Weryfikacja założeń do projektu modernizacji małej oczyszczalni ścieków z uwzględnieniem nowej interpretacji wymagań prawnych

Podobne dokumenty
BADANIA PODATNOŚCI ŚCIEKÓW Z ZAKŁADU CUKIERNICZEGO NA OCZYSZCZANIE METODĄ OSADU CZYNNEGO

DYNAMICZNA SYMULACJA KOMPUTEROWA BIOLOGICZNEGO USUWANIA ZWIĄZKÓW BIOGENNYCH NA PRZYKŁADZIE OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW W ZAMOŚCIU

MODEL OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW JAKO NARZĘDZIE DO OPTYMALIZACJI PROCESÓW BIOLOGICZNYCH

Oczyszczanie ścieków miejskich w Bydgoszczy

3.10 Czyszczenie i konserwacja kanalizacji Kontrola odprowadzania ścieków rzemieślniczo-przemysłowych (podczyszczanie ścieków)

Nowelizacja ustawy Prawo Wodne

BADANIA SYMULACYJNE STRATEGII STEROWANIA OPARTEJ O POMIARY STOPNIA WYKORZYSTANIA TLENU METODĄ OFF-GAS

BADANIA TECHNOLOGICZNE OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW Z PRZEMYSŁU CUKIERNICZEGO METODĄ OSADU CZYNNEGO

OCENA MOŻLIWOŚCI OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW Z ZAKŁADU PRZEMYSŁU CUKIERNICZEGO

GRAF oczyszczalnie ścieków. one2clean

Koncepcja modernizacji oczyszczalni ścieków w Złotoryi część III

Energia i ścieki w przemyśle spożywczym NOWOCZESNY SYSTEM OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW MLECZARSKICH Z GOSPODARKĄ OSADOWĄ

Budowa i eksploatacja oczyszczalni ściek. cieków w Cukrowni Cerekiew. Cerekiew S.A.

Zobowiązania Rzeczypospolitej Polskiej wynikające z Traktatu Akcesyjnego

Koncepcja przebudowy i rozbudowy

POZYSKIWANIE OSADU NADMIERNEGO W STANDARDOWYM UKŁADZIE STEROWANIA OCZYSZCZALNIĄ ŚCIEKÓW

Uwarunkowania prawne obejmujące zagadnienia dotyczące wprowadzania ścieków komunalnych do środowiska

Jolanta Moszczyńska Ocena skuteczności usuwania bakterii nitkowatych...

Weryfikacja eksploatacyjna danych wyjściowych do modelowania procesów usuwania związków biogennych

Oczyszczalnia ścieków w Żywcu. MPWiK Sp. z o.o. w Żywcu

PL B1 (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1 C02F 3/ BUP 13/ WUP 07/00

ANALIZA EFEKTYWNOŚCI USUWANIA ZANIECZYSZCZEŃ ZE ŚCIEKÓW W OCZYSZCZALNI W WOLI DALSZEJ K/ŁAŃCUTA

Praktyczne aspekty dawkowania alternatywnych. od badań laboratoryjnych do zastosowań w skali technicznej

Wdrażanie dyrektywy 91/271/EWG dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych. Joanna Anczarska - St. Specjalista w Zespole ds.

Ocena pracy oczyszczalni ścieków w Bielsku-Białej w latach An evaluation of sewage treatment plant in Bielsko-Biała in the years

Niskonakładowa i bezreagentowa metoda oczyszczania odcieków z przeróbki osadów w oczyszczalniach mleczarskich

TECHNOLOGIA EW-COMP BIOCOMP

WYZNACZENIE OBSZARU I GRANIC AGLOMERACJI DOBRZEŃ WIELKI zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska, z dnia 1 lipca 2010r.

Osad nadmierny Jak się go pozbyć?

Woda i ścieki w przemyśle spożywczym

OCENA DZIAŁANIA OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW TYPU SBR W STERKOWCU-ZAJAZIE

Master Planu. dla wdrażania dyrektywy Rady 91/271/EWG. opracowany na podstawie AKPOŚK 2017

Włodzimierz MIERNIK Dariusz MŁYŃSKI

Oczyszczanie ścieków w reaktorach BPR z całkowitą redukcją osadu nadmiernego

Założenia Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych

Przydomowe oczyszczalnie biologiczne

Wymagania dla przydomowych oczyszczalni ścieków w aspekcie środowiskowym

Zastosowanie symulacji komputerowej procesu osadu czynnego do minimalizowania potencjału eutrofizującego ścieków oczyszczonych

LIKWIDUJE BIOGENY ORGANICZNE, OGRANICZA NADMIAR AZOTU I FOSFORU, USUWA ODORY W SIECI KANALIZACYJNEJ

dr inż. Katarzyna Umiejewska inż. Aleksandra Bachanek inż. Ilona Niewęgłowska mgr inż. Grzegorz Koczkodaj

UPORZĄDKOWANIE SYSTEMU ZBIERANIA I OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW W MIELCU

REDUKCJA FOSFORU OGÓLNEGO W ŚCIEKACH Z MAŁYCH PRZYDOMOWYCH OCZYSZCZALNI

Problemy Inżynierii Rolniczej Nr 4/2005 ENERGOCHŁONNOŚĆ OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW W WYBRANYM ZAKŁADZIE PRZEMYSŁU MLECZARSKIEGO

Charakterystyka ścieków mleczarskich oraz procesy i urządzenia stosowane do ich oczyszczania. dr inż. Katarzyna Umiejewska

Rozwinięciem powyższej technologii jest Technologia BioSBR/CFSBR - technologia EKOWATER brak konkurencji

ZOFIA SADECKA *, SYLWIA MYSZOGRAJ *, ALEKSANDRA SIECIECHOWICZ *, MONIKA SUCHOWSKA-KISIELEWICZ *, JANUSZ WAŚ **, TOMASZ MUSIAŁOWICZ **

REALIZACJA KRAJOWEGO PROGRAMU OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW KOMUNALNYCH NA PRZYKŁADZIE OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW CZAJKA

OCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW PRZEMYSŁOWYCH O DUŻEJ ZAWARTOŚCI OLEJÓW NA ZŁOŻU BIOLOGICZNYM

Inżynieria Ekologiczna Nr 24, (2350 mgo 2. /dm 3 ), ChZT (2990 mgo 2. /dm 3 ) i azotanów V (54,5 mgn-no 3-

Założenia obciążeń: Rozkład organicznych zw. węgla Nitryfikacja Denitryfikacja Symultaniczne strącanie fosforu. Komora osadu czynnego Osadnik wtórny

WSTĘPNE DOŚWIADCZENIA Z EKSPLOATACJI ZMODERNIZOWANEJ MAŁEJ OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW Z FILTREM ŻWIROWYM

Gospodarka ściekowa w Gminie Węgierska-Górka. Spółce z o.o. Beskid Ekosystem

(43) Zgłoszenie ogłoszono: (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: (12) OPIS PATENTOWY (19)PL (11) (13) B1 PL B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA

OCENA PRACY OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW W ŻYWCU PO WYKONANEJ ROZBUDOWIE I MODERNIZACJI

OKREŚLENIE PARAMETRÓW BIOKINETYCZNEGO MODELU OSADU CZYNNEGO ASDM DLA OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW PRACUJĄCEJ W TECHNOLOGII SEKWENCYJNO PRZEPŁYWOWEJ

Opis programu studiów

Dyrektywa 91/271/EWG dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych, a prawo polskie

Regionalne Centrum Gospodarki Wodno Ściekowej S.A. Al. Piłsudskiego Tychy

Wprowadzenie. Danuta WOCHOWSKA Jerzy JEZNACH

OCENA FUNKCJONOWANIA OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW W DYNOWIE THE EVALUATION OF WASTEWATER TREATMENT PLANT IN DYNÓW

Ankieta dotycząca gospodarki wodno-ściekowej w 2006 r.

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1 PL B1. (54)Sposób i oczyszczalnia do wspólnego oczyszczania ścieków miejskich i cukrowniczych

EUROPEJSKI OBSZAR GOSPODARCZY

Obieg związków organicznych i form azotu w oczyszczalni ścieków z reaktorem przepływowym

Synteza inżynierii procesu oczyszczania ścieków według REWOŚ z rysem ekonomicznym.

OCENA SKUTECZNOŚCI USUWANIA ZANIECZYSZCZEŃ W OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW W TARNOWIE

Modernizacja oczyszczalni ścieków oraz rozbudowa i modernizacja kanalizacji na terenie Gminy Łask

Spółdzielnia Mleczarska MLEKOVITA Wysokie Mazowieckie UL. Ludowa 122

Sprawozdanie z wizyty w Miejskim Przedsiębiorstwie Wodociągów i Kanalizacji (MPWiK) w Krakowie

Technological efficiency of the wastewater treatment plant in Krosno

Odbiór i oczyszczanie ścieków

Wytyczne do projektowania rozbudowy oczyszczalni w Mniowie, dla potrzeb zlewni aglomeracji Mniów.

KOMPAKTOWA OCZYSZCZALNIA ŚCIEKÓW I REAKTORY ZBF

Validation of the operations of municipal wastewater treatment plant in Piaseczno

OCZYSZCZALNIE BIOLOGICZNE ZAMIAST SZAMBA CZY WARTO?

Poprawa efektywności energetycznej oczyszczalni ścieków w Rowach poprzez zastosowanie fotowoltaiki.

OBLICZENIA TECHNOLOGICZNE

dr Karol Trojanowicz Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie Instytut Politechniczny Zakład Inżynierii Środowiska

13. Funkcjonalność miasta w aspekcie skutecznego oczyszczania ścieków na przykładzie miasta Krakowa

MOŻLIWOŚCI ZWIĘKSZENIA EFEKTYWNOŚCI USUWANIA ZE ŚCIEKÓW AZOTU I FOSFORU W OCZYSZCZALNI W ŁOPUSZNEJ

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1

ELIMINACJA ZANIECZYSZCZEŃ ZE ŚCIEKÓW KOMUNALNYCH W OCZYSZCZALNI W DĄBROWIE TARNOWSKIEJ

Akademia Morska w Gdyni, Wydział Przedsiębiorczości i Towaroznawstwa, Katedra Chemii i Towaroznawstwa Przemysłowego, alina@am.gdynia.

Czy mamy deficyt węgla rozkładalnego? Powody złego usuwania azotanów:

INDYWIDUALNE SYSTEMY OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW A OCHRONA WÓD PODZIEMNYCH

14. CZYNNOŚCI SERWISOWE

SKUTECZNOŚĆ OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW NA PRZYKŁADZIE OCZYSZCZALNI DLA MIASTA KRYNICA-ZDRÓJ

BIOREAKTOR LABORATORYJNY TYPU SBR DO BADANIA WŁAŚCIWOŚCI OSADU CZYNNEGO I PROCESÓW OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW

Zgłoszenie. Instalacji przydomowej biologicznej oczyszczalni ścieków ze studnią chłonną WZÓR

ANALIZA EFEKTYWNOŚCI TECHNOLOGICZNEJ OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW W NISKU

Projekt zakończony. gospodarka wodno-ściekowa w Krakowie. Dla rozwoju infrastruktury i środowiska

Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z zagospodarowaniem osadów w gminie Radzymin o

MIASTO STAROGARD GDAŃSKI. Załącznik nr 2 POWIATOWY PROGRAM ŚCIEKOWY

Przebudowa, rozbudowa i modernizacja oczyszczalni ścieków w Łopusznej

Definicja i wzór wyliczenia efektów ekologicznych związanych z gospodarką ściekową. [na podstawie wytycznych NFOŚiGW]

Przydomowe oczyszczalnie ścieków

SKUTECZNOŚĆ ZMNIEJSZENIA ZANIECZYSZCZEŃ ŚCIEKÓW W OCZYSZCZALNI KUJAWY EFFECTIVENESS OF SEWAGE POLLUTANTS REDUCTION IN KUJAWY SEWAGE TREATMENT PLANT

Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych - czy jego wypełnienie jest realne? Witold Sumisławski Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej

OCENA PRZEMIAN ZWIĄZKÓW WĘGLA, AZOTU I FOSFORU PODCZAS OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW KOMUNALNYCH

Zastosowanie wielowymiarowego nieliniowego algorytmu predykcyjnego do sterowania stężeniem tlenu

Transkrypt:

OCHRONA ŚRODOWISKA Vol. 36 2014 Nr 1 Jerzy Mikosz, Zbigniew Mucha Weryfikacja założeń do projektu modernizacji małej oczyszczalni ścieków z uwzględnieniem nowej interpretacji wymagań prawnych W Traktacie Akcesyjnym o przystąpieniu Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej, podpisanym 16 kwietnia 2003 r. w Atenach, Polska zobowiązała się do wdrożenia dyrektywy 91/271/EWG [1], dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych. Z uwagi na położenie prawie całego obszaru Polski w zlewni Morza Bałtyckiego, uznany on został za tak zwany obszar wrażliwy na eutrofizację, wymagający ograniczenia o 75% ładunku związków azotu i fosforu wprowadzanych do wód wraz ze ściekami komunalnymi. Dyrektywa 91/271/EWG wymusza konieczność wyposażenia aglomeracji w systemy kanalizacji zbiorowej oraz odpowiednie oczyszczalnie, zapewniające uzyskanie wymaganego stopnia oczyszczania ścieków. Zgodnie z zapisami tej dyrektywy oraz opracowanym na jej podstawie Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych, do końca 2015 r. wszystkie aglomeracje o równoważnej liczbie mieszkańców (RLM) powyżej 2 tys. powinny być wyposażone w zbiorcze systemy kanalizacji i oczyszczalnie ścieków, których wymagana skuteczność technologiczna jest uzależniona od ich przepustowości. Komisja Europejska przedstawiła jednak swoje wątpliwości w zakresie ewentualnego niewłaściwego wdrażania dyrektywy 91/271/EWG, wskazując na błędne przystosowanie zapisów artykułu 5 do polskiego prawa, w którym największe dopuszczalne wskaźników lub minimalny stopień usunięcia zanieczyszczeń ze ścieków komunalnych wprowadzanych do wód zostały odniesione do przepustowości oczyszczalni, zamiast do wielkości całej aglomeracji, niezależnie od przepustowości oczyszczalni. Jest to szczególnie istotne w przypadku zrealizowanych już projektów sfinansowanych z Funduszu Spójności UE. Jeżeli przedstawione przez Komisję Europejską zastrzeżenia zostaną potwierdzone, to może trzeba będzie dokonać modernizacji wielu małych i średnich oczyszczalni ścieków, które obecnie nie spełniają wymagań dotyczących usuwania substancji biogennych. Na podstawie danych Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej szacuje się, że problem ten może dotyczyć 302 oczyszczalni ścieków położonych w 242 aglomeracjach o RLM >10 tys., a koszty modernizacji tych oczyszczalni mogą sięgać 1,5 mld zł [2]. Dr inż. J. Mikosz, dr inż. Z. Mucha: Politechnika Krakowska, Wydział Inżynierii Środowiska, Katedra Technologii Środowiskowych, ul. Warszawska 24, 31-155 Kraków, jmikosz@pk.edu.pl Przedmiot i cel badań Badana oczyszczalnia ścieków została zaprojektowana z uwzględnieniem wymagań określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z 2006 r. [3]. Zgodnie z tymi przepisami, małe i średnie oczyszczalnie o RLM < 10 tys., wówczas gdy ścieki oczyszczone nie są odprowadzane do jezior lub ich dopływów, muszą zapewniać usuwanie tylko zanieczyszczeń organicznych i zawiesin. W przypadku większej przepustowości oczyszczalni lub gdy ścieki oczyszczone są odprowadzane do jezior, muszą one zapewniać także usuwanie związków azotu i fosforu. Analizowana oczyszczalnia, pomimo zastosowania technologii obejmującej mechaniczno-biologiczne oczyszczanie ścieków, nie będzie spełniać wymagań dotyczących usuwania związków azotu określonych w przypadku aglomeracji o RLM >10 tys. Wykonane badania składu ścieków i parametrów osadu czynnego pozwoliły na opracowanie modelu matematycznego oczyszczalni oraz przeprowadzenie prostych badań symulacyjnych, których celem było zweryfikowanie założeń projektowych do modernizacji oczyszczalni oraz precyzyjne określenie parametrów eksploatacyjnych oczyszczalni po modernizacji, które zapewnią spełnienie wymagań dotyczących skuteczności usuwania związków biogennych ze ścieków. W przypadku małych i średnich oczyszczalni ścieków zastosowanie symulacji komputerowej zwykle nie musi wiązać się z dużymi kosztami ani rozbudowanymi programami badań składu ścieków [4]. Badania symulacyjne pokazały, że są możliwości zwiększenia skuteczności usuwania związków azotu w oczyszczalni poprzez wprowadzenie prostych modyfikacji w układzie technologicznym reaktora biologicznego, związanych ze zwiększeniem udziału pojemności komory niedotlenionej, modernizacją systemu recyrkulacji ścieków i osadu oraz budową wydzielonego osadnika wtórnego. Charakterystyka oczyszczalni ścieków Mała oczyszczalnia ścieków wykorzystuje technologię niskoobciążonego osadu czynnego w dwufazowym reaktorze w układzie uproszczonym z możliwością prowadzenia procesu chemicznego strącania związków fosforu. Oczyszczalnia została zaprojektowana na przepustowość 230 m 3 /d i RLM = 2300. Ścieki dopływające do oczyszczalni mają skład typowych ścieków komunalnych

46 J. Mikosz, Z. Mucha z podwyższoną zaą związków azotu. W trakcie badań do oczyszczalni doprowadzano ścieki pochodzące od 785 osób w średniorocznej ilości 83 m 3 /d (w sezonie letnim 90 m 3 /d), a oczyszczalnia wykorzystywała tylko jeden ciąg technologiczny. W części mechanicznej oczyszczalni zastosowano kratę schodkową o prześwicie 3 mm. W biologicznej części oczyszczalni zaprojektowano dwa ciągi oczyszczania z wykorzystaniem metody osadu czynnego ze strefami niedotlenioną (denitryfikacji) i tlenową (nitryfikacji) oraz osadników wtórnych o przepływie pionowym (tzw. osadniki kieszeniowe). Strefy niedotlenione wyposażone są w mieszadła o osi poziomej, a strefy tlenowe w ruszt z dyfuzorami rurowymi. Recyrkulacja ścieków wraz z osadem czynnym następuje ze strefy separacji (umieszczonej w strefie tlenowej) do strefy niedotlenionej. Chemiczne strącanie związków fosforu odbywa się za pomocą siarczanu(vi) żelaza(iii) dodawanego do strefy tlenowej przed osadnikami. Przeróbka osadu w oczyszczalni polega na jego stabilizacji tlenowej w reaktorze, zagęszczaniu grawitacyjnym i następnie magazynowaniu w zbiorniku. Zagęszczony i ustabilizowany osad jest wywożony w stanie płynnym do większej oczyszczalni ścieków w celu jego odwodnienia. Wszystkie obiekty i urządzenia oczyszczalni, z wyjątkiem komory pomiarowej przepływu ścieków, znajdują się w budynku. Schemat technologiczny oczyszczalni przedstawiono na rysunku 1. Rys. 1. Schemat badanej oczyszczalni ścieków (przed modernizacją) Fig. 1. Schematic diagram of the studied wastewater treatment plant (prior to modernization) Zakres i metody badań Badania wykonano w warunkach eksploatowanej oczyszczalni ścieków przy rzeczywistym obciążeniu hydraulicznym i obciążeniu ładunkiem zanieczyszczeń, które było mniejsze od obciążenia projektowego. W trakcie badań Parametr/wskaźnik, jednostka Tabela 1. Projektowe i rzeczywiste wskaźników jakości ścieków Table 1. Design and actual values of wastewater quality parameters Ścieki nieoczyszczone (dopływ) rzeczywiste projektowe prowadzono pomiar ilości ścieków nieoczyszczonych dopływających do oczyszczalni oraz badano ich jakość, a także analizowano parametry osadu czynnego oraz jakość ścieków oczyszczonych. Pomiar strumienia objętości ścieków dopływających do oczyszczalni wykonywano za pomocą przepływomierza elektromagnetycznego firmy Siemens połączonego z rejestratorem. Próbki ścieków do analiz fizyczno-chemicznych pobierano ręcznie w godzinach dziennych w odstępach półgodzinych, a następnie zlewano jako próbki 3-godzinne. Charakterystykę jakości ścieków oraz parametrów technologicznych oczyszczalni przedstawiono w tabelach 1 i 2. Wyniki analiz potwierdziły, że ilości azotu ogólnego i fosforu ogólnego w odpływie z oczyszczalni wyraźnie przekraczały uznane za dopuszczalne według nowej interpretacji przepisów. Dostępne są różne strategie eksploatacyjne, mające na celu zwiększenie skuteczności usuwania związków azotu ze ścieków, jednak w większości są one stosowane w dużych oczyszczalniach z rozbudowanym układem sterowania [5, 6]. Zaproponowane założenia projektowe do modernizacji badanej oczyszczalni ścieków szły w kierunku typowym w przypadku miejskich oczyszczalni ścieków, przy wprowadzeniu wielofazowego osadu czynnego. Przewidywały one: zwiększenie pojemności czynnej reaktorów biologicznych przez usunięcie osadników kieszeniowych i zagęszczaczy z wnętrza reaktorów, powiększenie objętości komór niedotlenionych z obecnych 25% do 45% całkowitej pojemności reaktorów przez zastosowanie strefy napowietrzania przemiennego, wykonanie jednego osadnika wtórnego lejowego o średnicy 7 m, wspólnego dla obu reaktorów wraz z pompownią recyrkulacyjną, adaptację zbiornika osadu o pojemności 200 m 3 na wydzieloną komorę stabilizacji wyposażoną w ruszt napowietrzający. Badania symulacyjne prowadzone były z wykorzystaniem programu GPS-X v. 6.1. W badaniach wykorzystano model matematyczny dopływu tsscod, model osadu czynnego ASM2d oraz model sedymentacji w osadniku wtórnym z uwzględnieniem zachodzących w nim przemian biochemicznych zgodnych z modelem ASM2d. Model osadu czynnego nr 2d (ASM2d) stanowi rozwinięcie pierwotnego modelu osadu czynnego nr 2 (ASM2), uwzględniającego usuwanie związków węgla, azotu i fosforu [7, 8]. Ponadto w modelu symulacyjnym uwzględniono proces chemicznego strącania związków fosforu w reaktorze biologicznym (rys. 2). rzeczywiste Ścieki oczyszczone (odpływ) wg pozwolenia wodnoprawnego wg nowej interpretacji przepisów Strumień objętości ścieków, m 3 /d 90 230 90 230 BZT 5, go 2 /m 3 525 565 6 25 15 ChZT, go 2 /m 3 972 1130 44 125 125 Zawiesiny ogólne, g/m 3 219 565 35 35 Azot amonowy, gnh + 4 /m 3 68 0,8 Azot ogólny, gn/m 3 95 120 17,8 15 Fosfor ogólny, gp/m 3 11 20 6 2

Weryfikacja założeń do projektu modernizacji małej oczyszczalni ścieków 47 Tabela 2. Projektowe i rzeczywiste parametrów eksploatacyjnych oczyszczalni ścieków Table 2. Design and actual values of wastewater treatment plant operating parameters Wartość Parametr eksploatacyjny projektowa rzeczywista Obciążenie osadu czynnego ładunkiem BZT 5, go 2 /g d 0,070 0,051 Wiek osadu czynnego, d 22 28 Stopień recyrkulacji ścieków i osadu, % 300 300 Zawartość osadu czynnego, kg/m 3 5 4 5 Indeks osadu czynnego, cm 3 /g 100 150 Zawartość tlenu rozpuszczonego, go 2 /m 3 2 3 4 ścieków na proces, co ma miejsce szczególnie w przypadku ogólnospławnych sieci kanalizacyjnych [14]. W wyniku uproszczonej kalibracji modelu ustalono wartość szybkości przyrostu bakterii autotroficznych μ A =1 d 1 (wartość domyślna 2 d 1 ). Pozostałe parametrów kinetycznych i stechiometrycznych pozostały niezmienione. Przedmiotem badań symulacyjnych była oczyszczalnia pracująca w układzie po planowanej modernizacji. Szczegółowe cele badań obejmowały: ocenę możliwości uzyskania założonej skuteczności technologicznej oczyszczalni ścieków przy założeniu projektowych warunków eksploatacyjnych (obciążenie, jakość ścieków dopływających), określenie możliwości i celowości modyfikacji założeń projektowych w celu osiągnięcia wymaganej skuteczności technologicznej oczyszczalni, określenie optymalnych podstawowych parametrów eksploatacyjnych gwarantujących osiągnięcie zakładanych celów modernizacji. Rys. 2. Schemat oczyszczalni ścieków poddanej badaniom symulacyjnym (po modernizacji) Fig. 2. Schematic diagram of simulated wastewater treatment plant (after modernization) Model oczyszczalni ścieków został opracowany i skalibrowany zgodnie z typową procedurą [9, 10]. Podczas konstruowania modelu wykorzystano informacje na temat praktycznych aspektów prowadzenia symulacji komputerowej, z uwzględnieniem specyfiki małych oczyszczalni ścieków [11 13]. Podstawowe symulacje wykonano przy założeniu stałej temperatury ścieków (16 o C), jednak z uwzględnieniem możliwego wpływu niskiej temperatury Omówienie wyników Badaniom symulacyjnych poddano układ oczyszczalni ścieków po planowanej modernizacji i pracujący w warunkach obciążenia projektowego. W układzie tym pracują dwa dwufazowe reaktory biologiczne ze wstępną denitryfikacją (strefa niedotleniona i tlenowa w proporcji objętościowej 45% i 55%), połączone z jednym wspólnym osadnikiem wtórnym. Założono, że wprowadzenie strefy niedotlenionej pozwoli uzyskać skuteczną denitryfikację i tym samym spełnić nowe wymagania dotyczące usuwania związków azotu ze ścieków. Przeprowadzone symulacje jedynie częściowo potwierdziły założenia projektowe. Przy założonych warunkach projektowych (określonych w badaniach jako scenariusz 1 ) i przy temperaturze ścieków równej 16 o C, oczyszczalnia nie zapewniła osiągnięcia dopuszczalnych ilości azotu ogólnego i fosforu ogólnego w ściekach oczyszczonych (tab. 3). Chociaż w strefie niedotlenionej stwierdzono pełną denitryfikację, to przy stopniu recyrkulacji wewnętrznej równym 450% zawartość azotanów w odpływie ze strefy tlenowej utrzymywała się na wysokim poziomie (ok. Tabela 3. Symulowane wskaźników jakości ścieków oczyszczonych wg scenariuszy projektowych Table 3. Simulated values of treated wastewater pollution parameters according to design scenarios Parematr/wskaźnik, jednostka Ścieki nieoczyszczone (dopływ) Ścieki oczyszczone (odpływ) scenariusz 1 scenariusz 2 scenariusz 3 pozwolenie wodnoprawne Strumień objętości ścieków, m 3 /d 230 Stopień recyrkulacji wewnętrznej, % 450 450 500 Zawartość tlenu rozpuszczonego, go 2 /m 3 5,5 1,0 1,0 KN/KT, %/% 45/55 45/55 45/55 Zapotrzebowanie na powietrze, m 3 /d 9648 5070 5010 Zapotrzebowanie na energię, kwh/d 163,8 92,6 94,3 BZT 5, go 2 /m 3 565 1,9 2,0 2,0 15 ChZT, go 2 /m 3 1130 52 52 52 125 Zawiesiny ogólne, g/m 3 565 7,1 7,2 7,2 35 Azot amonowy, gnh + 4 /m 3 0,30 1,0 0,98 Azot ogólny, gn/m 3 120 15,9 14,0 13,1 15 Fosfor ogólny, gp/m 3 20 3,49 0,37 0,38 2

48 J. Mikosz, Z. Mucha Rys. 3. Zawartość azotu ogólnego i fosforu ogólnego w ściekach oczyszczonych w zależności od ilości tlenu rozpuszczonego w strefi e tlenowej i stopnia recyrkulacji wewnętrznej Fig. 3. Total nitrogen and total phosphate concentrations in effl uents as a function of dissolved oxygen content in aerobic zone and internal recirculation rate 14,9 gno 3 /m 3 ). Można się spodziewać, że w niższej temperaturze zawartość azotu ogólnego w odpływie będzie jeszcze większa. Scenariusz ten zakładał pracę dwóch dmuchaw w sposób ciągły, bez sterowania ilością tlenu rozpuszczonego w komorze reaktora (trzecia dmuchawa pełniła rolę dmuchawy rezerwowej), co skutkowało przetlenieniem osadu czynnego (5,5 go 2 /m 3 ). Wyniki symulacji wskazywały na konieczność wprowadzenia w pierwszej kolejności sterowania układem napowietrzania w reaktorze. Symulację takiego wariantu przeprowadzono w ramach scenariusza 2. Wydatek dmuchaw był sterowany za pomocą sterownika proporcjonalnego (P = 0,1), w zależności od ilości tlenu rozpuszczonego w strefie tlenowej reaktora. Optymalną zawartość tlenu rozpuszczonego określono za pomocą oddzielnych serii symulacji, których wyniki przedstawiono na rysunku 3. Uznano, że najbardziej korzystne będzie utrzymywanie ilości tlenu rozpuszczonego w reaktorze na poziomie 1 go 2 /m 3. W wariancie tym osiągnięto zawartość azotu ogólnego poniżej dopuszczalnej (14 gn/m 3 ), a także bardziej skuteczne usuwanie związków fosforu, chociaż nie stosowano jego chemicznego ich strącania. Świadczy to o zaistnieniu w reaktorze warunków korzystnych do biologicznego nadmiarowego usuwania fosforu, pomimo braku wydzielonej strefy beztlenowej. Jednocześnie stwierdzono wyraźne zmniejszenie (ze 163,8 kwh/d do 92,6 kwh/d) zapotrzebowania na energię w części biologicznej oczyszczalni na skutek wprowadzenia sterowania układem napowietrzania. Przy założonej za tlenu rozpuszczonego w reaktorze, w następnym etapie przeprowadzono badania symulacyjne w celu określenia wymaganego stopnia recyrkulacji wewnętrznej ( scenariusz 3 ). Wyniki przeprowadzonych serii symulacji, przy różnym stopniu recyrkulacji wewnętrznej, przedstawiono na rysunku 3. Pokazują one, że skuteczność denitryfikacji wyraźnie rosła wraz ze zwiększaniem stopnia recyrkulacji ścieków ze strefy tlenowej do niedotlenionej. Minimalny stopień recyrkulacji, zapewniający spełnienie wymaganej jakości ścieków oczyszczonych (15 gn/m 3 ), z odpowiednim marginesem bezpieczeństwa, wynosił 450 500%. Jest to wartość stosunkowo duża, aczkolwiek spotykana w praktyce eksploatacyjnej małych oczyszczalni ścieków. Przy recyrkulacji równej 500% zawartość azotu ogólnego w ściekach oczyszczonych wynosiła 13,1 gn/m 3, a fosforu ogólnego 0,38 gp/m 3. Podsumowanie Problem nowej interpretacji wymogów dotyczących usuwania związków biogennych w małych oczyszczalniach ścieków funkcjonujących w granicach większych aglomeracji może dotyczyć w najbliższym czasie ponad 300 obiektów, które nie są do tego przystosowane pod względem technicznym i eksploatacyjnym. Należy przypuszczać, że wiele z nich będzie musiało zostać poddanych gruntownej modernizacji w celu zwiększenia ich skuteczności technologicznej. Założenia projektowe do takich modernizacji można stosunkowo niedużym nakładem pracy i kosztów zweryfikować przy pomocy symulacji komputerowej tak, aby mieć pewność uzyskania zakładanych efektów. Przeprowadzona symulacja komputerowa pozwoliła zweryfikować założenia projektowe do modernizacji oczyszczalni ścieków, jak również określić jej spodziewaną skuteczność technologiczną i eksploatacyjną. Okazało się, że oczyszczalnia po modernizacji spełni zarówno wymagania dotyczące za azotu ogólnego, jak i fosforu ogólnego w ściekach oczyszczonych. Wyniki badań wskazały, że pomimo braku wydzielonej strefy beztlenowej w reaktorze biologicznym można się spodziewać, że będzie zachodził proces nadmiarowego biologicznego usuwania fosforu. Pozwoli to na uniknięcie lub wyraźne ograniczenie potrzeby stosowania chemicznego strącania związków fosforu w oczyszczalni po modernizacji. W wyniku przeprowadzonych badań symulacyjnych precyzyjnie określono warunki eksploatacyjne, jakie muszą być w tym celu spełnione. Dotyczyły one minimalnego stopnia recyrkulacji wewnętrznej, wprowadzenia systemu sterowania napowietrzaniem osadu czynnego w reaktorze oraz określenia wymaganej ilości tlenu rozpuszczonego w strefie tlenowej reaktora. W wyniku przeprowadzonych badań symulacyjnych określono także spodziewane korzyści energetyczne wynikające z modernizacji oczyszczalni ścieków. LITERATURA 1. Dyrektywa Rady z 21 maja 1991 r. dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych (91/271/EWG). Dziennik Urzędowy WE nr L 135/40 z 30 maja 1991 r. 2. J. KULIGOWSKA-ROSZAK: Co z Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych. Technologia Wody 2013, nr 2, ss. 6 7.

Weryfikacja założeń do projektu modernizacji małej oczyszczalni ścieków 49 3. Rozporządzenie Ministra Środowiska z 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. Dz. U. nr 137, poz. 984; rozporządzenie Ministra Środowiska z 28 stycznia 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. Dz. U. nr 27, poz. 169. 4. J. MIKOSZ: Badania analityczne jako podstawa symulacji komputerowej w oczyszczaniu ścieków. Gaz, Woda i Technika Sanitarna 2007, nr 9, ss. 25 28. 5. A. STARE, D. VREČKO, N. HVALA, S. STRMČNIK: Comparison of control strategies for nitrogen removal in an activated sludge process in terms of operating costs: A simulation study. Water Research 2007, Vol. 41, No. 9, pp. 2004 2014. 6. D. ROSSO, M.K. STENSTROM: Energy-saving benefits of denitrification. Environmental Engineer: Applied Research and Practice 2007, Vol. 3, pp. 2 11. 7. GPS-X version 6.1 Technical Reference. Hydromantis Inc., Hamilton (Canada) 2011. 8. R. SZETELA, Z. DYMACZEWSKI: Modyfikacja obecnej postaci modelu osadu czynnego ASM 2d (Modification of the present form of the ASM 2d activated sludge model). Ochrona Środowiska 2002, vol. 24, nr 1, ss. 3 8. 9. G. LANGERGRABER, L. RIEGER, S. WINKLER, J. ALEX, J. WIESE, C. OWERDIECK, M. AHNERT, J. SI- MON, M. MAURER: A guideline for simulation studies of wastewater treatment plants. Water Science & Technology 2004, Vol. 50, No. 7, pp. 131 138. 10. N. BOONTIAN: A calibration approach towards reducing ASM2d parameter subsets in phosphorus removal processes. World Academy of Science, Engineering and Technology 2012, Vol. 64, pp. 984 990. 11. J.M. PENYA-ROJA, A. SECO, J. FERRER, J. SERRALTA: Calibration and validation of activated sludge model no. 2d for Spanish municipal wastewater. Environmental Technology 2002, 23, No. 8, pp. 849 862. 12. L. RIEGER, I. TAKÁCS, K. VILLEZ, H. SIEGRIST, P. LES- SARD, P.A. VANROLLEGHEM, Y. COMEAU: Data reconciliation for wastewater treatment plant simulation studies planning for high-quality data and typical sources of errors. Water Environment Research 2010, Vol. 82, pp. 426 433. 13. N. BANADDA, I. NHAPI, R. KIMWAGA: A review of modeling approaches in activated sludge systems. African Journal of Environmental Science and Technology 2011, Vol. 5, No. 6, pp. 397 408. 14. A. BRZEZIŃSKA, M. ZAWILSKI: Dynamiczne modelowanie procesu biologicznego oczyszczania ścieków ogólnospławnych na przykładzie Łodzi (Dynamic modeling of the biological treatment process for combined wastewater: A case study). Ochrona Środowiska 2010, vol. 32, nr 3, ss. 21 26. Mikosz, J., Mucha, Z. Validation of Design Assumptions for Small Wastewater Treatment Plant Modernization in Line with New Interpretation of Legal Requirements. Ochrona Srodowiska 2014, Vol. 36, No. 1, pp. 45 49. Abstract: In regard to wastewater discharge conditions, nutrient removal is not required for plants of capacities of up to 10,000 resident equivalents according to the current interpretation of legal regulations. European Commission objects to this interpretation and indicates that the above mentioned regulations should refer to agglomeration size rather than to plant capacity. This may result in necessity of urgent modernization of such plants in order to adapt their technologies to the nitrogen and phosphate removal. In the near future this problem may concern several hundred of small and medium size plants in Poland. The article presents the course and the results of the research aimed at design assumption verification for modernization of an example wastewater treatment plant. Computer simulation used during the research allowed both verifying the design assumptions and setting optimal values of plant operating parameters. In addition, the capability to achieve the assumed technological effects for the plant in line with the new interpretation of legal regulations was proved. Keywords: Wastewater treatment, effluent quality, nutrients, computer simulation.