ULGI I UPRAWNIENIA PRZYSŁUGUJĄCE OSOBIE NIEPEŁNOSPRAWNEJ MUZEA Osoby niepełnosprawne posiadające ważne orzeczenie o niepełnosprawności wraz z opiekunami mają prawo do ulgowych biletów wstępu do muzeów państwowych. Tańsze bilety można nabyć po okazaniu odpowiedniej legitymacji potwierdzającej uprawnienie do ulgi. Ulgowe bilety mogą również kupować: renciści, emeryci, nauczyciele wszystkich szkół, studenci i uczniowie. PASZPORT Od osób niepełnosprawnych posiadających ważne orzeczenie o niepełnosprawności, a także od współmałżonków pozostających na ich wyłącznym utrzymaniu, pobiera się ulgową opłatę paszportową w wysokości 50 proc. PKP I PKS Wszystkie ulgi obowiązują tylko w 2 klasie, tylko w określonych kategoriach pociągów oraz na podstawie określonych rodzajów biletów. Ulgi nie dotyczą przejazdów pociągami EuroCity i InterCity w komunikacji międzynarodowej oraz przejazdów w komunikacji autobusowej ekspresowej. Osoby uprawnione do ulgowych przejazdów w 2 klasie na podstawie biletów jednorazowych korzystające z przejazdu w klasie l zobowiązane są uiścić dopłatę w wysokości różnicy między ceną biletu w klasie l a ceną biletu w klasie 2 ( dotyczy cen biletów bez ulg). Renciści i emeryci (oraz małżonek, na którego są pobierane zasiłki rodzinne) mają prawo do: dwóch jednorazowych przejazdów w ciągu roku kalendarzowego z ulgą 37% w 2 klasie pociągów osobowych, pospiesznych i ekspresowych. Na podstawie zaświadczenia wydanego m.in. przez: terenowe oddziały Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów, Niezależny Krajowy Związek Zawodowy Solidarność Weteranów Pracy, Regionalne Komisje Emerytów i Rencistów NSZZ Solidarność. Powyższe zaświadczenia ważne są z dowodem osobistym lub innym dokumentem potwierdzającym tożsamość osoby uprawnionej. Emeryci i renciści nie mają zniżek w autobusach PKS. Osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności (niezdolne do samodzielnej egzystencji, inwalidzi I grupy) mają prawo do: 49% ulgi przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobowych oraz autobusowego w komunikacji zwykłej, na podstawie biletów jednorazowych, 37% ulgi przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach innych niż osobowe oraz autobusowego w komunikacji innej niż zwykła, na podstawie biletów jednorazowych. Zgodnie z nowa ustawą, osobom niewidomym niezdolnym do samodzielnej egzystencji przysługuje od 2011 roku 93 proc. ulga na bilety jednorazowe i miesięczne na przejazdy autobusami i pociągami osobowymi. Ulga na pociągi pośpieszne i ekspresowe wynosi 51 proc. W przypadku innych biletów osoby niewidome otrzymują ulgi w wysokości od 37 do 49 proc. w zależności od środka transportu i rodzaju biletów.
Do ulgi uprawnia jeden z dokumentów: 1. wypis z treści orzeczenia komisji lekarskiej ds. inwalidztwa i zatrudnienia stwierdzającego zaliczenie do I grupy inwalidzkiej, 2. legitymacja emeryta - rencisty wojskowego z wpisem właściwego organu emerytalnego o zaliczeniu do I grupy inwalidów, 3. wypis orzeczenia lekarza rzeczoznawcy KRUS, stwierdzającego niezdolność do samodzielnej egzystencji, 4. wypis z treści orzeczenia lekarza orzecznika ZUS, stwierdzającego niezdolność do samodzielnej egzystencji, 5. legitymacja dokumentująca znaczny stopień niepełnosprawności, wystawione przez uprawniony organ, 6. zaświadczenie wystawione przez ZUS, stwierdzające zaliczenie wyrokiem sądu do I grupy inwalidzkiej lub o uznaniu za osobę niezdolną do samodzielnej egzystencji, na czas określony, 7. orzeczenie wojskowej komisji lekarskiej albo komisji służby zdrowia MSWiA o zaliczeniu do inwalidów l grupy. Dokumenty wymienione w punktach 1), 3), 4), 6), 7) ważne są razem z dowodem osobistym lub innym dokumentem stwierdzającym tożsamość osoby uprawnionej. Osoby niewidome, nie będące osobami o znacznym stopniu niepełnosprawności (niezdolnymi do samodzielnej egzystencji, inwalidami I grupy), mają prawo do: 37% ulgi w 2 klasie pociągów PKP oraz w autobusach PKS. Na podstawie biletów jednorazowych lub miesięcznych imiennych. Do ulgi uprawnia dokument stwierdzający inwalidztwo, niezdolność do pracy albo niepełnosprawność z powodu stanu narządu wzroku (np. wypis z treści orzeczenia lekarza orzecznika ZUS lub legitymacja osoby niepełnosprawnej). Opiekun towarzyszący w podróży osobie o znacznym stopniu niepełnosprawności (niezdolnej do samodzielnej egzystencji, inwalidzie I grupy) oraz przewodnik towarzyszący w podróży osobie ociemniałej lub niewidomej na podstawie jednego z dokumentów podopiecznego oraz biletów jednorazowych ma prawo do ulgi 95% w pociągach PKP i autobusach PKS. Dzieci i młodzież niepełnosprawna oraz ich rodzice lub opiekunowie mają prawo do: 78% ulgi w pociągach PKP i autobusach PKS na trasie z miejsca zamieszkania lub miejsca pobytu do: szkoły, przedszkola, ośrodka rehabilitacji, domu pomocy społecznej, zakładu opieki zdrowotnej, poradni psychologiczno-pedagogicznej, placówki opiekuńczowychowawczej, ośrodka rehabilitacyjno-wychowawczego, ośrodka wsparcia i z powrotem (dzieci na podstawie biletów jednorazowych lub miesięcznych imiennych, rodzice lub opiekunowie - biletów jednorazowych). Korzystający z ulgowych przejazdów są zobowiązani posiadać odpowiedni dokument potwierdzający niepełnosprawność:
1. dla dzieci i młodzieży uczęszczającej do szkoły albo szkoły wyższej: o legitymacja szkolna dla uczniów niepełnosprawnych, o legitymacja szkolna albo studencka wraz z jednym z dokumentów wymienionych poniżej w punkcie 2 2. dla dzieci i młodzieży nie uczęszczającej do szkoły: o legitymacja PZN, PZG, Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym, Krajowego Komitetu Pomocy Dzieciom Niepełnosprawnym Ruchowo przy Zarządzie Głównym Towarzystwa Przyjaciół Dzieci, o duplikat zaświadczenia lekarskiego o stanie zdrowia dziecka dla ustalenia prawa do zasiłku pielęgnacyjnego (wzór Mz/L-1b), o wypis z treści orzeczenia lekarza orzecznika ZUS, stwierdzającego niezdolność do samodzielnej egzystencji, całkowitą albo częściową niezdolność do pracy, o wypis z treści orzeczenia komisji lekarskiej ds. inwalidztwa i zatrudnienia, stwierdzającego zaliczenie do jednej z grup inwalidzkich, o legitymacja dokumentująca niepełnosprawność, wystawione przez uprawniony organ. Dokumenty te nie są wymagane w przypadku widocznego inwalidztwa lub niepełnosprawności. Przy przejazdach do jednostek udzielających świadczeń zdrowotnych albo pomocy społecznej dodatkowo, oprócz wymienionych dokumentów, wymagane jest zaświadczenie (zawiadomienie) określające miejsce i termin badania, leczenia, konsultacji, zajęć rehabilitacyjnych, zajęć terapeutycznych albo pobytu w ośrodku wsparcia lub domu pomocy społecznej. 3. rodzice lub opiekunowie - na podstawie wymienionych powyżej dokumentów podopiecznych. W innych relacjach niż określone powyżej dzieci i młodzież niepełnosprawna mają odpowiednio prawo do następujących ulg: o dzieci w wieku do ukończenia 4 lat korzystają z bezpłatnych przejazdów w 2 klasie pociągów PKP oraz w autobusach PKS w komunikacji zwykłej i przyspieszonej (pod warunkiem, że nie zajmują oddzielnego miejsca tzn. siedzą "na kolanach") - na podstawie biletów jednorazowych oraz dokumentu stwierdzającego wiek dziecka, o dzieci w wieku powyżej 4 lat do rozpoczęcia nauki w szkole podstawowej mają prawo do 37% ulgi przy przejazdach pociągami osobowymi, pospiesznymi i ekspresowymi oraz w autobusach PKS, w komunikacji zwykłej i przyspieszonej - na podstawie biletów jednorazowych oraz dokumentu stwierdzającego wiek dziecka. o dzieci i młodzież, uczęszczająca do szkoły do ukończenia 24 roku życia oraz studenci do ukończenia 26 roku życia - mają prawo do 49% ulgi w pociągach osobowych i pospiesznych oraz w autobusach PKS w komunikacji zwykłej i przyspieszonej, na podstawie biletów imiennych miesięcznych. Jeśli kupuje się bilet jednorazowy przysługuje ulga 37% (ale tylko w przypadku przejazdów pociągami osobowymi, pospiesznymi i ekspresowymi). Do ulg uprawnia: legitymacja szkolna, a dla studentów legitymacja studencka wraz z dokumentem stwierdzającym wiek studenta, jeśli nie jest on określony w legitymacji.
ABONAMENT RTV Z opłat abonamentowych za korzystanie z odbiorników radiowych i telewizyjnych zwolnione są osoby niepełnosprawne: które ukończyły 75 lat, posiadające orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub o całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji (dawna I grupa inwalidzka), uznane za trwale lub okresowo całkowicie niezdolne do pracy w gospodarstwie rolnym i dodatkowo przysługuje im dodatek pielęgnacyjny, otrzymujące świadczenia pielęgnacyjne lub rentę socjalną, niesłyszące stwierdzono u nich całkowitą głuchotę lub obustronne upośledzenie słuchu, niedowidzące ostrość ich wzroku nie przekracza 15 proc., inwalidzi wojenni i wojskowi, kombatanci oraz niektóre osoby będące ofiarami represji wojennych i okresu powojennego, a ponadto wdowy i wdowcy po kombatantach, pod warunkiem że sami są emerytami lub rencistami. W celu uzyskania zwolnienia od opłat za radio i telewizję należy udać się do urzędu pocztowego właściwego dla miejsca zamieszkania osoby uprawnionej i przedstawić dokumenty potwierdzające prawo do tego przywileju. Zwolnienie nie przysługuje osobom, które mieszkają we wspólnym gospodarstwie domowym z co najmniej dwiema osobami, które ukończyły 26 lat i nie spełniają żadnego z wymienionych wyżej warunków. USŁUGI POCZTOWE 1. Udogodnienia związane z usługami pocztowymi (Dz. U. z 1996 r., Nr 127, poz. 598; par. 3) to m.in.: bezpłatna usługa doręczania listów, paczek i przekazów bezpośrednio do domu. Listonosz powinien przyjąć zwykły, opłacony list i wrzucić go do skrzynki. Mają do nich prawo: - osoby niepełnosprawne z uszkodzeniem narządu ruchu i korzystające z wózka inwalidzkiego, - osoby z uszkodzonym wzrokiem, posiadające orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji (I grupa inwalidzka). Zapotrzebowanie na usługę zgłasza się w urzędzie pocztowym właściwym dla miejsca zamieszkania lub u listonosza, który obsługuje rejon. USŁUGI TELEKOMUNIKACYJNE Udogodnienia związane z usługami Telekomunikacji Polskiej SA. Rabaty w opłatach za usługi dla osób niepełnosprawnych: 1) za przyłączenie do sieci telefonicznej TP S.A. w wysokości 50% ceny za przyłączenie, 2) w abonamencie miesięcznym w wysokości 50% opłaty abonamentowej. Podstawą do udzielenia rabatu jest zaświadczenie Powiatowego lub Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności. Do rabatów mają prawo tylko niektóre grupy osób niepełnosprawnych:
1) w przypadku uszkodzenia wzroku tylko gdy osoba ma orzeczony znaczny stopień niepełnosprawności (dawną I grupę inwalidzką), 2) w przypadku uszkodzenia słuchu lub mowy tylko gdy osoba ma orzeczony znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności (odpowiednio dawna I i II grupa). KARTA PARKINGOWA Karta parkingowa jest dokumentem potwierdzającym uprawnienia kierującego pojazdem do korzystania z miejsc parkingowych wyznaczonych dla osób niepełnosprawnych (tzw. koperta ). Kartę parkingową można otrzymać tylko na podstawie orzeczeń wydawanych przez Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności, to jest: orzeczenia o niepełnosprawności, orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, orzeczenia o wskazaniach do ulg i uprawnień - wraz ze wskazaniem spełnienia w punkcie 9 orzeczenia przesłanek określonych w art. 8 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Osoby zaliczone do lekkiego stopnia niepełnosprawności będą mogły otrzymać kartę parkingową tylko w przypadku ustalenia przyczyny niepełnosprawności oznaczonej symbolem 05-R (upośledzenie narządu ruchu) lub 10-N (choroby neurologiczne). Kartę parkingową może uzyskać także placówka zajmująca się opieką, rehabilitacją lub edukację osób niepełnosprawnych. Kartę parkingową wydaje osobie niepełnosprawnej starosta. Za wydanie karty parkingowej pobiera się opłatę w wysokości ustalonej przez ministra właściwego do spraw transportu. Osoba niepełnosprawna o obniżonej sprawności ruchowej, kierująca pojazdem samochodowym oznaczonym kartą parkingową może nie stosować się pod warunkiem zachowania szczególnej ostrożności do następujących znaków drogowych: B-1 zakaz ruchu w obu kierunkach B-3 zakaz wjazdu pojazdów silnikowych z wyjątkiem motocykli jednośladowych B-3a zakaz wjazdu autobusów B-4 zakaz wjazdu motocykli B-10 zakaz wjazdu motorowerów B-35 zakaz postoju B-37 zakaz postoju w dni nieparzyste B-38 zakaz postoju w dni parzyste B-39 strefa ograniczonego postoju. Przepis ten dotyczy również: - kierującego pojazdem przewożącego osobę o obniżonej sprawności ruchowej; - pracowników placówek zajmujących się opieką, rehabilitacją lub edukacją osób niepełnosprawnych pozostających pod opieką tych placówek. Kartę parkingową należy umieścić za przednią szybą pojazdu samochodowego, w miejscu widocznym umożliwiającym jej odczytanie.
ZATRUDNIENIE OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH Osobie zatrudnionej, która w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej utracił zdolność do pracy na dotychczasowym stanowisku, pracodawca jest obowiązany wydzielić lub zorganizować odpowiednie stanowisko pracy z podstawowym zapleczem socjalnym, nie później niż w okresie trzech miesięcy od daty zgłoszenia przez tę osobę gotowości przystąpienia do pracy. Zgłoszenie gotowości przystąpienia do pracy powinno nastąpić w ciągu miesiąca od dnia uznania za osobę niepełnosprawną. Tego przepisu nie stosuje się, gdy wyłączną przyczyną wypadku przy pracy było naruszenie przepisów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przez pracownika z jego winy lub jego stanu nietrzeźwości - udowodnione przez pracodawcę. Czas pracy osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego, umiarkowanego lub lekkiego stopnia niepełnosprawności, nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Skrócony czas pracy osób zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności (7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo) dotyczy tylko tych osób, które przedstawią pracodawcy stosowne zaświadczenie lekarskie o celowości zastosowania wobec nich skróconych norm pracy. Normy czasu pracy stosuje się od dnia przedstawienia pracodawcy zaświadczenia o celowości stosowania skróconej normy czasu pracy. Osoba niepełnosprawna nie może być zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych. Przepisów wymienionych powyżej nie stosuje się: do osób zatrudnionych przy pilnowaniu oraz gdy, na wniosek osoby zatrudnionej, lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę. Koszty tych badań ponosi pracodawca. Osoba niepełnosprawna ma prawo do dodatkowej przerwy w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Czas przerwy wynosi 15 minut i jest wliczany do czasu pracy. Nie narusza to przepisów Kodeksu Pracy. Stosowanie specjalnych norm czasu pracy, nie powoduje obniżenia wysokości wynagrodzenia wypłacanego w stałej miesięcznej wysokości. Osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego osoba ta nabywa po przepracowaniu jednego roku po dniu zaliczenia jej do jednego z tych stopni niepełnosprawności. Urlop ten nie przysługuje osobie uprawnionej do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub do urlopu dodatkowego na podstawie odrębnych przepisów. Osoba o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności ma prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia: - wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, nie częściej niż raz w roku (wówczas nie przysługuje dodatkowy urlop w wymiarze 10 dni), - w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy. Wynagrodzenie za czas powyższych zwolnień od pracy, oblicza się jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy.
Pracujące osoby niepełnosprawne mają również prawo do korzystania ze szkoleń organizowanych przez pracodawcę. Podstawa prawna - Rozporządzenie Rady Ministrów z 16 października 1997r. w sprawie określenia grup osób, którym przysługuje ulga w opłacie lub zwolnienie z opłaty za wstęp do muzeów państwowych (Dz.U. nr 130, poz. 854); - Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 lutego 2003r. w sprawie opłat paszportowych (Dz.U.03.41.346); - Ustawa z dnia 20 czerwca 1992r. o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dz. U. z 2002 r. nr 175, poz. 1440, z późn. zm.): art. 1a 2 i 4; - Ustawa z dnia 21 kwietnia 2005r. o opłatach abonamentowych (Dz. U. Nr 58, poz. 728); - Rozporządzenie Ministra Łączności z dn. 21 października1996r. w sprawie określenia zakresu dostępu osób niepełnosprawnych do świadczonych usług pocztowych lub telekomunikacyjnych o charakterze powszechnym; - Ustawy z dnia 20 czerwca 1997r. Prawo o ruchu drogowym ( Dz. U. z 2005r. Nr 108, poz. 908, z póź. zm.); - Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2010 r. Nr 214, poz. 1407 z późn. zm.).