INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE OGRODNIK kod 611303 Zakres tematyczny informacji 1) Zadania zawodowe oraz profil kompetencyjny 2) Sytuacja zawodu na rynku pracy 3) Prognozy dla rynku pracy-barometr Zawodów 4) Kształcenie i doskonalenie w zawodzie 5) Informacje dodatkowe 6) Możliwości i warunki zatrudnienia w zawodzie w krajach Unii Europejskiej ANEKS STATYSTYCZNY Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Bydgoszczy, Aktualizacja: Bydgoszcz, wrzesień 2018 r. 1
1) Zadania zawodowe oraz profil kompetencyjny Zawód ogrodnik (kod 611303) z to jeden z 2455 zawodów ujętych w obowiązującej od 1 stycznia 2015 r. klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy(tekst jedn. Dz. U. z 2018, poz. 227). W poprzedniej wersji klasyfikacji zawód ten miał tą samą nazwę oraz kod. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie ogrodnik powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych 1 : 1) wykonywania prac związanych z zakładaniem i pielęgnacją upraw sadowniczych, warzywnych, roślin przyprawowych, roślin ozdobnych oraz grzybów jadalnych; 2) wykonywania prac związanych ze zbiorem, przechowywaniem i sprzedażą plonów ogrodniczych; 3) prowadzenia i obsługi ciągnika rolniczego z przyczepą (przyczepami). PROFIL KOMPETENCYJNY 2 dla grupy Rolnicy produkcji towarowej (grupa duża 3 61) Przykładowe zawody dla grupy rolni produkcji towarowej: ogrodnik, rolnik, sadownik, producent i zbieracz ziół, hodowca bydła, hodowca koni, hodowca drobiu, juhas, hodowca jedwabników, baca itp. Kompetencje to cechy/dyspozycje osoby, w zakresie wiedzy, umiejętności i postaw, pozwalające realizować zadania zawodowe na wymaganym poziomie/efekty. Kompetencje są obserwowalne i mierzalne dzięki temu, że przejawiają się w zachowaniu. Podlegają procesowi uczenia się, są dynamiczne, zmienne w czasie, rozwijają się w ramach zdobywanego doświadczenia. Pozwalają określić, w jakich zadaniach, na jakim stanowisku, przyszły pracownik będzie mógł efektywnie wykorzystać swój potencjał. Tempo ich rozwoju zależy od zmiennych zewnętrznych (otoczenia) oraz względnie trwałych dyspozycji (osobowość, inteligencja). 4 Są uniwersalne (transferowalne), wykorzystywane w różnych zadaniach i różnych obszarach funkcjonowania. Dla grupy Rolnicy produkcji towarowej określono 4 kompetencje, tj.: Kompetencja 1 Sumienność w dążeniu do rezultatów: rozumiana jako wysoka efektywność realizacji zadań w ściśle określonym terminie z należytą starannością, uwzględniającą własne kompetencje i możliwości. Determinacja w działaniu i osiąganie zakładanych rezultatów przez utrzymanie odpowiedniego tempa oraz jakości pracy, nawet w obliczu trudności. Kompetencja 2 Elastyczność: dostosowywanie działania do zmieniających się okoliczności. Nadawanie konstruktywnych znaczeń różnorodnym sytuacjom zawodowym, pomimo niejednoznaczności napływających informacji, oraz efektywne działania, nawet w sytuacji nieprzewidzianych trudności. Łączenie informacji z różnych źródeł, dostrzeganie połączeń między danymi z dziedzin niezbędnych do dobrej pracy. Umiejętność znalezienia związków pomiędzy uprzednio niepowiązanymi pojęciami oraz tworzenie ogólnych planów działania pomimo braku kompletnych informacji. Kompetencja 3 Sprawność motoryczna: Wykonywanie złożonych ruchów dokładnie, szybko i w zmiennych warunkach, w celu realizacji zadań. Na sprawność motoryczną wpływają: zdolności kondycyjne (siła, szybkość, moc, wytrzymałość, gibkość) oraz koordynacyjna (dostosowanie ruchu, 1 Źródło: http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20170000860 - podstawa programowa kształcenia w zawodzie ogrodnik 2 NBK Narzędzie do badania kompetencji. Podręcznik dla doradców zawodowych Warszawa 2014r. 3 http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20170000860 - Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 31 marca 2017 r. w sprawie podstawy programowej dla zawodu ogrodnik 4 Jurek P., Analiza wybranych metod oceny kompetencji zawodowych, artykuł w książce pod red. A. Witkowski, T. Listwan, Kompetencje a sukces zarządzania organizacją, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2008 2
różnicowanie ruchu, zdolności utrzymywania równowagi, szybkiej reakcji, orientacji, sprzężenia ruchów, rytmizacji). Kompetencja 4 Podzielność uwagi: efektywne wykonywanie kilku czynności jednoczenie i zdolność do pracy w warunkach rozpraszających uwagę. Zestaw kompetencji może się różnić od podanych wyżej kompetencji, w zależności od wymagań pracodawcy w konkretnym zawodzie i na konkretnym stanowisku. Zróżnicowane będzie również natężenie każdej z kompetencji. Kto i w jaki sposób może wiedzę o naszych kompetencjach można wykorzystać? Odpowiedź jest prosta My Sami oraz pracodawca. Coraz więcej pracodawców wykorzystuje analizę kompetencyjną w procesie rekrutacji. W niektórych firmach dodatkowo jest ona wykorzystywana podczas: okresowej oceny pracowników - jako narzędzie do oceny efektywności pracy; ustalania indywidualnych planów rozwoju - dostarcza informacji, jakie właściwości predysponują do np. awansów. Jest również źródłem informacji odnośnie obecnych i przyszłych potrzeb szkoleniowych. Jeśli stwierdzimy, że nie posiadamy dostatecznej wiedzy i umiejętności, które są wymagane przez pracodawców warto zatem zastanowić się nad skorzystaniem z różnych form działań rozwojowych (szkolenia, wsparcie innych, literatura, uczestniczenie w coachingu, itp.). 2) Sytuacja zawodu na rynku pracy 5 W I pół. 2018 r. w powiatowych urzędach pracy województwa kujawsko-pomorskiego zarejestrowano 90 bezrobotnych z zawodem ogrodnik. W tym czasie zgłoszono 48 ofert pracy dla tego zawodu. Na koniec tego okresu zarejestrowanych było 89 bezrobotnych. Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy wg zawodu ogrodnik w latach: 2013-2017 5 Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w województwie kujawsko-pomorskim w poszczególnych latach dostępny jest na stronie: http://wup.torun.pl/urzad/publikacje/publikacje-dotyczace-rynku-pracy/ 3
W okresie 2013-2017 najwięcej bezrobotnych w zawodzie ogrodnik zarejestrowało się w 2015 r. (244 osoby). W 2017 r. w porównaniu do 2015 r. odnotowano spadek rejestracji w zawodzie ogrodnik (o 24 os.). W 2017 r. pracodawcy zgłosili 132 oferty pracy dla tego zawodu ( o 29 ofert pracy mniej niż w 2015 i 2016 r.). Bezrobotni do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki wg zawodu ogrodnik w latach: 2013-2017 Od 2015 r. ma miejsce spadek liczby rejestracji osób w okresie do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki w zawodzie ogrodnik. W 2017 r. nie odnotowano bezrobotnych będących w okresie do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki w tym zawodzie. Z uwagi na większą liczbę osób nowozarejestrowanych niż zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w latach 2013-2014 zawód ogrodnik sklasyfikowano jako zawód nadwyżkowy 6. Od 2015 r. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej (obecnie Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej) zmieniło metodologię prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Według niej zamiast wskaźnika intensywności nadwyżki/ deficytu, dokonuje się wyboru zawodów deficytowych i nadwyżkowych na podstawie trzech wskaźników: dostępności ofert pracy, długotrwałego bezrobocia oraz płynności bezrobotnych 7. Zmiana ta spowodowała, że sytuacja znacznej części zawodów pozostaje nieokreślona nie przynależą do żadnej z grup. Zawód ogrodnik w 2015, 2016, 2017 i w I pół. 2018 r. nie został zakwalifikowany do grupy zawodów deficytowych, zrównoważonych lub nadwyżkowych. Dane statystyczne dotyczące zawodu ogrodnik umieszczono w aneksie. 6 Do 2015 r. podziału na zawody deficytowe, zrównoważone i nadwyżkowe dokonywało się na podstawie wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) wyrażonego jako iloraz liczby zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w badanym okresie, w danym zawodzie i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w badanym okresie, w danym zawodzie. Zawody deficytowe to takie, dla których wskaźnik przekracza wartość 1,1; zawody zrównoważone to te, dla których wartość wskaźnika mieści się w przedziale od 0,9 do 1,1; natomiast zawody nadwyżkowe to te, w których przypadku wskaźnik wynosi poniżej 0,9. 7 Wskaźnik dostępności ofert pracy : iloraz średniomiesięcznej liczby bezrobotnych danej grupie zawodów, w badanym okresie i średniomiesięcznej liczby wolnych miejsc pracy dostępnych w PUP i Internecie w danej grupie zawodów, w badanym okresie. Wskaźnik długotrwałego bezrobocia : iloraz liczby długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu Wskaźnik płynności bezrobotnych : iloraz odpływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i napływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie. 4
3) Prognozy dla rynku pracy-barometr Zawodów Z badania pt. Barometr zawodów 8, prognozującego zapotrzebowanie na zawody w województwie wynika, że zawód monter mechatronik, ujęty w grupie barometrowej pod nazwą Ogrodnicy i sadownicy, w 2018 r. został zaklasyfikowany w Regionie do zawodów zrównoważonych. W większości powiatów województwa kujawsko-pomorskiego zawód ten sklasyfikowany jest jako zrównoważony. W 2018 r. trudności ze znalezieniem zatrudnienia mogą mieć osoby z 7 powiatów: włocławskich (grodzkiego i ziemskiego), aleksandrowskiego, bydgoskich (grodzkiego i ziemskiego) mogileńskiego i sępoleńskiego. 4) Kształcenie i doskonalenie w zawodzie Podstawa prawna w kształceniu Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 marca 2017 r. 9 w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz.U. 2017 poz. 622, z późn. zm.) określa, że zawód ogrodnik w roku szkolnym 2017/2018 można zdobyć w trzyletniej szkole branżowej I stopnia, oraz na kwalifikacyjnych kursach zawodowych w zakresie kwalifikacji wyodrębnionych w zawodzie. 8 Barometr zawodów jest prognozą zapotrzebowania na pracowników w 2017 r. Badanie zostało przeprowadzone na przełomie III i IV kwartału 2017 r. W przypadku wystąpienia nieprzewidzianych zdarzeń, sytuacja w niektórych zawodach może ulec zmianie. 9 http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/docdetails.xsp?id=wdu20170000622 - Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 marca 2017 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego 5
Według danych na dzień 30 września 2017 r. w województwie kujawsko-pomorskim kształcenie w zawodzie ogrodnik można zdobyć w 7 placówkach publicznych dla dzieci i młodzieży, (źródło: dane z Systemu Informacji Oświatowej). Absolwenci i uczniowie wg zawodu ogrodnik w województwie kujawsko-pomnorskim w latach 2013-2017 W analizowanym okresie odnotowano tendencję spadkową liczby uczniów oraz absolwentów kształcących się w zawodzie ogrodnik. W 2017 r. w porównaniu do 2013 r. miał miejsce: spadek o 60,7% liczby uczniów. W 2017 r. nie odnotowano absolwentów kończących naukę w zawodzie ogrodnik. Wykaz szkół kształcących w zawodzie ogrodnik przedstawiono w aneksie. 5) Informacje dodatkowe POMOCNE ADRESY http://wup.torun.pl strona Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Toruniu www.psz.praca.gov.pl Wortal Publicznych Służb Zatrudnienia zawiera szereg informacji dotyczących różnego rodzaju zawodów, w tym także zawodów informatycznych. Można znaleźć opisy zawodów (w zakładce Publikacje znajduje się np. Przewodnik po Zawodach), informacje o ofertach pracy w urzędach pracy, standardy kwalifikacyjne i inne. http://tujestpraca.eu Portal poświęcony zagadnieniom związanym z poszukiwaniem zatrudnienia, serwis prowadzony jest przez urzędy pracy województwa kujawsko-pomorskiego. STRONY INTERNETOWE: http://www.ogrodnik.com.pl portal ogrodowy http://www.e-ogrody.pl serwis o ogrodach http://www.sito.waw.pl Stowarzyszenie Naukowo-Techniczne Inżynierów i Techników Ogrodnictwa CZASOPISMA: http://www.burdamedia.pl czasopismo Mój piękny ogród 6
http://czasopisma.agora.pl czasopismo Magnolia http://www.dzialkowiec.com.pl czasopismo Działkowiec Opracował: Adam Mickiewicz doradca zawodowy Akceptowała: Elżbieta Słowińska kierownik CIiPKZ w Bydgoszczy WUP w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Bydgoszczy. 6) Możliwości i warunki zatrudnienia w zawodzie w krajach Unii Europejskiej Ogrodnik 1. Dostęp do rynków pracy krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). W państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) swobodny przepływ pracowników jest prawem podstawowym pozwalającym obywatelom danego państwa EOG podjąć pracę w innym państwie należącym do EOG na tych samych warunkach jak obywatele wybranego państwa. Polacy, podejmujący legalną pracę w innym państwie EOG, mają takie same prawa i obowiązki jak pracownicy lokalni. 2. Informacja dla osób poszukujących pracy w zawodzie ogrodnik w krajach EOG: Osoba chcąca podjąć pracę jako ogrodnik w jednym z krajów EOG, powinna sprawdzić czy zawód ten nie jest w tym kraju regulowany, co wiąże się z oficjalnym uznaniem kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. Każdy kraj EOG decyduje o uregulowaniu zawodu, dlatego też może się zdarzyć, że dany zawód jest regulowany w jednym kraju, podczas gdy w innych nie będzie regulowany. Aby sprawdzić, czy zawód ogrodnik jest regulowany należy skorzystać z wyszukiwarki na portalu Twoja Europa prowadzonym przez Komisję Europejską: http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/regprof/index.cfm?action=homepage Obecnie w trzech krajach EOG zawód ogrodnik jest regulowany, są to: Liechtenstein, Austria i Szwajcaria. W przypadku braku informacji o danym zawodzie w powyższej wyszukiwarce lub w razie potrzeby uzyskania dodatkowych informacji, należy zgłosić się do jednego z punktów informacyjnych utworzonych w tym celu w każdym z krajów EOG (tzw. contact points): http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/contact/national_contact_points_en.htm 3. Zapotrzebowanie na osoby z zawodem ogrodnika wg Europejskiego Portalu Mobilności Zawodowej http://eures.europa.eu Z danych dostępnych na portalu EURES wynika, że dla osób z tym zawodem zgłoszonych zostało 7937 oferty pracy z 22 krajów EOG. Najwięcej ofert pracy dla ogrodników znajduje się w Niemczech (4535 ofert), Holandii (893 ofert), Francji (1344 ofert), Republice Czeskiej (164 ofert), Austrii (272 ofert) i Szwecji (178 oferty) - dane wg stanu na dzień 04.04.2018 r. Przed osobami zainteresowanymi pracą w charakterze ogrodnika terenów zielonych nie stawia się zwykle sztywnych, formalnych wymogów kwalifikacyjnych, których spełnienie skutkowałoby przyjęciem na to stanowisko. Zawodu ogrodnika można uczyć się w zasadniczej szkole zawodowej 7
o profilu ogrodniczym lub rolniczym, a także w ramach licznych kursów doskonalenia zawodowego. Równie chętnie przyjmowane są jednak także osoby posiadające jedynie podstawowe wykształcenie, a legitymujące się dużym zamiłowaniem do ogrodnictwa i zapałem do pracy. W tym przypadku podstawowe przeszkolenie i niezbędny staż gwarantuje już sam pracodawca, a przy ewentualnej rezygnacji osoba dotąd zatrudniona może liczyć na pisemną opinię, zwykle honorowaną przez następnych pracodawców. Należy pamiętać, że najczęściej pracodawcy oczekują od pracownika znajomości języka kraju, w którym zamierzają podjąć pracę oraz posiadania własnego samochodu. Ogrodnik znajdzie zatrudnienie w ogrodniczych przedsiębiorstwach produkcyjnych i usługowych zajmujących się uprawą warzyw, roślin sadowniczych i ozdobnych, ogrodnictwem ekologicznym, uprawą roślin zielarskich, szkółkarstwem i konserwacją terenów zieleni. Może również prowadzić indywidualne gospodarstwo ogrodnicze. Przykładowe stawki płacy w zawodzie ogrodnik w wybranych krajach: Francja 1550-1600 /m-c (brutto), Luksemburg 11-13 /godz. (brutto), Austria 1662 /m-c(brutto). Opracował: Jacek Paśniewski pośrednik pracy, WUP w Toruniu, Wydział Pośrednictwa Pracy OZ WUP w Bydgoszczy 8
SPIS TABEL Tabela 1. Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy w zawodzie ogrodnik w latach: 2013-2017, Tabela 2 Liczba absolwentów i uczniów kształcących się w zawodzie ogrodnik w województwie kujawsko-pomorskim w latach 2013-2017 Tabela 3. Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej bezrobotnych wg powiatów w zawodzie ogrodnik w latach: 2016-2017, Szkoły w woj. kujawsko-pomorskim kształcące w zawodzie ogrodnik. 9
ANEKS Tabela 1. Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy w zawodzie ogrodnik w latach: 2013-2017 lata 2017 2016 2015 2014 Bezrobotni zarejestrowani w ciągu roku Bezrobotni według stanu na koniec roku Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki w ciągu roku ogółem Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki na koniec okresu Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej zgłoszone w ciągu roku Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej na koniec roku 198 123 0 0 132 10 222 145 2 1 161 1 244 145 8 3 161 1 198 144 15 4 104 0 2013 186 144 12 6 136 0 Tabela 2 Liczba absolwentów i uczniów kształcących się w zawodzie ogrodnik w województwie kujawsko-pomorskim w latach 2013-2017 stan na 30 września Liczba uczniów Liczba absolwentów 2017 24 0 2016 22 2 2015 27 3 2014 61 10 2013 61 29 10
Tabela 3. Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej bezrobotnych wg powiatów w zawodzie ogrodnik w latach: 2016-2017 Powiaty Wolne miejsca pracy i aktywizacji zawodowej zgłoszone w 2016 r. ogółem w tym subsydiowane Wolne miejsca pracy i aktywizacji zawodowej zgłoszone w 2076 r. ogółem w tym subsydiowane Wzrost/ spadek wolnych miejsc pracy (-) w 2017 r. Województwo kujawskopomorskie 161 84 132 65-29 Bydgoszcz powiat grodzki 38 7 19 4-19 Bydgoszcz powiat ziemski 4 4 6 3 2 Grudziądz powiat grodzki 5 2 12 1 7 Grudziądz powiat ziemski 4 1 0 0-4 Toruń powiat grodzki 4 0 10 4 6 Toruń powiat ziemski 11 6 17 13 6 Włocławek powiat grodzki 2 1 0 0-2 Włocławek powiat ziemski 3 2 4 4 1 Aleksandrów kujawski 5 5 3 3-2 Brodnica 2 1 2 2 0 Chełmno 7 4 4 3-3 Golub - Dobrzyń 10 6 2 2-8 Inowrocław 9 5 9 4 0 Lipno 4 1 3 0-1 Mogilno 7 4 9 4 2 Nakło 4 4 7 4 3 Radziejów 17 12 4 3-13 Rypin 0 0 0 0 0 Sępólno 4 4 1 1-3 Świecie 3 3 8 4 5 Tuchola 7 7 3 2-4 Wąbrzeźno 2 1 0 0-2 Żnin 9 4 9 4 0 11
Załącznik SZKOŁY W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM KSZTAŁCĄCE W ZAWODZIE OGRODNIK SZKOŁY ZAWODOWE (wg SIO, stan na 2017.09.30 w.5) l.p. Typ szkoły 1 Branżowa szkoła I stopnia 2 Zasadnicza szkoła zawodowa 3 Branżowa szkoła I stopnia 4 Zasadnicza szkoła zawodowa 5 Zasadnicza szkoła zawodowa 6 Zasadnicza szkoła zawodowa 7 Branżowa szkoła I stopnia Kategoria uczniów Publiczność Miejscowość Nazwa Ulica młodzież publiczna Bydgoszcz młodzież publiczna Bydgoszcz młodzież publiczna Włocławek młodzież publiczna Włocławek Nr domu Telefon Branżowa Szkoła I stopnia nr 6 Specjalna Grunwaldzka 41 523223353 Branżowa Szkoła I stopnia nr 6 Specjalna Grunwaldzka 41 523223353 Szkoła Branżowa I stopnia nr 8 w Zespole Szkół nr 3 Nowomiejska 21 544121041 Szkoła Branżowa I stopnia nr 8 w Zespole Szkół nr 3 Nowomiejska 21 544121041 młodzież publiczna Samostrzel Branżowa Szkoła I Stopnia 9 523850826 młodzież publiczna młodzież publiczna Brodnica Sępólno Krajeńskie Branżowa Szkoła I stopnia Przemysłowa 15 523882107 Branżowa Szkoła I stopnia w Brodnicy Mazurska 28 564982466 12