Bariery wprowadzenia gospodarki o obiegu zamkniętym w polskiej gospodarce odpadami komunalnymi 1
Gospodarka o obiegu zamkniętym 2
Główna bariera: mieszanie odpadów komunalnych Infrastruktura przetwarzania Sposób gromadzenia Dyscyplina segregacji u źródła 3
Morfologia (KPGO 2022) dane z 2008r. (miasta powyżej 50 tys. mieszk.)
Morfologia (KPGO 2022) dane z 2008r. (miasta poniżej 50 tys. mieszk.)
Morfologia (KPGO 2022) dane z 2008r. (tereny wiejskie)
Struktura odpadów komunalnych u źródła (na terenach wiejskich) Źródło: opracowanie własne na podstawie Strzelczyk M., Struktura i właściwości odpadów komunalnych z gospodarstw wiejskich w aspekcie możliwości ich przetwarzania i przepisów prawnych. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie 36/2013, s. 44. 7
Oficjalna struktura odpadów komunalnych w Polsce w 2015 r. Źródło: opracowanie własne na podstawie Ochrona Środowiska 2016, GUS 2017, s. 333-334. 8
Oficjalna struktura odpadów komunalnych w Polsce w 2016 r. Źródło: opracowanie własne na podstawie Ochrona Środowiska 2017, GUS 2017, s. 331-332. 9
2015 2016 10
Odpady komunalne w Polsce perspektywa 2022/2025 r. łączna obecna wydajność ITPOK wg WPGO 2016 (spalarnie+cementownie) 30% odpadów komunalnych ogółem (średnia z prognoz WPGO2016 2022 r. i KPGO2022 2025 r.) łączna obecna wydajność IMBP wg WPGO 2016 (mech.) łączna obecna wydajność IMBP wg WPGO 2016 (mech.+biol.) odpady komunalne ogółem wg KPGO 2022 (prognoza 2025 r.) odpady komunalne ogółem wg WPGO 2016 (prognoza 2022 r.) odpady komunalne ogółem wg WPGO 2016 (2014 r.) odpady komunalne ogółem wg GUS (2014 r.) 0 2500 5000 7500 10000 12500 15000 11
Odpady komunalne w Polsce stan obecny Struktura odpadów komunalnych u źródła (na terenach wiejskich) 12
Główna bariera: mieszanie odpadów komunalnych Infrastruktura przetwarzania Sposób gromadzenia Dyscyplina segregacji u źródła 13
Odpady komunalne w warunkach dążenia do GOZ Unikać wytwarzania ekoprojektowanie, przedłużanie użycia, wtórne użycie, regeneracja Minimalizacja strumienia odpadów resztkowych do unieszkodliwiania Przygotowanie do recyklingu i recykling Bioodpady Odpady surowcowe metanizacja, nawozy organiczne surowce wtórne 14
Proponowane kierunki zmian Wprowadzenie wysokiej dyscypliny segregacji odpadów komunalnych u źródła!!! Zakazanie wytwarzania odpadów zmieszanych podmiotom deklarującym segregację. W miejsce odpadów zmieszanych wprowadzić należy substytut odpady resztkowe zdefiniowane przez kryterium negatywne (tzn. czego nie wolno do nich wrzucać). Do rozważenia wprowadzenie limitów w zakresie proporcji wagowych lub objętościowych odpadów resztkowych do sumy pozostałych selektywnie zbieranych. Odejście od odpowiedzialności zbiorowej i mierzenie efektów segregacji poszczególnych gospodarstw domowych w budynkach wielorodzinnych za pomocą osiedlowej infrastruktury zbierania odpadów komunalnych wyposażonych w zaawansowane narzędzia (minipszoki lub inteligentne pojemniki wraz z identyfikacją worków). Rygorystyczne egzekwowanie wyższej opłaty w przypadku niewypełniania przez właścicieli nieruchomości zobowiązania do segregacji z deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Wprowadzenie trzeciej najniższej stawki opłaty dla właścicieli nieruchomości stosujących przydomowe kompostowanie bioodpadów. Wprowadzenie fakultatywnego zbierania odpadów paleniskowych, które w warunkach polskich stanowią znaczący udział w strukturze wytwarzanych odpadów komunalnych (w zabudowie jednorodzinnej ok. 15,5%), a ich recykling możliwy jest wyłącznie pod warunkiem wysokiej czystości frakcji. 15
Dziękuję za uwagę dr Marek Goleń Katedra Ekonomiki i Finansów Samorządu Terytorialnego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie członek Rady Programowej Instytutu Gospodarki o Obiegu Zamkniętym współautor i redaktor naukowy pracy zbiorowej Racjonalizacja gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce 16