ROGRAM NAUZANIA DLA ZAWODU MONTER SYSTEMÓW RUROIĄGOWYH, 712613 O STRUKTURZE RZEDMIOTOWEJ wersja przed recenzją (wersja robocza) z dn. 28.06.2012 Warszawa 2012 rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 1
1. TY ROGRAMU: RZEDMIOTOWY... 3 2. RODZAJ ROGRAMU: LINIOWY... 3 3. AUTORZY, REENZENI I KONSULTANI ROGRAMU NAUZANIA:... 3 4. ODSTAWY RAWNE KSZTAŁENIA ZAWODOWEGO... 3 5. ELE OGÓLNE KSZTAŁENIA ZAWODOWEGO... 4 6. KORELAJA ROGRAMU NAUZANIA DLA ZAWODU MONTER SYSTEMÓW RUROIĄGOWYH Z ODSTAWĄ ROGRAMOWĄ KSZTAŁENIA OGÓLNEGO... 5 7. INFORMAJA O ZAWODZIE MONTER SYSTEMÓW RUROIĄGOWYH... 5 8. UZASADNIENIE OTRZEBY KSZTAŁENIA W ZAWODZIE MONTER SYSTEMÓW RUROIĄGOWYH... 6 9. OWIĄZANIA ZAWODU MONTER SYSTEMÓW RUROIĄGOWYH Z INNYMI ZAWODAMI... 6 10. ELE SZZEGÓŁOWE KSZTAŁENIA W ZAWODZIE MONTER SYSTEMÓW RUROIĄGOWYH... 7 11. LAN NAUZANIA DLA ZAWODU MONTER SYSTEMÓW RUROIĄGOWYH... 8 12. ROGRAMY NAUZANIA DLA OSZZEGÓLNYH RZEDMIOTÓW... 11 1. Budowa systemów rurociągowych... 12 2. Technologia montażu rurociągów... 29 3. Język obcy zawodowy w budownictwie... 46 4. Działalność gospodarcza w budownictwie... 54 4. Rysunek techniczny systemów rurociągowych... 59 6. Montaż rurociągów... 63 Załącznik 1. EFEKTY KSZTAŁENIA DLA ZAWODU MONTER SYSTEMÓW RUROIĄGOWYH ZAISANE W ROZORZĄDZENIU W SRAWIE ODSTAWY ROGRAMOWEJ KSZTAŁENIA W ZAWODAH (tabela 1)... 91 Załącznik 2. OGRUOWANE EFEKTY KSZTAŁENIA (tabela 2)... 91 Załącznik 3. USZZEGÓŁOWIONE EFEKTY KSZTAŁENIA (tabela 4)... 91 Załącznik 1... 91 Tabela 1. Efekty kształcenia dla zawodu MONTER SYSTEMÓW RUROIĄGOWYH... 91 rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 2
TY SZKOŁY: zasadnicza szkoła zawodowa 1. TY ROGRAMU: przedmiotowy 2. RODZAJ ROGRAMU: liniowy 3. AUTORZY, REENZENI I KONSULTANI ROGRAMU NAUZANIA: Autorzy: dr inż. Krzysztof resz, mgr inż. Krzysztof Kaptur Recenzenci: Konsultanci: mgr Zbigniew Zalas 4. ODSTAWY RAWNE KSZTAŁENIA ZAWODOWEGO rogram nauczania dla zawodu MONTER SYSTEMÓW RUROIĄGOWYH opracowany jest zgodnie z poniższymi aktami prawnymi: Ustawą z dnia 7 września 1991 o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) Rozporządzeniem MEN z dnia 23 grudnia 2011r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz. U. z 2012r. poz. 7) Rozporządzeniem MEN z dnia 7 lutego 2012r. w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach (Dz. U. poz. 184) Rozporządzeniem MEN z dnia 7 lutego 2012r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. poz. 204) Rozporządzeniem MEN z dnia 30 kwietnia 2007r. w sprawie warunków i sposobów oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 83, poz. 562 z późn. zm.) Rozporządzeniem MEN z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. Nr 228, poz. 1487) Rozporządzeniem MENiS z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003r. Nr 6, poz. 69 z późn. zm.) Rozporządzeniem MEN z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie praktycznej nauki zawodu (Dz. U. Nr 244, poz. 1626) Rozporządzeniem MEN z dnia 21 czerwca 2012r. w sprawie dopuszczenia do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 3
5. ELE OGÓLNE KSZTAŁENIA ZAWODOWEGO elem kształcenia zawodowego jest przygotowanie uczących się do życia w warunkach współczesnego świata, wykonywania pracy zawodowej i aktywnego funkcjonowania na zmieniającym się rynku pracy. Zadania szkoły i innych podmiotów prowadzących kształcenie zawodowe oraz sposób ich realizacji są uwarunkowane zmianami zachodzącymi w otoczeniu gospodarczo-społecznym, na które wpływają w szczególności: idea gospodarki opartej na wiedzy, globalizacja procesów gospodarczych i społecznych, rosnący udział handlu międzynarodowego, mobilność geograficzna i zawodowa, nowe techniki i technologie, a także wzrost oczekiwań pracodawców w zakresie poziomu wiedzy i umiejętności pracowników. W procesie kształcenia zawodowego ważne jest integrowanie i korelowanie kształcenia ogólnego i zawodowego, w tym doskonalenie kompetencji kluczowych nabytych w procesie kształcenia ogólnego, z uwzględnieniem niższych etapów edukacyjnych. Odpowiedni poziom wiedzy ogólnej powiązanej z wiedzą zawodową przyczyni się do podniesienia poziomu umiejętności zawodowych absolwentów szkół kształcących w zawodach, a tym samym zapewni im możliwość sprostania wyzwaniom zmieniającego się rynku pracy. W procesie kształcenia zawodowego są podejmowane działania wspomagające rozwój każdego uczącego się, stosownie do jego potrzeb i możliwości, ze szczególnym uwzględnieniem indywidualnych ścieżek edukacji i kariery, możliwości podnoszenia poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych oraz zapobiegania przedwczesnemu kończeniu nauki. Elastycznemu reagowaniu systemu kształcenia zawodowego na potrzeby rynku pracy, jego otwartości na uczenie się przez całe życie oraz mobilności edukacyjnej i zawodowej absolwentów ma służyć wyodrębnienie kwalifikacji w ramach poszczególnych zawodów wpisanych do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 4
6. KORELAJA ROGRAMU NAUZANIA DLA ZAWODU MONTER SYSTEMÓW RUROIĄGOWYH Z ODSTAWĄ ROGRAMOWĄ KSZTAŁENIA OGÓLNEGO rogram nauczania dla zawodu MONTER SYSTEMÓW RUROIĄGOWYH uwzględnia aktualny stan wiedzy o zawodzie ze szczególnym zwróceniem uwagi na nowe technologie i najnowsze koncepcje nauczania. rogram uwzględnia także zapisy zadań ogólnych szkoły i umiejętności zdobywanych w trakcie kształcenia w szkole ponadgimnazjalnej umieszczonych w podstawach programowych kształcenia ogólnego, w tym: umiejętność rozumienia, wykorzystania i refleksyjnego przetworzenia tekstów, prowadząca do osiągnięcia własnych celów, rozwoju osobowego oraz aktywnego uczestnictwa w życiu społeczeństwa; umiejętność wykorzystania narzędzi matematyki w życiu codziennym oraz formułowania sądów opartych na rozumowaniu matematycznym; umiejętność wykorzystania wiedzy o charakterze naukowym do identyfikowania i rozwiązywania problemów, a także formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody lub społeczeństwa; umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w językach obcych; umiejętność sprawnego posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno komunikacyjnymi; umiejętność wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji; umiejętność rozpoznawania własnych potrzeb edukacyjnych oraz uczenia się; umiejętność pracy zespołowej. W programie nauczania dla zawodu MONTER SYSTEMÓW RUROIĄGOWYH uwzględniono powiązania z kształceniem ogólnym polegające na wcześniejszym osiąganiu efektów kształcenia w zakresie przedmiotów ogólnokształcących stanowiących podbudowę dla kształcenia w zawodzie. Dotyczy to przede wszystkim takich przedmiotów jak: matematyka, a także podstawy przedsiębiorczości i edukacja dla bezpieczeństwa. 7. INFORMAJA O ZAWODZIE MONTER SYSTEMÓW RUROIĄGOWYH Zawód MONTER SYSTEMÓW RUROIĄGOWYH obejmuje zadania zawodowe związane z montażem systemów rurociągowych stosowanych w różnych rodzajach instalacji przemysłowych i budowlanych. Monterzy systemów rurociągowych mogą znaleźć zatrudnienie na stanowiskach związanych z montażem i utrzymaniem w sprawności instalacji rurowych w różnych sektorach gospodarki, między innymi w budownictwie mieszkaniowym i przemysłowym, energetyce, przemyśle wydobywczym, petrochemicznym, stoczniowym, w zakładach przemysłowych różnych branż. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 5
8. UZASADNIENIE OTRZEBY KSZTAŁENIA W ZAWODZIE MONTER SYSTEMÓW RUROIĄGOWYH Monterzy systemów rurociągowych mogą znaleźć zatrudnienie w różnych sektorach gospodarki, głównie przy montażu rurociągów stalowych. W szczególności zapotrzebowanie na pracowników w tym zawodzie występuje w przemyśle, w związku z koniecznością modernizacji wielu przedsiębiorstw energetycznych oraz rozwojem przemysłu wydobywczego i petrochemicznego. Zakłada się, że w olsce będą wspierane przedsięwzięcia związane z produkcją energii elektrycznej oraz pozyskiwaniem gazu ziemnego przy zastosowaniu niekonwencjonalnych sposobów jego wydobycia. rzedsięwzięcia te związane są przesyłaniem różnego rodzaju mediów energetycznych rurociągami zarówno wewnątrz przedsiębiorstw, jak również za pomocą rurociągów przesyłowych i sieci. Wspierany będzie rozwój rozproszonych źródeł energii odnawialnych, gdzie stosowane są systemowe technologie rurociągowe. Istotnym uzupełnieniem oferty zatrudnienia przy budowie dużych systemów rurociągowych jest możliwość zatrudnienia monterów systemów rurociągowych w małych firmach specjalizujących się w montażu rurociągów w przedsiębiorstwach produkcyjnych i usługowych, wykorzystujących różne nośniki energii do celów grzewczych i technologicznych. Obecnie stosuje się z zasady technologie systemowe określonych producentów, co zapewnia dobre perspektywy pracy dla absolwentów przygotowanych do montażu różnorodnych systemów rurociągowych oraz wykonanych z różnych materiałów. Osoby przedsiębiorcze mogą tworzyć własne firmy, w szczególności w obszarze małych, zdecentralizowanych instalacji. Mimo tych perspektyw kształcenie w tym zawodzie jest sporadyczne. 9. OWIĄZANIA ZAWODU MONTER SYSTEMÓW RUROIĄGOWYH Z INNYMI ZAWODAMI odział zawodów na kwalifikacje sprawia, że system kształcenia jest elastyczny, umożliwiający uczącemu się uzupełnianie kwalifikacji stosownie do potrzeb rynku pracy, własnych potrzeb i ambicji. Wspólne kwalifikacje mają zawody kształcone na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej i technikum. W przypadku zawodu MONTER SYSTEMÓW RUROIĄGOWYH nie występuje powiązanie z zawodem kształconym na poziomie technikum. Dla montera systemów rurociągowych wyodrębniono jedną kwalifikację w zawodzie: M.29. Montaż systemów rurociągowych. Zawód MONTER SYSTEMÓW RUROIĄGOWYH nie ma wspólnych kwalifikacji z innymi zawodami. osiada efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru budowlanego, stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodach KZ (B.c): monter systemów rurociągowych, kominiarz, monter zabudowy i robót wykończeniowych w budownictwie, monter izolacji budowlanych, dekarz, cieśla, betoniarz-zbrojarz, kamieniarz, zdun, murarz-tynkarz, monter konstrukcji budowlanych, technik renowacji elementów architektury, technik budownictwa, technik dróg i mostów kolejowych, monter systemów rurociągowych, monter nawierzchni kolejowej, technik drogownictwa. kwalifikacja M.29. Symbol Zawód zawodu Montaż systemów rurociągowych 712613 Monter systemów rurociągowych Elementy wspólne KZ(B.c) KZ(M.n) rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 6
10. ELE SZZEGÓŁOWE KSZTAŁENIA W ZAWODZIE MONTER SYSTEMÓW RUROIĄGOWYH Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie MONTER SYSTEMÓW RUROIĄGOWYH powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych: 1) wykonywania ręcznej i mechanicznej obróbki rur; 2) wykonywania prefabrykowanych elementów rurociągowych; 3) wykonywania montażu systemów rurociągowych; 4) wykonywania prób ciśnieniowych systemów rurociągowych; 5) wykonywania robót związanych konserwacją oraz naprawą systemów rurociągowych. Do wykonywania zadań zawodowych niezbędne jest osiągnięcie efektów kształcenia określonych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie MONTER SYSTEMÓW RUROIĄGOWYH: efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów(bh, DG, JOZ), efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru mechanicznego i górniczo-hutniczego, stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów KZ(M.n) i efekty kształcenia wspólne dla zawodów z obszaru budowlanego stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów KZ(B.c). efekty kształcenia właściwe dla kwalifikacji wyodrębnionych w zawodzie: M.29. Montaż systemów rurociągowych. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 7
11. LAN NAUZANIA DLA ZAWODU MONTER SYSTEMÓW RUROIĄGOWYH Tabela 3. lan nauczania przedmiotowego Zawód: MONTER SYSTEMÓW RUROIĄGOWYH; symbol 712613 Lp Obowiązkowe zajęcia edukacyjne Klasa I II III I II I II I II Kształcenie zawodowe teoretyczne Liczba godzin w okresie nauczania tygodniowo 1 Budowa systemów rurociągowych 5 5 3 3 8 256 2 Technologia montażu rurociągów 3 3 3 3 4 4 10 320 3 Działalność gospodarcza w budownictwie 1 1 1 32 4 Język obcy zawodowy w budownictwie 1 1 1 32 Łączna liczba godzin 8 8 6 6 6 6 20 640 Kształcenie zawodowe praktyczne **/*** 5 Rysunek techniczny systemów rurociągowych 2 2 2 74 6 Montaż rurociągów - zajęcia praktyczne 4 4 10 10 14 14 28 896 Łączna liczba godzin 6 6 10 10 14 14 30 970 Łączna liczba godzin na kształcenie zawodowe 14 16 20 50 1610 ** dla młodocianych pracowników liczbę dni w tygodniu przeznaczonych na praktyczną naukę zawodu u pracodawcy ustala dyrektor szkoły, z uwzględnieniem przepisów Kodeksu racy *** zajęcia odbywają się w pracowniach szkolnych, warsztatach szkolnych, centrach kształcenia praktycznego oraz u pracodawcy Egzamin potwierdzający kwalifikację (M.29.) odbywa się pod koniec klasy trzeciej łącznie rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 8
Wykaz działów programowych dla zawodu MONTER SYSTEMOW RUROIĄGOWYH Nazwa przedmiotu Nazwa działu Liczba godzin przewidziana na dział 1. Budowa systemów rurociągowych 1.1. Systemy rurociągowe 56 1.2. Dokumentacja techniczna w budowie rurociągów 32 1.3. Hydraulika rurociągów 24 1.4. Kompensacja wydłużeń termicznych i izolacja rurociągów 12 1.5. Gospodarka remontowa systemów rurociągowych 24 1.6. Systemy rurociągowe w instalacjach cieczy i gazów 60 1.7. Rurociągi przesyłowe i rurociągi sieci rozdzielczych 48 2. Technologia montażu rurociągów 2.1. Organizacja robót montażowych 100 2.2. Miernictwo 30 2.3. Obróbka ręczna i mechaniczna rur 30 2.4. Technologia montażu instalacji z rur stalowych 32 2.5. Technologia montażu instalacji z rur miedzianych 32 2.6. Technologia montażu instalacji z rur z tworzyw sztucznych 32 2.7. Technologia montażu instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych 32 2.8. Technologia montażu rurociągów żeliwnych, kamionkowych i betonowych 32 3. Język obcy zawodowy w budownictwie 3.1 Zagadnienia bezpieczeństwa i higieny pracy 8 3.2 Terminologia zawodowa budowlana 8 rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 9
3.3 Dokumentacja i literatura zawodowa 8 3.4 Działalność gospodarcza i biznesowa 8 4. Działalność gospodarcza w budownictwie 4.1 odstawy formalno-prawne działalności gospodarczej 16 4.2 rowadzenie przedsiębiorstwa w budownictwie 16 5. Rysunek techniczny systemów rurociągowych 5.1 Rysunek techniczny wspomagany komputerowo 48 5.2 Dokumentacja techniczna systemów rurociągowych 26 6. Montaż rurociągów - zajęcia praktyczne 6.1 Bezpieczne wykonywanie montażu systemów rurociągowych 32 6.2 omiary 32 6.3 Wykonywanie ręcznej i mechanicznej obróbki rur 96 6.4 Wykonywanie prefabrykatów elementów rurociągów 128 6.5 Montaż instalacji z rur stalowych 160 6.6 Montaż instalacji z rur miedzianych 140 6.7 Montaż instalacji z tworzyw sztucznych 140 6.8 Montaż instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych 84 6.9 Montaż rurociągów żeliwnych, kamionkowych i betonowych 84 rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 10
12. ROGRAMY NAUZANIA DLA OSZZEGÓLNYH RZEDMIOTÓW W programie nauczania dla zawodu MONTER SYSTEMÓW RUROIĄGOWYH zastosowano taksonomię celów AB B. Niemierko. rzedmioty w kształceniu zawodowym teoretycznym 1. Budowa systemów rurociągowych 256 godzin 2. Technologia montażu rurociągów 320 godzin 3. Język obcy zawodowy w budownictwie. 32 godzin 4. Działalność gospodarcza w budownictwie 32 godzin rzedmioty w kształceniu zawodowym praktycznym 5. Rysunek techniczny systemów rurociągowych 74 godzin 6. Montaż rurociągów zajęcia praktyczne 896 godzin rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 11
1. Budowa systemów rurociągowych 1.1. Systemy rurociągowe 1.2. Dokumentacja techniczna w budowie rurociągów 1.3. Hydraulika rurociągów 1.4. Kompensacja wydłużeń termicznych i izolacja rurociągów 1.5. Gospodarka remontowa systemów rurociągowych 1.6. Systemy rurociągowe w instalacjach cieczy i gazów 1.7. Rurociągi przesyłowe i rurociągi sieci rozdzielczych Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru 1.1. Systemy rurociągowe Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał nauczania KZ(M.n)(3)1. rozróżnić rodzaje rurociągów ze względu na rodzaj i parametry czynników przesyłanych rurociągami B KZ(M.n)(3)2. rozróżnić czynniki przesyłane w różnego rodzaju rurociągach B KZ(M.n)(4)1. rozróżnić rodzaje rurociągów ze względu na materiał z jakiego wykonane są rury B KZ(M.n)(4)2. rozróżnić materiały stosowane do produkcji rur B KZ(M.n)(4)3. określić właściwości materiałów stosowanych do produkcji rur KZ(M.n)(4)4. określić wymagania materiałowe dotyczące rur i kształtek rurowych Klasyfikacja obiektów budowlanych Klasyfikacja rurociągów Rodzaje systemów rurociągowych zynniki przesyłane rurociągami Kotły i maszyny przepływowe w systemach rurociągowych Materiały do produkcji rur Właściwości materiałów stosowanych do produkcji rur i kształtek rurowych rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 12
KZ(B.c)(4)4. rozróżnić rury stosowane do przesyłu cieczy i gazów B Wymagania materiałowe dotyczące rur i KZ(M.n)(10)1. rozpoznać połączenia rur wykonanych z różnych materiałów B kształtek rurowych harakterystyka rur stalowych oraz rur z miedzi i KZ(M.n)(11)1. rozpoznać rodzaje urządzeń wbudowanych w rurociąg B tworzyw sztucznych do różnych zastosowań KZ(B.c)(1)1. rozróżniać rodzaje obiektów budowlanych B ołączenia rur Elementy składowe rurociągu KZ(B.c)(1)2. rozpoznać rurociągi przesyłowe i rurociągi sieci rozdzielczych B Siły działające na rurociąg. Rodzaje podpór KZ(B.c)(1)3. rozpoznać elementy rurociągów przesyłowych i rurociągów sieci Zasady rozmieszczania podpór B rozdzielczych Konstrukcje wsporcze rurociągów KZ(B.c)(2)1. rozróżnić rodzaje rur i kształtek rurowych B Statyka rurociągu ułożonego na podporach KZ(B.c)(2)2. rozróżnić rodzaje rurociągów ze względu na sposób prowadzenia i Siły działające na rurociąg zagłębiony w gruncie B przeznaczenie Oddziaływanie systemów rurociągowych na KZ(B.c)(2)3. rozróżnić rodzaje konstrukcji wsporczych rurociągów B środowisko KZ(B.c)(2)4. wyjaśnić zasady rozmieszczania podpór rurociągów B KZ(B.c)(3)4. rozpoznać kotły i maszyny przepływowe w instalacjach rurociągowych B BH(1)1. wyjaśnić pojęcia związane z bezpieczeństwem i higieną pracy B BH(1)2. wyjaśnić pojęcia związane z ochroną przeciwpożarową oraz ochroną środowiska B BH(1)3. wyjaśnić pojęcia związane z ergonomią B BH(4)1. określić zagrożenia dla zdrowia i życia człowieka związane z wykonywaniem zadań zawodowych BH(4)2. określić zagrożenia dla mienia i środowiska związane z wykonywaniem zadań zawodowych lanowane zadania (ćwiczenia) Rozpoznawanie stanu utwardzenia rury miedzianej Do wykonania rurociągu z rur miedzianych należy zastosować rury o określonym w zapotrzebowaniu stanie utwardzenia. Dobierz, zgodnie z otrzymanym zapotrzebowaniem, rury o wymaganych własnościach mechanicznych i użytkowych. Zapisz w dokumencie wydania z magazynu charakterystykę rur: średnicę zewnętrzną i grubość ścianki, oznaczenie twardości, dane producenta i okres produkcji. Wykonane zadanie należy ocenić, ze względu na poprawność sformułowanych wymagań materiałowych oraz zasad transportowania i magazynowania rur miedzianych. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 13
Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia edukacyjne mogą być prowadzone w pracowni technologii montażu systemów rurociągowych. Wyposażenie pracowni: stanowisko komputerowe dostępem do Internetu dla nauczyciela, z drukarką, z ploterem i ze skanerem, oraz z projektorem multimedialnym. rogramy: edytor tekstu, arkusz kalkulacyjny, program do prezentacji multimedialnych. Filmy dydaktyczne ilustrujące montaż systemów rurociągowych, odcinki rur i uzbrojenie, elementy mocowań i zawieszeń rurociągów, modele i przekroje elementów rurociągów oraz konstrukcji wsporczych; pomoce dydaktyczne: przepisy w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych, pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych, przy ręcznych pracach transportowych. Zajęcia prowadzone w pracowni powinny odbywać się w grupie do 15 uczniów. Środki dydaktyczne Zestawy ćwiczeń, instrukcje do wykonywania ćwiczeń, pakiety edukacyjne dla uczniów, karty samooceny, karty pracy dla uczniów. rezentacje multimedialne. Zalecane metody dydaktyczne Dział programowy Systemy rurociągowe wymaga zastosowania różnorodnych form pracy, których celem jest przyswojenie przez uczniów słownictwa i podstawowych pojęć dotyczących systemów rurociągowych oraz zagadnień związanych z oddziaływaniem systemów rurociągowych na środowisko. Zastosowane metody aktywizujące powinny skłaniać uczniów do wypowiedzi i dyskusji. Zalecane jest korzystanie z innych niż podręcznikowe źródeł informacji: przepisów dotyczących zagadnień bezpieczeństwa pracy, przykładów systemów rurociągowych oraz danych dotyczących oddziaływania systemów rurociągowych na środowisko. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone w grupach z wykorzystaniem zróżnicowanych form. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Do oceny osiągnięć edukacyjnych uczących się proponuje się stosowanie testów wielokrotnego wyboru, ćwiczeń związanych z obliczaniem parametrów, zadań otwartych ocenianych kryterialnie w oparciu o schemat punktowania. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: - dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, - dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 14
1.2. Dokumentacja techniczna w budowie rurociągów Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał nauczania KZ(M.n)(2)1. odczytać rysunki wykonawcze prefabrykatów elementów rurociągów B Rodzaje rysunków technicznych w budownictwie Zasady wymiarowania rysunków technicznych KZ(M.n)(2)2. odczytać rysunki montażowe systemów rurociągowych B Graficzne oznaczenia elementów i ustrojów KZ(M.n)(2)3. odczytać rysunki maszynowe B budowlanych KZ(B.c)(4)1. rozpoznać materiały instalacyjne w katalogach materiałów Graficzne oznaczenia elementów instalacji B budowlanych rurowych Zasady sporządzania dwuwymiarowych KZ(B.c)(5)1. wyjaśnić zasady sporządzania rysunków B rysunków wspomaganych komputerowo KZ(B.c)(5)2. rozpoznać w dokumentacji technicznej oznaczenia graficzne i opisy B Dokumentacja obiektów budowlanych. ogólnych cech obiektów budowlanych odstawowe funkcje i polecenia programu KZ(B.c)(5)3. rozpoznać w dokumentacji technicznej oznaczenia graficzne części komputerowego, wspomagające wykonanie B składowych budowli rysunku technicznego KZ(B.c)(7)1. rozróżnić rodzaje dokumentacji stosowanej w budownictwie B Dokumentacja techniczna instalacji i rurociągów Normy rysunkowe KZ(B.c)(7)2. rozróżnić elementy dokumentacji stosowanej w budownictwie B Rysunek maszynowy KZ(B.c)(7)3. rozróżnić rodzaje rysunków technicznych B Rysunek schematyczny Rysunek odręczny KZ(B.c)(14)1. rozróżnić funkcje i polecenia w programie komputerowym B Rysunek inwentaryzacyjny wspomagającym wykonanie dwuwymiarowych rysunków technicznych Zasady wykonywanie zestawień materiałów M.29.3(1)1. przeanalizować dokumentację instalacji budowlanych i rurociągów przemysłowych M.29.3(1)2. zinterpretować normy dotyczące rysunków technicznych maszynowych i budowlanych rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 15
M.29.3(1)3. odszukać informacje dotyczące materiałów budowlanych i B instalacyjnych w katalogach M.29.3(4)1. wyjaśnić zasady inwentaryzacji systemów rurociągowych B lanowane zadania (ćwiczenia) Odczytanie rysunku i sporządzenie zestawienia elementów instalacji. Firma instalacyjna powinna dostarczyć na budowę rury stalowe, oraz kształtki niezbędne do wykonania montażu rurociągu. W celu zaplanowania transportu otrzymałeś zadanie obliczenia masy rur, które będą transportowane na budowę. rzeanalizuj dokumentację techniczną, w celu ustalenia parametrów niezbędnych do wykonania obliczeń. Sporządź notatkę dla działu transportu zawierającą średnice i długości rur oraz liczbę kształtek wg ich rodzaju, zgodnie z zestawieniem materiałów w dokumentacji oraz sumaryczną masę rur. Zadanie jest wykonywane w zespole 2-3 osobowym. odsumowaniem wykonania ćwiczenia powinna być dyskusja dotycząca różnych przykładów praktycznego zastosowania analizy dokumentacji technicznej. Wykonane prace należy porównać z przygotowanym wzorcem i dokonać samooceny poprawności wykonania ćwiczeń. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia edukacyjne mogą być prowadzone w pracowni rysunku technicznego. Wyposażenie pracowni: stanowisko komputerowe dla nauczyciela podłączone do sieci lokalnej z dostępem do Internetu, z drukarką i skanerem oraz projektorem multimedialnym. Stanowiska komputerowe (jedno stanowisko dla jednego ucznia), wszystkie komputery podłączone do sieci lokalnej z dostępem do Internetu, programy: do wykonywania rysunku technicznego, edytor tekstu, arkusz kalkulacyjny, program do prezentacji multimedialnych, stanowiska rysunkowe (jedno stanowisko dla jednego ucznia) umożliwiające wykonywanie rysunków odręcznych, pomoce dydaktyczne do kształtowania wyobraźni przestrzennej, normy dotyczące zasad wykonywania rysunku technicznego, przykładowe dokumentacje systemów rurociągowych, projekty instalacji budowlanych i rurociągów przemysłowych, katalogi materiałów budowlanych i instalacyjnych. Zajęcia edukacyjne powinny odbywać się w grupie do 15 uczniów. Środki dydaktyczne Zestawy ćwiczeń, instrukcje do wykonywania ćwiczeń, pakiety edukacyjne dla uczniów, karty samooceny, karty pracy dla uczniów. rezentacje multimedialne z zakresu zasad rysunku technicznego. Zalecane metody dydaktyczne Dział programowy Dokumentacja techniczna w budowie rurociągów wymaga zastosowania różnorodnych form pracy: aktywizujących metod kształcenia z uwzględnieniem metody ćwiczeń, projektów, łączenia teorii z praktyką. Zalecane jest korzystanie z innych niż podręcznikowe źródeł informacji: instrukcji producentów, specjalistycznych wydawnictw branżowych. W szczególności instrukcje obsługi programów komputerowych należy dostosować do możliwości uczniów poprzez dobór w rozbudowanych programach komputerowych podstawowych narzędzi informatycznych i poleceń. Dominującymi metodami kształcenia powinny być metoda ćwiczeń i projektów - uczniowie mogą pracować samodzielnie i w grupach. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone indywidualnie i w grupach z wykorzystaniem zróżnicowanych form. Grupy do wykonywania zadań mogą liczyć do 3 osób. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 16
ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Do oceny osiągnięć edukacyjnych uczących się proponuje się stosowanie testów wielokrotnego wyboru, ćwiczeń, projektów i testów praktycznych ocenianych kryterialnie w oparciu o schemat punktowania. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: - dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, - dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. 1.3. Hydraulika rurociągów Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi oziom wymagań programowych ( lub ) KZ(M.n)(3)3. określić parametry charakteryzujące przepływ cieczy i gazów w rurociągach KZ(M.n)(3)4. określić właściwości cieczy i gazów przesyłanych w rurociągach KZ(M.n)(3)5. określić średnice rur podczas przepływu cieczy lub gazu w instalacjach rurowych KZ(M.n)(3)6. określić straty ciśnienia podczas przepływu cieczy lub gazu w instalacjach rurowych KZ(M.n)(3)7. określić parametry pracy pomp, wentylatorów i sprężarek na podstawie dokumentacji KZ(B.c)(8)1. rozróżnić przyrządy do pomiaru parametrów cieczy i gazów B KZ(B.c)(9)2. wyjaśnić zasady wykonywania pomiarów parametrów płynów w rurociągach B Kategoria taksonomiczna Materiał nauczania rzepływ płynów w rurociągach Średnia prędkość płynu w rurociągu Równanie ciągłości przepływu Spadek ciśnienia na odcinkach prostych rur Rurociągi o przekroju niekołowym Opory miejscowe w instalacjach rurowych Wymiarowanie rurociągów Uderzenia hydrauliczne Wymiarowanie i dobór pomp oraz wentylatorów omiary parametrów cieczy i gazów rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 17
lanowane zadania (ćwiczenia) Wymiarowanie rurociągów Masz za zadanie obliczyć średnicę rurociągu przemysłowego, którym będzie transportowany dany płyn z określonym natężeniem przepływu. Obliczenia wykonaj przyjmując średnią prędkości przepływu w danym rurociągu. Dane wyjściowe do obliczeń odczytaj z tabeli znajdującej się w dostępnej literaturze. Zadanie wykonujesz indywidualnie. o wykonaniu obliczeń i prezentacji wyników będzie dyskusja na temat wpływu przyjęcia średniej prędkości płynu na straty ciśnienia w rurociągu na skutek oporów hydraulicznych i koszty transportu płynu rurociągiem oraz na nakłady na budowę rurociągu. Wykonane prace porównaj z przygotowanym wzorcem i dokonaj samooceny poprawności wykonania ćwiczeń. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia edukacyjne mogą być prowadzone w pracowni technologii montażu systemów rurociągowych. Wyposażenie pracowni: stanowisko komputerowe dostępem do Internetu dla nauczyciela, z drukarką, z ploterem i ze skanerem, oraz z projektorem multimedialnym. rogramy: edytor tekstu, arkusz kalkulacyjny, program do prezentacji multimedialnych. Filmy dydaktyczne ilustrujące montaż systemów rurociągowych, odcinki rur i uzbrojenie, elementy mocowań i zawieszeń rurociągów, modele i przekroje elementów rurociągów oraz konstrukcji wsporczych; pomoce dydaktyczne: tablice do obliczeń hydraulicznych, prezentacje multimedialne. Zajęcia prowadzone w pracowni powinny odbywać się w grupie do 15 uczniów. Środki dydaktyczne Zestawy ćwiczeń, instrukcje do wykonywania ćwiczeń, pakiety edukacyjne dla uczniów, karty samooceny, karty pracy dla uczniów. Zalecane metody dydaktyczne Dział programowy Hydraulika rurociągów wymaga zastosowania aktywizujących metod kształcenia z uwzględnieniem metody ćwiczeń, projektów, łączenia teorii z praktyką. Zalecane jest korzystanie z innych niż podręcznikowe źródeł informacji: instrukcji producentów, specjalistycznych wydawnictw branżowych dotyczących transportu mediów energetycznych w rurociągach. W szczególności, jeżeli stosowane są programy komputerowe wspomagające dobór instalacji rurowych, instrukcje obsługi programów komputerowych należy dostosować do możliwości uczniów poprzez dobór w rozbudowanych programach komputerowych podstawowych narzędzi informatycznych i poleceń. Dominującymi metodami kształcenia powinny być metoda ćwiczeń i projektów - uczniowie mogą pracować samodzielnie i w grupach. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone indywidualnie i w grupach z wykorzystaniem zróżnicowanych form. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Do oceny osiągnięć edukacyjnych uczących się proponuje się stosowanie testów wielokrotnego wyboru, ćwiczeń, projektów i testów praktycznych. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: - dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, - dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 18
1.4. Kompensacja wydłużeń termicznych i izolacja rurociągów Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał nauczania KZ(M.n)(3)8. określić straty ciepła w rurociągach Straty ciepła w rurociągach KZ(M.n)(4)5. określić rozszerzalność termiczną rurociągów wykonanych z różnych Izolacje termiczne rurociągów materiałów Materiały do izolacji termicznej rurociągów KZ(B.c)(3)7. rozróżnić elementy systemów rurociągowych do kompensacji Naprężenia w rurociągach B wydłużeń termicznych Kompensacja wydłużeń rurociągów KZ(B.c)(4)2. rozpoznać materiały do izolacji termicznych rurociągów B Kompensatory KZ(B.c)(4)3. rozróżnić materiały stosowane do wykonania płaszczy ochronnych B izolacji termicznych rurociągów lanowane zadania (ćwiczenia) Kompensacji wydłużeń termicznych odcinka rurociągu Dla rurociągu wody grzewczej o parametrach 130 o /70 o z rur stalowych zastosowano kompensację polegającą na zastosowaniu wydłużek U-kształtowych. Oblicz wydłużenie odcinka rurociągu od punktu stałego do kompensatora U-1. Długość odcinka odczytaj z rysunku. Współczynnik rozszerzalności cieplnej dobierz z tabeli. Zadanie uczniowie wykonują indywidualnie. Wykonane prace należy porównać z przygotowanym wzorcem i dokonać samooceny poprawności wykonania ćwiczeń. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia edukacyjne mogą być prowadzone w pracowni technologii montażu systemów rurociągowych. Wyposażenie pracowni: stanowisko komputerowe dostępem do Internetu dla nauczyciela, z drukarką, z ploterem i ze skanerem, oraz z projektorem multimedialnym. rogramy: edytor tekstu, arkusz kalkulacyjny, program do prezentacji multimedialnych. Filmy dydaktyczne ilustrujące montaż systemów rurociągowych, odcinki rur i uzbrojenie, elementy mocowań i zawieszeń rurociągów, modele i przekroje elementów rurociągów oraz konstrukcji wsporczych; pomoce dydaktyczne: tablice do obliczeń hydraulicznych, prezentacje multimedialne. Zajęcia prowadzone w pracowni powinny odbywać się w grupie do 15 uczniów. Środki dydaktyczne Zestawy ćwiczeń, instrukcje do wykonywania ćwiczeń, pakiety edukacyjne dla uczniów, karty samooceny, karty pracy dla uczniów. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 19
Zalecane metody dydaktyczne Dział programowy Kompensacja wydłużeń termicznych i izolacja rurociągów wymaga zastosowania aktywizujących metod kształcenia z uwzględnieniem metody ćwiczeń, projektów, łączenia teorii z praktyką. Zalecane jest korzystanie z innych niż podręcznikowe źródeł informacji: instrukcji producentów, specjalistycznych wydawnictw branżowych dotyczących transportu mediów energetycznych w rurociągach. Dominującymi metodami kształcenia powinny być metoda ćwiczeń i projektów - uczniowie mogą pracować samodzielnie i w grupach. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone indywidualnie i w grupach z wykorzystaniem zróżnicowanych form. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Do oceny osiągnięć edukacyjnych uczących się proponuje się stosowanie testów wielokrotnego wyboru, ćwiczeń, ocenę projektów i testów praktycznych. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: - dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, - dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. 1.5. Gospodarka remontowa systemów rurociągowych Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał nauczania KZ(M.n)(9)2. rozróżnić rodzaje korozji B Bezpieczeństwo i higiena pracy podczas wykonywania robót KZ(M.n)(9)3. określić sposoby ochrony antykorozyjnej Ochrona przeciwpożarowa KZ(B.c)(2)7. wyjaśnić zasady wykonania remontów rurociągów B Ochrona antykorozyjna rurociągów KZ(B.c)(4)7. rozróżnić materiały do konserwacji i remontów rurociągów i określa rzeglądy robocze rurociągów B ich zastosowanie Kontrole okresowe systemów rurociągowych rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 20
KZ(B.c)(8)2. rozróżnić przyrządy pomiarowe stosowane w robotach remontowych systemów rurociągowych B KZ(B.c)(9)1. wyjaśnić zasady wykonywania pomiarów związanymi z konserwacją i remontami rurociągów B KZ(B.c)(10)1. rozpoznać elementy zagospodarowania terenu dotyczące budowy rurociągów B KZ(B.c)(10)2. rozróżnić elementy zagospodarowania terenu dotyczące wykonywania robót rurociągowych B KZ(B.c)(11)1. rozróżnić środki transportu poziomego stosowane podczas budowy rurociągów B KZ(B.c)(11)2. rozróżnić środki transportu pionowego stosowane podczas budowy rurociągów B KZ(B.c)(12)1. wyjaśnić zasady transportowania rur i kształtek rurowych podczas wykonywania robót remontowych rurociągów B KZ(B.c)(12)2. wyjaśnić zasady składowania rur i kształtek rurowych podczas wykonywania robót remontowych rurociągów B KZ(B.c)(13)1. rozróżnić rodzaje rusztowań stosowanych podczas budowy rurociągów B KZ(B.c)(13)2. wyjaśnić zasady montażu, demontażu i składowania rusztowań stosowanych podczas budowy rurociągów B M.29.2(11)1. rozróżnić wady połączeń elementów rurociągów występujące podczas eksploatacji rurociągów B M.29.2(11)2. określić przyczyny powstawania wad eksploatacyjnych połączeń elementów rurociągów M.29.3(6)1. wyjaśnić zasady zabezpieczania miejsca wykonywania robót remontowych systemów rurociągowych B M.29.3(6)2. rozróżnić oznakowanie miejsca wykonywania robót remontowych systemów rurociągowych B BH(2)1. wymienić instytucje oraz służby działające w zakresie ochrony pracy i ochrony środowiska w olsce B BH(2)2. określić zadania instytucji oraz służb działających w zakresie ochrony pracy Organizacja prac remontowych systemów rurociągowych Zasady wykonywania remontów systemów rurociągowych rzekazywanie rurociągów do eksploatacji rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 21
i ochrony środowiska w olsce Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru BH(2)3. Określić uprawnienia instytucji oraz służb działających w zakresie ochrony pracy i ochrony środowiska w olsce BH(3)1. wskazać prawa i obowiązki pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy BH(3)2. wskazać prawa i obowiązki pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy B BH(3)3. określić konsekwencje wynikające z nieprzestrzegania praw i obowiązków pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy BH(5)1. rozpoznać źródła i czynniki szkodliwe występujące w środowisku pracy B BH(5)2. scharakteryzować zagrożenia związane z występowaniem szkodliwych czynników w środowisku pracy B BH(6)1. wskazać skutki oddziaływania czynników szkodliwych na organizm człowieka B BH(10)2. udzielić pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach podczas wykonywania robót remontowych i konserwacji systemów rurociągowych B BH(10)3. udzielić pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy oraz w stanach zagrożenia zdrowia i życia związanych z montażem systemów B rurociągowych. lanowane zadania (ćwiczenia) lanowanie remontu instalacji pary technologicznej Kotłownia parowa dostarcza parę niskoprężną na potrzeby technologiczne zakładu produkcji styropianu. rzewidziane do uruchomienia nowe urządzenia technologiczne wymagają zasilania parą o określonym ciśnieniu niższym od nominalnego ciśnienia pary z kotłowni zakładowej. Wymagane jest zamontowanie, w ramach planowanego postoju remontowego zakładu, stacji redukcyjnej pary wyposażonej w zawór redukcyjny bezpośredniego działania oraz przewód obejściowy wraz zaworami odcinającymi. Twoim zadaniem jest rozpoznanie osprzętu i zaworów na podstawie schematu instalacji pary (z wrysowaną planowaną do zamontowania stacją redukcyjną) i na podstawie instrukcji producenta zaworu redukcyjnego. Dobierz rury do wykonania obejścia zaworu redukcyjnego. Zapisz w zapotrzebowaniu materiałowym niezbędny osprzęt, zawory, prostki kołnierzowe, odcinki rur. Określ, na podstawie instrukcji producenta pozycję montażu zaworu redukcyjnego i zapisz odpowiednią uwagę dla brygady remontowej dotyczące zasad jego montażu. Wykonane zadanie należy ocenić, ze względu na kompletność i poprawność zapisów w wytworzonej dokumentacji. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 22
Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia edukacyjne mogą być prowadzone w pracowni technologii montażu systemów rurociągowych. Wyposażenie pracowni: stanowisko komputerowe dostępem do Internetu dla nauczyciela, z drukarką, z ploterem i ze skanerem, oraz z projektorem multimedialnym. rogramy: edytor tekstu, arkusz kalkulacyjny, program do prezentacji multimedialnych. Filmy dydaktyczne ilustrujące montaż systemów rurociągowych, odcinki rur i uzbrojenie, elementy mocowań i zawieszeń rurociągów, modele i przekroje elementów rurociągów oraz konstrukcji wsporczych; pomoce dydaktyczne: przepisy w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych, pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych, przy ręcznych pracach transportowych. Zajęcia prowadzone w pracowni powinny odbywać się w grupie do 15 uczniów. Środki dydaktyczne Zestawy ćwiczeń, instrukcje do wykonywania ćwiczeń, pakiety edukacyjne dla uczniów, karty samooceny, karty pracy dla uczniów. rezentacje multimedialne. Zalecane metody dydaktyczne Dział programowy Gospodarka remontowa systemów rurociągowych wymaga zastosowania różnorodnych form pracy, których celem jest przyswojenie przez uczniów słownictwa i podstawowych pojęć dotyczących systemów rurociągowych oraz zagadnień związanych z oddziaływaniem systemów rurociągowych na środowisko. Zastosowane metody aktywizujące powinny skłaniać uczniów do wypowiedzi i dyskusji. Zalecane jest korzystanie z innych niż podręcznikowe źródeł informacji: przepisów dotyczących zagadnień bezpieczeństwa pracy, przykładów systemów rurociągowych oraz danych dotyczących oddziaływania systemów rurociągowych na środowisko. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone w grupach z wykorzystaniem zróżnicowanych form. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Do oceny osiągnięć edukacyjnych uczących się proponuje się stosowanie testów wielokrotnego wyboru, ćwiczeń związanych z obliczaniem parametrów, zadań otwartych ocenianych kryterialnie w oparciu o schemat punktowania. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: - dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, - dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 23
1.6. Systemy rurociągowe w instalacjach cieczy i gazów Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał nauczania KZ(B.c)(3)1. rozróżnić rodzaje instalacji cieczy i gazów B Rodzaje instalacji do przesyłu cieczy i gazów KZ(B.c)(3)2. rozpoznać rury i kształtki rurowe instalacyjne w różnych systemach Instalacje z rur stalowych B rurociągowych Systemy instalacyjne z rur miedzianych Systemy instalacyjne z tworzyw sztucznych KZ(B.c)(3)3. rozpoznać wyposażenie instalacji w różnych systemach rurociągowych B Dobór systemu instalacyjnego do przesyłu cieczy KZ(B.c)(3)5. wyjaśnić budowę kotłów i maszyn przepływowych B i gazów KZ(B.c)(3)6. wyjaśnić budowę urządzeń do magazynowania cieczy i gazów B Budowa kotłów i maszyn przepływowych Urządzenia do redukcji ciśnienia KZ(B.c)(4)5. dobierać rury do cieczy i gazów stosowane w instalacjach Stacje redukcyjno-schładzające KZ(M.n)(4)7. określić właściwości rur i kształtek rurowych stosowanych w Zabezpieczenia instalacji przed wzrostem instalacjach cieczy i gazów ciśnienia KZ(M.n)(4)6. rozróżnić rury i kształtki instalacyjne wykonane z różnych materiałów Odpowietrzanie instalacji KZ(M.n)(10)2. rozróżnić połączenia rur instalacyjnych wykonanych z różnych Magazynowanie cieczy i pary wodnej B materiałów Urządzenia pomiarowe KZ(M.n)(11)2. rozpoznać zawory sterujące stosowane w instalacjach cieczy i gazów B KZ(M.n)(11)3. rozpoznać zawory zabezpieczające stosowane w instalacjach cieczy i gazów B KZ(M.n)(11)4. rozpoznać zawory pomocnicze (specjalne) stosowane w instalacjach cieczy i gazów B KZ(M.n)(11)5. rozpoznać napędy zaworów sterujących stosowane w instalacjach cieczy i gazów B rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 24
KZ(M.n)(11)6. rozpoznać aparaturę kontrolno-pomiarową w instalacjach cieczy i B gazów M.29.3(1)4 odszukać informacje o budowie i zasadach działania elementów B instalacji w instrukcjach producentów BH(6)2. scharakteryzować skutki oddziaływania czynników szkodliwych na organizm człowieka BH(10)1. udzielić pierwszej pomocy w stanach zagrożenia zdrowia i życia B związanych z niekontrolowanym wyciekiem z instalacji cieczy i gazów lanowane zadania (ćwiczenia) Rozpoznanie zabudowy zaworu bezpieczeństwa kotła przepływowego Twoim zadaniem jest rozpoznanie zabudowy zaworu bezpieczeństwa zamontowanego na wypływie pary z kotła. Informacje dotyczące zaworu bezpieczeństwa zawarte są na rysunku schematu konstrukcyjnego kotła, rysunku schematycznym instalacji kotłowni parowej oraz w instrukcji producenta zaworu bezpieczeństwa. Sporządź w przygotowanym formularzu zestawienie elementów instalacji zaworu bezpieczeństwa zawierające: dane zaworu bezpieczeństwa, parametry rur przewodów przyłącznych zaworu oraz sposób prowadzenia przewodu odpływowego pary z zaworu bezpieczeństwa. Oznacz na rysunku schematycznym instalacji kotłowni elementy związane z instalacją zaworu bezpieczeństwa nadając im numerację, zgodną z numeracją tych elementów w sporządzonym wcześniej zestawieniu. Zadanie uczniowie wykonują w zespołach 2-3 osobowych. Wykonane zadanie należy ocenić, ze względu na kompletność i poprawność zapisów w wytworzonej dokumentacji. o zakończeniu pracy zespołów i prezentacji wyników możliwa jest dyskusja dotycząca wymagań konstrukcji instalacji zaworu bezpieczeństwa (wymagania dotyczące przewodu doprowadzającego i odpływowego, itd.) zapewniających bezpieczeństwo użytkowania instalacji oraz sposobu udzielania pierwszej pomocy w przypadku poparzenia parą wodną. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia edukacyjne mogą być prowadzone w pracowni technologii montażu systemów rurociągowych. Wyposażenie pracowni: stanowisko komputerowe dostępem do Internetu dla nauczyciela, z drukarką, z ploterem i ze skanerem, oraz z projektorem multimedialnym. rogramy: edytor tekstu, arkusz kalkulacyjny, program do prezentacji multimedialnych. Filmy dydaktyczne ilustrujące montaż systemów rurociągowych, odcinki rur i uzbrojenie, elementy mocowań i zawieszeń rurociągów, modele i przekroje elementów rurociągów oraz konstrukcji wsporczych; pomoce dydaktyczne: przepisy w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych, pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych, przy ręcznych pracach transportowych. Zajęcia prowadzone w pracowni powinny odbywać się w grupie do 15 uczniów. Środki dydaktyczne Zestawy ćwiczeń, instrukcje do wykonywania ćwiczeń, pakiety edukacyjne dla uczniów, karty samooceny, karty pracy dla uczniów. rezentacje multimedialne. Zalecane metody dydaktyczne Dział programowy Systemy rurociągowe w instalacjach cieczy i gazów wymaga zastosowania różnorodnych form pracy, których celem jest przyswojenie przez uczniów rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 25
słownictwa i podstawowych pojęć dotyczących systemów rurociągowych oraz zagadnień związanych z oddziaływaniem systemów rurociągowych na środowisko. Zastosowane metody aktywizujące powinny skłaniać uczniów do wypowiedzi i dyskusji. Zalecane jest korzystanie z innych niż podręcznikowe źródeł informacji: przepisów dotyczących zagadnień bezpieczeństwa pracy, przykładów systemów rurociągowych oraz danych dotyczących oddziaływania systemów rurociągowych na środowisko. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone w grupach z wykorzystaniem zróżnicowanych form. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Do oceny osiągnięć edukacyjnych uczących się proponuje się stosowanie testów wielokrotnego wyboru, ćwiczeń związanych z obliczaniem parametrów, zadań otwartych ocenianych kryterialnie w oparciu o schemat punktowania. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: - dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, - dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. 1.7. Rurociągi przesyłowe i rurociągi sieci rozdzielczych Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi oziom wymagań programowych ( lub ) KZ(B.c)(1)4. rozpoznać budowę elementów rurociągów przesyłowych i rurociągów sieci rozdzielczych B KZ(B.c)(1)5. rozróżnić urządzenia rurociągów przesyłowych i rurociągów sieci rozdzielczych B KZ(B.c)(2)5. rozróżnić rodzaje i konstrukcję rurociągów przesyłowych i rurociągów sieci rozdzielczych B KZ(B.c)(2)6. rozróżnić podziemne elementy uzbrojenia rurociągów Kategoria taksonomiczna Materiał nauczania Rodzaje rurociągów przesyłowych i rurociągów sieci rozdzielczych Elementy rurociągów Rurociągi przesyłowe i sieci z rur stalowych Rurociągi przesyłowe i sieci z tworzyw sztucznych Wymagania dotyczące rur i kształtek rurowych rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 26