Zgodnie z nową ustawą o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym, w skład komitetu audytu wchodzi co najmniej 3 członków. Przynajmniej jeden z nich powinien spełniać warunki niezależności i posiadać kwalifikacje w dziedzinie rachunkowości lub rewizji finansowej. Podstawa prawna funkcjonowania komitetu audytu W dniu 7 maja 2009 roku Sejm uchwalił Ustawę o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym (zwanej dalej Ustawą"). Ustawa została opublikowana w dniu 22 maja 2009 r. (Dz. U. Nr 77, poz. 649) i wchodzi w życie w ciągu 14 dni od daty jej ogłoszenia - z dniem 6 czerwca 2009 roku. Nowa ustawa zastępuje ustawę z 13 października 1994 roku o biegłych rewidentach i ich samorządzie (Dz. U. z 2001 r. Nr 31, poz. 359, z późn. zm.). Ponadto dokonuje ona wdrożenia postanowień dyrektywy 2006/43/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie ustawowych badań rocznych sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych, zmieniającej dyrektywy Rady 78/660/EWG w sprawie rocznych sprawozdań finansowych niektórych rodzajów spółek i 83/349/EWG w sprawie skonsolidowanych sprawozdań finansowych banków i innych instytucji finansowych oraz uchylającej dyrektywę Rady 84/253/EWG w sprawie zatwierdzania osób odpowiedzialnych za dokonywanie ustawowych kontroli dokumentów rachunkowych (Dz. Urz. UE L 157/87 z 9 czerwca 2006 r., z późn. zm.). 1 / 6
Jednym z aspektów nowej ustawy jest określenie zasad tworzenia i działania komitetów audytu w jednostkach zainteresowania publicznego. Jednostka zainteresowania publicznego (JZP) Ustawa wprowadza pojęcie jednostki zainteresowania publicznego" (dalej zwanej JZP") przez którą należy rozumieć (art. 2 pkt 4): - emitentów papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym państwa Unii Europejskiej, mających siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z wyłączeniem jednostek samorządu terytorialnego; - banki krajowe, oddziały instytucji kredytowych i oddziały banków zagranicznych - w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe; - spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe - w rozumieniu ustawy z dnia 14 grudnia 1995 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych; - zakłady ubezpieczeń i główne oddziały zakładów ubezpieczeń oraz zakłady reasekuracji - w rozumieniu ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej; - instytucje pieniądza elektronicznego - w rozumieniu ustawy z dnia 12 września 2002 r. o elektronicznych instrumentach płatniczych (Dz. U. Nr 169, poz. 1385, z późn. zm.); - otwarte fundusze emerytalne oraz powszechne towarzystwa emerytalne - w rozumieniu ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych; - fundusze inwestycyjne otwarte, specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte oraz fundusze inwestycyjne zamknięte, których publiczne certyfikaty inwestycyjne nie zostały dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym - w rozumieniu ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych; - podmioty prowadzące działalność maklerską z wyłączeniem podmiotów prowadzących działalność wyłącznie w zakresie przyjmowania i przekazywania zleceń nabycia lub zbycia 2 / 6
instrumentów finansowych lub w zakresie doradztwa inwestycyjnego - w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi. Zadania komitetu audytu Do zadań komitetu audytu należą: - monitorowanie procesu sprawozdawczości finansowej, - monitorowanie skuteczności systemów kontroli wewnętrznej, audytu wewnętrznego oraz zarządzania ryzykiem, - monitorowanie wykonywania czynności rewizji finansowej w jednostce, - monitorowanie niezależności biegłego rewidenta i podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych, - rekomendowanie radzie nadzorczej podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych do przeprowadzenia audytu w jednostce. Które JZP i kiedy muszą tworzyć komitet audytu? Ustawa wprowadza obowiązek powołania komitetu audytu w JZP. W jego skład wchodzą członkowie rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, powoływani przez te organy spośród ich członków. 3 / 6
W jednostkach, w których rada nadzorcza składa się z nie więcej niż 5 członków, zadania komitetu mogą zostać powierzone radzie nadzorczej. Oznacza to, że w takim przypadku obowiązki rady nadzorczej zostaną rozszerzone. Ustawodawca zwolnił z obowiązku tworzenia komitetu audytu jednostki zainteresowania publicznego nieposiadające rady nadzorczej czy komisji rewizyjnej oraz: otwarte fundusze emerytalne, powszechne towarzystwa emerytalne, fundusze inwestycyjne, oddziały instytucji kredytowych, oddziały banków zagranicznych, główne oddziały zakładów ubezpieczeń, banki spółdzielcze oraz spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe. Komitety audytu powinny zostać powołane w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie Ustawy. Kto może być członkiem komitetu audytu? W skład komitetu audytu wchodzi co najmniej 3 członków, w tym przynajmniej jeden z nich powinien spełniać warunki niezależności i posiadać kwalifikacje w dziedzinie rachunkowości lub rewizji finansowej. 4 / 6
Przez niezależność" członka komitetu należy, zgodnie z ustawą, rozumieć: - nieposiadanie przez niego tytułów własności (akcji, udziałów) w jednostce lub w jednostce z nią powiązanej; - nieuczestniczenie przez niego w ostatnich 3 latach w prowadzeniu ksiąg rachunkowych lub sporządzaniu sprawozdania finansowego jednostki; - brak jakichkolwiek powiązań osobowych (m.in. małżeństwo, pokrewieństwo lub powinowactwo w linii prostej do drugiego stopnia) z osobami będącymi członkami organów nadzorujących, zarządzających lub administrujących jednostki. Statut każdej jednostki może wprowadzić dodatkowe kryteria niezależności. Ustawa nie precyzuje, co należy uznać za kwalifikacje w zakresie rachunkowości lub rewizji finansowej. Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych zwróciło uwagę na fakt odmienności znaczeniowej angielskiego słowa competence, zawartego w angielskiej wersji Dyrektywy 2006/43/WE, w porównaniu z przyjętym w Ustawie określeniem kwalifikacje" 1. Stowarzyszenie zwróciło się do Ministerstwa Finansów z prośbą o interpretację tego zapisu. Wyjaśnienia wymaga też, zdaniem Stowarzyszenia, czy kryterium kwalifikacji nie stosuje się w przypadku, gdy brak jest komitetu audytu, a jego rolę pełni cała rada nadzorcza. Wydaje się, że rezygnacja z powoływania w skład rad nadzorczych osób z kompetencjami" w zakresie finansów była nad wyraz szkodliwa zarówno dla samych jednostek zainteresowania publicznego, jak i dla wszystkich zainteresowanych ich działalnością, w tym akcjonariuszy. Wpływ nowych regulacji na działalność emitentów 5 / 6
Nie da się ukryć, że nowe regulacje mogą mieć istotny wpływ na funkcjonowanie organów jednostek zainteresowania publicznego w trakcie najbliższych miesięcy. W szczególności uwaga opinii publicznej będzie się koncentrować na spółkach publicznych, które niejako z urzędu" będą obowiązane dzielić się z inwestorami informacjami o wprowadzanych zmianach. Spółki powinny dokonać w pierwszej kolejności analizy swoich statutów pod kątem zgodności z zapisami Ustawy oraz podjąć decyzję o ewentualnym powstaniu komitetu audytu. Do dnia 6 grudnia 2009 roku każda jednostka zainteresowania publicznego powinna zapewnić, by w skład jej Rady Nadzorczej weszła przynajmniej jedna osoba spełniająca kryterium niezależności i posiadająca niezbędne kwalifikacje w zakresie rachunkowości lub rewizji finansowej wymagane od członka komitetu audytu (patrz wyżej ewentualne wątpliwości w tym zakresie - przyp. aut.). Konieczne mogą być więc zmiany w składzie Rady lub rozszerzenie jej składu osobowego. Niezbędnym krokiem mogą być także zmiany w regulaminach organów, w szczególności w regulaminie rady nadzorczej. Wszystkie powyższe zmiany powinny być zawczasu przemyślane ze względu na określony reżim zwoływania Walnych Zgromadzeń Akcjonariuszy oraz zmiany w Kodeksie spółek handlowych, które wchodzą w życie z dniem 3 sierpnia 2009 roku 2. 1. Zwracamy uwagę na komunikat Stowarzyszenia Emitentów Giełdowych opublikowany w Biuletynie BDO Spółki Giełdowe nr 5 (6) Maj 2009, adres: http://www.spolkigieldowe.bdo.pl 2. Por. tamże. 6 / 6