POLSKA AKADEMIA NAUK INSTYTUT ZOOLOGICZNY F R A G M E N T A F A U N I S T I C A Tom XIII Warszawa, 30 X 1966 Nr 9 Wojciech S t a r ę g a Przyczynek do poznania fauny pająków (Aranei) Polski K no3hahhio (jmym.i naykob (Aranei) nojibiim Beitrag zur Keniitnis der Spinnen-Fauna Polens (Aranei) F auna pająków Polski poznana jest bardzo nierównomiernie. Do najlepiej zbadanych obszarów należą Dolny Śląsk, Sudety, W ielkopolska, Mazowsze, T atry, Beskid Zachodni oraz niektóre partie Niziny Sandom ierskiej, W yżyny Krakowsko-W ieluńskiej, Podlasia i W y brzeża. O pozostałych regionach mam y jedynie bardzo skąpe wiadomości. Celem tej pracy jest chociaż częściowe w ypełnienie luk w znajomości naszej fauny tej ciekawej grupy zwierząt. Oparłem się przede w szystkim na m ateriałach zebranych przez siebie w czasie badań terenow ych nad kosarzam i, głównie w Bieszczadach, a także na m ateriałach zgrom adzonych przez kolegów z In sty tu tu Zoologicznego PAN. Przy opracowyw aniu k o rzy stałem z następujących publikacji: C h y z e r i K u l c z y ń s k i (1891-1897), L o c k e t i M i l - l i d g e (1951-1953), M i l l e r (1947), R e i m o s e r (1937a, b), T u l l g r e n (1946), W i e h l e (1937, 1956, 1960, 1963). D użą pomocą był przechowywany w Instytucie Zoologicznym PAN zbiór W. K u l c z y ń s k i e g o, który, chociaż jeszcze nie całkowicie uporządkow any, umożliwił porównanie okazów i spraw dzenie popraw ności wielu oznaczeń. W przypadkach w ątp liwych kontrolę oznaczeń przeprow adził Prof. F. M il l e r (Brno), za co mu niniejszym serdecznie dziękuję. D ane o rozmieszczeniu poszczególnych gatunków w Polsce podaję na podstaw ie katalogu P e t r u s e w ic z a (1937) oraz nowszych prac, rozmieszczenie ogólne głównie na podstaw ie katalogów B o n n e t a (1945-1961) i R o e w e r a (1942-1954). Uwzględniam tu głównie gatunki z rodziny Erigonidae, której stan poznania, mimo iż w ostatnich latach poprawił się dzięki badaniom K a j a k (1960), K a r p iń s k i e g o (1956), Ł u c z a k (1953, 1954, 1960), M i k u l s k i e j (1950, 1955) i P i l a w s k i e g o (1961, 1962, 1963, 1965, 1966), jest wciąż bardzo slaby w porównaniu z dobrze zbadanym i krajam i, jak W ielka B rytania, F rancja, Niemcy, Czechosłowacja czy Szwecja. Z innych rodzin w y m ieniam tylko gatunki rzadsze bądź nie w ykazyw ane dotychczas z obszaru Polski. Cały m ateriał dowodowy jest przechowywany w zbiorach In sty tu tu Zoologicznego Polskiej A kadem ii N auk w W arszawie. Theridiidae Robertus neglectus (O. P.-C a m b r id g e ) Bieszczady: Cisną, pow. Lesko, ta ra s Solinki, 10 VI 1964, leg. W. S t a r ę g a 1?.
1 76 W. Staręga 2 W ykazany dotychczas z Beskidu Śląskiego, Gór Bystrzyckich i Wielkopolskiego Parku Narodowego, poza Polską znany z zachodniej, środkowej i północnej Europy. Meioneta mollis (O. P.-C a m b r id g e ) Linyphiidae Kolonie Mierzwice, pow. Łosice, pod skibam i na zaoranej suchej łące, 21 V II 1965, le g. W. S t a r ę g a 1 $. Gatunek podany niedawno (1963) przez P il a w s k ie g o z Wrocławia i Bieszczad. Znany prawdopodobnie poprzednio z okolic Gdańska [Micryphantes tener M e n g e =? Meioneta mollis (O. P.-C.); W e e h l e, 1956]. Poza Polską występuje w Wielkiej Brytanii, zachodniej i środkowej Europie oraz na Półwyspie Bałkańskim. Meioneta gulosa (L. K o c h ) Rybaki, pow. Kościerzyna, pn. brzeg jez. Sudomie, las liściasty, 27 V II 1965, leg. W. S t a r ę g a 1 $. Okaz mój porównywałem z okazami pochodzącymi z Anglii i oznaczonymi przez J a c k s o n a oraz z pochodzącymi z Tyrolu i oznaczonymi przez K u l c z y ń s k ie g o (zbiór W. K u l c z y ń s k i e g o ) i stwierdziłem ich zgodność do najdrobniejszych szczegółów. Gatunek dla fauny Polski nowy, znany dotychczas z Alp, Norwegii, Szwecji, Wielkiej Brytanii, Korsyki, Czechosłowacji i Węgier. W i e h l e (1956: 113) pisze o nim: Die Art ist aus den A lpen... und aus den nordischen L andern... bekannt, in England w urde... die untere Grenze ihres Vorkommens... mit 600 m angegeben. Stanowisko na Pojezierzu Pomorskim zasługuje w związku z takim rozmieszczeniem tego gatunku na tym większą uwagę. Syedra myrmicarum ( K u l c z y ń s k i) Bieszczady: Cisną, pow. Lesko, ta ra s Solinki, pod kam ieniam i w m rowisku Myrmiea rubida (L a t r.) 1, 29 IV 1 9 6 5, leg. W. S t a r ę g a 2 <J<J, 4 9 $. Gatunek znany dotychczas tylko z Babiej Góry (locus typicus, K u l c z y ń s k i, 1881, 1882a, b,) oraz ze Słowacji ( K r a t o c h v e l i M i l l e r, 1938). Żyje wyłącznie w mrowiskach Myrmiea rubida (L a t r.). Moje okazy całkowicie odpowiadają zarówno opisowi oryginalnemu ( K u l c z y ń s k i, 1882a $), jak i opisowi K r a - TOCHvfLA i M i l l e r a (1938 <J). Centromerus sellarius (S im o n ) Bieszczady: g. Dział, zbocze pn., ca 800 m, las bukow y, 26 V III 1961, leg. W. S t a r ę g a 1 $ ; Cisną, pow. Lesko, g. Rożki, zbocze pn., ca 600-650 m, las m ieszany, 12 IX 1962, leg. C. D z ia d o s z e t W. S t a r ę g a 1 9, I V 1965, leg. W. S t a r ę g a 2 99; g- Poło- 1 Mrówki o z n a c z y ł dr B. P i s a r s k i.
3 Przyczynek do poznania pająków Polski 177 nina Caryńska, zbocze pd., ca 950-1050 m, rumowisko kam ienne na połoninie, 16 VI 1965, leg. W. S t a r ę g a 1?. Moje oznaczenia zostały, mimo całkowitej zgodności okazów z opisem W ie h l e g o (1 9 5 6 ), sprawdzone (częściowo) przez Prof. P. M i l l e r a. Gatunek nowy dla fauny Polski, znany dotychczas z Hiszpanii, Francji, Niemiec i Czechosłowacji. Centromerus similis K u l c z y ń s k i Bieszczady: g. Dział, zbocze pn., ca 800 m, las bukow y, 26 V III 1961, leg. W. S t a r ę g a 1$; W etlina, pow. Lesko, g. W ierch Muchanin, zbocze pd.-zach., ca 660-730 m, las bukowo-jaworowy, 16 V II 1962, leg. C. D z ia d o s z et W. S t a r ę g a 1 $. Okazy zgodne są całkowicie z syntypami tego gatunku, z którymi je porównywałem, a oznaczenia zostały jeszcze dodatkowo sprawdzone przez Prof. F. M i l l e k a. Gatunek w katalogu P e t r u s e w i c z a (1937) opuszczony, w Polsce znany z Przemyśla i okolic Krakowa (C h y z e r i K u l c z y ń s k i, 1894: 84), poza Polską z Czechosłowacji, Węgier, Austrii, Niemiec, Jugosławii i Bułgarii oraz Szwajcarii i Francji. Bathypbantes similis K u l c z y ń s k i Bieszczady: Dwernik, pow. U strzyki Dolne, g. Średni W ierch, zbocze pn.-wsch., ca 660 m, las mieszany, 3 X I 1962, leg. C. D z ia d o s z et W. S t a r ę g a 1 $. Oznaczenie zostało sprawdzone przez Prof. F. M i l l e r a. Gatunek karpacki, z Polski dotychczas nie wykazywany. Lepthyphantes arciger (K u l c z y ń s k i) Bieszczady, leg. C. D z ia d o s z e t W. S t a r ę g a : g. Krzemień, grzebień szczytowy, ca 1320-1335 m, 9 IX 1962 1 $; Łubne, pow. Lesko, kota 817, zbocze pd.-wsch., ca 700 m, las mieszany, 5 X I 1963 1?. Kównież te oznaczenia skontrolował Prof. F. M i l l e r. Gatunek górski, znany w Polsce z Tatr, Babiej Góry, Karkonoszy i Gór Izerskich, poza Polską z Czechosłowacji, Austrii i Rumunii. Lepthyphantes collinus (L. K o c h ) Bieszczady: g. Tarnica, połonina szczytowa, ca 1320-1348 m, rumowisko kam ienne, 9 IX 1962, leg. C. D z ia d o s z et W. S t a r ę g a 2 Oznaczenie tego nowego dla fauny Polski gatunku sprawdził Prof. F. M i l l e r. Dotychczas wykazywany z Francji, Niemiec, Danii, Szwajcarii, Włoch, Austrii, Czechosłowacji, Węgier, Rumunii, Bułgarii i ZSRR. Ceratinella brevipes (W e s t r i n g ) Brigonidae Bieszczady: g. Halicz, połonina szczytowa, ca 1250-1335 m, rumowisko kam ienne, 8 V III 1963, leg. C. D z ia d o s z e t W. S t a r ę g a 1?.
178 W. Staręga 4 W Polsce podawany dotychczas tylko z T atr i okolic Gdańska, poza Polską z całej Europy oprócz Półwyspów Iberyjskiego i Apenińskiego. Moje oznaczenie, mimo całkowitej zgodności okazu z opisem W ie h l e g o (1 9 6 0 ), zostało jeszcze skontrolowane przez Prof. F. M il l e r a. Ceratinella brevis (W i d e r ) Puszcza K am pinoska: Nowe B udy, pow. Nowy Dwór Mazowiecki, skraj olsu, 12 I II 1957, leg. R. B i e l a w s k i et A. G r a b o w s k a 2 dd> 1. Polanki, pow. Żywiec, pod różą na m iedzy, 13 IV 1964, leg. B. B u r a k o w s k i 1?. Bieszczady, Cisną, pow. Lesko, leg. W. S t a r ę g a : ta ra s Solinki, 29 IV 1965 1 $; g. Różki, zbocze pn., ca 650-750 m, las m ieszany, 1 V 1965-1?. Moje okazy były porównywane z okazami oznaczonymi przez K u l c z y ń s k ie g o i wykazują całkowitą z nimi zgodność. Gatunek znany w Polsce z kilku stanowisk na obszarze całego kraju, poza Polską z większej części Europy (oprócz południa). Wideria antica flavida (M e n g e ) Bieszczady, Cisną, pow. Lesko: g. Jasienik, zbocze pd.-zach., ca 600-700 m, las m ieszany, 14 IX 1962, leg. C. D z ia d o s z et W. S t a r ę g a I d ; g. Rożki, zbocze pn., ca 650-750 m, las m ieszany, 1 V 1965, leg. W. S t a r ę g a 1 d- W Polsce znany dotychczas tylko z okolic Gdańska (terra typica) i dorzecza Biebrzy, poza Polską ze wschodniej części Niemiec. Wideria melanocephala (O. P.-C a m b r i d g e ) Puszcza K am pinoska: Nowe B udy, pow. Nowy Dwór Mazowiecki, skraj olsu, 12 I I I 1957, leg. R. B i e l a w s k i e t A. G r a b o w s k a 1 $. W Polsce notowana z Puszczy Białowieskiej, okolic Częstochowy, Tatr, Gór Stołowych i Karkonoszy. Rozmieszczenie ogólne: Wielka Brytania, Szwecja, Francja, Belgia, Niemcy, A ustria, Czechosłowacja, Węgry. Cornicularia Jcochi (O. P.-C a m b r i d g e ) Puszcza K am pinoska: Nowe B udy, pow. Nowy Dwór Mazowiecki, skraj olsu, 12 I II 1957, leg. R. B i e l a w s k i et A. G r a b o w s k a 1 d- W ykazana tylko z dorzecza Biebrzy ( K a j a k, 1 9 6 0 ). Poza Polską znana z Europy Zachodniej, Północnej i Środkowej. Cornicularia unicornis (O. P.-C a m b r i d g e ) Puszcza K am pinoska: Nowe B udy, pow. Nowy Dwór Mazowiecki, skraj olsu, 12 III 1957, leg. R. B i e l a w s k i et A. G r a b o w s k a 1 d- Znana z okolic Gdańska i dorzecza Biebrzy. Zasięg tego gatunku obejmuje Europę, z w yjątkiem części południowej. Cornicularia vigilax ( B l a c k w a l l ) Bieszczady: Cisną, pow. Lesko, ta ra s Solinki, 10 V I 1964, leg. W. St a r ę g a 1$.
5 Przyczynek do poznania pająków Polski 179 Oznaczenie sprawdził Prof. F. M i l l e r. Gatunek w Polsce znany tylko z okolic Krakowa, poza Polską z całej Europy. Tigellinus furcillatus (M e n g e ) Lesko, 17 VI 1960, leg. R. B a ń k o w s k a 1 <J. W Polsce znany dotychczas z okolic Krakowa, Częstochowy, Kzeszowa i Gdańska, rozmieszczony w środkowej i północnej Europie. Dicymbium nigrum (B l a c k w a l l ) Bieszczady, pow. Lesko, leg. W. S t a r ę g a : Dolżyca, sucha łąka, 16 VI 1964 1 $; Cisną, ta ra s Solinki, 29 IV 1965 1?. Gatunek wykazywany z rozproszonych po całej Polsce stanowisk, znany z całej Europy i Syberii. Moebelia penicillata (W e s t r i n g ) Kolonie Mierzwice, pow. Łosice, suchy las sosnowy, n a pniach sosen, 13 V II 1965, le g. W. S t a k ę g a 2 dd> 1 $. Moje okazy wykazują całkowitą zgodność zarówno z opisem W i e iil e g o (1 9 6 0 ) jak i z okazami ze zbioru K u l c z y ń s k i e g o, z którymi je porównywałem. Gatunek znany w Polsce z okolic Krakowa oraz z Oborników Śląskich, poza Polską z Europy Zachodniej, Środkowej i Północnej. Saloca kulczynsmi M i l l e r e t K r a t o c h v il Skały Panieńskie koło K rakowa, 13 X I 1881, leg. C i e ś l i k (ex coli. W. K u l c z y ń s k i) 4 Gatunek podany z Bieszczad (bez stanowisk) przez P i l a w s k i e g o (1 9 6 5 ); poza Polską znany tylko ze Słowacji (M i l l e r i K r a t o c h v il, 1 9 3 8 ). Moje okazy są całkowicie zgodne z opisem oryginalnym. Metopobactrus prominulus (O. P.-C a m b r i d g e ) Czystohorb, pow. Sanok, kseroterm iczne południowe zbocze, kępy sosen i jałowca, 17 VI 1965, leg. W. S t a r ę g a ld1. W Polsce znany dotąd tylko z Tatr (K u l c z y ń s k i, 1 8 8 1 ); poza Polską z Wysp B rytyjskich, Szwecji, Danii, Holandii, Francji, Szwajcarii, Niemiec, Czechosłowacji, Węgier i Serbii. Micrargus herbigradus (B l a c k w a l l ) B ieszczady: Cisną, pow. Lesko, g. Rożki, zbocze pn., ca 650-750 m, las mieszany, 1 V 1965, leg. W. S t a r ę g a ld1. Oznaczenie to sprawdził Prof. F. M i l l e r. Gatunek znany w Polsce z kilku rozrzuconych stanowisk; poza Polską z całej Europy.
180 W. Staręga 6 Nothocyba subaequalis (W e s t r i n g ) B ieszczady: Myczkowce, pow. Lesko, skarpa n ad zalewem, wśród traw y i pod kam ieniam i, 14 VI 1965, leg. W. S t a r ę g a 1 Znany w Polsce dotychczas tylko z Wrocławia i Gór Stołowych; w ykazywany z Wysp Brytyjskich, Szwecji, Francji, Szwajcarii, Niemiec, Włoch, Austrii, Czechosłowacji i Rumunii. Dismodicus elevatus (C. L. K o c h ) Bieszczady: Kalnica, pow. Lesko, w ilgotna łąka, 16 VI 1964, leg. W. S t a r ę g a 1?. Czystoliorb, pow. Sanok, kseroterm iczne południowe zbocze, kępy sosen i jałowca, 17 VI 1965, leg. W. S t a r ę g a 1 <$. W Polsce dość często spotykany. Znany z całej Europy, Turkiestanu, K am czatki i Alaski. Peponocranium praeceps M i l l e r Bieszczady, leg. W. S t a r ę g a : Nasiczne, pow. U strzyki Dolne, w ściółce przy pniu starej lipy przydrożnej, 24 V 1963 1 $; Cisną, pow. Lesko, taras Solinki, 10 VI 1964 1 $ Oznaczenia moje skontrolowane zostały przez autora tego gatunku, Prof. F. M il l e r a. G atunek nowy dla fauny Polski, dotychczas znany tylko z Czechosłowacji. Trichoncus affinis K u l c z y ń s k i T atry : Goryczkowa, 2 V III 1881, leg. B. K o t u l a 1 <? (det. W. K u l c z y ń s k i). Okaz t e n pochodzi ze zbioru K u l c z y ń s k i e g o. Danych o występowaniu tego gatunku w Polsce nie znalazłem w dotychczasowym piśmiennictwie i uważam go za nowy dla naszej fauny. Rozmieszczenie ogólne: Anglia, Holandia, Francja, Szwajcaria, Austria, Niemcy, Czechosłowacja, Węgry, Rumunia, Jugosławia i Bułgaria. Gonatium rubellum (B l a c k w a l l ) Bieszczady, leg. C. D z ia d o s z e t W. S t a r ę g a : g. Krzem ień, grzebień szczytowy, ca 1320-1335 m, 9 1X 1962 1 $; Dwernik, pow. U strzyki Dolne, g. Średni W ierch, zbocze pn.-wsch., ca 600 m, las mieszany, 3 X1 1962 1 $; Cisną, pow. Lesko, g. Hon, zbocze pd., ca 600-750 m, las iglasty, 4 X I 1963 1 juv. Gatunek w Polsce dość często spotykany, poza Polską znany z całej Europy. Entelecara acuminata (W i d e r ) Bieszczady: K alnica, pow. Lesko, w ilgotna łąka, 16 VI 1964, leg. W. S t a r ę g a 1 $. Kolonie Mierzwice, pow. Łosice, liściaste zarośla na brzegu Bugu, 27 VI 1965, leg. W. S t a r ę g a 1?. W Polsce znana z okolic Gdańska, Krakowa i Rzeszowa oraz z Gór Stołowych, poza Polską z całej E uropy i Turkiestanu.
7 Przyczynek do poznania pająków Polski 181 Tiso vagans (B l a c k w a l l ) Bieszczady: Cisną, pow. Lesko, taras Solinki, 29 IV 1965, leg. W. S t a r ę g a 1 <J. W Polsce znane są dotychczas stanowiska tego gatunku w okolicach Gdańska, Krakowa i Rzeszowa oraz w Karkonoszach i Górach Stołowych. Rozmieszczenie ogólne obejmuje większą część Europy. Erigonidium graminicóla (S u n d e v a l l ) Kolonie Mierzwice, pow. Łosice, liściaste zarośla na brzegu Bugu, 12-20 V II 1965, leg. W. S t a r ę g a 1 <?. Jeden z naszych pospolitszych przedstawicieli rodziny Erigonidae, znany z całej Europy oraz Syberii i Japonii. Gongyllidium rufipes (L i n n a e u s ) Bieszczady: Lutow iska, pow. U strzyki Dolne, łąki nad pot. Syhlow atym, 19 V 1963, leg. W. S t a r ę g a 1 $, 1 juv. G atunek pospolity w całej Polsce, znany ze stanowisk rozsianych na obszarze prawie całego kraju. Poza Polską wykazywany z całej Europy i Syberii. Thyreosthenius parasiticus (W e s t r in g ) Bieszczady: g. H natow e Berdo, zbocze pd., ca 650-1000 m, stary las bukowy, 13 V II 1962, leg. C. D z ia d o s z et W. S t a r ę g a 1 $; Dwernik, pow. U strzyki Dolne, pod kam ieniam i na łące, 26-29 X 1963, leg. W. St a r ę g a 1 J, 1 $. Oznaczenia moje zostały sprawdzone przez Prof. F. M i l l e r a. Gatunek wykazany niedawno z Karkonoszy i Gór Izerskich (P i l a w s k i, 1965), poza Polską znany z północnej, zachodniej i środkowej Europy, Islandii i Ameryki Północnej. Oedothorax agrestis ( B l a c k w a l l ) Bieszczady: Dwernik, pow. U strzyki Dolne; Cisną, Kalnica, W etlina, pow. Lesko liczne okazy z kilku stanowisk. Pieniny: nad pot. Łupiska, ca 500 m, 6 X 1950, leg. A. Chod o r o w s k i et T. U m iń s k i 3 $?. Znany w Polsce z Beskidu Śląskiego i Tatr, poza Polską ze średniej wysokości gór Europy. Oedothorax retusus (W e s t r i n g ) Bieszczady: Lutow iska, Nasiczne, U strzyki Górne, pow. U strzyki Dolne; Cisną, pow. Lesko łącznie 1 J, 4??. Kolonie Mierzwice, pow. Łosice, liściaste zarośla na brzegu Bugu, 12-20 V II 1965, leg. W. S t a r ę g a 1. Znany w Polsce z kilku rozproszonych stanowisk, zamieszkuje całą Europę i Syberię. Troxochrus scabriculus (W e s t r in g ) Kolonie Mierzwice, pow. Łosice, pod skibam i na zaoranej suchej łące, 21 V II 1965, leg. W. S t a r ę g a 1?.
182 W. Staręga 8 W Polsce w ykazany z okolic Gdańska, Krakowa i Rzeszowa, znany z większości krajów europejskich. Diplocephalus cristatus ( B l a c k w a l l ) Bieszczady, leg. W. S t a r ę g a : U strzyki Górne, pow. U strzyki Dolne, taras pot. Rzeczyce, 25 IV 1965 3 <?<?, 11$$; Cisną, pow. Lesko, taras Solinki, 29 IV 1965 1 $. Czystohorb, pow. Sanok, kseroterm iczne południowe zbocze, kępy sosen i jałowca, 17 VI 1965, leg. W. Staręga 2 $$. Znany w Polsce z licznych rozsianych stanowisk, podawany z całej Holarktyki i Nowej Zelandii. Diplocephalus latifrons (O. P.-C a m b r i d g e ) Bieszczady: Dwernik, pow. U strzyki Dolne, pod kam ieniam i na łące, 26-29 X 1963, leg. W. S t a r ę g a 1 $. K ilkakrotnie wykazywany z obszaru Polski, głównie z gór; znany z większej części Europy. Tapinocyba pallens (O. P.-C a m b r i d g e ) Bieszczady: Cisną, pow. Lesko, ta ra s Solinki, 29 IV 1965, leg. W. St a r ę g a 1 $. G atunek podany przez L e b e r t a (1876) z Kowar kolo Jeleniej Góry, notowany z prawie całej Europy. Lophomma punctatum ( B l a c k w a l l ) Puszcza K am pinoska: B udy Nowe, pow. Nowy Dwór Mazowiecki, skraj olsu, 12 III 1957, leg. R. B i e l a w s k i et A. G r a b o w s k a 1 $. Dotychczas znana z okolic Gdańska i Częstochowy, a poza Polską z Wysp Brytyjskich, Szwecji, Danii, Niemiec, Belgii, Francji, Czechosłowacji, Węgier i Rumunii. Erigonella ignobilis (O. P.-C a m b r i d g e ) Puszcza K am pinoska: B udy Nowe, pow. Nowy Dwór Mazowiecki, skraj olsu, 12 III 1957, R. B i e l a w s k i et A. G r a b o w s k a 1 <?. Gatunek w Polsce wykazany tylko z okolic Rzeszowa ( B a r a n, 1935). Zamieszkuje Europę Północną, Zachodnią i Środkową. Erigone atra ( B l a c k w a l l ) Kolonie Mierzwice, pow. Łosice, liściaste zarośla na brzegu Bugu, 12-20 V II 1965, leg. W. S t a r ę g a 1 $. Jeden z pospolitszych u nas gatunków z rodziny Erigonidae, znany z całej H olarktyki. Asthenargus paganus (S i m o n ) Bieszczady: g. H natow e Berno, zbocze pd., ca 650-1000 m, stary las bukow y, 23 V III 1961, leg. C. D z ia d o s z et W. S t a r ę g a 2 $$; g. Dział, zbocze pn., ca 800 m, las bukowy, 26 V III 1961, leg. W. S t a r ę g a 1 J.
9 Przyczynek do poznania pająków Polski 183 Oznaczenia moje sprawdził Prof. F. M i l l e r. Gatunek znany w Polsce dotąd tylko z Karkonoszy ( P i l a w s k i, 1965), poza Polską z Wysp Brytyjskich, Szwecji, Francji, Szwajcarii, Niemiec, Czechosłowacji i Węgier. Tetragnathidae Tetragnatha dearmata T h o r e l l Zagórz, pow. Sanok, ruiny klasztoru, 12 VI 1964, leg. W. St a r ę g a 1 $ subad. Oznaczenie moje, mimo zgodności okazu z opisem podanym przez W ie h l e g o (1 9 6 3 ), zostało sprawdzone i potwierdzone przez Prof. F. M i l l e r a. Gatunek nowy dla fauny Polski, znany dotąd z Francji, Niemiec, Czechosłowacji, Węgier, Grecji, Szwecji, Norwegii, Finlandii i Kamczatki. Zelotes apricorum (L. K o c h ) Gnaphosidae Bieszczady: Cisną, pow. Lesko, taras Solinki, 10 VI 1964, leg. W. S t a r ę g a 2 <j>$, 1 ju v. Gatunek po raz pierwszy stwierdzony na pewno w granicach Polski. S c h e n - k e l (1929) podał go wprawdzie z Karkonoszy, jednak bez dokładnego określenia stanowiska. Moje okazy ($$) m ają budowę aparatu kopulacyjnego całkowicie zgodną z rysunkiem K e i m o s e r a (1937a). Rozmieszczenie: Europa (bez Półwyspu Iberyjskiego), Turkiestan, zachodnia Syberia. Glubionidae Microclubiona diversa (O. P.-C a m b r i d g e ) Bieszczady: g. Jasło, połonina szczytowa, ca 1000 m, 16 V II 1963, leg. E kipa Działu Bezkręgowców I. Z. PA N 1 W Polsce znana z jednego stanowiska w Karkonoszach (P i l a w s k i, 1 9 6 3 ), poza Polską z Europy Zachodniej i Środkowej, Grecji i europejskiej części ZSRR. Micaria subopaca W e s t r in g Kolonie Mierzwice, pow. Łosice, suchy las sosnowy, na pniach sosen, 13 V II 1965, le g. W. S t a r ę g a 1?. W ykazana w Polsce tylko z Karkonoszy (P i l a w s k i, 1963, sub M. albostriata L. K o c h ). Mój okaz odpowiada całkowicie zarówno opisowi jak i rysunkom w pracach R e i m o s e r a (1937b) i T u l l g r e n a (1946). Gatunek znany z F rancji, Szwajcarii, Niemiec, Danii, Szwecji, Austrii, Czechosłowacji, Węgier i B ułgarii.
184 W. Staręga 10 Tmarus piger (W a l c k e n a e r ) Thomisidae Fronolów, pow. Łosice, pastw isko, 16 V I 1962, leg. W. S t a r ę g a 1 <j> subad. Znany z okolic Krakowa i Niepołomic oraz z Puszczy Kampinoskiej. Zasięg tego gatunku obejmuje prawie całą Europę, Algierię, Syrię, Kaukaz i Japonię. Oxyptila rauda S im o n Bieszczady: Cisną, pow. Lesko, ta ra s Solinki, leg. W. S t a r ę g a 10 VI 1964 1 $*, 29 IV 1965-1?. W Polsce dość rzadko spotykana, znana dotychczas tylko z Babiej Góry i Tatr, poza Polską zasięg jej obejmuje prawie całą Europę (bez północnych krańców), Syberię i Chiny. Thanatus arenarius L. K o c h Maćkowicze, pow. Siem iatycze, rzadko porośnięta sosnam i skarpa nad Bugiem, 27 V II 1964, leg. W. S t a r ę g a 1 $. Znany z Wielkopolskiego Parku Narodowego, okolic Czarnkowa, Bielinka nad Odrą, wyspy Wolin oraz ze Śląska. Rozmieszczenie ogólne: cała Europa, K aukaz, Himalaje. Attulus helveolus (S im o n ) Salticidae B ieszczady: Dwerniczek, pow. U strzyki Dolne, g. O tryt, zbocze pd., ca 600 m, n a skraju drogi, 5 IX 1962, leg. W. S t a r ę g a 1?. Świdry Małe, pow. Otwock, na piasku przy brzegu Świdra, 17 VI 1965, leg. J. S t a r ę g a 1 $. W Polsce dotychczas wykazany tylko z okolic Gdańska; znany z Francji, Holandii, Niemiec, Danii, Szwecji, Finlandii, Litwy, Rumunii i Tyrolu. Yllenus arenarius M e n g e K otuń, pow. Siedlce, w ydm a rzadko porośnięta sosnam i, 23 IV 1962, leg. J. e t W. S t a r ę g a 2 (JJ. Fronolów, pow. Łosice, w ydm a z kępam i sosny, leg. J. et W. S t a r ę g a : 16 VI 1962, 13 VI 1963, 20 V III 1963 liczne i juv. Zielonka, pow. W ołomin, w ydm a wśród lasu sosnowego, 3 VI 1965, leg. W. S t a r ę g a 1?. Gatunek rzadko spotykany, żyjący wyłącznie na wydmach porośniętych sosną. W Polsce znany z okolic Gdańska (terra typica), Bielinka nad Odrą i okolic Krakowa. Rozmieszczenie ogólne: F rancja, Niemcy, Węgry, Jugosławia, R um unia, Ukraina.
11 Przyczynek do poznania pająków Polski 185 PIŚM IEN N ICTW O B a r a n S. 1935. M aterjały do fauny pająków (Araneida) okolic Rzeszowa. Spraw. Kom. fizjogr. PAU, Kraków, 67: 23-36. B o n n e t P. 1945-1961. Bibliographia A raneorum. Analyse m óthodiąue de to u te la littćratu re aranśologiąue jusqu en 1939. 1-3. Toulouse. T. 1: 832 pp., 28 tt.; T. 2: 5058 pp.; T. 3: 591 pp. C h y z e r C., K u l c z y ń s k i L. 1891-1897. Araneae Hungariae. Secundum collectiones a Leone B e c k e r pro p arte perscrutatas. 1-2. B udapestini. T. 1: 168+ 3 pp., 6 tt.; T. 2: 366 pp., 10 tt. K a j a k A. 1960. Zmiany liczebności pająków na kilku łąkach. Ekol. poi. A, W arszawa, 8: 199-228, 8 w ykr., 7 tbl. K a r p i ń s k i J. J. 1956. P ająki (Araneida) w biocenozie Białowieskiego P arku Narodowego. Rocz. N auk leśn., W arszaw a, 14: 163-200, 8 tbl. K r a t o c h v il J., M i l l e r F. 1938. K poznani m yrmekofilnich pavouku Ceskoslovenska. E n t. Listy, Brno, 1: 5-13, 1 f. K u l c z y ń s k i W. 1881. W ykaz pająków z T atr, Babiej góry i K arp at szlązkicli z uwzględnieniem pionowego rozsiedlenia pająków żyjących w Galicyi zachodniśj. Spraw. Kom. fizyjogr., K raków, 15: 248-322. K u l c z y ń s k i W. 1882a. Opisy nowych gatunków pająków z T atr, Babiój góry i K arpat szlązkich. Pam. A kad. Um. W ydz. m at.-przyr., K raków, 8: 1-42, tt. 1-3. K u l c z y ń s k i W. 1882b. Spinnen aus der T a tra und den westlichen Beskiden. K rakau, 34 pp. L e b e r t H. 1876. Verzeichniss Schlesischer Spinnen m it Aufzahlung der schlesischen Myriapoden. Tiibingen, 63 pp. L o c k e t G. H., M i l l i d g e A. F. 1951-1953. B ritish Spiders. 1-2. London, T. 1: IX + 310 pp., 142 ff 1 t., T. 2: V II + 449 pp., 254 ff. Ł u c z a k J. 1953. Zespoły pająków leśnych. Ekol. poi., W arszawa, 1: 57-94, 1 f., 23 w ykr., 9 tbl. Ł u c z a k J. 1954. Dwa zespoły pająków. Ekol. poi., W arszawa, 2: 447-463, 5 w ykr., 5 tbl. Ł u c z a k J. 1960. Rozmieszczenie piętrowe pająków w lesie. Ekol. poi. B, W arszawa, 6 : 39-50, 6 tbl. M ik u l s k a I. 1950. M ateriały do poznania pająków jako elem entu składowego biocenozy kilku lasów K arp at Śląskich. Pr. biol. W yd. Śląsk. PAU, K raków, 2: 111-140, 4 ff., 1 tbl., 4 tt. M ik u l s k a I. 1955. Rozmieszczenie pająków w pasie nadbrzeżnym jeziora W igry. Ekol. poi. A, W arszaw a, 3: 33-64, 7 ff., 6 tbl. M i l l e r F. 1947. Pavouci zvirena hadcovycli stępi u Mohelna. Mohelno, 7. Brno, 107 pp., 16 tt. M i l l e r F., K r a t o c h v il J. 1939. Einige neue Spinnen aus M itteleuropa. Sborn. ent. Odd. nór. Mus., P ra h a, 17: 32-38, 14 ff. P e t r u s e w i c z K. 1937. K atalog der echten Spinnen (Araneae) Polens. Festschr. E. S t r a n d, Riga, 3: 140-216, 1 m apa, 1 tbl. P i l a w s k i S. 1961. Późnojesienne aspekty pająków kilku sąsiadujących biotopów w okolicy L ublińca (woj. katowickie). Przegl. zool., W rocław, 5: 221-231. P i l a w s k i S. 1962. W stępne badania pająków w K arkonoskim P arku Narodowym. A cta Univ. w ratisl., W rocław, 3: 181-188, 1 tbl. P i l a w s k i S. 1963. P ająki nowe dla fauny Dolnego Śląska. Przegl. zool., W rocław, 7: 43-52. P i l a w s k i S. 1965. O kilkunastu gatunkach pająków w Sudetach Śląskich nowych dla fauny Dolnego Śląska i Polski. Przegl. zool., W rocław, 9 : 254-265. P i l a w s k i S. 1966. W stępne badania pająków okolic K udow y-zdroju (woj. wrocławskie). Przegl. zool., W rocław, 10: 39-48. R e i m o s e r E. 1937a. Spinnentiere oder Araehnoidea V III, 16. Fam ilie: Gnaphosidae oder P lattbauchspinnen. Die Tierw elt D eutschlands, 33. Jen a, pp. 1-41, 92 ff.
186 W. Staręga 12 R e i m o s e r E. 1937b. Spinnentiere oder Arachnoidea V III, 18. Fam ilie: Clubionidae oder R óhrenspinnen. Die Tierw elt D eutschlands, 33. Jen a, pp. 45-99, 104 ff. R o e w e e C. F r. 1942-1954. K atalog der Araneae von 1758 b is 1940. 1-2. Brem en, B ruxelles, T. 1: 1040 pp.; T. 2: 1751 pp. S c h e n k e l E. 1929. Spinnen vom Riesengebirge, gesam m elt von E. N i e l s e n. E nt. Medd., K obenhavn, 16: 335-338, 2 ff. T u l l g r e n A. 1946. Fam. 5-7. Clubionidae, Zoridae och Onapbosidae. Svensk spindelfauna, 3. Stockholm, 141 pp., 39 ff., 21 tt. W i e h l e H. 1937. Spinnentiere oder Arachnoidea V III, 26. Fam ilie: Theridiidae oder Haubennetzspinnen (Kugelspinnen). Die Tierwelt D eutschlands, 33. Jena, pp. 119-222, 286 ff. W i e h l e H. 1956. Spinnentiere oder Arachnoidea (Araneae). 28. Fam ilie Linyphiidae-Baldachinspinnen. Die Tierw elt D eutschlands, 44. Jen a, 337 pp., 551 ff. W i e h l e H. 1960. Spinnentiere oder Arachnoidea (Araneae). X I : M icryphantidae Zwergspinnen. D ie Tierw elt D eutschlands, 47. Jen a, 620 pp., 1147 ff. W i e h l e H. 1963. Spinnentiere oder Arachnoidea (Araneae). X II. Tetragnathidae Streckspinnen u nd D ickkiefer. Die Tierw elt D eutschlands, 49. Jen a, 76 pp., 124 ff. PE3IOM3 B p a 6 o T e n ph B egeh bi 51 b h r nayrcob H3 TeppH TopH H r io jib iiih H3 kojijickuhh 3 o o jio- rh H eck oro IdHCTHTyTa IIojibCKOH AKafleM HH H ayk b B a p u ia B e. B o jib u ih h c t b o H3 h h x G bljio Ą O CHX n o p H3BeCTHO TOJIbKO H3 HeCKOJIbKHX HaXOAOK B IlO A b m e, a CJieAyiOlRHX 8 a B jia io T ca h o b m m h a j i h (jiayhbi ct pah bi: Meioneta gulosa (L. K o c h ), Centromerus sellarius ( S i m.), Bathyphantes similis K u l c z., Lepthyphantes collinus (L. K o c h ), Peponocranium praeceps M il l e r, Trichoncus affinis K u l c z., Tetragnatha dearmata T h o r., Zelotes apricorum (L. K o c h ). ZUSAMMENFASSUNG Die Arbeit enthalt eine Ubersicht von 51 Spinnenarten aus der Sammlung des Zoologiscben Instituts der Polnischen Akademie der Wissenschaften in Warszawa. Die meisten Arten waren bisher nur von einzelnen Fundorten in Polen bekannt und die folgenden 8 Arten sind fiir die polnische Fauna neu: Meioneta gulosa (L. K o c h ), Centromerus sellarius (S im.), Bathyphantes similis K u l c z., Lepthyphantes collinus (L. K o c h ), Peponocranium praeceps M i l l e r, Trichoncus affinis K u l c z., Tetragnatha dearmata T h o r. und Zelotes apricorum (L. K o c h ). R edaktor pracy d r A. Riedel P a ń stw o w e W y d aw n ictw o N aukow e W arszaw a 1966 N a k ład 1350 + 100 egz. A rk. w yd. 1, d ru k. 0,75. P a p ie r ilu s tr. k l. I I I, 80 g. B I. C ena zł 6, N r zam. 80/66 W ro cław sk a D ru k a rn ia N a u k o w a Z-2