PLAN GOSPODARKI Andrzej Haraśny, Tomasz Pawelec Consus Carbon Engineering NISKOEMISYJNEJ DLA Wrocławskiego Obszaru Funkcjonalnego część II Andrzej Haraśny 25.05.2015 r.
Agenda szkolenia część II 1. Realizacja działań przewidzianych w PGN 2. Monitoring realizacji PGN 3. Aktualizacja PGN Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007-2013 Działanie 9.3 konkursu nr 2/POIiŚ/9.3/2013 Termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej plany gospodarki niskoemisyjnej
Realizacja działań Przewidzianych do realizacji w ramach Planu gospodarki niskoemisyjnej
PGN zasada planowania zadań ograniczenia emisji gazów cieplarnianych zadania MUSZĄ przyczyniać się do: oszczędności energii wykorzystania energii z OZE poprawy jakości powietrza
Realizacja działań - odpowiedzialność Realizacja PGN podlega władzom Gminy! wydziały, departamenty, stanowiska jednostki miejskie podległe władzom Gminy interesariusze zewnętrzni, prywatni przedsiębiorcy
Realizacja działań Koordynator PGN
Realizacja działań zaangażowane strony Jednostki miejskie (interesariusze wewnętrzni): - wydziały Urzędu Miejskiego, - jednostki budżetowe, - zakłady budżetowe, - spółki z udziałem gminy (m.in.: MPWiK, MPK, WTKW Partynice, Zakład Budynków Komunalnych, Sekcja Dróg Miejskich, Miejski Ośrodek Kultury i Sportu, stowarzyszenia); Jednostki pozostałe (interesariusze zewnętrzni): - mieszkańcy gminy, - biznes, - instytucje publiczne inne niż gminne, - organizacje pozarządowe, - firmy i przedsiębiorstwa (m.in.: Kogeneracja S.A., Fortum S.A., Dozamel, Spółdzielnie) niebędące jednostkami miejskimi.
Realizacja działań zasoby ludzkie przykład Gminy Wrocław Do realizacji i koordynacji PGN przewiduje się przede wszystkim zaangażowanie pracowników Urzędu Miejskiego oraz jednostek miejskich. W Urzędzie Miejskim Gminy Wrocław funkcjonuje 8 departamentów. Każdy departament będzie odpowiedzialny za realizację zapisów PGN w zakresie swoich kompetencji, w porozumieniu z koordynatorem lub zespołem koordynującym.
Realizacja działań baza emisji Baza emisji jako narzędzie ułatwiające monitoring realizacji Planu. Cel zebranie i analizowanie danych o zużyciu energii i emisjach GHG z obszarów gmin i miasta. Koordynator PGN będzie odpowiedzialny za bieżącą aktualizację bazy. Możliwości bazy danych: raportowanie stanu realizacji działań, szacowanie wielkości emisji CO 2 i zużycia energii, generowanie raportów wielkości emisji CO 2, zużycia energii oraz kosztów, obliczanie śladu węglowego per capita, wizualizacja graficzna danych
Finasowanie działań w perspektywie 2014-2020
Realizacja działań środki środki własne gminy fundusze zewnętrzne dotacje i pożyczki celowe
Źródła finansowania zadań fundusze europejskie POIiŚ 2014-2020 Całkowity budżet programu 32,26 mld euro wkład Unii Europejskiej - 27,41 MLD EURO I Zmniejszenie emisyjności gospodarki 2,1 mld euro 4,1 mld euro II- Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu III rozwój sieci drogowej TEN-T i transportu multimodalnego IV Infrastruktura drogowa dla miast V Rozwój transportu kolejowego w Polsce 11,2 mld euro 3,4 mld euro 5,8 mld euro VI - Rozwój niskoemisyjnego transportu zbiorowego w miastach VII - Poprawa bezpieczeństwa energetycznego VIII - Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury 2,7 mld euro 272 mln zł IX - Wzmocnienie strategicznej infrastruktury i rozwoju zasobów kultury X Pomoc techniczna 4,6 mld euro 553 mln euro 388 mln euro
Oś priorytetowa I - Zmniejszenie emisyjności gospodarki Cel tematyczny 4 - Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 4.1. Wspieranie wytwarzania i dystrybucji pochodzącej ze źródeł odnawialnych 4.2. Promowanie efektywności energetyczne i korzystania z odnawialnych źródeł energii (OZE) w przedsiębiorstwach wymagany PGN wymagany PGN 4.3. Wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią i wykorzystania OZE w infrastrukturze publiczne, w tym wymagany PGN w budynkach publicznych i w sektorze mieszkaniowym 4.4. Rozwijanie i wdrażanie inteligentnych systemów dystrybucji działających na niskich i średnich poziomach napięcia 4.5. Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu 4.7. Promowanie wykorzystywania wysokosprawnej kogeneracji ciepła i energii elektrycznej w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe wymagany PGN wymagany PGN wymagany PGN 9 mld euro! Na wspieranie niskoemisyjnej gospodarki przeznaczyliśmy ponad 9 mld euro ze środków unijnych na lata 2014-2020. Pieniądze te będą dostępne w programach Infrastruktura i Środowisko, Polska Wschodnia i regionalnych zapowiedziała minister Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju MIiR Maria Wasiak [wypowiedź z 27.03.2015]
Źródła finansowania RPO województwa dolnośląskiego Wybrane osie priorytetowe RPO WD: Całkowity budżet programu 2,25 mld euro 461 mln euro III Gospodarka niskoemisyjna IV - Środowisko i zasoby V - Transport 211 mln euro 400 mln euro Wrocławski Obszar Funkcjonalny 291,25 mln euro PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ JEST WARUNKIEM KONIECZNYM DO UBIEGANIA SIĘ O DOFINANSOWANIE ZE ŚRODKÓW EUROPEJSKICH, JAK I KRAJOWYCH NA DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU TRANSFORMACJĘ W KIERUNKU GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ
RPO WD oś priorytetowa III Gospodarka niskoemisyjna Działanie 3.1. Produkcja i dystrybucja energii ze źródeł odnawialnych (ograniczenia dla biomasy! Preferowane projekty z wysokim efektem ekologicznym i kompleksowe. Zadanie musi być zgodne z PGN). Działanie 3.2. Efektywność energetyczna w MŚP (modernizacja energetyczna budynków, wymiana źródła ciepła. Preferowane projekty z 60% oszczędnością energii, wykorzystujące OZE) Działanie 3.3. Efektywność energetyczna w budynkach użyteczności publicznej i sektorze mieszkaniowym (modernizacja energetyczna budynków, wymiana oświetlenia, montaż systemów zarządzania energią, wymiana źródła ciepła, wsparcie budowy energooszczędnych budynków użyteczności publicznej. Preferowane projekty oszczędność energii nie mniejsza niż 25%. Zadanie musi być zgodne z PGN.) Działanie 3.4. Wdrażanie strategii niskoemisyjnych (cel 3.4.1 - inwestycje w ekologiczny transport miejski, wykorzystanie ITS, wsparcie na zakup nowego taboru komunikacyjnego, ścieżki rowerowe. Cel 3.4.2. - Wsparcie wymiany źródła ciepła w budynkach jednorodzinnych. Preferowane projekty, których efektem będzie redukcja emisji CO 2 o więcej niż 30%. Zadania muszą być zgodne z PGN). Działanie 3.5. Wysokosprawna kogeneracja (budowa (przebudowa) w instalacje wysokosprawnej kogeneracji i trigeneracji. Minimum 10% uzysku efektywności energetycznej i 30% redukcji CO 2 ).
RPO WD oś priorytetowa IV Środowisko i zasoby Działanie 4.1. Gospodarka odpadami (wsparcie selektywnej zbiórki odpadów, infrastrukturę do recyklingu, kompostowania i sortowania, infrastrukturę do przetrwania odpadów niebezpiecznych. Działanie 4.2. Gospodarka wodno-ściekowa (budowa lub rozbudowa zbiorczych systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych) Działanie 4.5. Bezpieczeństwo (wsparcie projektów budowy lub rozbudowy systemów małej retencji, inwestycje przeciwpowodziowe,
RPO WD oś priorytetowa V Transport Działanie 5.1. Drogowa dostępność transportowa (budowa, rozbudowa dróg publicznych, budowa obwodnic, budowa węzłów miejskich Działanie 5.2. System transportu kolejowego (przebudowa, budowa i modernizacja sieci kolejowej).
PROGRAM LIFE+ łagodzenie zmian klimatycznych adaptacja do zmian klimatycznych zarządzanie i informacja w zakresie kliamtu ELENA - EUROPEAN LOCAL ENERGY ASSISTANCE efektywność energetyczna pozyskiwanie energii z OZE
NORWESKI MECHANIZM FINANSOWY I MECHANIZM FINANSOWY EUROPEJSKIEGO OBSZARU GOSPODARCZEGO OSZCZĘDZANIE ENERGII I PROMOWANIE ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII - poprawa efektywności energetycznej w budynkach - wzrost świadomości społecznej i edukacja w zakresie efektywności energetycznej - zwiększenie produkcji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych - termomodernizacja budynków użyteczności publicznej - zastąpienie przestarzałychźródeł ciepła dla budynków użyteczności publicznej o mocy do 5 MW nowoczesnymi, ekologicznymi źródłami ciepła lub energii elektrycznej - modernizacja węzłów cieplnych o łącznej mocy do 3 MW dla budynków użyteczności publicznej. SYSTEM ZIELONYCH INWESTYCJI PROGRAM PRIORYTETOWY SOWA ENERGOOSZCZĘDNE OŚWIETLENIE ULICZNE - modernizacja oświetlenia ulicznego - instalacji urządzeń inteligentnego sterowania oświetleniem - instalacji sterowalnych układów redukcji mocy oraz stabilizacji napięcia zasilającego
SYSTEM ZIELONYCH INWESTYCJI PROGRAM PRIORYTETOWY BOCIAN ROZPROSZONE ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII - elektrownie wiatrowe - do 30% - systemy fotowoltaiczne do 75% - pozyskiwanie energii z wód geotermalnych do 50% - małe elektrownie wodne do 50% -źródła ciepła opalane biomasą do 30% - biogazownie - do 75% - wytwarzanie energii elektrycznej w wysokosprawnej kogeneracji na biomasę SYSTEM ZIELONYCH INWESTYCJI PROGRAM PRIORYTETOWY LEMUR - ENERGOOSZCZĘDNE BUDYNKI UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ - dofinansowanie w formie dotacji wynosi do 30%, 50% albo 70% kosztów wykonania dokumentacji projektowej, w zależności od klasy energooszczędności projektowanego budynku.
PROGRAM PROSUMENT DOFINANSOWANIE MIKROINSTALACJI OZE - dofinansowanie przedsięwzięć obejmie zakup i montaż nowych instalacji i mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii do produkcji: energii elektrycznej lub ciepła i energii elektrycznej (połączone w jedną instalację lub oddzielne instalacje) dla potrzeb budynków mieszkalnych jednorodzinnych lub wielorodzinnych, w tym dla wymiany istniejących instalacji na bardziej efektywne i przyjazne środowisku. DOPŁATY DO KREDYTÓW NA BUDOWĘ DOMÓW ENERGOOSZCZĘDNYCH wspieranie realizacji przedsięwzięć ograniczających emisje CO2: zakup i montaż elementów konstrukcyjnych bryły budynku: - izolacyjnych ścian, stropów, dachów, posadzek, stolarki okiennej i drzwiowej - zakup i montaż układów wentylacji mechanicznej z rekuperacją - zakup i montaż instalacji ogrzewania - zakup i montaż instalacji przygotowania ciepłej wody użytkowej INWESTYCJE ENERGOOSZCZĘDNE W MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTWACH ograniczenie zużycia energii w wyniku realizacji inwestycji w zakresie efektywności energetycznej i zastosowania odnawialnych źródeł energii w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw.
ESCO FUNDUSZ REMONTÓW I TERMOMODERNIZACJI BGK PREMIA TERMOMODERNIZACYJNA Inwestycje w zakresie termomodernizacji obiektów budowlanych: - kompleksowa termomodernizacja budynków w zakresie określonym w audycie energetycz- nym, kredyt przeznaczony dla osób fizycznych i wspólnot mieszkaniowych - termorenowacja budynków - fragmentaryczna termomodernizacja bez modernizacjiźródła ciepła. Inwestycje w zakresie modernizacji źródeł ciepła i wykorzystania odnawialnych źródeł energii: - modernizacja systemów grzewczych polegająca na zmianie paliwa na bardziej ekologiczne, - instalacja nowych systemów ogrzewania opartych o odnawialne źródła energii. FINANSOWANIE W FORMULE ESCO przedsiębiorstwo świadczące usługi energetyczne lub dostarczające innychśrodków poprawy efektywności energetycznej w zakładzie lub w pomieszczeniach użytkownika, biorąc przy tym na siebie pewną część ryzyka finansowego. Zapłata za wykonane usługi jest oparta (w całości lub w części) na osiągnięciu oszczędności wynikających z poprawy efektywności energetycznej oraz spełnieniu innych uzgodnionych kryteriów efektywności.
PARTNERSTWO PUBLICZNO-PRYWATNE jest metodą współpracy administracji publicznej z partnerami prywatnymi. Polega ono na przekazaniu podmiotowi prywatnemu realizacji inwestycji o charakterze publicznym. PPP wspiera projekty inwestycyjne głównie w sektorach: - efektywności energetycznej: szczególnie w zakresie projektów oświetlenia ulicznego, termomodernizacji budynków użyteczności publicznej, - gospodarka odpadami - dróg - budownictwa: obiekty wykorzystywane na siedziby administracji publicznej lub instytucji kultury
Monitoring realizacji PGN Metodyka monitorowania, zbieranie danych, raportowanie, podział odpowiedzialności
System monitoringu działania koordynatora 1. systematyczne zbieranie danych liczbowych oraz informacji dotyczących realizacji poszczególnych zadań Planu, zgodnie z charakterem zadania (np. ilość i rodzaj budynków poddanych termomodernizacji oraz powierzchnia użytkowa, ilość i rodzaj wymienionych lamp itp.); 2. uporządkowanie, przetworzenie i analiza danych;
System monitoringu działania koordynatora 3. przygotowanie raportów z realizacji zadań ujętych w Planie ocena realizacji: - analiza porównawcza osiągniętych wyników z założeniami Planu; określenie stopnia wykonania zapisów przyjętego Planu oraz identyfikacja ewentualnych rozbieżności, - analiza przyczyn odchyleń oraz określenie działań korygujących polegających na modyfikacji dotychczasowych oraz ewentualne wprowadzenie nowych instrumentów wsparcia, 4. przeprowadzenie zaplanowanych działań korygujących (w razie konieczności aktualizacja Planu).
Rezultat monitoringu opracowanie raportu Raport z realizacji PGN powinien zawierać: - kontrolną inwentaryzację emisji (roczną) na podstawie bazy danych, - informacje na temat działań realizowanych i ich wpływie na zużycie energii i wielkość emisji CO2 (m.in. oszczędność energii, produkcja energii odnawialnej, redukcja emisji CO2), - analizę procesu wdrażania PGN, włącznie ze środkami naprawczymi i zapobiegawczymi, gdy jest to wymagane. Należy przyjąć raportowanie w ustalonych odstępach czasu (np. rocznie).
Jak działa monitoring?
Idea monitoringu PGN MONITORING PGN MONITORING REALIZACJI CELÓW WSKAŹNIKI GŁÓWNE I POMOCNICZE RAPORT PODSUMOWUJĄCY REALIZACJĘ PGN MONITORING REALIZACJI DZIAŁAŃ PODJĘTE DZIAŁANIA I ICH EFEKTY RZECZOWE RAPORT PODSUMOWUJĄCY REALIZACJĘ DZIAŁAŃ (RAPORT Z DZIAŁAŃ)
Wskaźniki monitoringu Bez wskaźników nie można prowadzić monitoringu. Dzięki wskaźnikom wiemy jak postępuje realizacja. Wskaźniki główne i szczegółowe: - Główne wskaźniki monitorowania realizacji PGN odnoszą się do celu głównego i celów szczegółowych. - Szczegółowe wskaźniki monitorowania zostały przypisane do poszczególnych działań, w celu umożliwienia skutecznego monitorowania stopnia realizacji Planu
Wskaźniki monitoringu przykład ZIT WrOF CEL WSKAŹNIK OCZEKIWANY TREND Cel szczegółowy 1: ograniczenie emisji gazów cieplarnianych do 2020 roku o co najmniej 20% w stosunku do roku bazowego Cel szczegółowy 2: Ograniczenie do roku 2020 zużycia energii o 20% w stosunku do roku bazowego Cel szczegółowy 3: Zwiększenie do roku 2020 udziału energii ze źródeł odnawialnych do 15% w końcowym zużyciu energii Cel szczegółowy 4: ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza mające przyczynić się do realizacji wyznaczonych celów w POP wielkość emisji dwutlenku węgla z obszaru miasta w danym roku (Mg CO 2 /rok) stopień redukcji emisji w stosunku do roku bazowego (%) wielkość zużycia energii na terenie miasta w danym roku (MWh/rok) stopień redukcji zużycia energii stosunku do roku bazowego (%) zużycie energii ze źródeł odnawialnych na terenie miasta w danym roku (MWh/rok) udział zużycia energii ze źródeł odnawialnych w całkowitym zużyciu energii na terenie miasta w danym roku (%) Klasyfikacja stref jakości powietrza malejący rosnący malejący rosnący rosnący rosnący Malejący (z klasy C do A)
Szczegółowe wskaźniki monitorowania Dla każdego zadania powinny być przypisane szczegółowe wskaźniki, na podstawie których można ocenić stopień realizacji działania i oszacować jego efekty (redukcja emisji, zwiększenie efektywności, wzrost wykorzystania OZE) Uwaga! wskaźniki należy tak zaprojektować, aby ich określenie (monitorowanie) było realne i stosunkowo łatwe w realizacji
Przykład szczegółowych wskaźników
Dane niezbędne do monitoringu - źródła Wewnętrzne: - Biura, wydziały, - Miejskie jednostki organizacyjne, - Spółki z udziałem miasta, - Funkcjonujące obecnie systemy raportowania. Zewnętrzne: - Informacja statystyczna, - Nadzór budowlany, - Interesariusze zewnętrzni planu (mieszkańcy, przedsiębiorstwa, instytucje finansowe i in.).
Zbieranie danych Zakres danych będzie stały i zgodny z PGN. Należy zorganizować system zbierania danych tak aby zapewnić powtarzalność i wiarygodność: - Wyznaczenie osób odpowiedzialnych, znających zagadnienia; - Ustalić sposób przekazywania zapewniający dostęp do danych elektronicznych; - Można przygotować własne zestawienia elektroniczne (częściowa automatyzacja);
Aktualizacja PGN ewaluacja rezultatów, planowanie działań korygujących, aktualizacja planu
Ewaluacja rezultatów Ewaluacja oznacza ocenę realizacji działań Podstawowym sposobem oceny realizacji Planu jest porównanie wartości mierników (wskaźników) poszczególnych celów dla określonego roku z wartościami docelowymi i oczekiwanym trendem 1990/2013 2020
Uwarunkowania Wyniki realizacji działań należy rozpatrywać w kontekście uwarunkowań, które miały wpływ na ich realizację w okresie objętym monitoringiem. Uwarunkowania zewnętrzne są niezależne od realizującego plan, natomiast wewnętrzne od niego zależą. Oba rodzaje uwarunkowań mają wpływ na osiągnięte rezultaty działań i stopień realizacji celów. Należy analizować wpływ tych czynników na wyniki realizacji Planu
Uwarunkowania zewnętrzne Obowiązujące akty prawne (zmiany w prawie), Istniejące systemy wsparcia finansowego działań, Sytuacja makroekonomiczna, Ekstremalne zjawiska pogodowe (np. fale upałów, intensywne mrozy).
Uwarunkowania wewnętrzne Sytuacja finansowa miasta, Dostępne zasoby kadrowe do realizacji działań, Możliwości techniczne i organizacyjne realizacji działań
Działania korygujące Działania korygujące polegają na wprowadzeniu zmian, które pozwolą uniemożliwić powtórne wystąpienie zaistniałych niezgodności (w zakresie osiąganych rezultatów w odniesieniu do oczekiwanych rezultatów). Na wystąpienie niezgodności założonych celów z osiągniętymi rezultatami mogą mieć wpływ zarówno czynniki zewnętrzne jak i wewnętrzne. Rodzaj uwarunkowań wpływających na wystąpienie niezgodności ma istotne znaczenie dla rodzaju podejmowanych działań.
Niezgodności wynikające z uwarunkowań wewnętrznych Należy zaplanować wykonanie działań, które zlikwidują przyczyny wystąpienia niezgodności lub przynajmniej je znacząco ograniczą. Działania te powinny być wykonane w ramach realizacji Planu.
Niezgodności wynikające z uwarunkowań zewnętrznych Jeżeli uwarunkowania zewnętrzne mają charakter przejściowy należy skoncentrować się na podjęciu działań służących ograniczeniu wpływu tych czynników na realizowane działania; Jeżeli uwarunkowania zewnętrzne mają charakter stały należy podjąć działania mające na celu aktualizację całego PGN tak, aby po uwzględnieniu tych czynników nadal umożliwiał on skuteczną realizację założonych wcześniej celów.
Konieczność aktualizacji PGN jak każdy dokument strategiczny i planistyczny z czasem ulega dezaktualizacji ze względu na: - zmianę zakresu realizacji zadań, - włączenie nowych działań, - rezygnację z wcześniej zaplanowanych działań, - zmianę uwarunkowań zewnętrznych bądź wewnętrznych PGN należy traktować jako dokument żywy, który powinien być aktualizowany i na bieżąco dostosowywany do zmieniających się okoliczności.
Dziękuję za uwagę Zapraszam do zadawania pytań