalnego oraz tworzenie warunków i instrumentów powstawania stref wysokiej specjalizacji produktowej ( klastrów ) w Wielkopolsce. B. Projektu Innowacyjny rozwój firm wielkopolskich poprzez transfer wiedzy i promocję struktur klastrowych C. Projektu Wzmocnienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw sektora automatyki w Wielkopolskim Klastrze zaawansowanych Technik Automatyzacji ELPROTECH ELPROTECH iw partnerskich klastrach europejskich budowa wspólnej strategii rozwoju D P j k CENTRUM P ji i W i I j ś i D. Projektu : CENTRUM Promocji i Wsparcia Innowacyjności Organizacyjnej Przedsiębiorstw stymulowanie relacji kooperacyjnych i współpracy pomiędzy firmami
Projekt na temat: Kształtowanie innowacyjnej polityki rozwoju regionalnego oraz tworzenie warunków i instrumentów powstawania stref wysokiej specjalizacji produktowej (klastrów ) w Wielkopolsce
Struktura Projektu objęła zasadniczo trzy bloki działań merytorycznych : I BLOK BADAWCZO-ROZWOJOWY, w ramach którego przeprowadzone zostały badania dotyczące lokalnych uwarunkowań technicznych oraz ekonomiczno-społecznych ł, determinujących zwiększenie i poziomu innowacyjności wielkopolskich przedsiębiorstw a także warunków powstawania klastrów w Regionie. II BLOK EDUKACYJNY, gdzie przeprowadzone zostały działania promocyjnoinformacyjne i szkoleniowe wśród uczestników Projektu (głównie firm sektora MSP, ośrodków wspierania przedsiębiorczości, jednostek samorządu terytorialnego ) zlokalizowanych w regionie Wielkopolski. III BLOK WDROŻENIOWY,gdzie powstały podstawy założen formalnych, metodycznych i strategicznych w zakresie organizacji i funkcjonowania klastrów, zawierające założenia standardów obejmujących m.in. następujące elementy :
Badania przeprowadzone zostały w regionie Wielkopolski i objęto nimi przedstawicieli czterech grup : przedstawicieli samorządów, władz powiatowych i regionalnych ( gdzie uzyskiwano odpowiedzi d i z zakresu aspektów ekonomiczno społecznych, ł opinie władz lokalnych dotyczące założonego kierunku rozwoju regionu/ powiatu /gminy w sensie społecznym ). przedstawicieli przedsiębiorców i menadzerów. ( uzyskiwano odpowiedzi na pytanie : jak w danym miejscu przedsiębiorstwa się specjalizują, czy ten rodzaj specjalizacji uznawany jest za perspektywiczny, docelowy? ). uczestniczących w Projekcie przedstawicieli organizacji przedsiębiorców, instytucji wspierania przedsiębiorczości i ekspertów z Włoch oraz Niemiec. ( pytania dotyczyły doświadczeń w zakresie kształtowania i dokonywania wyborów specjalizacji, zagadnień metodycznych i narzędzi z których korzystano w procesach wdrażania polityki klastrowej) ekspertów i przedstawicieli środowiska naukowego ( pytania dotyczyły teorii zarządzania i technik badawczych oraz wiedzy i uwarunkowań organizacyjnych funkcjonowania klastrów).
W ramach tego bloku opracowane zostały założenia metodologiczne budowania stref wysokiej specjalizacji produktowej obejmujące: a) Kryteria i metodologia wyboru specjalizacji produktowej (założenia standardu d, który określa m.in. według jakich kryteriów - ij jak kdokonać ć specjalizacji produktowej ), b) Kryteria i metodologia wyboru lokalizacji terenowej klastra (założenia standardu, który określa gdzie i w oparciu o jakie kryteria zlokalizowany ma być klaster), c) Metoda prognozowania wyników ekonomicznych klastrów i programowania zmian społecznych w regionie, ( założenia metodologiczne pozwalające określić docelowe zamierzenia po co tworzyć klastry?, jakie zmiany społeczne spowoduje ich funkcjonowanie, jakie będą skutki gospodarcze przedsięwzięcia w skali regionalnej, jakich zmian oczekuje się w krótkim horyzoncie czasowym planowanie, a jakich w horyzoncie dalszym prognozowanie, ) d) Założenia organizacji i zarządzania oraz charakterystykę narzędzi wspomagających zarządzanie klastrami
Doświadczenia innych krajów : Włochy - przykład Regionu Veneto
System klastrów we Włoszech jest bardzo rozwinięty a modelowym jest system funkcjonujący w Regionie Veneto, jednym z najbardziej j rozwiniętych ę gospodarczo regionów, z prowincjami Werony, Padwy i Wenecji. Istnieją tam krajowe uregulowania prawne uznające klastry jako możliwy instrument t regionalnej polityki gospodarczej. Klaster definiowany jest jako lokalny system przedsiębiorstw charakteryzujący się wysoką koncentracją firm mikro, małych i średnich, prowadzących przede wszystkim działalność produkcyjną. Definicja określa też inne cechy, jakimi winien charakteryzować się ę klaster (powiązanie z terytorium, liczba przedsiębiorstw, liczba zatrudnionych, specjalizacja, itp.)
W Regionie Veneto, istnieje pojęcie Klastra przemysłowego, który z definicji charakteryzuje współistnienie na danym obszarze: wysokiej koncentracji przedsiębiorstw powiązanych wzajemnie w znaczący system produkcyjny; grupy instytucji posiadających odpowiednie kompetencje, prowadzących działalność w zakresie wspierania gospodarki lokalnej. Aby lokalny system produkcyjny mógł zostać uznany za klaster przemysłowy, powinien: obejmować nie mniej niż 80 aktywnych lokalnych jednostek produkcyjnych, funkcjonujących również w systemie zintegrowanej specjalizacji, zatrudniających ogółem nie mniej niż 250 pracowników;
W Regionie Veneto jedną z metod tworzenia klastrów są tzw. pakty klastrowe. Pakty klastrowe są to : Strategie rozwojowe i strategie wsparcia dla przedsiębiorstw działających w ramach łańcucha produkcyjnego na danym terytorium we współpracy z innymi podmiotami instytucjonalnymi i znajdują swój wyraz w tzw. paktach klastrowych podpisywanych dobrowolnie przez przedsiębiorców na okres 3 lat. Pakt określa nazwę klastra, jego specjalizację, zasięg terytorialny, analizy i dane (ilość przedsiębiorstw, zatrudnienie, dane sektorowe, produkty, analizy rynku, rodzaje kontraktów, kanały dystrybucji, import, eksport), analizę mocnych i słabych stron (analiza SWOT), plan działania i strategie rozwoju, trzyletni plan finansowy.
O dofinansowanie przedsięwzięć ze środków regionalnych mogą ubiegać się grupy firm (klastry, Pakty). Należy zauważyć, że w północnych Włoszech (m. in. w Regionie Veneto) nie ma bezpośredniego wspierania przedsięwzięć z funduszy europejskich. Środki na wspieranie przedsięwzięć realizowanych przez klastry pochodzą w całości ze środków regionalnych. O dofinansowanie aplikować mogą jedynie te grupy przedsiębiorstw, które podpisały pakt klastrowy i zostały uznane przez Region. Region dofinansowuje klastry w maksymalnie 50% pozostałe 50% Region dofinansowuje klastry w maksymalnie 50%, pozostałe 50% pokrywają przedsiębiorcy wraz z innymi podmiotami (np. bankami).
Doświadczenia innych krajów : Niemcy - przykład Brandenburgii
W tym kraju polityką klastrową zajmuje się ZukunftsAgentur Brandenburg (ZAB). ZukunftsAgentur Brandenburg zajmuje się głównie: -promocją gospodarczą -pozyskiwaniem i wspieraniem e nowych inwestorów -wspieraniem rozwoju technologii i innowacji -rozwijaniem współpracy p gospodarczej z zagranicą ą -rozwijaniem sieci branżowych i klastrów
Polityka rozwoju Regionu bazuje na określonych priorytetach rozwoju regionalnego i stworzonej liscie 17 branż : 1. Przemysł motoryzacyjny, 2. Biotechnologia/ life sciences, 3. Gospodarka żywnościowa, 4. Gospodarka i technologie energetyczne, 5. Geoinformatyka, 6. Przemysł drzewny, 8. Logistyka, 9. Technika lotnicza i kosmiczna, 10. Media/ technologie informatyczne, 11. Wytwarzanie i obróbka metali/ mechatronika, 12. Przemysł petrochemiczny/ biopaliwa, 13. Przemysł optyczny, 14. Przemysł papierniczy, 15. Technika transportu tu szynowego, 16. Turystyka, 17. Mikroelektronika e o, Lista ta stanowi podstawę utworzenia klastrów branżowych które mogą pozyskać dofinansowanie na rozwój. Klaster to zrzeszenie co najmniej 3 partnerów, w tym co najmniej 1 przedsiębiorstwa. Jednak aby pozyskać dofinansowanie na realizację projektu klaster winien zrzeszać minimum 5 partnerów.
Doświadczenia innych krajów : Hiszpania -przykład Katalonii
Katalonia to region pionierski w rozwoju inicjatyw klastrowych w Hiszpanii. Polityka klastrowa w której klastry uznawane są za strategiczne narzędzie w podnoszeniu konkurencyjności przedsiębiorstw prowadzona jest w Katalonii od 1993 r. Katalońskie Klastry działają bazując na tzw. Grupach Innowacyjnych Przedsiębiorstw (GIP), zwanych też obserwatoriami branż, które zajmują się: - tworzeniem planów strategicznych dla klastrów - zarządzaniem i koordynowaniem struktur - realizacją projektów specyficznych,
Wielkopolski Klaster Zaawansowanych Technik Automatyzacji ELPROTECH. Klaster koordynowany y przez WIPH
Mocne strony okazały się nimi: Duże możliwości szybkiego wdrożenia produktów i usług ł wysokiego stopnia innowacyjności, ś i złożoności ł ż ś technicznej i jakości. Duże zainteresowanie przedsiębiorców podjęciem współpracy w gronie oraz technologiczne możliwości wdrażania innowacji w dziedzinie automatyzacji. Elastyczność produkcyjna i personalizacja produktów i usług Klastra. Duże potencjalne możliwości eksportowe na produkty i usługi zawierające innowacyjne rozwiązania techniczne w zakresie automatyki istnieje ogromne zapotrzebowanie.
Słabe strony, którymi były: Ograniczona dotychczas promocja działalności Klastra oraz jego oferty produkcyjnej i usługowej. Ograniczenie wynikające z braku wysokiej jakości materiałow promocyjnych produktów i usług Klastra. Brak infrastruktury sieci informatycznej Klastra. Brak specjalistycznego zaplecza badawczego dla potrzeb Klastra (z nowocześnie wyposażoną salą szkoleniową i stanowiskami demonstracji symulacji rozwiązań technicznych automatyki przemysłowej). Brak własnych stanowisk analiz i opracowań dokumentacji Brak własnych stanowisk analiz i opracowań dokumentacji technologicznych innowacyjność procesów
Szanse: Duży ypotencjał rozwojowy. Doświadczenie przedsiębiorstw inicjujących działalność w gronie firm, działających w zbliżonym obszarze usług i produkcji. Przekonanie e przedsiębiorstw st o korzyściach yścac ze współpracy (w miejsce konkurowania wszystkich ze wszystkimi ). Otwarcie rynków, rozwijane procesy integracji handlowej i gospodarczej
Zagrożenia: Potencjalny niedobór bardzo wysoko wykwalifikowanej specjalistycznej j kadry. Konkurencja ze strony państw wschodnich i Chin (wynikająca z otwarcia rynków oraz zachodzących procesów integracyjnych). yc
Przedstawiany Projekt został wyróżniony w konkursie zorganizowanym na zlecenie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości ś i pod patronatem Minister Rozwoju Regionalnego - Pani Elżbiety Bieńkowskiej oraz Przewodniczącego Grupy Roboczej Konwentu Marszałków RP ds. Regionalnych Strategii Innowacji Pana Leszka Wojtasiaka oraz nominowany - jako jeden z trzech najwyżej j ocenionych Projektów w Kategorii Sieci i Klastry do tytułu Lidera Wdrażania regionalnych strategii innowacji w Polsce
Projekt Innowacyjny rozwój firm wielkopolskich poprzez transfer wiedzy i promocję struktur klastrowych,
Jego głównym celem był rozwój i promocja stref wysokiej specjalizacji produktowej w Regionie Wielkopolski. W wyniku podjętych w ramach Projektu działań powstały: - opracowanie nt. "Struktury klastrowe i ich funkcjonowanie", w których przedstawione zostały m.in. efektywne modele struktur klastrowych i podstawy ich funkcjonowania, - materiały promocyjne 10 członków Klastra. Zbudowano też platformę internetową z bazą danych o firmach członkowskich Klastra Elprotech
Projekt Wzmocnienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw sektora automatyki w Wielkopolskim Klastrze zaawansowanych Technik Automatyzacji ELPROTECH i w partnerskich klastrach europejskich budowa wspólnej strategii t rozwoju
Projekt realizowany był w ramach międzynarodowego Programu Innovation- Express a jego podstawowym celem było: Wzmocnienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw klastra ELPROTECH poprzez Internacjonalizację, w tym : o - umacnianie współpracy międzynarodowej klastrów i jednostek badawczo rozwojowych o - utworzenie sprawnie działającej platformy komunikacji, wymiany doświadczeń zawodowych, naukowych i technologicznych oraz wdrożenie skutecznej strategii marketingowej, Zwiększenie potencjału innowacyjnego i poziomu konkurencyjności firm poprzez p podjęcie wspólnych prac badawczych z zakresu automatyki Podnoszenie świadomości przedsiębiorców wskazujących na korzyści wynikające z podejmowania wspólnych przedsięwzięć w ramach klastra i z klastrami partnerskimi
Realizacja projektu objęła kilka etapów wśród których były m.in. wizyty robocze członków klastra Elprotech w klastrze hiszpańskim, działającym w miejscowości Ripoll w Katalonii oraz w klastrze związanym z automatyką, działającym w Brandenburgii. Efektem tej współpracy jest międzynarodowy projekt badawczy przygotowany z 8 partnerami europejskimi ( Francja, Niemcy, Słowacja, Polska) o dofinansowanie którego wystąpiliśmy do Komisji Europejskiej w ramach 7. Programu Ramowego.
Projekt na temat : CENTRUM PROMOCJI I WSPARCIA INNOWACYJNOSCI ORGANIZACYJNEJ PRZEDSIĘBIORSTW stymulowanie relacji kooperacyjnych i współpracy pomiędzy firmami
Projekt realizowany jest w Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości ę w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, Działanie 5.2 Projekt zakłada stworzenie oferty proinnowacyjnych usług ł doradczych d wspierających przedsiębiorstwa w budowaniu relacji kooperacyjnych i tworzeniu sieci współpracy, w tym klastrów.
Usługi świadczone będą w ramach pomocy de minimis i obejmą następującą problematykę 1. Zagadnienia związane z organizacją sieci kooperacyjnych, 2. Prawne zagadnienia związane z budową sieci kooperacyjnych, 3. Zagadnienia związane z problematyką zarządzania powiązaniami kooperacyjnymi, 4. Finansowe zagadnienia związane z budową sieci kooperacyjnych, 5. Wewnętrzne aspekty działalności przedsiębiorstwa w sferze procesowej i strukturalnej,
Prezentacja przygotowanego filmu promującego usługi Izby wspierające innowacyjność organizacyjną przedsiębiorstw poprzez stymulowanie relacji kooperacyjnych i współpracy pomiędzy firmami, i w tym klastrów