SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI POWIATOWEGO CENTRUM POMOCY RODZINIE W ZAMOŚCIU I EFEKTÓW PRACY ORGANIZATORA RODZINNEJ PIECZY ZASTĘPCZEJ ZA ROK 2017 Zamość, marzec 2018
Spis treści I. Wprowadzenie 3 II. Realizacja zadań 4 1. Prowadzenie i rozwój infrastruktury domów pomocy społecznej i mieszkań chronionych o zasięgu ponadgminnym oraz umieszczanie w nich skierowanych osób... 4 2. Opieka nad dzieckiem i rodziną.... 7 2.1. Instytucjonalna piecza zastępcza... 7 3. Finansowanie świadczeń pieniężnych dla rodzin zastępczych 10 4. Odpłatność z tytułu przebywania dzieci w pieczy zastępczej.. 12 5. Usamodzielnienia wychowanków... 13 6. Prowadzenie ośrodków wsparcia, ośrodka interwencji kryzysowej. 14 6.1. Powiatowy Ośrodek Wsparcia w Krasnobrodzie 14 6.2. Środowiskowy Dom Samopomocy Krok dalej w Białobrzegach 16 6.3. Realizacja Powiatowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie na lata 2017 2020 17 6.3.1. Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Zwierzyńcu.... 17 7. Nadzór nad jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej i pieczy zastępczej 19 7.1. Kontrole i wizytacje 19 8. Udzielanie informacji o prawach i uprawnieniach 21 9. Realizacja Powiatowego Programu Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych na lata 2014-2020... 22 9.1. Rehabilitacja społeczna 22 III. Efekty pracy organizatora rodzinnej pieczy zastępczej... 26 IV. Wykaz potrzeb w zakresie pomocy społecznej 2018 rok 31 V. Wykaz potrzeb w zakresie pieczy zastępczej na 2018 rok.... 32 2
I. Wprowadzenie Celem Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Zamościu jest pomoc społeczna polegająca na umożliwieniu osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są w stanie sami pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Na podstawie art. 112 ust. 12 ustawy o pomocy społecznej - Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie składa Radzie Powiatu coroczne sprawozdanie z działalności oraz przedstawia wykaz potrzeb w zakresie pomocy społecznej. Zgodnie z art. 76 ust. 4 pkt 15 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej - Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Zamościu, jako organizator rodzinnej pieczy zastępczej, przedkłada Radzie Powiatu coroczne sprawozdanie z efektów pracy organizatora rodzinnej pieczy zastępczej. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Zamościu realizuje zadania powiatu z zakresu pomocy społecznej, administracji rządowej, rodzinnej pieczy zastępczej, rehabilitacji społecznej, określone w: ustawie z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (Dz. U. z 2017 r. poz. 1769 z późn. zm.); ustawie z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2017 r. poz. 697 z późn. zm.); ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji społecznej i zawodowej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych ( Dz. U. z 2016 r. poz. 2046 z późn. zm.); ustawie o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie ( Dz.U. z 2015 r. poz. 1390). Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Zadaniem Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie jest zapobieganie trudnym sytuacjom życiowym przez podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz integracji ze środowiskiem. Wieloosobowe i samodzielne stanowiska pracy funkcjonujące w strukturze organizacyjnej Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Zamościu na dzień 31 grudnia 2017 roku: Dyrektor; Zespół do spraw rodzinnej pieczy zastępczej; Dział do spraw świadczeń i usług socjalnych; Dział do spraw pomocy instytucjonalnej; Dział do spraw rehabilitacji społecznej; Dział do spraw księgowo administracyjnych. 3
Zatrudnienie w PCPR na dzień 31 grudnia 2017 roku wynosiło 16,25 etatu. W okresie sprawozdawczym Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie przygotowało 24 uchwały wraz z załącznikami, przyjętymi przez: Radę Powiatu w Zamościu 10; Zarząd Powiatu w Zamościu - 14. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Zamościu wydało w 2017 roku łącznie 352 decyzje administracyjne z zakresu pomocy społecznej i rodzinnej pieczy zastępczej. II. Realizacja zadań Zadania realizowane przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w 2017 roku wynikały między innymi ze Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2014 2020. Dotyczyły one rozwiązywania bądź minimalizowania głównych problemów społecznych ubóstwa, kryzysów rodzinnych, przemocy w rodzinie, sytuacji osób niepełnosprawnych i dzieci pozbawionych opieki rodziców oraz sytuacji ludzi starszych. 4
1. Prowadzenie i rozwój infrastruktury domów pomocy społecznej i mieszkań chronionych o zasięgu ponadgminnym oraz umieszczanie w nich skierowanych osób Osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, a której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych, przysługuje prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej. Domy pomocy społecznej świadczą: usługi bytowe, opiekuńcze, wspomagające na poziomie obowiązującego standardu, w zakresie i formach wynikających z indywidualnych potrzeb mieszkańców. Na terenie powiatu zamojskiego funkcjonują cztery domy pomocy społecznej, które są prowadzone na podstawie zezwolenia wydanego przez Wojewodę Lubelskiego na czas nieokreślony: Dom Pomocy Społecznej im św. Siostry Faustyny w Krasnobrodzie dla osób w podeszłym wieku i niepełnosprawnych fizycznie 130 miejsc; Dom Pomocy Społecznej w Majdanie Wielkim dla osób przewlekle psychicznie chorych /mężczyzn/ 64 miejsca; Dom Pomocy Społecznej Pod Modrzewiami w Szczebrzeszynie dla osób niepełnosprawnych intelektualnie /kobiet/ 70 miejsc; Dom Pomocy Społecznej w Ruskich Piaskach dla osób przewlekle psychicznie chorych /kobiet/ 59 miejsc. Ogólna liczba miejsc w domach pomocy społecznej w roku 2017 323. Szczegółowe dane dotyczące domów pomocy społecznej ilustruje poniższa tabela: Tabela 1. Domy Pomocy Społecznej Lp. Domy Pomocy Społecznej Liczba miejsc statutowych Liczba mieszkańców wg stanu na 31.12.2017 r. Liczba osób przebywających w domu w ciągu 2017 r. Miesięczny koszt utrzymania mieszkańca w 2017 r. 1. Krasnobród 130 128 160 2 836 2. Majdan Wielki 64 63 70 2 985 3. Szczebrzeszyn 70 70 74 3 180 4. Ruskie Piaski 59 58 62 2 803 Ogółem 323 319 366 * *średni miesięczny koszt utrzymania w domu pomocy społecznej oznacza kwotę rocznych kosztów działalności domu wynikającą z utrzymania mieszkańców, z roku poprzedniego, bez kosztów inwestycyjnych i wydatków na remonty, powiększoną o prognozowany średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, przyjęty w ustawie budżetowej na dany rok kalendarzowy, podzieloną przez liczbę miejsc, ustaloną jako sumę rzeczywistej liczby mieszkańców w poszczególnych miesiącach roku poprzedniego w domu. Na dzień 31 grudnia 2017 roku w domach pomocy społecznej przebywało 319 mieszkańców z tego: 121 mieszkańców skierowanych przed 2004 r., na których powiat otrzymuje dotację; 198 mieszkańców skierowanych i umieszczonych po 2004 r., wg nowych zasad ponoszenia odpłatności. Liczbę osób umieszczonych przed 2004 rokiem i po 2004 roku w poszczególnych domach pomocy społecznej przedstawia poniższa tabela: 5
Tabela 2. Liczba osób umieszczonych przed 2004 rokiem i po 2004 roku wg stanu na dzień 31.12.2017 roku Lp. Domy Pomocy Społecznej Liczba mieszkańców umieszczonych po 01.01.2004 r. / wg nowych zasad/ Liczba mieszkańców umieszczonych przed 01.01.2004 roku / wg starych zasad/ ogółem w tym w 2017 r. 1. Krasnobród 32 96 37 2. Majdan Wielki 25 38 8 3. Szczebrzeszyn 36 34 6 4. Ruskie Piaski 28 30 3 Ogółem 121 198 54 Na osoby skierowane do domów pomocy społecznej przed 1 stycznia 2004 roku, powiat otrzymuje dotację celową, która w 2017 roku łącznie wyniosła 3 401 200,00 zł. Mieszkańcy ponoszą miesięczną odpłatność za pobyt w domu pomocy społecznej w wysokości 70% posiadanego dochodu. Dla osób skierowanych i umieszczonych w domach po 1 stycznia 2004 r., zgodnie z art. 60 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania. Opłatę za pobyt w domu wnoszą w kolejności: 1) mieszkaniec domu, nie więcej niż 70 % dochodu, 2) małżonek, zstępni przed wstępnymi, zgodnie z zawartą umową z gminą, 3) gmina, z której osoba została skierowana w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej, a opłatą mieszkańca i ewentualnie rodziny. Tabela 3. Zatrudnienie w Domy Pomocy Społecznej w 2017 roku Lp. Domy Pomocy Społecznej Liczba etatów Liczba osób zatrudnionych wg stanu na 31.12.2017 r. Liczba osób zatrudnionych w dziale terapeutycznoopiekuńczym wg stanu na 31.12.2017 r. Liczba osób zatrudnionych w dziale administracyjnogospodarczym/ księgowym wg stanu na 31.12.2017 r. 1. Krasnobród 89,50 90 70 20 2. Majdan Wielki 45,50 49 34 15 3. Szczebrzeszyn 53,75 55 36 19 4. Ruskie Piaski 45,80 49 37 12 Ogółem 234,55 243 177 66 Jak wykazują dane w powyższej tabeli, liczba osób zatrudnionych w domach pomocy społecznej wynosiła 243 osoby na 234,55 na etatach, z tego, w dziale terapeutyczno opiekuńczym zatrudnionych było 177 osób. Charakterystyka mieszkańców Tabela 4. Sytuacja prawna mieszkańców L p. Domy Pomocy Całkowicie ubezwłasno Częściowo ubezwłasno Posiadające kuratorów Skierowani przez sąd bez zgody Osoby nieubezwłasnowolnione Społecznej wolnione wolnione 1. Krasnobród 9 1 11 14 93 2. Majdan Wielki 17 5 0 24 17 3. Szczebrzeszyn 15 4 25 15 11 4. Ruskie Piaski 10 5 0 24 19 Ogółem 51 15 36 77 140 6
Powyższe dane wykazują, iż wśród mieszkańców domów pomocy społecznej znajdują się osoby, które są całkowicie ubezwłasnowolnione 51, częściowo ubezwłasnowolnione 15, posiadające kuratorów 36, skierowane przez sąd 77 oraz nieubezwłasnowolnione 140. Od stycznia 2017 roku do końca grudnia 2017 roku wydano 58 decyzji o umieszczeniu w tym: 27 osób z powiatu zamojskiego; 31 osób z innych powiatów. W związku ze zmianą wysokości dochodu mieszkańców przekraczającą 10 % kryterium dochodowego określonego w ustawie o pomocy społecznej, związaną z waloryzacją rent i emerytur, wydano 72 decyzje ustalające odpłatność za pobyt w domach pomocy społecznej w stosunku do osób umieszczonych przed 1 stycznia 2004 r. Ponadto wydano 5 decyzji przedłużających pobyt w domu pomocy społecznej, 9 decyzji wygasających z powodu rezygnacji osób z dalszego pobytu w domu pomocy społecznej oraz 5 decyzji odmawiających umieszczenia w domu pomocy społecznej. Mieszkania chronione prowadzone są przez Dom Pomocy Społecznej im. św. Siostry Faustyny w Krasnobrodzie i Dom Pomocy Społecznej Pod Modrzewiami w Szczebrzeszynie. Osoby przebywające w mieszkaniach chronionych kierowane są zgodnie z typem Domu. Mieszkanie chronione prowadzone przez Dom Pomocy Społecznej Pod Modrzewiami w Szczebrzeszynie przeznaczone jest dla 4 kobiet, niepełnosprawnych intelektualnie zamieszkujących na terenie powiatu zamojskiego, które ze względu na trudną sytuację życiową, wiek, niepełnosprawność lub chorobę potrzebują wsparcia w funkcjonowaniu, lecz nie wymagają usług w zakresie świadczonym przez jednostki całodobowej opieki. Od października 2017 roku przebywa w nim 1 osoba. Mieszkanie chronione prowadzone przez Dom Pomocy Społecznej w Krasnobrodzie przeznaczone było dla 7 osób. Świadczy usługi wspierające dla osób w podeszłym wieku i niepełnosprawnych fizycznie z terenu powiatu zamojskiego i mieszkańców Miasta Zamość, zgodnie z Porozumieniem Nr 1 / 2013 z dnia 09.10.2013 roku w sprawie powierzenia prowadzenia mieszkań chronionych. Pokoje osób korzystających ze wsparcia w mieszkaniu chronionym wyposażone są w podstawowy sprzęt uwzględniający potrzeby i możliwości osób skierowanych. Z usług mieszkania chronionego w 2017 roku skorzystało 10 osób, wszystkie osoby pochodziły z powiatu zamojskiego. W 2017 roku wydano łącznie 13 decyzji administracyjnych w tym: 8 decyzji zmieniające odpłatność; 2 decyzje przedłużające pobyt; 3 decyzje na czas określony. Według stanu na dzień 31.12.2017 roku w mieszkaniu chronionym zatrudnionych było 4 osoby na 3,875 etaty. Koszt utrzymania 1 mieszkańca w mieszkaniu chronionym w 2017 roku wynosił 2 601,49 zł miesięcznie. Dochody z tytułu odpłatności za pobyt i świadczone usługi w mieszkaniu chronionym w 2017 roku wyniosły 62 809,17 zł. 2. Opieka nad dzieckiem i rodziną 7
2.1. Instytucjonalna piecza zastępcza System pieczy zastępczej na terenie powiatu stanowią placówki opiekuńczo wychowawcze i rodziny zastępcze. Placówki opiekuńczo wychowawcze zapewniają dzieciom całodobową opiekę i wychowanie oraz zaspokajają ich niezbędne potrzeby bytowe. Organizują dzieciom zajęcia wychowawcze, korekcyjne, kompensacyjne, terapeutyczne, rekompensujące brak wychowania w rodzinie i przygotowujące do samodzielnego życia po opuszczeniu pieczy zastępczej. Umożliwiają kontakt dziecka z rodzicami bądź innymi osobami bliskimi, podejmują działania w celu powrotu dziecka do rodziny. Zapewniają dzieciom dostęp do kształcenia dostosowanego do jego wieku i możliwości rozwojowych oraz dostęp do przysługujących świadczeń zdrowotnych. W placówkach opiekuńczo wychowawczych mogą być umieszczane dzieci powyżej 10 roku życia. Umieszczanie dziecka poniżej tego wieku jest możliwe w wyjątkowych sytuacjach, szczególnie gdy przemawia za tym stan jego zdrowia lub dotyczy to rodzeństwa, kierując się zasadą o nierozdzielaniu rodzeństw. W roku 2017 dwójka dzieci z gminy Zamość została dowieziona przez policję do WPO-W w Łabuniach. Dzieci zostały umieszczone w trybie interwencyjnym. Na terenie powiatu zamojskiego funkcjonują 3 placówki opiekuńczo wychowawcze, które osiągnęły wymagane standardy zgodnie z obowiązującymi przepisami, posiadają zezwolenie Wojewody Lubelskiego na stałe prowadzenie. Szczegóły w tym zakresie ilustruje poniższa tabela. Tabela 5. Placówki opiekuńczo wychowawcze w 2017 roku Rok Nazwa placówki Liczba miejsc Liczba wychowanków korzystających z placówki opiekuńczo - wychowawczej Liczba dzieci umieszczonych w placówce opiekuńczo wychowawczej Liczba wychowanków opuszczających placówki opiekuńczo - wychowawcze *Średnie miesięczne wydatki na utrzymanie dziecka 2017 Dom Dziecka Nr 1 w Zwierzyńcu Dom Dziecka Nr 2 w Zwierzyńcu Wielofunkcyjna Placówka Opiekuńczo- Wychowawcza w Łabuniach 30 27 6 8 4 904 30 15 0 3 5 554 30 29 12 8 4 799 Łącznie 90 71 18 19 - *Średnie miesięczne wydatki przeznaczone na utrzymanie dziecka w placówce opiekuńczo wychowawczej stanowi kwota rocznych wydatków przeznaczonych na działalność tej placówki wynikająca z utrzymania dzieci z poprzedniego roku kalendarzowego, bez wydatków inwestycyjnych, powiększona o prognozowany średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, przyjęty w ustawie budżetowej na dany rok kalendarzowy, podzielona przez liczbę miejsc w placówce, ustaloną jako sumę rzeczywistej liczby dzieci w poszczególnych miesiącach poprzedniego roku kalendarzowego. Według danych umieszczonych w tabeli należy stwierdzić, iż w roku 2017 liczba dzieci korzystających z miejsc w placówkach opiekuńczo wychowawczych wyniosła 71. W 2017 roku wydano 18 skierowań do placówek opiekuńczo wychowawczych funkcjonujących na terenie powiatu zamojskiego W placówce opiekuńczo wychowawczej umieszczane są dzieci na podstawie orzeczenia sądu. 8
Tutejsze Centrum w 2017 r. skierowało 18 dzieci do placówek opiekuńczo wychowawczych, z tego: 4 dzieci z powiatu zamojskiego; 14 dzieci z innych powiatów. Dodatkowo 3 dzieci z terenu powiatu zamojskiego w 2017 roku przebywało w placówkach opiekuńczo wychowawczych na terenie innych powiatów- dwoje dzieci przebywało w Wioskach Dziecięcych SOS Siedlce z powodu alkoholizmu matki, natomiast jedno dziecko w Domu im. J. Korczaka Regionalnej Placówce Opiekuńczo- Terapeutycznej w Gdańsku z powodu sprzężonej niepełnosprawności dziecka. W 2017 r. placówki opiekuńczo wychowawcze opuściło 19 wychowanków. Poniższa tabela przedstawia szczegóły tym zakresie: Tabela 6. Liczba wychowanków opuszczających placówki opiekuńczo wychowawcze w 2017 roku. Nazwa placówki Liczba w - ów Usamodzielnienie Dom Dziecka Nr 1 w Zwierzyńcu Dom Dziecka Nr 2 w Zwierzyńcu Wielofunkcyjna Placówka Opiekuńczo Wychowawcza w Łabuniach Powrót do domu rodzinnego Umieszczenie w rodzinie zastępczej Umieszczenie w rodzinie adopcyjnej Przeniesienie do innej placówki 8 2 0 0 0 6 3 0 1 0 0 2 8 3 2 0 2 1 O G Ó Ł E M 19 5 3 0 2 9 Przebywanie dziecka w placówce opiekuńczo wychowawczej powinno mieć charakter przejściowy, dlatego też w omawianym okresie pracownicy placówek wspólnie z Centrum, Ośrodkiem Adopcyjnym Filia w Zamościu, właściwym sądem rodzinnym, ośrodkami pomocy społecznej, asystentami rodzin podejmowali działania w kierunku powrotu dziecka do rodziny biologicznej, znalezienia rodziny przysposabiającej lub umieszczenia w rodzinie zastępczej. Jak wskazują dane zawarte w tabeli efekty tych działań w 2017 r. to: powrót 5 dzieci do rodziny naturalnej; umieszczenie 3 dzieci w rodzinach zastępczych; usamodzielnienie 9 wychowanków; przeniesienie 2 wychowanków do innej placówki tego samego typu na terenie innego powiatu, z uwagi na miejsce zamieszkania rodziny pochodzenia dziecka. W ramach współpracy z rodziną dziecka wychowankowie byli urlopowani do domów rodzinnych: na weekendy, święta i dni wolne od nauki szkolnej. Wyjazdy dzieci konsultowane były z właściwym sądem rodzinnym i odpowiednimi instytucjami w miejscu zamieszkania rodziny. Działania placówek opiekuńczo wychowawczych skoncentrowane były na bezpośredniej pracy z dzieckiem. W tym celu opracowywany był plan pomocy dziecku, który zawiera działania krótkoterminowe i długoterminowe, wyznacza cel pracy z dzieckiem, 9
uwzględniając jego powrót do domu. W 2017 roku opracowano 18 planów pomocy dziecku. W placówkach opiekuńczo wychowawczych działają Zespoły do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka. Zespół dokonuje okresowej oceny sytuacji dziecka w miarę potrzeb nie rzadziej, niż co pół roku, a w przypadku dziecka w wieku poniżej 3 lat nie rzadziej niż co trzy miesiące. W ramach współpracy i pomocy w procesie opiekuńczo wychowawczym pracownicy Centrum przedstawiciele organizatora rodzinnej pieczy zastępczej uczestniczyli w 6 posiedzeniach wymienionych zespołów. Na posiedzeniach dokonywana była ocena sytuacji rodzinnej, zdrowotnej i szkolnej wychowanków, analizowano stosowane metody pracy z dzieckiem i rodziną w celu modyfikacji planu pomocy dziecku. Zgodnie z aktualnym stanem prawnym w placówkach opiekuńczo wychowawczych wychowawca kieruje procesem wychowawczym nie więcej niż 5 dzieci, natomiast w czasie prowadzonych zajęć, pod opieką 1 specjalisty nie może przebywać więcej niż 6 dzieci. Według stanu na dzień 31 grudnia 2017 r. w placówkach opiekuńczo wychowawczych przebywało 51 wychowanków, zatrudnionych było 74 osoby, w tym 43 osoby zajmujące się opieką i wychowaniem. W ocenie Centrum liczba osób zajmujących się bezpośrednią opieką i wychowaniem nad dziećmi była wystarczająca i zgodna z przepisami prawa w tym zakresie. Poniższa tabela przedstawia łączną liczbę dzieci przebywających w pieczy zastępczej w okresie sprawozdawczym pochodzących z terenu poszczególnych gmin powiatu zamojskiego. Tabela 7. Liczba dzieci pochodzących z terenu gmin powiatu zamojskiego przebywających w placówkach opiekuńczo wychowawczych Gmina Razem Adamów 0 Grabowiec 1 Komarów 0 Krasnobród 0 Łabunie 1 Miączyn 2 Nielisz 5 Radecznica 0 Sitno 1 Skierbieszów 0 Stary Zamość 2 Sułów 0 Szczebrzeszyn 2 Zamość 1 Zwierzyniec 2 Ogółem 17 Jak wskazują dane umieszczone w tabeli w 2017 r. w placówkach opiekuńczo wychowawczych przebywało 17 dzieci pochodzących z terenu gmin powiatu zamojskiego. Najczęstsze powody umieszczania dzieci w pieczy zastępczej przedstawia poniższa tabela. 10
Tabela 8. Przyczyny przebywania dzieci w placówkach opiekuńczo - wychowawczych. Przyczyny umieszczenia Razem uzależnienia rodziców, w tym od alkoholu 29 sieroctwo 0 półsieroctwo 3 przemoc w rodzinie 3 choroba rodziców 3 pobyt rodziców za granicą 0 porzucenie dziecka 0 bezradność w sprawach opiekuńczo wychowawczych 10 inne / przebywanie rodziców w zakładzie karnym, małoletnie matki z dziećmi/ Ogółem 51 Według danych zawartych w tabeli należy stwierdzić, iż w dalszym ciągu dominującą przyczyną umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej jest uzależnienia rodziców od alkoholu, co stanowi 56,86 % wszystkich umieszczonych dzieci. Następną przyczyną jest bezradność w sprawach opiekuńczo wychowawczych oraz kolejno półsieroctwo; przemoc w rodzinie; choroba rodziców i inne. Przypadki wymagające interwencji ze strony służb społecznych związane są najczęściej ze zjawiskiem współwystępowania więcej niż jednej trudnej sytuacji życiowej. Wymienione niżej jednostki instytucjonalnej pieczy zastępczej w 2017 roku nie realizowały programów współfinansowanych lub finansowanych z innych źródeł. 3. Finansowanie świadczeń pieniężnych dla rodzin zastępczych Na terenie powiatu zamojskiego w roku 2017 funkcjonowało 56 rodzin zastępczych. Z pomocy finansowej korzystało 55 rodzin zastępczych w których przebywało 83 dzieci, w tym: 36 rodzin spokrewnionych z dzieckiem w których umieszczono 54 dzieci; 17 rodzin niezawodowych w których umieszczono 23 dzieci; 2 rodziny zawodowe w których umieszczono 6 dzieci. W sprawach rodzin zastępczych w okresie sprawozdawczym wydano 28 decyzji administracyjnych. Wydatkowanie środków poniesionych na finansowanie rodzin zastępczych ilustruje poniższa tabela. 3 Tabela 9. Rodziny zastępcze Wyszczególnienie Liczba rodzin korzystajacych z pomocy finansowej Liczba dzieci umieszczonych w tych rodzinach Kwota świadczeń w zł Rodziny spokrewnione 36 54 411 824,70 z dzieckiem Rodziny niezawodowej 17 23 252 328,10 11
Rodziny zawodowej 2 6 74 038,94 OGÓŁEM 55 83 738 191,74 Obowiązujące przepisy prawne stanowią, iż rodzinom zastępczym można przyznać: - dofinansowanie do wypoczynku poza miejscem zamieszkania, z tej formy pomocy skorzystało 3 dzieci na kwotę 750,00 zł; - z jednorazowej pomocy finansowej na pokrycie kosztów związanych z potrzebami przyjmowanego dziecka do rodziny zastępczej skorzystało 2 rodziny na 3 dzieci na kwotę 2 000,00 zł. Z pomocy finansowej w 2017 roku korzystały wszystkie rodziny zastępcze funkcjonujące na terenie powiatu zamojskiego, które zwróciły się o taką pomoc. Świadczenie dla dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej wynosiło w rodzinie: spokrewnionej - 660, 00 zł miesięcznie; niezawodowej i zawodowej - 1000,00 zł miesięcznie. Na terenie powiatu zamojskiego funkcjonuje 2 rodziny zawodowe, które otrzymywały wynagrodzenie wraz z pochodnymi na kwotę 57 441,60 zł. Od 1 kwietnia 2016 r. weszła w życie ustawa o Pomocy Państwa w Wychowaniu Dzieci (Dz. U. z 2016r., poz.195), zgodnie z którą rodziny zastępcze otrzymują dodatek wychowawczy w wysokości 500 zł miesięcznie. Realizowanie zadań z zakresu dodatku wychowawczego jest zadaniem zleconym z zakresu administracji rządowej i koszty jego obsługi są finansowane w formie dotacji celowej z budżetu państwa. Dodatek wychowawczy przysługuje na każde dziecko umieszczone w rodzinie zastępczej niezależnie od dochodu rodziny do ukończenia 18 r.ż. W związku z powyższym w roku 2017 z tej formy pomocy skorzystało 72 dzieci. W sprawach dodatku wychowawczego w okresie sprawozdawczym wydano 72 decyzji administracyjnych. Łączny koszt realizacji tego zadania wynosił 384 467,21 zł. Szczegóły w tym zakresie ilustruje poniższa tabela. Tabela 10. Rodziny zastępcze korzystające z pomocy w formie dodatku wychowawczego Wyszczególnienie Liczba rodzin korzystajacych Liczba dzieci, na które wypłacany jest dodatek Kwota świadczeń w zł z pomocy w formie dodatku wychowawczego wychowawczy Rodziny zastępcze 33 49 261 268,22 spokrewnione z dzieckiem Rodziny niezawodowe 14 17 93 614,05 Rodziny zawodowe 2 6 29 584,94 OGÓŁEM 49 72 384 467,21 4. Odpłatność z tytułu przebywania dzieci w pieczy zastępczej Zgodnie z zasadami przyjętymi Uchwałą Rady Powiatu Zamojskiego Nr X/97/2012 z dnia 30 marca 2012r., w roku 2017 Centrum wszczęło 91 postępowań administracyjnych w sprawie wydania decyzji o odpłatności za pobyt dziecka w pieczy zastępczej, w tym: w 59 przypadkach wydano decyzje odstępujące od naliczania odpłatności; 12
w 32 przypadkach toczy się postępowanie o ustalenie aktualnego miejsca pobytu osób zobowiązanych do odpłatności za pobyt dziecka w pieczy zastępczej. Realizując zadania ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej w roku 2017 Centrum na drodze sądowej dochodziło świadczeń alimentacyjnych od 4 rodziców biologicznych na rzecz ich dzieci przebywających w pieczy zastępczej. W roku 2017 sporządzono 21 porozumień: 15 w sprawie przyjęcia dziecka do placówki opiekuńczo-wychowawczej oraz warunków jego pobytu i wysokości wydatków na jego opiekę i wychowanie, 6 w sprawie przyjęcia dziecka do rodziny zastępczej oraz warunków jego pobytu i wysokości wydatków na jego opiekę i wychowanie Powiat właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem go po raz pierwszy w pieczy zastępczej ponosi: wydatki na opiekę i wychowanie dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej; średnie miesięczne wydatki przeznaczone na utrzymanie dziecka w placówce opiekuńczo wychowawczej. Odpłatność powiatów z tytułu przebywania dzieci w pieczy zastępczej na terenie powiatu zamojskiego w 2017 roku wyniosła: w placówkach opiekuńczo wychowawczych 2 253 970,68 zł ( odpłatność poniosło 17 powiatów za 45 dzieci); w rodzinach zastępczych 240 698,49 zł ( odpłatność poniosło 11 powiatów za 18 dzieci). W 2017 roku Powiat Zamojski poniósł wydatki na utrzymanie dzieci pochodzących z terenu powiatu zamojskiego w pieczy zastępczej funkcjonującej na terenie innych powiatów: w placówkach opiekuńczo wychowawczych 151 375,84 zł : - 1 dziecko w Regionalnej Placówce Terapeutyczno-Opiekuńczej w Gdańsku - 79 375,84 zł; - 2 dzieci w Wioskach Dziecięcych SOS w Siedlcach - 72 000,00 zł. w rodzinach zastępczych 126 346,27 zł ( 12 dzieci ). Gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem go po raz pierwszy w pieczy zastępczej ponosi wydatki związane z utrzymaniem tego dziecka. W przypadku umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej wydatki te wynoszą: 10 % wydatków na opiekę i wychowanie dziecka w pierwszym roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej; 30 % wydatków na opiekę i wychowanie dziecka w drugim roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej; 50 % wydatków na opiekę i wychowanie dziecka w trzecim roku i następnych latach pobytu dziecka w pieczy zastępczej. W 2017 roku odpłatność za 42 dzieci, które zostały umieszczone w rodzinach zastępczych w latach 2012 2017 wyniosła 147 669,11 zł i była ponoszona przez 11 gmin. Odpłatność za 15 dzieci, które zostały umieszczone w placówkach opiekuńczo wychowawczych w latach 2012 2017 wyniosła 260 908,95 zł i była ponoszona przez 6 gmin. 5. Usamodzielnienia wychowanków Wychowankowie, którzy osiągnęli pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej mogą pozostać w dotychczasowej rodzinie zastępczej lub placówce opiekuńczo wychowawczej za zgodą rodziny zastępczej bądź dyrektora placówki opiekuńczo 13
wychowawczej nie dłużej jednak niż do ukończenia 25 roku życia, pod warunkiem kontynuowania nauki. Przed uzyskaniem pełnoletności wychowankowie wskazują opiekuna usamodzielnienia i opracowują indywidualny program usamodzielnienia, który jest podstawą do udzielenia pomocy pieniężnej z tego tytułu. W opracowanym programie wraz z wychowankiem zawiera się: zakres współdziałania osoby usamodzielnianej z opiekunem, sposoby zdobycia wykszytałcenia przez wychowanka celem aktywizacji zawodowej oraz uzyskania odpowiednch warunków mieszkaniowych. Poniższa tabela ilustruje sposób wydatkowania świadczeń pieniężnych z tytułu usamodzielnienia wychowanków. Tabela 11. Wydatkowanie świadczeń z tytułu usamodzielnienia. Wyszczególnienie Pomoc pieniężna na Pomoc pieniężna na usamodzielnienie kontynuowanie nauki Pomoc pieniężna na zagospodarowanie w formie rzeczowej Rodziny zastępcze ** 2 14 3 Placówki opiekuńczo 0 13 1 wychowawcze typu socjalizacyjnego ** Młodzieżowe 0 2 0 Ośrodki Wychowawcze * Zakłady 0 0 0 Poprawcze * Liczba osób 2 29 4 Kwota świadczeń 4 947,00 zł 128 541,42 zł 9 431,16 zł OGÓŁEM * Załącznik Nr 1 ** Załącznik Nr 2 142 919,58 zł O jednorazową pomoc pieniężną na usamodzielnienie wychowankowie mogą ubiegać się po zakończeniu nauki - w uzasadnionych przypadkach może zostać wypłacone tego rodzaju świadczenie w trakcie trwania nauki. Pomocy w formie rzeczowej na zagospodarowanie, a także pomocy w uzyskaniu mieszkania udziela powiat właściwy ze względu na miejsce osiedlenia się osoby opuszczającej placówkę opiekuńczo wychowawczą lub rodzinę zastępczą. W okresie sprawozdawczym wychowankowie placówek opiekuńczo wychowawczych i rodzin zastępczych otrzymali, zgodnie z indywidualnym programem usamodzielnienia, opracowanym przez opiekuna wspólnie z wychowankiem, wsparcie w formie: jednorazowej pomocy pieniężnej, celem polepszenia warunków mieszkaniowych 2 osoby; pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki 29 osób; pomocy na zagospodarowanie, celem przeprowadzenia remontu i polepszenia warunków mieszkaniowych - 4 osoby. W okresie sprawozdawczym procesem usamodzielnienia objęto 49 wychowanków z tego: 20 wychowanków pozostało w pieczy zastępczej; 27 wychowanków opusciło pieczę zastępczą; 14
2 wychowanków opuściło Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy i Zakład Poprawczy. W celu rozwinięcia lub wzmocnienia aktywności i samodzielności życiowej wychowanków opuszczających placówki opiekuńczo wychowawcze i rodziny zastępcze, młodzieżowe ośrodki wychowawcze, zakłady poprawcze pracownik socjalny tutejszego Centrum prowadził pracę socjalną, w formie: poradnictwa socjalnego; udzielania informacji; pomocy w opracowywaniu indywidualnego programu usamodzielnienia. Na podstawie przeprowadzonych wywiadów środowiskowych - zgodnie z opracowanym indywidualnym programem usamodzielnienia i zapisami ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej wydano 39 decyzji administracyjnych przyznających pomoc pieniężną dla wychowanków usamodzielnianych. Na pomoc z tytułu usamodzielnienia, z tytułu kontynuowania nauki oraz z tytułu zagospodarowania dla wychowanków opuszczających rodziny zastępcze i placówki opiekuńczo wychowawcze, młodzieżowe ośrodki wychowawcze, zakłady poprawczew roku 2016 wydatkowano kwotę w wysokości 142 919,58 zł. 6. Prowadzenie ośrodków wsparcia, ośrodka interwencji kryzysowej 6.1. Powiatowy Ośrodek Wsparcia w Krasnobrodzie Powiatowy Ośrodek Wsparcia jest ogniwem wsparcia społecznego, dla osób przewlekle psychicznie chorych i niepełnosprawnych intelektualnie, które w wyniku upośledzenia niektórych funkcji organizmu lub zdolności adaptacyjnych wymagają pomocy do życia w środowisku rodzinnym i społecznym, w szczególności w celu zwiększenia zaradności i samodzielności życiowej, a także integracji społecznej. W 2017 roku Ośrodek dysponował 30 miejscami. Jako placówka wsparcia dziennego, Ośrodek świadczy usługi przez 5 dni w tygodniu, od poniedziałku do piątku, w godzinach od 8.00 do 16.00 i zapewnia osobom korzystającym: realizację planu postępowania wspierająco aktywizującego w formie treningów indywidualnych i grupowych; poradnictwo socjalne, pedagogiczne; poradnictwo psychologiczne indywidualne i grupowe; zajęcia psychoedukacyjne; opiekę dla osób niepełnosprawnych; 2 posiłki dziennie (śniadanie, obiad) w ramach treningu kulinarnego; dowóz transportem własnym; terapię ruchową; pomoc w dostępie do niezbędnych świadczeń zdrowotnych; szkolenia/warsztaty dla uczestników; organizację czasu wolnego. W Ośrodku znajdują się następujące pracownie terapeutyczne: pracownia kulinarna; 15
pracownia umiejętności społecznych i przygotowania do życia; pracownia stolarska; pracownia artystyczno - techniczna; pracownia aktywności ruchowej (terapia ruchowa); sala ogólna. Z usług Ośrodka w 2017 roku skorzystało 30 osób, w wieku od 18 do 70 roku życia. Wśród uczestników Ośrodka było : 10 osób przewlekle psychicznie chorych; 15 osób z upośledzeniem umysłowym; 5 osób, u których występują inne zaburzenia czynności psychicznych. Udział w zajęciach uregulowano wydając 33 decyzje administracyjne, w tym: 22 decyzje przedłużające pobyt w Ośrodku; 5 decyzji kierujących do Ośrodka; 1 decyzję zmieniające odpłatność; 1 decyzja stwierdzająca wygaśnięcie pobytu; 4 decyzje ustalające przedmiot odpłatności. Według stanu na dzień 31.12.2017 roku w Ośrodku zatrudnionych ogółem było 11 osób, z tego: 9 osób na podstawie umowy o pracę 5,125 etatu; 2 osoby na podstawie umowy na zastępstwo. Dotacja przeznaczona na działalność Powiatowego Ośrodka Wsparcia w Krasnobrodzie w 2017 roku wyniosła 476 261,00 zł. Według stanu na dzień 31.12.2017 roku wśród 30 osób korzystających z usług Ośrodka 2 osoby ponosiły odpłatność za pobyt i świadczone usługi, 28 osób nie podlega odpłatności z uwagi na dochód, który nie przekracza 300 % kryterium dochodowego przypadającego na osobę w rodzinie lub osobę samotnie gospodarującą, określonego w art. 8 ust. 1 pkt 1 lub 2 ustawy o pomocy społecznej. W ramach działalności Powiatowego Ośrodka Wsparcia w Krasnobrodzie funkcjonują miejsca klubowe, które są jednym z elementów sieci oparcia społecznego przeznaczonym dla 13 osób dorosłych z zaburzeniami psychicznymi. Klub jest miejscem spotkań, działalności twórczej, prezentacji i promocji osiągnięć artystycznych osób z zaburzeniami psychicznymi. Praca Klubu opiera się na samopomocy, w niewielkim stopniu wspierana przez personel. Uczestnicy Klubu spotykają się w środy, czwartki i piątki w godzinach od 15.00 do 19.00. Zajęcia klubowe obejmują : poradnictwo psychologiczne indywidualne i grupowe; integrację społeczną; rozszerzanie oferty możliwości optymalnego zagospodarowania wolnego czasu; wdrażanie uczestników Klubu do działań samopomocowych; podtrzymywanie umiejętności społecznych dotyczących samodzielnego i niezależnego funkcjonowania; przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu oraz pomoc w wychodzeniu z izolacji. Klub zapewnia 1 posiłek dziennie. Z usług Klubu na dzień 31.03.2017 roku korzystało 13 osób. 16
Według stanu na dzień 31.03.2017 roku w Klubie Samopomocy zatrudnione były 3 osoby na umowę zlecenie. Według stanu na dzień 31.12.2017 r., z usług Klubu Samopomocy nie korzystały osoby niepełnosprawne. 6.2. Środowiskowy Dom Samopomocy Krok dalej w Białobrzegach Środowiskowy Dom Samopomocy Krok dalej w Białobrzegach prowadzony przez Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom Niepełnosprawnym Krok za krokiem w Zamościu, jest jednostką finansowaną przez budżet państwa, realizującą zadania z zakresu administracji rządowej w oparciu o obowiązujące przepisy prawa w tym zakresie. Jest to dom przeznaczony dla 25 osób upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim, znacznym i umiarkowanym, a także z lekkim upośledzeniem umysłowym, gdy jednocześnie występują inne zaburzenia zwłaszcza neurologiczne (mózgowe porażenie dziecięce), głównie poruszających się na wózkach inwalidzkich, mających problemy w porozumiewaniu się. Celem działalności Domu jest przede wszystkim podnoszenie jakości życia i zapewnienie wsparcia społecznego uczestnikom, mającym trudności z kształtowaniem swoich stosunków z otoczeniem. Jest to placówka dziennego pobytu z możliwością miejsc całodobowych. Dom świadczy usługi przynajmniej przez 5 dni w tygodniu, od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.00 do 16.00 i zapewnia osobom korzystającym: realizację planu postępowania wspierająco aktywizującego w formie treningów indywidualnych i grupowych; poradnictwo socjalne, psychiatryczne; kształtowanie umiejętności społecznych i umiejętności z zakresu samoobsługi; 2 posiłki dziennie (śniadanie, obiad); dowóz transportem własnym. W Domu znajdują się następujące pracownie terapeutyczne: pracownia gospodarstwa domowego; pracownia arteterapii i pracy twórczej; pracownia porządkowa; pracownia komputerowo audiowizualna i rozwoju komunikacji alternatywnej; pracownia ruchu i rehabilitacji. Z usług Domu w 2017 roku skorzystało 26 osób w wieku od 18 do 50 roku życia. Udział w zajęciach uregulowano wydając 59 decyzji administracyjnych, w tym: 25 decyzji przedłużających pobyt w Domu; 13 decyzji zmieniających odpłatność, lub regulujących sposób dokonywania odpłatności; 21 decyzji ustalających przedmiot odpłatności. Według stanu na dzień 31.12.2017 roku w Domu zatrudnionych ogółem było 13 osób, z tego: 12 osób na podstawie umowy o pracę 9,35 etatu; 1 osoba na umowę zlecenie. Ogółem kwota dotacji z budżetu państwa w 2017 roku wynosiła 426 048,00 zł. Według stanu na dzień 31.12.2017 r. wśród 26 osób korzystających z usług Ośrodka 9 osób ponosiło odpłatność za pobyt i świadczone usługi, 17 osób nie podległo odpłatności z uwagi na dochód, który nie przekracza 300 % kryterium dochodowego przypadającego na osobę w rodzinie lub osobę samotnie gospodarującą, określonego w art. 8 ust. 1 pkt 1 lub 2 ustawy o pomocy społecznej. 17
6.3. Realizacja Powiatowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie na lata 2011 2016 W roku 2017 w wyniku prowadzonego naboru przez Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Szczebrzeszynie do udziału,,powiatowego programu oddziaływań korekcyjnoedukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie w powiecie zamojskim na lata 2017-2020 z uwagi na małą liczbę chętnych osób (3 os.) edycja 2017 nie odbyła się. W ramach,,powiatowego programu profilaktycznego mającego na celu udzielenie specjalistycznej pomocy zwłaszcza w zakresie promowania i wdrażania prawidłowych metod wychowawczych w stosunku do dzieci w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie w powiecie zamojskim na lata 2017-2020'', który był realizowany przez jednostki tj.: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Zamościu, Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Szczebrzeszynie, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna Nr 2 w Zamościu, Dom Dziecka Nr 1 w Zwierzyńcu, Dom Dziecka nr 2 w Zwierzyńcu, Wielofunkcyjna Placówka Opiekuńczo-Wychowawcza w Łabuniach, Zespół Szkół Nr 2 im. dr Zygmunta Klukowskiego w Szczebrzeszynie oraz Zespół Szkół Drzewnych i Ochrony Środowiska im. Jana Zamoyskiego w Zwierzyńcu, w 2017 r. uczestniczyło 3 371 osób. Uczestnikami byli głównie rodzice lub opiekunowie, dzieci i młodzież. W zakresie w/w Programu prowadzone były: warsztaty, szkolenia, pogadanki, prelekcje. W zakresie wzmocnienia kompetencji zawodowych oraz przeciwdziałanie wypaleniu zawodowemu osób realizujących zadania z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie PCPR w Zamościu we współpracy z OIK w Szczebrzeszynie zostało zorganizowane i przeprowadzone szkolenie dla pracowników socjalnych z terenu powiatu zamojskiego. W omawianym okresie sprawozdawczym został wdrożony system wsparcia dla osób pracujących bezpośrednio z osobami stosującymi przemoc w formie grup wsparcia. Spotkania prowadzone były przez psychologa, odbywały się cyklicznie w PCPR w Zamościu, uczestnikami byli członkowie Zespołów Interdyscyplinarnych z terenu powiatu zamojskiego. Odbyło się 8 spotkań, w których wzięło udział 24 osoby. W ramach nawiązywania i wzmacniania współpracy pomiędzy instytucjami rządowymi i samorządowymi oraz organizacjami pozarządowymi w zakresie pomocy osobom dotkniętym przemocą w rodzinie dnia 17.01.2017 r. zostało zawarte porozumienie o współpracy pomiędzy Powiatem Zamojskim a Stowarzyszeniem Wspierania Aktywności BONA FIDES w Lublinie. W związku z powyższym zostały zorganizowane warsztaty edukacyjno-superwizyjne, w których wzięło udział 14 osób (pedagodzy i pracownicy socjalni z terenu powiatu zamojskiego) 6.3.1. Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Szczebrzeszynie Z dniem 1 grudnia 2017 r., nastąpiła zmiana siedziby Ośrodka: Ośrodek Interwencji Kryzysowej mieści się w Szczebrzeszynie ul. Zamojska 29, 22-460 Szczebrzeszyn. Podyktowane było to zmianą przepisów prawa. Zgodnie z ustawą o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, ustawy o pomocy społecznej oraz ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych ustaw art. 1 pkt 4 wykluczono możliwość umiejscowienia placówek opiekuńczo-wychowawczych na jednej nieruchomości gruntowej oraz w jednym budynku z jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej, jednostkami organizacyjnymi systemu oświaty, ośrodkami wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, 18
podmiotami leczniczymi, jednostkami organizacyjnymi wymiaru sprawiedliwości, zakładem aktywności zawodowej czy izbą wytrzeźwień. Przedmiotem działalności Ośrodka jest m.in. świadczenie kompleksowych specjalistycznych usług oraz udzielanie wsparcia osobom i rodzinom znajdującym się w sytuacji kryzysowej, w celu zapobiegania powstawaniu lub pogłębianiu się dysfunkcji tych osób. Osoby doznające przemocy w rodzinie lub znajdujące się w kryzysie mają możliwość skorzystania ze schronienia w Hostelu. Ośrodek zapewnia nieodpłatnie 7 miejsc hostelowych. W okresie sprawozdawczym z takiego rodzaju pomocy skorzystało ogółem 12 osób: 8 osób dorosłych oraz 4 dzieci. Powodem umieszczenia tych osób w Hostelu było m.in.: doświadczanie przemocy w rodzinie, zdarzenia losowe oraz trudności socjalno-bytowe. Mieszkańcom Hostelu udzielono następujących porad: psychologicznych (17), pedagogicznych (20), prawnej (1), specjalisty pracy z rodziną (6) oraz z zakresu pracy socjalnej (19). Ośrodek udziela poradnictwa specjalistycznego, w tym: psychologicznego, prawnego, pedagogicznego, rodzinnego, socjalnego. Osobom będącym w kryzysie, które zgłosiły się do Ośrodka Interwencji Kryzysowej w Szczebrzeszynie w 2017 roku udzielono bezpłatnej pomocy w formie poradnictwa specjalistycznego. W poniższej tabeli przedstawiono rodzaj oraz liczbę udzielonych porad. Tabela 17. Pomoc w formie poradnictwa specjalistycznego świadczona przez OIK w Szczebrzeszynie w 2017 r. Pomoc świadczona przez: Liczba osób korzystających z pomocy Prawnika 22 29 Liczba udzielonych porad Psychologa 97 126 rozmów wspierających Pedagoga 2 20 Pracownika socjalnego 7 7 Specjalistę pracy z rodziną 6 6 Razem 134 307 72 spotkania terapeutyczne Jak wynika z powyższej tabeli w okresie sprawozdawczym z bezpłatnej pomocy skorzystało 134 osoby, którym udzielono 307 porad. Różnica w liczbie osób korzystających z pomocy, a udzielonych porad wynika z wielokrotnego korzystania z poradnictwa przez te same osoby. W 2017 roku przeprowadzono 13 interwencji w miejscu zamieszkania osoby przebywającej w kryzysie. W trakcie interwencji zapewniono pomoc psychologiczną, specjalistyczne wsparcie oraz wsparcie informacyjne dotyczące możliwości skorzystania z dostępnych form pomocy. Ośrodek Interwencji Kryzysowej 26 maja 2017 r. zorganizował i przeprowadził konferencję szkoleniową pt. Rodzina w niebezpieczeństwie, w której uczestniczyło 46 osób pracownicy Ośrodka oraz pracownicy innych instytucji działających w obszarze pomocy 19
społecznej. Szkolenie prowadzone było przez specjalistę psychologa klinicznego Zbigniewa Chmielewskiego oraz Prezesa Fundacji przeciwko Handlowi Ludźmi i Niewolnictwu, LaStrada Irenę Dawid-Olczyk. Według stanu na dzień 31.12.2017 r. w Ośrodku zatrudnionych ogółem było 10 osób na podstawie umowy o pracę, co stanowi łącznie 5,0 etatu. 7. Nadzór nad jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej i pieczy zastępczej 7.1. Kontrole i wizytacje Centrum przeprowadziło w roku 2017 następujące kontrole i wizytacje w jednostkach: kontrole problemowe w domach pomocy społecznej warunki socjalno-bytowe mieszkańców dps; 1 kontrola doraźna rozpatrzenie anonimowej interwencji; 10 wizytacji sprawdzenie wskaźnika zatrudnienia w dniu wizytacji oraz zajęć terapeutycznych i z psychologiem, zapewnienie warunków do rozwoju samorządności mieszkańców dps, w sprawie interwencji telefonicznej; 2 kontrole problemowe oraz 2 wizytacje w Powiatowym Ośrodku Wsparcia w Krasnobrodzie i w Środowiskowym Domu Samopomocy Krok dalej w Białobrzegach w realizacji usług w zakresie pomocy w dostępie do niezbędnych świadczeń zdrowotnych, usługi świadczone w formie zajęć zespołowych i indywidualnych, zajęcia prowadzone z uczestnikami i wskaźnik zatrudnienia; 3 kontrole problemowe / w trybie zwykłym / ocena funkcjonowania zespołu ds. okresowej oceny sytuacji dziecka; 2 kontrole doraźne /kontrole w trybie uproszczonym / - sytuacja opiekuńczo wychowawcza wychowanka; sprawdzenie zgłoszonych ustnie zarzutów dwóch wychowanków odnośnie funkcjonowania w placówce; 8 wizytacji zajęcia indywidualne i grupowe prowadzone przez wychowawców i ich dokumentowanie; uposażenie wychowanka przy wypisie z placówki i przekazania pod opiekę rodziny zastępczej; telefoniczna interwencja wychowanki w zakresie braku zapewnienia dostępu do opieki zdrowotnej oraz zakazu odwiedzin przez chłopaka; zapewnienie opieki nad wychowankami w czasie zajęć opiekuńczych i wychowawczych w godzinach popołudniowych; 2 wizytacje w Ośrodku Interwencji Kryzysowej w Szczebrzeszynie o tematyce: - poradnictwo specjalistyczne świadczone przez pracowników Ośrodka; - nabór uczestników do programu korekcyjno-edukacyjnego dla osób stosujących przemoc w rodzinie w powiecie zamojskim- edycja 2017 r. W trakcie kontroli i wizytacji przeprowadzonych w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej oraz instytucjonalnej pieczy zastępczej zwrócono szczególną uwagę na: przestrzeganie praw wychowanków oraz praw i obowiązków mieszkańców, uczestników; dostęp do podstawowych produktów żywnościowych oraz wody przez całą dobę; przestrzeganie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w kwestii czystości i utrzymania porządku we wszystkich pomieszczeniach użytkowanych przez wychowanków/ mieszkańców/uczestników oraz terenu wokół budynku. Ponadto w 5 warsztatach terapii zajęciowej funkcjonujących na terenie powiatu zamojskiego przeprowadzono kontrole o tematyce: prawidłowość kwalifikowania kandydatów na uczestników warsztatu; 20
ważność posiadanych przez uczestników warsztatu orzeczeń oraz treść zawartych w nich wskazań; prawidłowość prowadzonej dokumentacji dotyczącej: uczestników, działalności merytorycznej warsztatu, w tym: działalności rady programowej, współpracy z rodzicami lub opiekunami uczestników; prawidłowość w zakresie zatrudniania i kwalifikacji kadry warsztatu; zgodność postanowień umowy ze stanem faktycznym; zgodność organizacji pracy i zajęć w warsztacie z postanowieniami rozporządzenia, regulaminu organizacyjnego warsztatu i umową; prawidłowość realizacji planu działania warsztatu i indywidualnych programów rehabilitacji. Nieprawidłowości w powyższym zakresie nie stwierdzono. Przeprowadzono 16 kontroli dotyczących dofinansowania ze środków PFRON w ramach pilotażowego programu "Aktywny samorząd", w tym: Moduł I: - Obszar A1 -pomoc w zakupie i montażu oprzyrządowania do posiadanego samochodu - 1 kontrola; - Obszar B1 - pomoc w zakupie sprzętu elektronicznego lub jego elementów oraz oprogramowania - 3 kontrole; - Obszar C2 - pomoc w zakupie protezy kończyny, w której zastosowano nowoczesne rozwiązania techniczne, tj. protezy co najmniej na III poziomie jakości - 3 kontrole; - Obszar C3 -pomoc w utrzymaniu sprawności technicznej posiadanego wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym - 2 kontrole; Moduł II - pomoc w uzyskaniu wykształcenia na poziomie wyższym - 7 kontroli. W ramach złożonych przez osoby niepełnosprawne wniosków o dofinansowanie ze środków PFRON likwidacji barier architektonicznych przeprowadzono 8 wizji lokalnych w miejscu ich zamieszkania. Wizje miały na celu stwierdzenie aktualnego stanu łazienek przed ich przystosowaniem do niepełnosprawności osób, oraz dokonano 5 odbiorów prac po likwidacji barier architektonicznych. W okresie sprawozdawczym przeprowadzono 8 kontroli w rodzinach zastępczych: 1 kontrola w trybie uproszczonym w rodzinie zastępczej zawodowej; 6 kontroli w trybie zwykłym w 4 rodzinach zastępczych niezawodowych i 2 rodzinach zastępczych spokrewnionych; 1 kontrola w trybie sprawdzającym w rodzinie zastępczej spokrewnionej. Kontrola w trybie uproszczonym została wykonana w celu sprawdzenia zarzutów zawartych w piśmie, które wpłynęło do tut. Centrum w kwestii niewłaściwego sprawowania opieki przez rodzinę zastępczą nad małoletnimi. Tematem kontroli w trybie zwykłym było zapewnienie dzieciom przebywającym w rodzinnej pieczy zastępczej opieki i wychowania w godzinach popołudniowych. Zakres kontroli sprawdzającej obejmował następujące zalecenia: systematyczne monitorowanie stanu zdrowia dziecka, niezwłoczne uporządkowanie mieszkania i przeprowadzenie koniecznych remontów, podjęcie działań w kierunku uporządkowania pokoju mieszkalnego dziecka i utrzymania prawidłowego stanu higienicznego rzeczy i przyborów służących do pielęgnacji małoletniej, zakup zabawek dostosowanych do wieku dziecka i jego potrzeb rozwojowych, podjęcie działań w celu uporządkowania otoczenia domu, zabezpieczenie terenu wokół domu poprzez wykonanie bramy lub ogrodzenia. 21
Ustalenia i wnioski po przeprowadzonych kontrolach to: - zarzuty zawarte w piśmie w kwestii niewłaściwego sprawowania opieki przez rodzinę zastępczą nie potwierdziły się; - nie stwierdzono uchybień w zakresie sprawowania opieki nad dziećmi w godzinach popołudniowych; - po przeprowadzonej kontroli sprawdzającej wydano następujące zalecenia pokontrolne: zorganizować dziecku samodzielne miejsce do odpoczynku i zabawy, podejmować działania w kierunku systematycznego porządkowania rzeczy osobistych dziecka służących do codziennego funkcjonowania oraz do utrzymania zdrowia i higieny osobistej. PCPR zorganizowało cztery spotkania/narady z dyrektorami placówek opiekuńczowychowawczych funkcjonujących na terenie powiatu zamojskiego w zakresie ich organizacji. Tematami narad było: 1) podejmowanie działań w zakresie niwelowania skutków zmniejszającej się liczby dzieci; 2) aktualna sytuacja placówek opiekuńczo wychowawczych; 3) zmniejszająca się liczba wychowanków, powodująca wzrost kosztów utrzymania dziecka w placówce; 4) działania w zakresie reorganizacji placówek opiekuńczo wychowawczych. Dla kierowników i dyrektorów jednostek organizacyjnych pomocy społecznej zorganizowana 2 narady, podczas których omówiono m.in. kwestie: 1) bieżące informacje na temat funkcjonowania poszczególnych jednostek; 2) wnioski i uwagi z przeprowadzonych wizytacji i kontroli w jednostkach przez PCPR w Zamościu; 3) przekazywanie informacji na temat Programu wyrównywania różnic między regionami III w 2018 r.; 4) zmiany w przepisach prawa. W okresie sprawozdawczym w zakresie doradztwa metodycznego dla kierowników i pracowników jednostek organizacyjnych pomocy społecznej tut. Centrum zorganizowało i przeprowadziło 3 szkolenia dla pracowników domów pomocy społecznej z terenu powiatu zamojskiego o tematyce: 1),,Komunikacja interpersonalna w relacji pracownik - pracownik, pracownik - mieszkaniec dps (33 uczestników); 2),,Wypalenie zawodowe - jak radzić sobie ze stresem zawodowym (30 uczestników); 3),,Mobbing- definicja rozpoznanie i metody działania (137 uczestników). Z kolei dla pracowników placówek opiekuńczo wychowawczych zorganizowano i przeprowadzono szkolenie z zakresu,,budowania relacji z dzieckiem z problemem zaburzonej więzi, w którym uczestniczyło 24 osoby. 8. Udzielanie informacji o prawach i uprawnieniach Zadanie to realizowane było zarówno w siedzibie tutejszego Centrum jak i w trakcie wizytacji w miejscu zamieszkania rodzin i osób korzystających z pomocy. W okresie sprawozdawczym pracownik socjalny udzielił wsparcia informacyjnego 14 osobom w formie wyjaśnień i porad w kwestii rozwiązywania zaistniałych problemów. W zakresie udzielania pomocy dla dzieci z rodzin najuboższych, wspólnie z ośrodkami pomocy społecznej, dokonano naboru dzieci na wypoczynek letni zorganizowany i finansowany przez Kuratorium Oświaty w Lublinie. Z tej formy pomocy skorzystało 105 dzieci. 22