KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2013/2014 Metody matematyczne w transporcie Mathematical methods in transport A. USYTUOWANIE MODUŁU W SYSTEMIE STUDIÓW Kierunek studiów Poziom kształcenia Profil studiów Forma i tryb prowadzenia studiów Specjalność Jednostka prowadząca moduł Koordynator modułu Transport II stopień (I stopień / II stopień) Ogólnoakademicki (ogólnoakademicki / praktyczny) Studia stacjonarne (stacjonarne / niestacjonarne) Wszystkie Katedra Informatyki i Matematyki Stosowanej Dr hab. Marzena Nowakowska Zatwierdził: B. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PRZEDMIOTU Przynależność do grupy/bloku przedmiotów Status modułu Język prowadzenia zajęć Usytuowanie modułu w planie studiów - semestr Usytuowanie realizacji przedmiotu w roku akademickim Wymagania wstępne Przedmiot kierunkowy (podstawowy / kierunkowy / inny HES) Obowiązkowy (obowiązkowy / nieobowiązkowy) Polski Semestr I Egzamin (tak / nie) Liczba punktów ECTS 3 Semestr letni (semestr zimowy / letni) Matematyka, Analiza matematyczna, Podstawy informatyki, Technologie informacyjne (kody modułów / nazwy modułów) Forma prowadzenia zajęć wykład ćwiczenia laboratorium projekt inne w semestrze 15 30
C. EFEKTY KSZTAŁCENIA I METODY SPRAWDZANIA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Cel modułu Celem przedmiotu jest zapoznanie studenta z metodami matematycznymi i wspomaganiem procesu podejmowania decyzji stosowanych w zagadnieniach związanych z transportem lub logistyką oraz nabycie przez studenta umiejętności rozwiązywania pojawiających się problemów z wykorzystaniem profesjonalnego oprogramowania analitycznego (SAS i jego pakiety). Symbol efektu Efekty kształcenia Student zna i rozumie zasady funkcjonowania programów SAS i SAS Enterprise Guide oraz pakietu Enterprise Miner do obliczeń statystycznych i zaawansowanych analiz oraz programu Excel do rozwiązywania zadań optymalizacji. Student ma wiedzę z podstaw statystyki matematycznej oraz wie jak wykorzystać dostępne oprogramowanie do obliczeń statystycznych dotyczących transportu i logistyki. Student wie jak budować model matematyczny w oparciu o dane empiryczne w celu badania występujących w nich związków oraz wspomagania procesu podejmowania decyzji. Student wie jak zbudować i wykorzystać model optymalizacji liniowej w szczególności w zagadnieniu transportowym. Student zna podstawy teorii gier oraz możliwości wykorzystania jej w zakresie wspomagania procesu podejmowania decyzji w zagadnieniach transportowych i logistycznych. Student umie poznać i wykorzystywać właściwe oprogramowanie do obliczeń statystycznych w zadaniach z transportu i logistyki. Student potrafi zdefiniować model matematyczny do badania związków w danych oraz wykorzystać właściwe oprogramowanie do estymacji i oceny modelu. Student potrafi sformułować model optymalizacji linowej oraz rozwiązać zadanie transportowe z wykorzystaniem komputera. Student potrafi sformułować problem konfliktu interesów w języku teorii gier oraz zastosować tę teorię do rozwiązania prostych zadań z dziedziny transportu lub logistyki. Student rozumie potrzebę stałego uzupełniania i stosowania wiedzy matematycznej w problemach transportu i logistyki z wykorzystaniem oprogramowania specjalistycznego. Student potrafi pracować samodzielnie i w grupie (przyjmując w niej różne role), opracowywać raporty (sprawozdania) ze zrealizowanych zadań oraz zaprezentować publicznie wyniki swojej pracy. Forma prowadzenia zajęć (w/ć/l/p/inne) Odniesienie do efektów kierunkowych Odniesienie do efektów obszarowych w/p W/l /p KS_U01_LiS K_U13 K_U13 K_U01 K_U03 T2A_U15 T2A_U16 T2A_U19 InzA_U03 InzA_U05 T2A_U07 T2A_U11 T2A_U07 T2A_U11 T2A_U01 T2A_U04 K-K01 T2A_K01 /p K-K03 T2A_K03 Treści kształcenia 1. Treści kształcenia w zakresie wykładu Nr wykładu Treści kształcenia Odniesienie do efektów kształcenia dla modułu
1 2 3 4 5 6 7-8 Omówienie pojęć: zmienna losowa, klasyfikacja zmiennych losowych, możliwości i metody opisu zmiennej losowej wykorzystanie miar statystycznych. Środowisko systemu analiz statystycznych SAS dyskusja metod i narzędzi opisu danych. Podstawowe pojęcia z zakresu testowania hipotez statystycznych. Schemat podejmowania decyzji w procesie weryfikacji hipotez statystycznych. Testy zgodności. Środowisko systemu analiz statystycznych SAS dyskusja funkcjonalności programu SAS w zakresie wykonania testów zgodności. Przykład zastosowań dla danych z zakresu logistyki i transportu zbiorowego. Badanie różnic między parametrami cech dla dwóch populacji (zależnych i niezależnych). Program SAS Enterprise Guide do analiz i prezentacji danych organizacja środowiska pracy dla programu. Porównanie produktów rynku motoryzacyjnego z wykorzystaniem programu Enterprise Guide. Zastosowanie teorii gier w rozwiązywaniu zadań decyzyjnych w transporcie i logistyce przygotowanie do pracy własnej studentów. Krótka historia teorii, podstawowe pojęcia teorii gier, klasyczne zadania teorii gier. Sposoby prezentacji gry, rozwiązanie gry. Metody drążenia danych w procesie decyzyjnym. Analiza korelacji i regresji. Ocena modelu regresji i interpretacja wyników. Wykorzystanie wielokrotnej regresji liniowej w zadaniach modelowania w bezpieczeństwie ruchu drogowego. Optymalizacja problemy programowania liniowego i nieliniowego. Zagadnienie transportowe zamknięte i otwarte. Możliwości wykorzystania programu Ms Excel do rozwiązania zadań programowania liniowego optymalizacja kosztów transportu towarów do magazynów. Uogólniony model liniowy założenia i rola funkcji łączącej. Regresja logistyczna jako klasyfikator statystyczny. Wykorzystanie ilorazu szans do interpretacji wyników modelu logistycznego. Klasyfikowanie cech zagrożenia na drodze za pomocą regresji logistycznej. 2. Treści kształcenia w zakresie ćwiczeń 3. Treści kształcenia w zakresie zadań laboratoryjnych Nr zajęć lab. Treści kształcenia Odniesienie do efektów kształcenia dla modułu 1 2-3 4-5 Porównanie zmienności wielkości przewozów towarowych firmy transportowej. Środowisko systemu SAS. Tworzenie bibliotek użytkownika. System plików programu SAS. Import plików zewnętrznych do środowiska systemu. Wyznaczanie miar statystycznych w oparciu o moduł interaktywnej analizy danych. Wykres pudełkowy z wąsami, histogram. Test normalności dla czasu załadunku składu pociągu towarowego. Poszukiwanie rozkładu czasu oczekiwania na przystanku na pojazd komunikacji zbiorowej. Testowanie zgodności rozkładu cechy z rozkładem normalnym. Testy zgodności dla rozkładów innych niż normalny. Ilustracja wyników na wykresie: porównanie histogramu i wykresu funkcji gęstości. Porównanie funkcjonalności samochodów osobowych dwóch konkurujących firm motoryzacyjnych. Badania wpływu zmiany ogumienia na funkcjonalność samochodów. Wykorzystanie programu SAS Enterprise Guide do przeprowadzenia testów różnic wartości parametrów dwóch zbiorowości statystycznych Przekształcenie testu dwustronnego w test jednostronny. 6-8 Modelowanie czasu reakcji kierującego na zagrożenie na drodze.
9-10 11-13 14-15 Wykorzystanie pakietu Enterprise Miner (EM) systemu SAS w analizie korelacji i regresji. Obszar roboczy EM, tworzenie projektu i diagramów przepływu informacji do analiz. Badanie zależności między zmiennymi tablica korelacji. Metody krokowe w estymacji parametrów strukturalnych modelu regresji. Generowanie raportu wynikowego w EM, ocena modelu i interpretacja wyników. Model matematyczny problemu transportowego programowania liniowego. Zamknięte zagadnienie transportowe. Otwarte zagadnienie transportowe. Sformułowanie zadania transportowego w arkuszu kalkulacyjnym Excel dla potrzeb rozwiązania tego zadania z wykorzystaniem narzędzia Slover. Analiza wyników. Klasyfikowanie wybranej cechy wypadku drogowego za pomocą klasyfikatora statystycznego regresji logistycznej. Tworzenie projektu dla modelu regresji w EM systemu SAS. Przygotowanie danych (filtrowanie wartości odstających), agregacja i kategoryzacja wartości zmiennych wejściowych, generowanie zbioru uczącego dla budowania modelu i testowego dla weryfikacji jakości modelu, modyfikacja struktury zbioru w celu podniesienia jakości klasyfikacji. Ocena modelu (macierze pomyłek) i interpretacja wyników (ilorazy szans). Zastosowanie teorii gier w rozwiązywaniu zadań decyzyjnych w transporcie i logistyce. Praca własna studentów projekty grupowe. Przygotowanie opracowania oraz prezentacji w Power Point. Omówienie projektu własnego wystąpienie każdego członka zespołu przed koleżankami i kolegami z grupy laboratoryjnej, udział w dyskusji. 4. Charakterystyka zadań projektowych 5. Charakterystyka zadań w ramach innych typów zajęć dydaktycznych Metody sprawdzania efektów kształcenia Symbol efektu Metody sprawdzania efektów kształcenia (sposób sprawdzenia, w tym dla umiejętności odwołanie do konkretnych zadań projektowych, laboratoryjnych, itp.) Samodzielne opracowanie sprawozdania z eksperymentu badawczego. Samodzielne opracowanie sprawozdania z eksperymentu badawczego. Samodzielne opracowanie sprawozdania z eksperymentu badawczego. Samodzielne pozyskiwanie, analiza i synteza wiedzy z literatury. Samodzielne opracowanie projektu w kilkuosobowej grupie studentów z koordynacją pracy przez lidera wybranego przez grupę. Komentarze i dyskusja propozycji rozwiązań studenckich na ćwiczeniach i wykładach. Obserwacja postawy studenta podczas zajęć laboratoryjnych oraz dyskusja problemów postawionych przez nauczyciela i zgłoszonych przez studentów. Ocena projektu studenckiego, publicznej prezentacji swojej pracy (przed grupą studencką) oraz udziału w dyskusji.
D. NAKŁAD PRACY STUDENTA Bilans punktów ECTS Rodzaj aktywności Obciążenie studenta 1 Udział w wykładach 15 2 Udział w ćwiczeniach 3 Udział w laboratoriach 30 4 Udział w konsultacjach (2-3 razy w semestrze) 3 5 Udział w zajęciach projektowych 6 Konsultacje projektowe 7 Udział w egzaminie 8 9 Liczba godzin realizowanych przy bezpośrednim udziale nauczyciela 48 akademickiego (suma) 10 Liczba punktów ECTS, którą student uzyskuje na zajęciach wymagających bezpośredniego udziału nauczyciela akademickiego 1,6 (1 punkt ECTS=25-30 godzin obciążenia studenta) 11 Samodzielne studiowanie tematyki wykładów 8 12 Samodzielne przygotowanie się do ćwiczeń 13 Samodzielne przygotowanie się do kolokwiów 14 Samodzielne przygotowanie się do laboratoriów 10 15 Wykonanie sprawozdań 15 15 Przygotowanie do kolokwium końcowego z laboratorium 17 Wykonanie projektu lub dokumentacji 9 18 Przygotowanie do egzaminu 19 20 Liczba godzin samodzielnej pracy studenta 21 Liczba punktów ECTS, którą student uzyskuje w ramach samodzielnej pracy (1 punkt ECTS=25-30 godzin obciążenia studenta) 42 (suma) 22 Sumaryczne obciążenie pracą studenta 90 23 Punkty ECTS za moduł 1 punkt ECTS=25-30 godzin obciążenia studenta 3 24 Nakład pracy związany z zajęciami o charakterze praktycznym Suma godzin związanych z zajęciami praktycznymi 68 25 Liczba punktów ECTS, którą student uzyskuje w ramach zajęć o charakterze praktycznym 1 punkt ECTS=25-30 godzin obciążenia studenta 2,7 E. LITERATURA Wykaz literatury 1. Findeisen W. Analiza systemowa, podstawy i metodologia, WNT, Warszawa, 1985. 2. Jędrzejczak Z., Kukuła K., Skrzypek J., Walkosz A., Badania operacyjne w przykładach i zadaniach, PWN, Warszawa, 2005. 3. Kaliszewski I., Wielokryterialne podejmowanie decyzji, WNT, Warszawa, 2008. 4. Kałuski J., Teoria gier, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, 2002. 5. Krysicki W., Bartos J., Dyczka W., Królikowska K., Wasilewski M., Rachunek prawdopodobieństwa i statystyka matematyczna w zadaniach, cz. II statystyka matematyczna, PWN, Warszawa, 1995. 6. Larose D., Metody i modele eksploracji danych, PWN, Warszawa 2008. 7. Watson J., Wprowadzenie do teorii gier, WNT, Warszawa, 2005. 8. Żurowska J., Prognozowanie przewozów. Modele, Metody, Przykłady. Politechnika Krakowska, Kraków, 2005. Witryna WWW modułu/przedmiotu: 1,4